Crawen dyllog
| Crawen dyllog Schizophyllum commune
| |
|---|---|
| Dosbarthiad gwyddonol | |
| Teyrnas: | Fungi |
| Dosbarth: | |
| Urdd: | Agaricales |
| Teulu: | Schizophyllaceae |
| Genws: | Schizophyllum[*] |
| Rhywogaeth: | Schizophyllum commune |
| Enw deuenwol | |
| Schizophyllum commune Fr. | |
Math a rhywogaeth o ffwng yn nheulu'r Schizophyllaceae yw'r Crawen dyllog (Lladin: Schizophyllum commune; Saesneg: Splitgill).[1] 'Y Crawennau' yw'r enw ar lafar ar y grwp mae'r ffwng yma'n perthyn iddo, ond nid yw'n derm gwyddonol. Crwstyn neu haen sych yw 'cramen'. Ceir enw Cymraeg arall ar y rhywogaeth hon, sef Tagell hollt. Mae'r teulu Schizophyllaceae yn gorwedd o fewn urdd yr Agaricales.
Disgrifiwyd ac enwyd y tacson yma'n wreiddiol gan y naturiaethwr Elias Magnus Fries.
Mae'r rhywogaeth hon o ffwng i'w chael yn Ewrop, Awstralia, Asia, Affrica, Gogledd America a De America.
Lliw sborau'r fadarchen hon yw gwyn. O ran siâp, disgrifir y capan, neu gap y fadarchen fel un onglog. Gelwir y rhan oddi tan y capan yn hadbilen (neu'n 'hymeniwm') a cheir sawl math: arwyneb llyfn, tegyll, chwarennau (tyllau bychan), rhychau ayb; mae gan y fadarchen hon yr hyn a elwir yn: mandyllog. O ran y broses o gymeryd maeth, fe'i disgrifir fel maethiad saproffytig.
Ffyngau
[golygu | golygu cod]Credir fod rhwng 2.2 a 3.8 miliwn o wahanol rywogaethau o ffwng, a'u bod yn perthyn yn nes at grwp yr anifeiliaid nag at blanhigion.[2] Gelwir yr astudiaeth o ffwng yn "feicoleg", sy'n dod o'r Groeg μύκης (mykes) sef 'madarchen'. Mae tua 120,000 o'r rhain wedi'u disgrifio gan naturiaethwyr megis Carolus Linnaeus, Christiaan Hendrik Persoon ac Elias Magnus Fries. Oherwydd mai prin iawn yw gwybodaeth gwyddonwyr am y pwnc hwn, mae tacson y ffyngau'n newid o ddydd i ddydd.[3] Credir bod oddeutu 20,000 o rywogaethau o ffyngau yng ngwledydd Prydain.
Aelodau eraill o deulu'r Schizophyllaceae
[golygu | golygu cod]Mae gan Crawen dyllog ambell aelod arall yn y teulu hwn, gan gynnwys y canlynol:
Rhestr Wicidata:
| rhywogaeth | enw tacson | delwedd |
|---|---|---|
| Chaetocypha oudemansii | Chaetocypha oudemansii | |
| Chaetocypha pallida | Chaetocypha pallida | |
| Chaetocypha palmarum | Chaetocypha palmarum | |
| Chaetocypha paraguayensis | Chaetocypha paraguayensis | |
| Chaetocypha parasitica | Chaetocypha parasitica | |
| Chaetocypha peckii | Chaetocypha peckii | |
| Chaetocypha pelargonii | Chaetocypha pelargonii | |
| Chaetocypha pendula | Chaetocypha pendula | |
| Chaetocypha perexigua | Chaetocypha perexigua | |
| Chaetocypha perpusilla | Chaetocypha perpusilla |
Gweler hefyd
[golygu | golygu cod]Cyfeiriadau
[golygu | golygu cod]- ↑ Gwefan y Bywiadur; CELl, lle ceir enwau safonol Cymraeg. Adalwyd 21 Chwefror 2020.
- ↑ Erthygl Fungal Diversity Revisited: 2.2 to 3.8 Million Species gan Hawksworth DL ac Lücking R yn y dyddlyfr Microbiology Spectrum, cyfrol 5, rhif 4, tud. 79–95. Cyhoeddwyd Gorffennaf 2017; Microbiology Spectrum; isbn=978-1-55581-957-6
- ↑ Gwefan palaeos.com; adalwyd 21 Chwefror 2020.
Safonwyd yr enw Crawen dyllog gan un o brosiectau 
. Mae cronfeydd data Llên Natur (un o brosiectau Cymdeithas Edward Llwyd) ar drwydded agored CC 4.0. Chwiliwch am ragor o wybodaeth ar y rhywogaeth hon ar wefan Llên Natur e.e. yr adran Bywiadur, a chyfrannwch er mwyn datblygu'r erthygl hon ymhellach.
a