I Сулейман

Жабхаланта I Сулейман
Түрэһэн үдэр:	1494 оной 11 һарын 6
Түрэһэн газар:	Трабзон[d], Трабзон (эялет)[d], Оттоман эзэнтэ гүрэн
Эрхэтэнэй харьяалал:	Оттоман эзэнтэ гүрэн
Наһа бараһан үдэр:	1566 оной 9 һарын 6(1566-09-06) (71 наһатай)
Наһа бараһан газар:	Сигетвар[d], Королевская Венгрия[d]
Гарай үзэг:

Жабхаланта гэжэ алдаршаһан I Сулейман (Кануни́; тур. Birinci Süleyman, Kanuni Sultan Süleyman سليمان اول Süleymân-ı evvel, 1495—1566), Османай эзэнтэ гүрэнэй арбадугаар султан, эгээн ехэ султан гэжэ тоосогдодог.

Жабхаланта Сулейман 1495 оной 4 һарын 27-до Трабзон хотодо түрэһэн байна. 1512—1520 оной хоорондо хааншалһан I Селим султанай хүбүүн, 1520 ондо эсэгынгээ наһа бараһанай дараа үхэтэр хаан шэрээндэ һууһан. Жабхаланта Сулейман болбол болбосоролтой хүн байһан болоод эрдэм ухаан, уралигые эбээн тэдхэһэн, Османай хуулиие шэнэшлэһэн хүн байгаа.

XVI зуун жэлдэ арбан гурбан булимтаралгын дай үүсхэһэн Сулейман Европо ба Азиин уласуудтай адли тэгшэ тулалдаба. Гол тэмсэлынь Унгар болон Газарай дундада тэнгисэй нютагые эзэлхын түлөө байгаа. Франциин I Франциск хаан I Сулейманай гол холбоотон боложо, Османай дарамтые хэрэглэн Һабсбургтанай үрдилдэгшэдэй гарые уяха зорилготой байгаа.

Сулейман болбол 1521 ондо Белградые эзэлһэн, 1526 ондо Мохачай тулалдаанай һүүлдэ Унгарай ехэнхи хубиие эзэлһэн; 1530-аад онуудаар Ирак, Родос арал болон Эгейн ольтирогой бусад аралнуудые, Триполитани, Алжир болон бусад нютагые эзэлһэн байна. Сулейман Закавказиин түлөө Ирантай шэрүүн тэмсэл ябуулаа һэн. Сулейманай хааншалхадаа захиргаанай байгуулга болон мүнгэн һан тухай хуулинууд (канун-наме) зохёогдоһон байна. Тэрэ мечеть, ордон, бэхилэлтэ гэхэ мэтэ барилга барихада ехэ анхаралаа хандуулдаг һэн.

I Сулейман 1566 оной 9 һарын 7-нда Һабсбургтантай һүүлшын дайнай үедэ Сегешвар хотодо наһа бараһан. Хаан шэрээ тэрэнэй хүбүүн II Селимдэ дамжуулагдажа, тэрээнһээ Османай эзэнтэ гүрэнэй һандаралгын үе эхилһэн.

I Сулейманай хааншалалай һүүлшын ондо Османай эзэнтэ гүрэн