بۆ ناوەڕۆک بازبدە

ئیمپراتۆریەتیی شانگ

لە ئینسایکڵۆپیدیای ئازادی ویکیپیدیاوە
ئیمپراتۆریەتیی شانگ
بەشێکە لەThree Dynasties
دامەزران١٦٠٠ BCE
نەژادHuaxia
ئایینChinese folk religion
زمانی فەرمیOld Chinese
کیشوەرئاسیا
وڵاتچین
پایتەختینسو
پۆتانی شوێن٣٦°٧′١٥″N ١١٤°١٩′٣٠″E
شێوەی بنەڕەتیی حکوومەتپاشایەتی
دانیشتووان١٥٠٬٠٠٠، ١٣٬٥٠٠٬٠٠٠
گۆڕدراوە لەلایەنڕۆژاوای ژۆو
جێگەی دەگرێتەوەئیمپراتۆریەتیی سیا
زمانەکانOld Chinese
سیستەمی نووسینoracle bone script
کۆتاییھاتن١٠٤٦ BCE
ئایینی فەرمیChinese folk religion
Map
نەخشەی شانگ، نەخشەکە ئەوە دەسەلمێنێ کۆمەڵگا سەرەتایەکان لە نزیک شانگ بوونیان ھەبووە.

شانشینی شانگ (بە چینی: 商朝 خوێندنەوە: شانگچاۆ) لە مێژوودا بە شانشینی ین ناسراوە، (殷代 ین دای) شانشینێکی مێژوویی چینە کە لە ناوەند و خوارووی رووباری زەردا بوە. کە لە دوایی شانشینی سیا دامەزرا دواتریش شانشینی ژۆو دامەزرا تۆماری شانشینی شانگ لە کتێبە مێژوویییەکانی (تۆمارەکانی بامبۆ، تۆماری مێژوویی شیجی) بەگوێرەی ڕوونکردنەوەکانی لیو سی شانشینی شانگ لە ١٧٧٦ی پێش زاین تا ١١٢٢ی پێش زاین شانشینەکە لەژیاندا بووە، بەڵام بەگوێرەی تێکستەکانی تۆماری ئێستای بامبۆ شانشینەکە لە نێوان ١٥٥٦ی پێش زاین تا ١٠٤٦ی پێش زاین ژیاوە، ھەرچۆنێک بێت پڕۆژەی ڕوونکردنەوە لەسەر شانشینەکانی سیا-شانگ-ژۆو بەگوێرەی کاربۆن ١٤، ڕوونی کردووەتەوە شانشینەکە لە ١٦٠٠ تا ١٠٤٦ بوونی ھەبووە.

شانشینی شانگ سەرەتاترین شانشینە کە بەبەڵگەی شوێنەوارناسی پشتگیر لێکرابێت دۆزینەوەکان لە وێرانبووەکانی ینسو (لە جیھانی مۆدێرنی ئەمڕۆ ئانیانگ) کە بە دواین پایتەخەتی شانگ ناسراوە لە دۆزینەوەکان گۆڕی شاھانە و کەلوپەلی جەنگی و دەیەھا ھەزار لە بڕۆنز و بەرد و ئێسک و سێرامیک دۆزراوەتەوە، لە ئانیانگ سەرەتاترین نوسراوی چینی لەناویدا دۆزراوەتەوە لەنێوان ساڵانی ١٩٢٠کان و ١٩٣٠کان. جگە لەوەش لە دۆزینەوەکاندا چەندین شتی مێژوویی دێرین دۆزاراوەتەوە کە لەو ساتە بەکارھاتوون وەک پزیشکی-دەرمان، ھونەر، سیاسەت، ئیکۆنۆمی، کە ھی سەرەتای شارستانییەتی شانگن.[١]

تۆمارە دێرینەکان

[دەستکاری]

لە زۆربەی بەڵگەنامە دێرینەکان دەربارەی شانشینی شانگ تۆمارکراوە وەکوو کتێبی بەڵگەنامەکان

سەرچاوەکان

[دەستکاری]
  1. ^ Keightley (2000).
History of China
دێرین
Neolithic ٨٥٠٠ تا ٢٠٧٠ی پێش زاین BCE
سیا c. 2070 – c. 1600 BCE
شانگ c. ١٦٠٠ تا ١٠٤٦ی پێش زاین BCE
ژۆو c. 1046 – 256 BCE
 ڕۆژھەڵاتی ژۆو
 ڕۆژاوای ژۆو
   سەردەمی بەھار و پایز
   سەردەمی شەڕی ویلایەتەکان
شاھانە
چین 221–207 BCE
ھان 202 BCE – 220 CE
  رۆژاوای ھان
  سین
  ڕۆژھەڵاتی ھان
سێ شانشینەکە 220–280
  وێی, شو and وو
جین 266–420
  رۆژاوای جین
  ڕۆژھەڵاتی جین شانزە شانشینەکە
Northern and Southern dynasties
420–589
سوی 581–618
تانگ 618–907
  (Wu Zhou 690–705)
پێنج ئیمپراتۆریەتەکە
و پێنج شانشینەکە

907–979
لیاۆ 916–1125
سۆنگ 960–1279
  Northern Song ڕۆژاوای سیا
  Southern Song جین Western Liao
یوان 1271–1368
مینگ 1368–1644
چینگ 1636–1912
جیھانی مۆدێرن
Republic of China on the mainland 1912–1949
People's Republic of China 1949–present
Republic of China in Taiwan 1949–present