Міхаіл VII Дука

Міхаіл VII Дука
грэч. Μιχαήλ Ζ΄ Δούκας
Манета з выявай Міхаіла Парапінака
Візантыйскі імператар 1071 — 1078
Папярэднік	Канстанцін X Дука
Пераемнік	Нікіфар III Ватаніят
Нараджэнне	1050 ці 1059 Канстанцінопаль, Візантыя
Смерць	1090 ці 1078 Канстанцінопаль, Візантыя
Род	Дукі
Бацька	Канстанцін X Дука
Маці	Еўдакія Макрэмбалітыса[d]
Жонка	Марыя Аланская
Дзеці	Канстанцін Дука[d]
Веравызнанне	праваслаўе
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Міхаіл VII Дука (1050— каля 1090), па мянушцы «Парапінак», — візантыйскі імператар (1071—1078), падчас кіравання якога значнай часткай візантыйскай Анатоліі авалодалі туркі-сельджукі.

Біяграфія

Сын Канстанціна X і Еўдакіі Макрэмбалітысы. У гады маленства насіў тытул імператара разам з братамі Андронікам і Канстанцінам. Выхаваннем яго займаўся вучоны гісторык Міхаіл Псел. Каранаваны быў у 20 гадоў, адразу пасля разгрому імператарскай арміі пры Манцыкерце, падчас якога трапіў у палон яго айчым-суправіцель, Раман IV Дыяген.

Раман Дыяген, які вызваліўся з палону і спрабаваў вярнуць прастол, вымушаны быў адмовіцца ад прастола і абяцаў пастрыгчыся, за што атрымаў гарантыю асабістай бяспекі; тым не менш, яго асляпілі, але ён атрымаў пры гэтым шмат ран і неўзабаве памёр.

Міхаіл VII прысвячаў свой час вывучэнню рыторыкі і пісанню вершаў, кіраванне ж знаходзілася ў руках яго саветнікаў, уплыву якіх ён цалкам падпарадкоўваўся.

У Азіі справы імперыі ішлі ўсё горш і горш; сельджукі дапамаглі імператару супраць прэтэндэнта на прастол Іаана Дукі, але атрымалі за гэта частку Малой Азіі. Новае паўстанне падняў Нікіфар Врыеній Старэйшы, які быў абвешчаны імператарам і ў 1077 годзе ўвайшоў у Адрыянопаль, а брат яго Іаан падышоў да самага Канстанцінопаля, але вымушаны быў адступіць.

Міхаіл VII Дука на Святой кароне Венгрыі

Пакуль справы Нікіфара Врыенія прымалі неспрыяльны для яго абарот, Міхаілу прыходзілася лічыцца з іншым мецяжом, які ўзнік на ўсходзе; там імператарам быў абвешчаны Нікіфар Ватаніят. За яго была моцная партыя і ў сталіцы, якая складалася з незадаволеных адыманнем царкоўнай маёмасцей духоўных і шматлікіх знатных свецкіх твараў. Нікіфару сімпатызавала, відаць, нават частка радні Міхаіла.

У сакавіку 1078 года Нікіфар Ватаніят падступіў да Нікеі, а 25 чысла гэтага месяца шматлікія духоўныя і сенатары абвясцілі яго ў Канстанцінопалі імператарам. 31 сакавіка мяцежнікі занялі палац; Міхаіла сілком пастрыглі ў манахі і адправілі ў Студыйскі манастыр, дзе ён праз некаторы час быў пасвечаны ў эфескія мітрапаліты.

Яго былая жонка, грузінская царэўна Марыя, неўзабаве спалучалася шлюбам з Ватаніятам, а сын Канстанцін захоўваў статус спадчынніка прастола да 1087 года.

Сям’я

Жонкай Міхаіла стала дачка грузінскага цара Баграта IV Марыя, ад якой у яго быў адзіны сын.

• Канстанцін Дука (1074—1095) — быў суправіцелем свайго бацькі і яго пераемнікаў — Нікіфара Ватаніята і Аляксея Камніна. Яго жонкай павінна была стаць Ганна Камніна, але ён памёр у 1095 годзе.

Літаратура

Першасная літаратура

• Анна Комнина. В 15 книгах // Алексиада. — СПб.: Алетейя, 1996. — 704 с. — ISBN 5-89329-006.
• Никифор Вриенний Младший. Исторические записки (976-1087) // . — СПб.: Типография Григория Трусова, 1858.

Даследаванні

• Васильев А. А. Том 2 // История Византийской империи. — М.: Алетейя, 2000. — ISBN 978-5-403-01726-8.
• Дашков С. Б. Алексей I Комнин // Императоры Византии. — М.: Красная площадь, 1997. — 558 с. — ISBN 5-87305-002-3.
• Диль Ш. История Византийской империи / Перев. с франц. А. Е. Рогинской. — М., 1948.
• Норвич Дж. История Византии. — М.: АСТ, 2010. — 542 с. — ISBN 9-78-517-050648.
• Оболенский Дм. Византийское содружество наций. — М.: Янус-К, 1998. — ISBN 5-86-218273-Х.
• Райс Тамара Т. Сельджуки. Кочевники - завоеватели Малой Азии. — М.: Центрполиграф, 2004. — 238 с. — ISBN 5-9524-0949-0.
• Сказкин С. Д. Том 2 // История Византии в 3 томах. — М.: Наука, 1967. — ISBN 978-5-403-01726-8.
• Е. А. Степаненко. Византия в международных отношениях на Ближнем Востоке (1071-1176). — Свердловск.: Изд-во Урал. ун-та, 1988. — 240 с.
• Успенский Ф. И. Отдел VI. Комнины. // История Византийской империи. В 5 т. — М.: АСТ, Астрель, 2005. — Т. 5. — 558 с. — ISBN 5-271-03856-4.
• Михаил, византийские императоры // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.). — СПб., 1890—1907.