1 верасня

	← верасень →
	2024

1 верасня — дзвесце сорак чацвёрты (дзвесце сорак пяты ў высакосны год) дзень года па Грыгарыянскім календары.

Падзеі

852: Архібіскуп Майнца Рабан Маўр асвяціў у Франкфурце базіліку Выратавальніка, на месцы якой потым з’явіўся Франкфурцкі сабор.
1057: Ісаак I Камнін стаў імператарам Візантыі.
1067: Бадуэн VI Фландрскі становіцца графам Фландрыі.
1435: Бітва пад Вількамірам, войскі Жыгімонта Кейстутавіча разам з палякамі разбілі Свідрыгайлу і яго саюзнікаў.
1482: Крымскія татары на чале з Менглі-Гірэем разрабавалі і спалілі Кіеў, кіеўскі ваявода Івашка Хадкевіч трапіў у палон.
1804: Нямецкі астраном Карл Людвіг Хардынг адкрыў астэроід Юнону.
1827: У Расійскай імперыі забаронена прымаць сялян у вышэйшыя і сярэднія навучальныя ўстановы.
1870: Франка-пруская вайна: французскія войскі разбіты пад Седанам, імператар Напалеон III узяты ў палон.
1906: У Вільні выйшла першая легальная беларуская газета «Наша доля». Адбылося першае выступленне ў друку Я. Коласа.
1920: Францыя абвясціла аб стварэнні дзяржавы Ліван са сталіцай у Бейруце.
1923: У Токіа адбыўся вельмі моцны землятрус, ахвярамі якога сталі дзесяткі тысяч чалавек.
1928: Албанія стала каралеўствам.
1939: Нападам нацысцкай Германіі на Польшчу пачалася першая ваенная кампанія II сусветнай вайны.
1944: Пачалі працаваць беларускія гімназіі ў Бельску і Гайнаўцы, беларуска-руская ў Беластоку і беларускія пачатковыя школы ва ўсёй Усходняй Беласточчыне, у 1945 г. гэтыя школы былі ліквідаваныя польскімі ўладамі.
1946: На рэферэндуме ў Грэцыі большасць насельніцтва прагаласавала за аднаўленне ў краіне манархіі.
1951: У Лондане адкрыўся першы супермаркет.
1969: У Лівіі Муамар Кадафі зрынуў караля Ідрыса I.
1970: У Нью-Ёрку распачаты першы ў свеце камп’ютарны турнір па шахматах.
1971: Катар абвясціў сябе незалежнай дзяржавай.
1973: Тэрарыст у маўзалеі Леніна (Масква) узарваў бомбу — цела Леніна не было пашкоджана, загінула некалькі наведвальнікаў.
1977: Зацверджаны новы тэкст гімна СССР, з якога выключылі словы пра І. Сталіна.
1978: Пуск першага тралейбуса ў Віцебску
1983: Савецкія вайскоўцы збілі паўднёвакарэйскі Boeing.
1985: Знойдзены карабель «Тытанік», які патануў у 1912 годзе.
1991: Аб’яўлены суверэнітэт Узбекістана.
1992: Адкрыты Чэрвеньскі раённы краязнаўчы музей.
1996: Спынена вяшчанне «Радыё 101,2» — адзінай незалежнай беларускамоўнай радыёстанцыі ў Беларусі.
2004: Вывяржэнне вулкана Асама ў Японіі.
2007: У Полацку адкрыты помнік Усяславу Чарадзею.
2015: Адкрыты Верхнядзвінскі гісторыка-краязнаўчы музей.

Нарадзіліся

1743: Кароль Антоні Жэра, польскі і беларускі пісьменнік (пам. пасля 1798)
1751: Эмануэль Шыканедэр, нямецкі оперны спявак, імпрэсарыа, драматург і лібрэтыст (пам. 21.9.1812)
1887: Блез Сандрар, швейцарска-французскі пісьменнік
1895: Генрых Хёрле, нямецкі мастак
1896: Андрэ Юнебель, французскі рэжысёр
1900: Сымон Баранавых, беларускі празаік (пам. 10.11.1942)
1913: Масей Сяднёў, беларускі пісьменнік (пам. 2002)
1933: Энн Рычардс, амерыканскі палітык
1935: Сэйдзі Адзава, японскі дырыжор
1937: Ален Джонс, брытанскі мастак
1940: Анні Эрно, французская пісьменніца, лаўрэатка Нобелеўскай прэміі
1942: Іван Басюк, беларускі гісторык
1953: Андрэс Мустанен, эстонскі кампазітар, скрыпач
1953: Ахмад Шах Масуд, афганскі палявы камандзір
1956: Уладзімір Салодкі, беларускі спявак
1984: Людвіг Ёрансан, шведскі кампазітар

Памерлі

1159: Адрыян IV, Папа Рымскі
1715: Людовік XIV, кароль французскі
1715: Франсуа Жырардон, французскі мастак
1723: Дзмітрый Кантэмір, гаспадар малдаўскі
1938: Адам Пучкар-Хмялеўскі, беларускі рэлігійны дзеяч, каталіцкі святар (нар. 24.12.1891)
1950: Карл Эдуард Сёэт, эстонскі паэт
1951: Вольс, французскі жывапісец, фотамастак

Святкуюць

ААН: Сусветны Дзень міру
Дзень Руху недалучэння
Арменія, Беларусь, Казахстан, Кыргызстан, Латвія, Малдова, Туркменістан, Расія: Дзень ведаў
Сінгапур: Дзень настаўніка
Славакія: Дзень Канстытуцыі
Узбекістан: Дзень незалежнасці