Papers by Ricardo Gómez-López
Gómez-López, R. 2023. "Euskal gramatikagintza zaharrari buruzko ikuspegi laburra / Panorama da gramaticografia basca antiga". In S. Duarte, V. G. T. Anachoreta & R. Ponce de León (eds.), Historiografia gramatical peninsular: basco, catalão, galego e mirandês em contexto, 9-77. Porto: FLUP., 2023
The Basque grammatical tradition began slowly in the 17th century, its first grammar book was pri... more The Basque grammatical tradition began slowly in the 17th century, its first grammar book was printed in the 18th century, and its production became more or less standardized and continuous from the 19th century onwards. This paper aims to outline a brief overview of the main grammatical ideas on the Basque language from the beginning of that tradition until the first decades of the 20th century, stopping with a little more detail, due to their relevance, in some authors and works. At the same time, each period, author and work reviewed will be accompanied by a mention of the corresponding historiographical studies.
M. Alvar Ezquerra, Biblioteca Virtual de la Filología Española (BVFE): directorio bibliográfico de gramáticas, diccionarios, obras de ortografía, ortología, prosodia, métrica, diálogos e historia de la lengua [online]. ISSN: 2659-9112, 2021
A bio-bibliographical note on Román María de Bera (or Vera).
ASJU, 2016
In this article I will analyse how the verbal forms of the auxiliary verb *edin were described an... more In this article I will analyse how the verbal forms of the auxiliary verb *edin were described and classified in some ancient Basque grammars (17th-19th centuries): namely I will examine in which auxiliary verb the verbal forms of *edin were categorized by each grammarian, and what motivated that classification. The study will end with the proposals of Willem Jan van eys, who reconstructed the *edin participle.
Lenore Grenoble, Pia Lane & Unn Røyneland (eds.), Linguistic Minorities in Europe online. Berlin & Boston: De Gruyter Mouton, 2020
The aim of this article is to examine the principle ideas on Basque grammar from the earliest gra... more The aim of this article is to examine the principle ideas on Basque grammar from the earliest grammar works until those of the early 20th century. First of all, I shall sketch out a panorama of the situation of Basque historiographic research in an aim to pinpoint our current knowledge of former Basque grammaticography (Section 2). Subsequently, I shall outline some ideas presented in the first Basque grammar works from the 17th and 18th centuries based on the Greco-Latin model (Section 3). Then I shall examine the main trends in Basque grammaticography in the 19th century: the innovative works of Astarloa and Humboldt (Section 4.1), the influence of rationalism (Section 4.2) and the disputes between foreign Bascologists (Section 4.3). Lastly, I shall start with the late 19th and early 20th centuries, a time when Basque studies flourished and slowly started to incorporate the standards of contemporary linguistics (Section 5).
Lapurdum 19, pp. 299-307, 2021
Lan honen helburua hauxe da: euskal gramatika zaharretan erabilitako termino batzuk azaltzea eta,... more Lan honen helburua hauxe da: euskal gramatika zaharretan erabilitako termino batzuk azaltzea eta, horren bitartez, hizkuntz terminoen esanahiak ongi eta zehatz-mehatz atzematearen abantailez ohartaraztea.
Horretarako, lehenik eta behin, hizkuntz terminologiak Hizkuntzalaritzaren Historiografiari sortzen dion arazo orokorraz arituko naiz (§ 2); ondoren, euskalari zahar batzuen termino eta termino-bikoteen adibideak ekarriko ditut: Oihenarten "verba simplicia" / "verba composita" (§ 3.1), "coniugatio propria" / "coniugatio impropria" (§ 3.2) eta "auxiliaris" (§ 3.3), eta, azkenik, Larramendiren "terminaciones absolutas" / "terminaciones transitivas" edo "relativas" (§ 4).
M. Alvar Ezquerra, Biblioteca Virtual de la Filología Española (BVFE): directorio bibliográfico de gramáticas, diccionarios, obras de ortografía, ortología, prosodia, métrica, diálogos e historia de la lengua [online]. ISSN: 2659-9112, 2020
A brief biographical note.
