Эрхи
Эрхи (самгардяар माला — «баглаа сэсэг», түбэдөөр ཕྲེང་བ) — хүн бүхэнэй тарни уншахадаа хэрэглэдэг, ооһорто үлхөөтэй монсогор модон, шүрэ, яһан, зандан модон гэхэ мэтэ юумээр бүтээгдэһэн тоолуур; бурханда һүзэглэжэ, маани уншаһанаа тоолодог, утаһанда үлхөөтэй бишыхан монсогор модонууд. Буряад зон эрхиеэ ехэ гоёдог байна юм. Зандан модон хара эрхи ехэ гоёдо тоологдодог байһан юм.[1]
Бүридэл
[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]- Эрхиин толгой гэжэ үлхэгдэһэн эрхиин ооһорой хоёр үзүүрые гулдируулжа гаргаһан, эрхиһээ хэмжүүрээрээ томо монсогор шүрэ юм. Эрхиин толгой гоёжо, хэдэн янзаар хэдэг һэн: томо хубаар хажуу таладань нүхэ гаргаад, эрхиин ооһорой үзүүрнүүдые хажуу тээшэнь гаргажа, дээрэһээнь хэдэн үнгын шулуу үлхэжэ сасаг хэдэг байгаа. Мүн томо улаан шүрэшье хэдэг һэн.
- Бөөрэ гээшэ эрхи үлхэхэдөө, адли зайда гурбан газар үлхэлсэһэн шүрэ гү, али ондоо эрдэниин шулуун. Эрхиин бөөрэнүүдые хоёр хажууһаань мүнгэн сахаригуудаар хабшажа мүн лэ гоёдог байһан юм.
- Дулды — үлхөөтэй эрхиин дундуурнь һаадгүй ходорон гарахаар хэмжүүрэй эрхидэ үлхэлсэһэн түхэреэн мүнгэн сахариг. Тарни уншахада, дулды абяа гаража байха ёһотой юм.
- Хаалта — эрхиин үлхөөдэ бүхэлэгдэһэн, уншагдаһан тарни тоолохо, утаһанда үлхэһэн арбан яһаханууд болон утаһан бүтүүнүүд. Зуунай хаалта болбол утаһанда үлхөөтэй арбан яһаханууд юм. Хаалтанууд арбан мянганай, зуун мянганай гээд байдаг һэн.
Зүүлтэ
[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]- ↑ Бабуев С.Д., Бальжинимаева Ц.Ц. (2004) Буряад зоной урданай hyyдал байдалай тайлбари толи. Улаан-Үдэ: «Бэлиг» хэблэл. 157 х.