Мак

Мак
Мак снатворны (Papaver somniferum) — тыпавы від рода Мак
Навуковая класіфікацыя
прамежныя рангі Дамен:  Эўкарыёты Царства:  Расліны Аддзел:  Кветкавыя Клас:  Двухдольныя Парадак:  Казяльцовакветныя Сямейства:  Макавыя Падсямейства:  Макавыя Трыба:  Макавыя Род:  Мак
Міжнародная навуковая назва
Papaver L.
Сінонімы
Roemeria Medik. (1792) Stylomecon Taylor (1930)
Тыпавы від
Papaver somniferum L. — Мак снатворны
Віды
Гл. тэкст
Сістэматыка на Віківідах Выявы на Вікісховішчы ITIS   18881 NCBI   3468 EOL   37668 GRIN   g:8801 IPNI   31704

Мак (Papaver) — род кветкавых раслін сямейства макавых.

Батанічнае апісанне

Адна- і шматгадовыя травяністыя, пераважна карэнішчавыя расліны з млечным сокам. Лісце перыстарассечанае або перыстараздзельнае. Кветкі буйныя, адзіночныя, на доўгіх кветаносах, чырвоныя, белыя, светла-фіялетавыя ці жоўтыя. Чашачка двухлістая, ападае пры распусканні кветкавага бутона. Пялёсткаў 4, радзей 6 ці 8-12, яны размешчаныя ў двухчленных кругах, часам яны адсутнічаюць. Тычынак шмат у кругах, можа быць 6-12 ці 4. Гінецэй паракарпны, з 8-12 пладалісцікаў з буйной верхняй завяззю і дыскападобным, па краях лопасцевым, рыльцам. Пры паспяванні пад дыскападобным шчытком каробачкі ўтвараюцца дзірачкі, праз якія рассейваецца насенне. Апыляецца насякомымі. Плод — каробачка.

Пашырэнне

Пашыраны пераважна ў Паўночным паўшар’і. На Беларусі 3 дзікарослыя віды мака: аргемона (Papaver argemone), няпэўны (Papaver dubium), мак-самасейка, або відук (Papaver rhoeas). Трапляюцца як пустазелле на палях, каля дарог.

Віды

Papaver nudicaule

Па сучасных меркаваннях, у родзе Мак налічваецца больш 50 відаў:

• Papaver aculeatum Thunb.
• Papaver alboroseum Hulten
• Papaver alpinum L.
• Papaver ambiguum Popov
• Papaver amurense (N.Busch) N.Busch ex Tolm. — Мак амурскі
• Papaver apulum Ten.
• Papaver arenarium M.Bieb.
• Papaver argemone L. — Мак аргемона
• Papaver armeniacum (L.) DC.
• Papaver atlanticum (Ball) Coss.
• Papaver belangeri Boiss.
• Papaver bracteatum Lindl.
• Papaver californicum A.Gray
• Papaver canescens Tolm.
  • [syn. Papaver pseudocanescens Popov]
• Papaver chibinense N.Semen.
• Papaver czekanowskii Tolm.
• Papaver dahlianum Nordh.-->
• Papaver dubium L. — Мак няпэўны
• Papaver fugax Poir.
• Papaver glaucum Boiss. & Hausskn. — Мак сизый
• Papaver guerlekense Stapf
• Papaver hybridum L.
• Papaver labradoricum (Fedde) Solstad & Elven
• Papaver laestadianum Nordh.
• Papaver langeanum Tolm.
• Papaver lapeyrousianum Gutermann ex Greuter & Burdet
• Papaver lapponicum (Tolm.) Nordh.
• Papaver lasiothrix Fedde
• Papaver lateritium K.Koch
• Papaver leiocarpum Popov
• Papaver lujaurense N.Semen.
• Papaver mcconellii Hultén
• Papaver nudicaule L. — Мак голасцябловы
• Papaver ochotense Tolm.
• Papaver orientale L. — Мак усходні
• Papaver pavoninum Fisch. & C.A.Mey.
• Papaver pinnatifidum Moris
• Papaver popovii Sipliv.
• Papaver pseudo-orientale Medw.
• Papaver purpureomarginatum Kadereit
• Papaver pygmaeum Rydb.
• Papaver pseudo-orientale (Fedde) Medw.
• Papaver radicatum Rottb. — Мак полярный
• Papaver rhoeas L. — Мак-самасейка, ці Відук, ці Мак-самасеў, ці Мак самасеў, ці Цякун, ці Мак-самасей
  • [syn. Papaver commutatum Fisch. & C.A.Mey.]
• Papaver rubro-aurantiacum Lundstr.
• Papaver rupifragum Boiss. & Reut.
• Papaver schamurinii V.V.Petrovsky
• Papaver setosum Pesckhova
• Papaver somniferum L. typus — Мак снатворны, ці Відук, ці Мак праўдзівы, ці Мак-самасей, ці Харошы мак, ці Мак-цякун
• Papaver tolmachevii N.Semen.
• Papaver walpolei A.E.Porsild

Шэраг апублікаваных назваў відаў роду Мак маюць нявызначаны статус:

• Papaver chakassicum Peschkova
• Papaver humile Fedde
• Papaver kuvajevii Schaulo & Sonnikova
• Papaver macounii Greene
• Papaver macrostomum Boiss. & A.Huet
• Papaver monanthum Trautv.
• Papaver oreophilum Rupr.
• Papaver persicum Lindl.
• Papaver pilosum Sm.
• Papaver schinzianum Fedde
• Papaver spicatum Boiss. & Balansa
• Papaver umbonatum Boiss.

Значэнне і выкарыстанне

Лекавыя, харчовыя, алейныя, меданосныя і дэкаратыўныя расліны. 3 няспелых каробачак маку снатворнага атрымліваюць опіум (загусцелы млечны сок, які выкарыстоўваецца ў вытворчасці лекаў, напр., кадэін, марфін, папаверын, і наркотыкаў), з насення — тэхнічны алей.

Літаратура

• Пярэднеў У. П. Мак // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 9: Кулібін — Малаіта / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1999. — Т. 9. — 560 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0155-9 (т. 9).

Спасылкі

• Мак: інфармацыя пра таксон у праекце «Плантариум» (вызначальнік раслін і ілюстраваны атлас відаў). (руск.)
• Papaver // ИАС «ООПТ России» (руск.)