Gómez-López, Ricardo & Josu M. Zulaika Hernández. 2020. “Pomier Hiztegiaren datazio arazoez”. In Iñaki Camino, Xabier Artiagoitia, Irantzu Epelde & Koldo Ulibarri (arg.), Eibartik Zuberoara, euskalkietan barrena. Koldo Zuazori gorazarre, 277-293. Bilbo: UPV/EHU. ISBN: 978-84-1319-266-6., 2020
Lan honetan "Pomier Hiztegia" deitu dugun euskara-gaztelania hiztegi eskuizkribatu eta izengabea ... more Lan honetan "Pomier Hiztegia" deitu dugun euskara-gaztelania hiztegi eskuizkribatu eta izengabea datatzeko saio bat egin dugu. Eskuizkribuaren historia eta deskribapen fisikoa aztertu ondoren, jakin dugu eskuizkribua 1808tik aurrera idatzitako kopia bat dela. Beste alde batetik, egileak iturri bezala erabili zuen gaztelania hiztegia 1729an argitaratu zen "Thesaurus hispanolatinus" izan zela azaldu dugu. Azkenik, hainbat argudio eman ditugu frogatzeko egileak ez zuela Larramendiren "Hiztegi Hirukoitza" (1745) ezagutzen eta, beraz, bere hiztegia Larramendirena baino lehenago idatzi zuela. Ondorioz, gure iritziz, Pomier Hiztegia 1729-1745 bitartean prestatu zen eta guregana iritsi den eskuizkribua 1808tik aurrera idatzitako kopia bat da.
M. Alvar Ezquerra, Biblioteca Virtual de la Filología Española (BVFE): directorio bibliográfico de gramáticas, diccionarios, obras de ortografía, ortología, prosodia, métrica, diálogos e historia de la lengua [online]. ISSN: 2659-9112, 2019
A brief biographical note.
A. Briz et alii (eds.), Estudios lingüísticos en homenaje a Emilio Ridruejo, València: Universitat de València, 609-622., 2019
El objetivo de esta contribución es ofrecer un primer acercamiento a las distintas clasificacione... more El objetivo de esta contribución es ofrecer un primer acercamiento a las distintas clasificaciones del verbo que aparecen en las gramáticas vascas publicadas durante el llamado «Renacimiento Vasco», es decir, desde la abolición de los fueros de Álava, Guipúzcoa y Vizcaya en 1876 hasta el inicio de la Guerra Civil española en 1936.
Biblioteca Virtual de la Filología Española (BVFE): directorio bibliográfico de gramáticas, diccionarios, obras de ortografía, ortología, prosodia, métrica, diálogos e historia de la lengua, 2019
A biographical note.
I. Epelde Zendoia & O. Jauregi Nazabal (eds.), Bihotz ahots. M. L. Oñederra irakaslearen omenez. Bilbo: UPV/EHU, 2019
This paper aims to introduce and examine a forerunner work in Basque Phonology: Julien Vinson’s “... more This paper aims to introduce and examine a forerunner work in Basque Phonology: Julien Vinson’s “Premier essai de phonétique basque” (1870-1873). Firstly, I have briefly summarized the researches on Basque sounds in Vinson’s lifetime through the end of the 19th century (§ 2). Secondly, in the main section, I have examined Vinson’s article; I have described its structure and added some details about Vinson’s methodology (§ 3.1), and then, according to Lass (1984), I have shown the evidence of a phonological analysis which can be found in Vinson’s article: phoneme inventory (§ 3.2), allophonic rules (§ 3.3) and phonotactic constraints (§ 3.4); at the end of the section, it is given further details about some reflections which can be found at the conclusions of Vinson’s work (§ 3.5). Finally, this contribution is closed by my conclusions (§ 4).
J. A. Lakarra & B. Urgell (eds.), Studia Philologica et Diachronica in honorem Joakin Gorrotxategi. Vasconica et Aquitanica, Vitoria-Gasteiz: UPV/EHU [= ASJU 52:1/2], 2018
This contribution aims at offering the list and description of the handwritten Basque grammars fr... more This contribution aims at offering the list and description of the handwritten Basque grammars from before the 20th century. Following an introduction (§ 1), I will superficially introduce, on the one hand, the lost hand-written grammars (§ 2) and, on the other hand, the ones that not only have been kept but were also printed at their time or have more recently been published (§ 3). After that, I will give a more detailed account of complete old Basque grammars that have reached our days exclusively as manuscripts (§ 4).
