سکچوون

سکچوون (بە ئینگلیزی Diarrhea یان Diarrhoea، بە عەرەبی و فارسی: اسھال) جۆرێک نەخۆشییە کە تێیدا بە شێوەی بەردەوام شلەمەنی لە جەستەی مرۆڤ دەردەچێت وە نەخۆش ناچار دەبێت خێرا خێرا بچێتە سەر ئاودەست. لە نەخۆشی سکچووندا جموجۆڵی ڕیخۆڵەکان خێرا دەبێت وە ئەمەش دەبێت ھۆی دروستبوونی بەردەوامی ھەستی ئاودەست. سکچوونی توند ھۆکاری زۆرێک لە مردنەکانە لە وڵاتانی گەشەکەر وە ھەروەھا یەکێک لە باوترین ھۆکارەکانی مەرگی منداڵانە لە سەرانسەری جیھان. جگە لەمە، سکچوون یەکێک لە ھۆکارەکانی دواکەوتنی گەشەی جەستەیی منداڵان، بەدخۆراکی، و بارناسکی بۆ تووشبوون بە نەخۆشیەکانی دیکەیە.

ھۆکاری سەرەکی مەرگ لە کاتی تووشبوون بە سکچوون، لە دەستچوونی ئاو و خوێیەکانی جەستەیە. ئەگەر مرۆڤ سێ جار یان زیاتر لە شەو و ڕۆژێک دا پاڵنەری ئاوەکی یان شل بێت ئەوە بە سکچوو دادەنرێت.

ھۆکارەکان

ئاساییانە ھۆکاری سکچوون ھەوکردنی ورگە بە ھۆی کێمی ڤایروسی، مشەخۆر یان لاکوتی ڕیخۆڵە، یان ھەندێک ژاری باکتریایی. لە بارودۆخی پاکژ دا، کە خۆراکی باش و ئاوی خاوێن ھەبێت، نەخۆشێکی ئاسایی لە ماوەی چەند ڕۆژ دا لە کێمی ڤایرۆسی ڕزگاری دەبێت. بەڵام لە کەسانی نەخۆش یان بەدخۆراک دا، سکچوون دەتوانێت ببێتە ھۆی ئاوچنیانی توندی جستەی مرۆڤ وە ئەگەر چارەسەر نەکرێت لەوانەیە ژیانی نەخۆشەکە بخاتە مەترسیەوە.

جۆرەکان

سکچوونی تەراوشتی(Secretory diarrhea)
سکچوونی ئوسموتیک یان (Osmotic diarrhea)
سکچوونی جووڵانەیی (Motility-related diarrhea)
سکچوونی ئاوسانی (Inflammatory diarrhea)
سکچوونی خوێنی (Dysentery)

سکچوونی کێمی

وتاری تایبەت: سکچوونی کێمی

سکچوونی کێمی (Infectious diarrhea) جۆرێک لە سکچوونە کە بە ھۆی میکرۆب دروست بووبێت، واتە بە ھۆی باکتریا، مشەخۆر یان ڤایروس.

دەرمان

لە زۆربەی حاڵەتەکانی سکچوون دا، دەرمانی نەخۆشیەکە تەنھا قەرەبووکردنەوەی شلەمەنی و خوێی لەدەستچووی جەستەیە. دەوای سەرەکی ئەم نەخۆشیە ئۆ. ئاڕ. ئسە. ئەو دوایانەی کە ھەیە و پێویستی بە ڕاچێتەی پزیشک نیە بریتین لە لۆپێردامی (ئایۆدیۆم) و بیسمووت سابسالیسیلات (کە لە پێپتۆ بیسمۆل و کاوپێکتەیت دا ھەیە).

ئەمانەش ببینە

سەرچاوەکان

ئەم پزیشکی وتارە کۆلکەیەکە. دەتوانیت بە فراوانکردنی یارمەتیی ویکیپیدیا بدەیت.