Pompeii
 | |
| Math | safle archaeolegol, dinas hynafol  |
|---|---|
| Poblogaeth | 0 |
| Sefydlwyd |
|
| Cylchfa amser | UTC+01:00, UTC+2 |
| Daearyddiaeth | |
| Sir | Pompei |
| Gwlad | yr Eidal |
| Arwynebedd | 98.05 ha |
| Cyfesurynnau | 40.75056°N 14.48972°E |
 | |
Dinas Rufeinig a gladdwyd gan ffrwydrad Mynydd Feswfiws yn 79 OC yw Pompeii. Saif gerllaw dinas Napoli yn rhanbarth Campania.
Pan ffrwydrodd Feswfiws ar 24 Awst 79, dinistriwyd Pompeii a thref gyfagos Herculaneum. Claddwyd y dref gan lwch a lludw o'r ffrwydrad, a bu ar goll hyd iddi gael ei hail-ddarganfod yn 1748. Oherwydd hyn, mae'r adeiladau wedi eu cadw mewn cyflwr rhyfeddol o dda, ac mae'r gweddillion wedi dod yn Safle Treftadaeth y Byd ac yn un o atyniadau mwyaf yr Eidal i dwristiaid, gydag oddeutu 2.5 miliwn o ymwelwyr bob blwyddyn.
Credir i Pompeii gael ei sefydlu yn y 7fed neu'r 6eg ganrif CC, gan yr Osci, un o bobloedd canolbarth yr Eidal. Daeth dan ddylanwad Rhufain o'r 4 CC ymlaen. Cymerodd ran yng ngwrthryfel dinasoedd Campania yn erbyn Rhufain tua 90 CC, ond yn 89 CC gosodwyd y ddinas dan warchae gan Sulla. Yn 80 CC, wedi i ddinas Nola syrthio, gorfodwyd Pompeii i ildio i Rufain. Sefydlwyd llawer o gyn-filwyr o'r llengoedd yno, a chafodd yr enw Colonia Cornelia Veneria Pompeianorum. Datblygodd y ddinas yn ganolfan fasnach bwysig a llewyrchus.
Cedwir llawer o'r gwaith celf a ddarganfuwyd yn Pompeii yn Amgueddfa Archaeolegol Genedlaethol Napoli.