Mounole, Céline & Ricardo Gómez-López, "Euskera Antiguo y Cláscio", in J. Gorrochategui, I. Igartua & J. A. Lakarra (eds.). Historia de la Lengua Vasca, Vitoria-Gasteiz: Eusko Jaurlaritza-Gobierno Vasco, 509-592, Jan 2018
introducciÓn HiStÓricA: 1600-1745 (Xabier Zabaltza) durante este siglo y medio se intensifican lo... more introducciÓn HiStÓricA: 1600-1745 (Xabier Zabaltza) durante este siglo y medio se intensifican los descubrimientos iniciados a finales de la edad Media. la civilización y mentalidad europeas se expandieron por los otros cuatro continentes (el holandés Willem Janszoon «descubre» australia en 1606) y los cinco océanos. resumiendo, tal vez en exceso, podemos afirmar que el siglo xvii es el de una crisis en muchos ámbitos (económico, demográfico y de valores), pero también el de la ciencia experimental. en muchos países, aunque no en españa, ambas contribuyeron a socavar el poder de la iglesia católica, que era uno de los pilares del antiguo régimen. en el xviii la ilustración, a menudo con apoyo real, se apodera de muchos espíritus, pero también provocará una reacción conservadora de quienes se sienten amenazados por el nuevo orden de ideas.
Mounole, Céline & Ricardo Gómez-López, "Euskara Zahar eta Klasikoa", in J. Gorrochategui, I. Igartua & J. A. Lakarra (eds.). Euskararen historia, Vitoria-Gasteiz: Eusko Jaurlaritza-Gobierno Vasco, 469-541, 2018
Sarrera hiStorikoa: 1600-1745 (Xabier Zabaltza) ehun eta berrogeita hamar urte hauetan, areagotu ... more Sarrera hiStorikoa: 1600-1745 (Xabier Zabaltza) ehun eta berrogeita hamar urte hauetan, areagotu egin ziren erdi aroaren bukaeran hasi ziren aurkikuntzak. europako zibilizazioa eta mentalitatea beste lau kontinenteetara (Willem Janszoon holandarrak australia «aurkitu» zuen 1606an) eta bost ozeanoetan barrena zabaldu zen. Laburbilduz (agian, sobera laburbildu ere), esan dezakegu xvii. mendea arlo askotan (ekonomian, demografian eta balio moraletan) izaniko krisiaren garaia dela, baina, horrekin batera, zientzia esperimentalarena ere bai. herrialde askotan, ez, baina, espainian, biek lagundu zuten eliza katolikoa ahultzen, erregimen Zaharraren zutabeetako bat zena. xviii. mendean, ilustrazioa, maiz errege-erreginek sostengaturik, espiritu anitzez jabetu zen, baina ideien ordena berriak mehatxaturik sentitzen zirenen erreakzio kontserbadorea piztu ere egin zuen.
Biblioteca Virtual de la Filología Española (BVFE): directorio bibliográfico de gramáticas, diccionarios, obras de ortografía, ortología, prosodia, métrica, diálogos e historia de la lengua, 2016
A brief biographical note.
Biblioteca Virtual de la Filología Española (BVFE): directorio bibliográfico de gramáticas, diccionarios, obras de ortografía, ortología, prosodia, métrica, diálogos e historia de la lengua, 2016
A brief biographical note.
Gotzon Aurrekoetxea, Jesus Mari Makazaga & Patxi Salaberri Muñoa (eds.). Hire bordatxoan. Txipi Ormaetxea omenduz. Bilbo: Euskal Herriko Unibertsitateko Argitalpen Zerbitzua (UPV/EHU), pp. 237-248. ISBN: 978-84-9082-305-7, 2016
Artikulu honetan Joanes Erauskinek XVIII. mendearen lehen erdian idatzi zituen euskara-gaztelania... more Artikulu honetan Joanes Erauskinek XVIII. mendearen lehen erdian idatzi zituen euskara-gaztelaniazko aditz taulak aztertu ditugu, hala ikuspuntu gramatikografikotik nola linguistikotik. Sarrera baten ondoren, bigarren atalean aditz taulen iturria, euskarazko termino bakanak, paradigma-aldaketak eta beste desbideratze batzuk azaleratu ditugu. Hirugarren atalean Erauskinen laneko euskararen iruzkin linguistikoa egin dugu, geografikoki Albizturkoa izan daitekeela eta kronologikoki XVIII. mendekoa, ondorioztatuz.
