Marija Spiridonova
Marija Spiridonova | |
|---|---|
 | |
| Rođenje | 16. oktobar 1884. |
| Smrt | 11. septembar 1941 (56 godina) |
| Nacionalnost | Ruskinja |
| Druga imena | Marija Aleksandrovna Spiridonova |
| Zanimanje | političarka |
Marija Aleksandrovna Spiridonova (ruski: Мари́я Алекса́ндровна Спиридо́нова) bila je ruska revolucionarka, terorista i političarka, poznata kao jedna od istaknutih lidera lijeve frakcije socijalista-revolucionara u vrijeme Ruske revolucije. Rođena je u plemićkoj porodici, a tokom Prve ruske revolucije pridružila se Partiji socijalista-revolucionara (SR), koja je u to vrijeme propagirala i praktikovala terorizam kao sredstvo za svrgavanje carskog režima. Dana 16. januara 1906, ona je pucala i ubila lokalnog načelnika bezbjednosti u Borisoglebsku sa revolverom.[1]
Njen čin izazvao je veliku pažnju javnosti, ali i simpatije, nakon što se u ruskim liberalnim krugovima proširila vijest da su je nakon hapšenja Kozaci podvrgavali mučenju, zlostavljanju, pa čak i silovanju. Dana 11. marta Spiridonova je osuđena na smrt, ali je sudsko vijeće preporučilo pomilovanje u presudi; preporuka je prihvaćena, a 20. marta kazna je promjenjena u zatvor, gdje je bila na izdržavanju u Sibiru. Iako nije bila u javnosti narednih 11 godina, uživala je status mučenice u ruskim revolucionarnim krugovima. Iz zatvora je puštena nakon februarske revolucije 1917. godine. Poslije toga je došla u Sankt Peterburg, gdje je postala šef gradske organizacije. Tokom Oktobarske revolucije odlučila je da sarađuje sa boljševicima, a početkom slijedeće godine bila je jedna od rijetkih vođa socijalističke revolucije koja je podržala Lenjinovu odluku da potpiše nepovoljni Brest-litovski mir za Rusiju. Kada se, nakon samo nekoliko mjeseci, ispostavilo da su njegove odredbe izuzetno teške za ruske seljake, od kojih su mnogi prešli pod kontrolu Centralnih sila, ona je pristala na plan za provokaciju sovjetske Rusije u Prvi svjetski rat. 6. jula 1918. godine došlo je do ustanka lijevih socijalista. Međutim, trupe odane boljševicima brzo su ga ugušile, a Spiridonova je uhapšena. Svjesni njene reputacije mučenice, boljševičke vlasti su je 27. novembra na tajnom suđenju osudile na neobično blagu kaznu od godinu dana zatvora, ali je istog dana puštena. Nakon toga, Spiridonova se javno odrekla terorizma i nasilja, koristeći svaku priliku da javno kritikuje boljševički režim, a 24. februara 1919. ponovo je osuđena na godinu dana zatvora iz kojeg je na kratko pobjegla i neko vreme ilegalno živjela u Moskvi čekajući ponovno hapšenje i smještaj u psihijatrijsku bolnicu. Konačno je puštena 18. novembra 1921, pod uslovom da "zaustavi svaku političku aktivnost". Spiridonova je ispunila ovaj uslov i naredne godine živjela u potpunoj anonimnosti. Međutim, tokom Velike čistke 1937. godine našla se na spisku potencijalnih državnih neprijatelja i uhapšena je pod optužbom da namjerava da organizuje seljački ustanak protiv sovjetske vlasti. 8. marta 1937. godine, Vojni kolegijum Vrhovnog suda SSSR-a formalno ju je osudio na 25 godina zatvora, dok je bila na izdržavanju kazne. U septembru 1941. godine, nekoliko mjeseci nakon početka njemačke invazije, šef NKVD-a predložio je likvidaciju tamošnjih zatvorenika, što je odobrio Staljin. Marija Spiridonova je tako postala žrtva masakra u Medvedevu. Presude na osnovu kojih je zatvorena i pogubljena poništene su, odnosno rehabilitovane 1988. i 1992. godine.
Maria Spiridonova pojavljuje se kao lik u sovjetskom istorijskom filmu 6. jul 1968, u kojem je njen lik tumačila Ala Demidova.
Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ Immediately after the Party of Socialists-Revolutionaries was founded in 1901, its Central Committee established a separate central terrorist unit, usually called the 'Combat Organisation' (Boyevaya Organizatsiya), specializing in the assassination of state leaders and officials of the highest rank. Besides it, "the SR leadership relied on smaller terrorist or combat units (boevye druzhiny), on the flying combat detachments (letuchie boevye otriady), or on isolated individuals to carry out assassinations". In the provinces party committees operated local combat units or resorted to individuals, in order to execute the death sentences they passed on provincial tsarist officials (Geifman, p. 58).