Zambija
| Republika Zambija Republic of Zambia |
||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
|
||||||
| Himna: "Stand and Sing of Zambia, Proud and Free" |
||||||
 Položaj Zambije
|
||||||
| Glavni grad | Lusaka |
|||||
| Službeni jezik | engleski | |||||
| Državno uređenje | ||||||
• Predsjednik |
Levy Mwanawasa | |||||
• Predsjednik vlade |
Levy Mwanawasa | |||||
| Zakonodavstvo | ||||||
| Nezavisnost | Od Ujedinjenog Kraljevstva 24. oktobra 1964. | |||||
| Površina | ||||||
• Ukupno |
752.614 km2 (38.) | |||||
| 1 | ||||||
| Stanovništvo | ||||||
• Ukupno |
10.462.436 (77.) | |||||
• Gustoća |
13/km2 | |||||
| Valuta | Zambijska kwacha (100 ngweea) | |||||
| Vremenska zona | UTC +2 | |||||
| Pozivni broj | 228 | |||||
| Internetska domena | .zm | |||||
Zambija je država u južnoj Africi, bez izlaza na more. Graniči na zapadu s Angolom, na sjeveru s DR Kongom, na sjeveroistoku s Tanzanijom, na istoku s Malavijem, na jugoistoku s Mozambikom te na jugu sa Zimbabveom, Bocvanom i Namibijom.
Historija
Starosjedioce Zambije, Bušmane i Hotentote, prije 2000 godina istisnuli su nadolazeći Bantu narodi. U 8. vijeku na području gornjeg Zambezija ustanovio je narod Barotse državu Barotseland, a sjeverno od nje formirao se plemenski savez naroda Bemba. Glavnina doseljavanja započela je u 15. vijeku s dolaskom naroda Luba i Lunda iz susjednog Konga i Angole. Narod Nguni, koji potječe s juga, pridružio im se u 19. vijeku.
Osim malobrojnih portugalskih istraživača Evropljani nisu došli u dodir s teritorijem Zambije sve do sredine 19. vijeka kada na ovo područje prodiru zapadni istraživači, misionari i trgovci. Tako godine 1855. engleski istraživač David Livingstone za Evropu otkriva slapove na rijeci Zambezi i naziva ih po kraljici Viktoriji.
Godine 1888. Cecil Rhodes, predstavnik britanskih trgovačkih i političkih interesa, dobio je od ovdašnjih poglavica koncesiju za iskorištavanje rudnih bogatstava, a još iste godine Sjeverna i Južna Rodezija (sadašnji Zimbabve) proglašene su za područja britanske interesne sfere. Upravljanje protektoratom Sjeverne Rodezije godine 1924. prebačeno je na Britanski kolonijalni ured.
Godine 1953. dvije Rodezije zajedno s Nyasom (današnji Malavi) oblikuju Federaciju Rodezije i Nyase. Sjeverna je Rodezija u to vrijeme poprište nemira, što uzrokuje krizu upravljanja Federacijom. Crna većina zahtjeva veće sudjelovanje u vladi, što dovodi u oktobru i decembru 1962. do raspisivanja izbora za Zakonodavno vijeće. Pobjeđuju Udružena narodna stranka nezavisnosti - UNIP i Afrički narodni kongres Zambije - ZANC, koji u koaliciji ne surađuju osobito složno. Vijeće zahtjeva odcjepljenje Sjeverne Rodezije od Federacije i potpunu samoupravu utemeljenu na novom ustavu i širim demokratskim pravima. Po raspadu Federacije 31. decembra 1963. nastaje dana 24. oktobra 1964. nezavisna Republika Zambija. Prvi predsjednik bio je Kenneth Kaunda.
Vlada
Političke podjele
Podjeljena je na 9 pokrajina:
- Central
- Copperbelt
- Eastern
- Luapula
- Lusaka
- Northern
- North-Western
- Southern
- Western
Geografija
Klima je tropska, a na većim nadmorskim visinama suptropska, umjerena. Kolebanja temperaturna od 13-27 stepeni. Padavine od 600mm-1400mm. Najviši vrh je Mučinga 2065 metara.
Privreda
Iako je velika većina stanovnika zemlje zaposlena u poljoprivredi, glavni pokretač zambijske privrede je rudarstvo. Zemlja ima velika nalazišta bakra, a vadi se i kobalt. U postkolonijalnom razdoblju zambijska privreda je uglavnom stagnirala ili nazadovalo, dijelom i zbog nacionalizacije rudarske industrije i posljedičnog lošeg upravljanja, a dijelom i zbog nepovoljnog svjetskog tržišta bakra, glavnog izvoznog proizvoda. U posljednjih nekoliko godina program privatizacije i liberalizacije te rast cijena bakra na svjetskom tržištu pomogli su ekonomskom oporavku zemlje. Izvozi se i značajna količina struje dobivene u hidroelektranama.
BDP je za 2004. procijenjen na 900 USD po stanovniku (mjereno po PPP-u).
Stanovništvo
U Zambiji živi oko 70 etničkih skupina koje uglavnom govore bantu jezicima. Najveće su Bemba, Nyanja-Chewa, Tonga, Lunda, Luvale, Kaonde i Lozi. Najzastupljenija religija je kršćanstvo, najviše katoličanstvo, a oko trećina stanovnika su muslimani ili hinduisti. Zambija je u afričkim razmjerima prilično urbanizirana – u gradovima živi 44% stanovništva. Virusom HIV-a zaraženo je 16,5% odraslog stanovništva (nešto manje od milion ljudi).