In this work we study some verb charts written in Basque and Spanish by Joanes Erauskin in the first middle of the 18th century. Our study is composed of two viewpoints: grammaticographic and linguistic. We look for the source of those charts and analyse the Basque terms as well as the changes of paradigms and other characteristics. Next, we write a linguistic commentary of the Basque used by Erauskin, and we conclude seating its origins in the village of Albiztur on the 18th century.
* Artikulu honen egileek hurrengo proiektuen laguntza izan dute: «Monumenta Linguae Vasconum (IV): textos arcaicos vascos y euskera antiguo» (Espainiako MINECO, FFI2012-37696), «Historia de la lengua vasca y lingüística histórico-comparada» (HLMV-LHC) (Eusko Jaurlaritza, GIC. IT698-13) eta «Hizkuntzalaritza Teorikoa eta Diakronikoa: Gramatika Unibertsala, Hizkuntza Indoeuroparrak eta Euskara» (HiTeDi) (UPV/EHU, UFI11/14). Halaber, Urtzi Reguerok Euskal Herriko Unibertsitateak (UPV/EHU) 2010/2011 ikasturtean lau urterako emandako Ikertzaileen prestakuntzarako laguntzari esker burutu ahal izan du (kodea: PIF10/2010/ PIF10017).
Gómez-López, Ricardo, 2015, “XVIII. mendeko aditz taula batzuk: Joanes Erauskinen eskuizkribua”. In B. Fernández & P. Salaburu (eds.), Ibon Sarasola, Gorazarre. Homenatge, Homenaje, Bilbo: UPV/EHU, 277-289.., 2015
Artikulu honetan gaur arte argitaratu gabe egon den eskuizkribu bat ezagutzera eman nahi dut, ene... more Artikulu honetan gaur arte argitaratu gabe egon den eskuizkribu bat ezagutzera eman nahi dut, ene ustez Joanes Erauskin apaiz gipuzkoarrak (1681-1752) idatzia, dirudienez XVIII. mendearen erdialdean. Eskuizkribuak euskarazko eta gaztelaniazko hainbat aditz taula ditu, Juan Luis de la Cerdaren "De institutione grammatica" latin-gaztelania lanaren eredu gramatikografikoari jarraiki. Hurrengo orrialdeetan, eskuizkribuaz dakiguna eta testuaren edizioa aurkeztuko ditut, hala nola haren hizkuntz ezaugarri interesgarrienak gaingiroki aipatuko.
In M.J. Ezeizabarrena & R. Gómez (eds.), 2015, Eridenen du zerzaz kontenta: Sailkideen omenaldia Henrike Knörr irakasleari (1947-2008). Bilbo: UPV/EHU, 267-279., 2015
Lerro hauen helburua XIX. mendeko hiru euskalarik (Pablo Pedro Astarloak, Wilhelm von Humboldtek ... more Lerro hauen helburua XIX. mendeko hiru euskalarik (Pablo Pedro Astarloak, Wilhelm von Humboldtek eta Willem Jan van Eysek) partizipio kategoriaren barruan -(e)n erlatibozko atzizkidun adizkiak ere sartu zituztela erakustea eta sailkapen horren zergatia azaltzea da.
Father Soloeta-Dima wrote his Curso primero del idioma basko en dialecto guipuzkuano (Buenos Aire... more Father Soloeta-Dima wrote his Curso primero del idioma basko en dialecto guipuzkuano (Buenos Aires, 1912) for his Basque language course at Euskal Echea of Llavallol. This paper analyzes the ideas of language in this school grammar, focusing on how they reflect some core concepts of the so-called ‘Basque Renaissance’: grammar logicism, lexical purism and political nationalism. These three concepts inform the thought of Sabino Arana Goiri, considered as the founding father of Basque nationalism. Arana had a noticeable influence on Soloeta-Dima’s grammar, as shown by some of the tenets in its description of the Basque language – absence of prosodic features, result of some vowel clusters, deletion of genitive suffix, extension of synthetic verb forms –, by the radically purist ideas about the lexicon – no loans from Latin or romance languages, abundance of neologisms (most of whose sources have been identified) –, and by the nationalist perspective illustrated by some of the examples in the grammar.
