Брянск

Брянск
Ялав	Герб
Патшалăх	Раççей
Федераци субъекчĕ	Брянск облаçĕ
Хула округĕ	Брянск
Координатсем	53°15′00″ с. ш. 34°22′00″ в. д.HGЯO{{#coordinates:}}: нельзя иметь более одной первичной метки на странице
Шалти пайлану	4 район
Пуçлăх	Дбар Марина Валентиновна
Никĕсленĕ	985
Пĕрремĕш асăну	1146
Малтанхи ятсем	Дебрянск
Тĕп хула	Тĕп хула
Лаптăк	186,73 çм²
Центр çӳллĕшĕ	190 м
Йышлăх	1979,39 çын/çм²
Агломераци	Брянск хула округĕ 395 574 км (2021)
Наци йышĕ	вырăссем, украинсем, те ыттисем
Этнохороним	брянсксем
Вăхăт тăрăхĕ	UTC+4
Телефон кочĕ	+7 4832
Почтă индексĕсем	241000
Автомобиль кочĕ	32
ОКАТО кочĕ	15 401
Официаллă сайчĕ	https://bga32.ru/

Брянск — Раççей хули облаç пĕлтерĕвпе, Брянск районĕн те Брянск облаçĕн администрациллĕ центрĕ. Брянск хули муниципаллă йĕркеленĕвне хула округĕ статуспе йĕркеленеть^[4].

Вăта вырăс сăртлăхĕнче, Деснан (унăн Болвара та Снежетьре юхни вырăнĕнче) çырăнĕсенче вырнаçнă. Халăх: 375 669 çын^[3].

2010 çулхи пуш уйăхĕн 25-мĕшĕнче Дмитрий Медведев РФ президенчĕн указĕпе Брянска "Хула çар чыславĕпе" ятне панă.^[5].

Хула пуçлăхĕ — Дбар Марина Валентиновна (26-мĕш авăн уйăхĕн 2019 çултан).

Этимологи

1146 çулхи Брянска (Дебрянск пекех) пĕрремĕш хут Ипатьев çулçырвĕнче асăнаççĕ^[6]. Хула ячĕ авалхи вырăсла Дьбряньскъ сăмахран пулчĕ, Дьбряньскъ дьбрь сăмахран пулчĕ. Авалхи вырăс сăмахĕ дьбрь/дебрь ту тайлăмĕ, ту хушăкĕ, канав, айлăм пĕлтерет^[7]^[8]^[9]^[10]^[11].

Кунçул

Брянскăн тĕрĕс никĕсленĕ вăхăт пĕлмен, анчах археологи даннăйĕсемпе вăл 985 çулта никĕсленĕ. 1709 çулта Киев кĕпĕрнин тытăмĕнче кĕнĕ, 1727 çулта Белгород кĕпĕрнинче панă. 1920 —1929 Брянск кĕпĕрнин центрĕ пулнă^[12], 1930 çултан Анăç облаçĕн тытăмĕнче.

1941 çулхи юпа уйăхĕн 6-мĕшĕнче нимĕç çарĕсем хулана оккупациленĕ. 1943 çулхи авăн уйăхĕн 17-мĕшĕнче совет çарĕсемпе ирĕкленĕ. Халĕ те çак кун Хула кунĕ пекех уявлать.

1944 çулхи утă уйăхĕн 5-мĕшĕнче Брянск облаçĕ йĕркеленĕ. Брянск унăн администрациллĕ центр йышăннă.

Халăх

2002 — 431 526 çын^[13]
2010 — 415 721 çын^[14]
2023 — 375 669 çын^[3]

Администрациллĕ пайлану

Брянск 4 хула районĕ çине пайланать^[15]^[16]:

Физика географийĕ

Брянск мускаври сехет зонинче (мускав вăхăчĕ). UTC çинчен калакан вăхăта танлаштарни +3:00 танлашать^[17]. Континент климачĕ. Хĕл вăйлă сивĕсенчен пуçласа вăрăм ăшăччен пулать, çу нӳрлĕ те ăшă, анчах вăйлă шăрăх сайра пулать.

Транспорт

Брянск-пысăк чугун çул тĕвви: Мускав, Киев, Харьков, Гомель, Смоленск, Орел тата Вязьма хулисенче çулсем каяççĕ. Хулара чугун çул вокзалĕсем вырнаçнă: Брянск-Орел тата Брянск-Льгов (Брянск-I тата Брянск-II), Орджоникидзеград станцийĕ. 2013 çулхи Пуш, 26 Мускав-Брянск пуйăсĕ пуçласа кайнă. Хуларан 14 çухрăмра Брянск хулин пĕтĕм тĕнчери аэропорчĕ вырнаçнă. Брянск урлă "Дружба" нефть пăрăхĕ, Дашава-Мускав, Шебелинка-Мускав газ пăрăхĕсем выртаççĕ.

