Marchog melyn
| Marchog melyn Tricholoma equestre
| |
|---|---|
| Dosbarthiad gwyddonol | |
| Teyrnas: | Fungi |
| Dosbarth: | |
| Urdd: | Agaricales |
| Teulu: | Tricholomataceae |
| Genws: | Tricholoma[*] |
| Rhywogaeth: | Tricholoma equestre |
| Enw deuenwol | |
| Tricholoma equestre (L.) P.Kumm. | |
Math a rhywogaeth o ffwng yn nheulu'r Tricholomataceae yw'r Marchog melyn (Lladin: Tricholoma equestre; Saesneg: Yellow Knight).[1] 'Y Marchogion' yw'r enw ar lafar ar y grwp mae'r ffwng yma'n perthyn iddo, ond nid yw'n derm gwyddonol. Fel y marchog, mae'r fadarchen hon yn tyfu'n dalsyth. Mae'r teulu Tricholomataceae yn gorwedd o fewn urdd yr Agaricales. Disgrifiwyd ac enwyd y tason yma'n wreiddiol gan y naturiaethwr enwog o Sweden, Carolus Linnaeus.
Pe bai person yn ei fwyta, yna fel arfer, gall achosi marwolaeth y person hwnnw. Mae nifer o ffyngau'n perthyn i'r grwp hwn (gw. ffyngau marwol). Mae'r cemegolion o fewn y ffwng yma'n wenwynig.
Mae'r rhywogaeth hon o ffwng i'w chael yn Ewrop.
Lliw sborau'r fadarchen hon yw gwyn. O ran siâp, disgrifir y capan, neu gap y fadarchen fel un fflat. Gelwir y rhan oddi tan y capan yn hadbilen (neu'n 'hymeniwm') a cheir sawl math: arwyneb llyfn, tegyll, chwarennau (tyllau bychan), rhychau ayb; mae gan y fadarchen hon yr hyn a elwir yn: tegyll. O ran y broses o gymeryd maeth, fe'i disgrifir fel mycorhisa.
Ffyngau
[golygu | golygu cod]Credir fod rhwng 2.2 a 3.8 miliwn o wahanol rywogaethau o ffwng, a'u bod yn perthyn yn nes at grwp yr anifeiliaid nag at blanhigion.[2] Gelwir yr astudiaeth o ffwng yn "feicoleg", sy'n dod o'r Groeg μύκης (mykes) sef 'madarchen'. Mae tua 120,000 o'r rhain wedi'u disgrifio gan naturiaethwyr megis Carolus Linnaeus, Christiaan Hendrik Persoon ac Elias Magnus Fries. Oherwydd mai prin iawn yw gwybodaeth gwyddonwyr am y pwnc hwn, mae tacson y ffyngau'n newid o ddydd i ddydd.[3] Credir bod oddeutu 20,000 o rywogaethau o ffyngau yng ngwledydd Prydain.
Aelodau eraill o deulu'r Tricholomataceae
[golygu | golygu cod]Mae gan Marchog melyn ambell aelod arall yn y teulu hwn, gan gynnwys y canlynol:
Rhestr Wicidata:
| rhywogaeth | enw tacson | delwedd |
|---|---|---|
| Omphalia californiensis | Omphalia californiensis | |
| Omphalia calycinoides | Omphalia calycinoides | |
| Omphalia campestris | Omphalia campestris | |
| Omphalia camptophylla | Omphalia camptophylla | |
| Omphalia candicans | Omphalia candicans | |
| Omphalia capillaris | Omphalia capillaris | |
| Omphalia capreae | Omphalia capreae | |
| Omphalia carbonaria | Omphalia carbonaria | |
| Omphalia caricicola | Omphalia caricicola | |
| Omphalia carneola | Omphalia carneola |
Gweler hefyd
[golygu | golygu cod]Cyfeiriadau
[golygu | golygu cod]- ↑ Gwefan y Bywiadur; CELl, lle ceir enwau safonol Cymraeg. Adalwyd 21 Chwefror 2020.
- ↑ Erthygl Fungal Diversity Revisited: 2.2 to 3.8 Million Species gan Hawksworth DL ac Lücking R yn y dyddlyfr Microbiology Spectrum, cyfrol 5, rhif 4, tud. 79–95. Cyhoeddwyd Gorffennaf 2017; Microbiology Spectrum; isbn=978-1-55581-957-6
- ↑ Gwefan palaeos.com; adalwyd 21 Chwefror 2020.
Safonwyd yr enw Marchog melyn gan un o brosiectau 
. Mae cronfeydd data Llên Natur (un o brosiectau Cymdeithas Edward Llwyd) ar drwydded agored CC 4.0. Chwiliwch am ragor o wybodaeth ar y rhywogaeth hon ar wefan Llên Natur e.e. yr adran Bywiadur, a chyfrannwch er mwyn datblygu'r erthygl hon ymhellach.