Uploads
Papers by Ricardo Gómez-López
Horretarako, lehenik eta behin, hizkuntz terminologiak Hizkuntzalaritzaren Historiografiari sortzen dion arazo orokorraz arituko naiz (§ 2); ondoren, euskalari zahar batzuen termino eta termino-bikoteen adibideak ekarriko ditut: Oihenarten "verba simplicia" / "verba composita" (§ 3.1), "coniugatio propria" / "coniugatio impropria" (§ 3.2) eta "auxiliaris" (§ 3.3), eta, azkenik, Larramendiren "terminaciones absolutas" / "terminaciones transitivas" edo "relativas" (§ 4).
In this work we study some verb charts written in Basque and Spanish by Joanes Erauskin in the first middle of the 18th century. Our study is composed of two viewpoints: grammaticographic and linguistic. We look for the source of those charts and analyse the Basque terms as well as the changes of paradigms and other characteristics. Next, we write a linguistic commentary of the Basque used by Erauskin, and we conclude seating its origins in the village of Albiztur on the 18th century.
* Artikulu honen egileek hurrengo proiektuen laguntza izan dute: «Monumenta Linguae Vasconum (IV): textos arcaicos vascos y euskera antiguo» (Espainiako MINECO, FFI2012-37696), «Historia de la lengua vasca y lingüística histórico-comparada» (HLMV-LHC) (Eusko Jaurlaritza, GIC. IT698-13) eta «Hizkuntzalaritza Teorikoa eta Diakronikoa: Gramatika Unibertsala, Hizkuntza Indoeuroparrak eta Euskara» (HiTeDi) (UPV/EHU, UFI11/14). Halaber, Urtzi Reguerok Euskal Herriko Unibertsitateak (UPV/EHU) 2010/2011 ikasturtean lau urterako emandako Ikertzaileen prestakuntzarako laguntzari esker burutu ahal izan du (kodea: PIF10/2010/ PIF10017).
Horretarako, lehenik eta behin, hizkuntz terminologiak Hizkuntzalaritzaren Historiografiari sortzen dion arazo orokorraz arituko naiz (§ 2); ondoren, euskalari zahar batzuen termino eta termino-bikoteen adibideak ekarriko ditut: Oihenarten "verba simplicia" / "verba composita" (§ 3.1), "coniugatio propria" / "coniugatio impropria" (§ 3.2) eta "auxiliaris" (§ 3.3), eta, azkenik, Larramendiren "terminaciones absolutas" / "terminaciones transitivas" edo "relativas" (§ 4).
In this work we study some verb charts written in Basque and Spanish by Joanes Erauskin in the first middle of the 18th century. Our study is composed of two viewpoints: grammaticographic and linguistic. We look for the source of those charts and analyse the Basque terms as well as the changes of paradigms and other characteristics. Next, we write a linguistic commentary of the Basque used by Erauskin, and we conclude seating its origins in the village of Albiztur on the 18th century.
* Artikulu honen egileek hurrengo proiektuen laguntza izan dute: «Monumenta Linguae Vasconum (IV): textos arcaicos vascos y euskera antiguo» (Espainiako MINECO, FFI2012-37696), «Historia de la lengua vasca y lingüística histórico-comparada» (HLMV-LHC) (Eusko Jaurlaritza, GIC. IT698-13) eta «Hizkuntzalaritza Teorikoa eta Diakronikoa: Gramatika Unibertsala, Hizkuntza Indoeuroparrak eta Euskara» (HiTeDi) (UPV/EHU, UFI11/14). Halaber, Urtzi Reguerok Euskal Herriko Unibertsitateak (UPV/EHU) 2010/2011 ikasturtean lau urterako emandako Ikertzaileen prestakuntzarako laguntzari esker burutu ahal izan du (kodea: PIF10/2010/ PIF10017).
Tras estos capítulos introductorios, y previa exposición de los criterios seguidos para su edición (§ 7), presentaremos al lector el texto del VP, quizás el objetivo más importante de este trabajo (§ 8). Para coadyuvar a la comprensión del texto, abordaremos dos diferentes estudios: la inversión de lenguas del VP —presentando la ordenación castellano-euskera del mismo (§ 9)—, y un índice alfabético y lematizado de las palabras vascas del VP junto con sus acepciones en castellano (§ 10). Por último, finalizaremos el estudio con un índice de los afijos vascos contenidos en el léxico del vocabulario y las palabras derivadas a partir de cada afijo (§ 11).