Асăрхавсем

^ База данных показателей муниципальных образований
^ Таблица 5. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, городских округов, муниципальных районов, муниципальных округов, городских и сельских поселений, городских населенных пунктов, сельских населенных пунктов с населением 3000 человек и более
^ ¹^,²^тата³ Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2023 года (с учётом итогов Всероссийской переписи населения 2020 г.)
^ Евдокимов М.Ю Брянск (выр.). Мускав: Научное издательство «Мăн Раççей Энциклопедийĕ» (2018). Тĕрĕсленĕ 7 июня 2019.
^ Указ № 339 Президента Российской Федерации. çăлкуçран архивланă 22 Ҫӗртме уйӑхӗн 2011.
^ Тихомиров М. Н. - Древнерусские города[1]1956 ç. М.
^ Брянск // Этимологический словарь русского языка = Russisches etymologisches Wörterbuch : в 4 т. / авт.-сост. М. Фасмер ; пер. с нем. и доп. чл.‑кор. АН СССР О. Н. Трубачёва, под ред. и с предисл. проф. Б. А. Ларина [т. I. — Изд. 2-е, стер. — М. : Прогресс, 1986—1987.]
^ дебрь // Этимологический словарь русского языка = Russisches etymologisches Wörterbuch : в 4 т. / авт.-сост. М. Фасмер ; пер. с нем. и доп. чл.‑кор. АН СССР О. Н. Трубачёва, под ред. и с предисл. проф. Б. А. Ларина [т. I. — Изд. 2-е, стер. — М. : Прогресс, 1986—1987.]
^ Словарь русского языка XI—XVII вв. / АН СССР, ИРЯ. — М.: Наука, 1977. — С. 197.
^ Срезневский И. И. Материалы для словаря древнерусского языка по письменным памятникам. — СПб., 1893. — Т. 1. А—К. — С. 788—787.
^ Никонов, 1966, с. 66
^ Брянская губерния / В. В. Крашенинников // Большая российская энциклопедия : [в 35 т. / гл. ред. Ю. С. Осипов. — М. : Большая российская энциклопедия, 2004—2017.]
^ Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более 2022 ҫулхи Кӑрлач уйӑхӗн 31-мӗшӗнче архивланӑ.
^ Перепись населения 2010. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, городских округов, муниципальных районов, городских и сельских поселений
^ Саккун «Об административно-территориальном устройстве Брянской области».
^ Брянск облаçĕн уставĕ.
^ Федераллă саккун сехет зонисем çинчен [2]

Вуламалли

Тихомиров М. Н. "Древнерусские города" [3]1956 ç. М.
Малеванов, Николай Александрович – "Первые описания городов Брянщины (Брянск, Трубчевск, Севск)"
Кудряшов Н. – "Брянские правила"
Никонов, Владимир Андреевич – "Краткий топонимический словарь"
Пясецкий Г. – "Исторические очерки г. Брянска"

Каçăсем

Шаблон:Брянск паркĕсем

[laptok-1] База данных показателей муниципальных образований

[halohaglomeratsi2021-2] Таблица 5. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, городских округов, муниципальных районов, муниципальных округов, городских и сельских поселений, городских населенных пунктов, сельских населенных пунктов с населением 3000 человек и более

[haloh2023-3] ¹^,²^тата³ Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2023 года (с учётом итогов Всероссийской переписи населения 2020 г.)

[БРЭ-4] Евдокимов М.Ю Брянск (выр.). Мускав: Научное издательство «Мăн Раççей Энциклопедийĕ» (2018). Тĕрĕсленĕ 7 июня 2019.

[5] Указ № 339 Президента Российской Федерации. çăлкуçран архивланă 22 Ҫӗртме уйӑхӗн 2011.

[6] Тихомиров М. Н. - Древнерусские города[1]1956 ç. М.

[7] Брянск // Этимологический словарь русского языка = Russisches etymologisches Wörterbuch : в 4 т. / авт.-сост. М. Фасмер ; пер. с нем. и доп. чл.‑кор. АН СССР О. Н. Трубачёва, под ред. и с предисл. проф. Б. А. Ларина [т. I. — Изд. 2-е, стер. — М. : Прогресс, 1986—1987.]

[8] дебрь // Этимологический словарь русского языка = Russisches etymologisches Wörterbuch : в 4 т. / авт.-сост. М. Фасмер ; пер. с нем. и доп. чл.‑кор. АН СССР О. Н. Трубачёва, под ред. и с предисл. проф. Б. А. Ларина [т. I. — Изд. 2-е, стер. — М. : Прогресс, 1986—1987.]

[9] Словарь русского языка XI—XVII вв. / АН СССР, ИРЯ. — М.: Наука, 1977. — С. 197.

[10] Срезневский И. И. Материалы для словаря древнерусского языка по письменным памятникам. — СПб., 1893. — Т. 1. А—К. — С. 788—787.

[11] Никонов, 1966, с. 66

[PRE-12] Брянская губерния / В. В. Крашенинников // Большая российская энциклопедия : [в 35 т. / гл. ред. Ю. С. Осипов. — М. : Большая российская энциклопедия, 2004—2017.]

[haloh2002-13] Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более 2022 ҫулхи Кӑрлач уйӑхӗн 31-мӗшӗнче архивланӑ.

[haloh2010-14] Перепись населения 2010. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, городских округов, муниципальных районов, городских и сельских поселений

[15] Саккун «Об административно-территориальном устройстве Брянской области».

[16] Брянск облаçĕн уставĕ.

[17] Федераллă саккун сехет зонисем çинчен [2]

[1]

[2]

[4]

[3]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

п • с • т Десна́ çинчи пурăнан вырăнсем
РФ	Ельня • Десногорск • Екимовичи • Вороново • Олсуфьево • Ветьма сулахай юппи • Жуковка • Угость сылтăм юппи • Вщиж • Ржаница • Сельцо • Хотылёво • Брянск • (Болва тата Снежеть юпписен вăрри) • Супонево • Выгоничи • Рёвна сулахай юппи • Навля сулахай юппи • Трубчевск • Нерусса сулхай юппи • Белая Берёзка

Украина	Судость сылтăм юппи • Новгород-Северский • Радичев • Оболонье • Сейм сулахай юппи • Макошино • Снов сылтăм юппи • Чернигов • Остёр • Остёр сулахай юппи • Десна • Летки • Рожны • Пуховка • Киев
Çав пекех: Тăнăвар