Cap inc troed ysgyfarnog
| Cap inc troed ysgyfarnog Coprinopsis lagopus
| |
|---|---|
| Dosbarthiad gwyddonol | |
| Teyrnas: | Fungi |
| Dosbarth: | |
| Urdd: | Agaricales |
| Teulu: | Psathyrellaceae |
| Genws: | Coprinopsis[*] |
| Rhywogaeth: | Coprinopsis lagopus |
| Enw deuenwol | |
| Coprinopsis lagopus (Fr.) Redhead, Vilgalys & Moncalvo (2001) | |
Math a rhywogaeth o ffwng yn nheulu'r Psathyrellaceae yw'r Cap inc troed ysgyfarnog (Lladin: Coprinopsis lagopus; Saesneg: Hare'sfoot Inkcap).[1] 'Y Capannau Inc' yw'r enw ar lafar ar y grwp mae'r ffwng yma'n perthyn iddo, ond nid yw'n derm gwyddonol. Gair arall am 'gapiau' yw 'capannau'; defnyddir inc i ysgrifennu a defnyddir y gair yma oherwydd ei liw tywyll. Mae'r teulu Psathyrellaceae yn gorwedd o fewn urdd yr Agaricales.
Ceir cryn dystiolaeth, dros y blynyddoedd, na ellir bwyta'r ffyngau hyn. Disgrifiwyd ac enwyd y tacson yma'n wreiddiol gan y naturiaethwr Elias Magnus Fries.
Mae'r rhywogaeth hon o ffwng i'w chael yn Ewrop a Gogledd America.
Lliw sborau'r fadarchen hon yw du. O ran siâp, disgrifir y capan, neu gap y fadarchen fel un ovate mushroom cap. Gelwir y rhan oddi tan y capan yn hadbilen (neu'n 'hymeniwm') a cheir sawl math: arwyneb llyfn, tegyll, chwarennau (tyllau bychan), rhychau ayb; mae gan y fadarchen hon yr hyn a elwir yn: tegyll. O ran y broses o gymeryd maeth, fe'i disgrifir fel maethiad saproffytig.
Ffyngau
[golygu | golygu cod]Credir fod rhwng 2.2 a 3.8 miliwn o wahanol rywogaethau o ffwng, a'u bod yn perthyn yn nes at grwp yr anifeiliaid nag at blanhigion.[2] Gelwir yr astudiaeth o ffwng yn "feicoleg", sy'n dod o'r Groeg μύκης (mykes) sef 'madarchen'. Mae tua 120,000 o'r rhain wedi'u disgrifio gan naturiaethwyr megis Carolus Linnaeus, Christiaan Hendrik Persoon ac Elias Magnus Fries. Oherwydd mai prin iawn yw gwybodaeth gwyddonwyr am y pwnc hwn, mae tacson y ffyngau'n newid o ddydd i ddydd.[3] Credir bod oddeutu 20,000 o rywogaethau o ffyngau yng ngwledydd Prydain.
Aelodau eraill o deulu'r Psathyrellaceae
[golygu | golygu cod]Mae gan Cap inc troed ysgyfarnog ambell aelod arall yn y teulu hwn, gan gynnwys y canlynol:
Rhestr Wicidata:
| rhywogaeth | enw tacson | delwedd |
|---|---|---|
| Cap inc clystyrog | Coprinellus disseminatus |  |
| Cap inc gloyw | Coprinellus micaceus |  |
| Coprinellus bisporiger | Coprinellus bisporiger |  |
| Coprinellus callinus | Coprinellus callinus | |
| Coprinellus ephemerus | Coprinellus ephemerus | |
| Coprinellus flocculosus | Coprinellus flocculosus |  |
| Coprinellus plagioporus | Coprinellus plagioporus | |
| Coprinellus radians | Coprinellus radians |  |
| Coprinellus truncorum | Coprinellus truncorum |  |
| Parasola auricoma | Parasola auricoma |  |
Gweler hefyd
[golygu | golygu cod]Cyfeiriadau
[golygu | golygu cod]- ↑ Gwefan y Bywiadur; CELl, lle ceir enwau safonol Cymraeg. Adalwyd 21 Chwefror 2020.
- ↑ Erthygl Fungal Diversity Revisited: 2.2 to 3.8 Million Species gan Hawksworth DL ac Lücking R yn y dyddlyfr Microbiology Spectrum, cyfrol 5, rhif 4, tud. 79–95. Cyhoeddwyd Gorffennaf 2017; Microbiology Spectrum; isbn=978-1-55581-957-6
- ↑ Gwefan palaeos.com; adalwyd 21 Chwefror 2020.
Safonwyd yr enw Cap inc troed ysgyfarnog gan un o brosiectau 
. Mae cronfeydd data Llên Natur (un o brosiectau Cymdeithas Edward Llwyd) ar drwydded agored CC 4.0. Chwiliwch am ragor o wybodaeth ar y rhywogaeth hon ar wefan Llên Natur e.e. yr adran Bywiadur, a chyfrannwch er mwyn datblygu'r erthygl hon ymhellach.