Геаргіянская архітэктура

Геаргіянская архітэктура (англ.: Georgian architecture) — гэта назва, якая ўжываецца ў большасці англамоўных краін для характарыстыкі архітэктурных стыляў, якія былі папулярнымі паміж 1714 і 1830 гадамі. Назва паходзіць ад імён першых чатырох брытанскіх манархаў з Гановерскай дынастыі: Георга I, Георга II, Георга III і Георга IV, якія кіравалі са жніўня 1714 па чэрвень 1830 года.

Так званымі Вялікімі геаргіянскімі гарадамі на Брытанскіх астравах былі Эдынбург, Дублін і Лондан і ў меншай ступені Ёрк і Брысталь.

Стыль быў адроджаны ў канцы ХІХ стагоддзя ў ЗША як архітэктура Каланіяльнага адраджэння і ў пачатку ХХ стагоддзя ў Вялікабрытаніі як неагеаргіянская архітэктура. У абодвух краінах гэта таксама называецца архітэктурай Геаргіянскага Адраджэння. У Злучаных Штатах тэрмін «геаргіянскі» звычайна выкарыстоўваецца для апісання ўсіх будынкаў таго перыяду, незалежна ад стылю. У Вялікабрытаніі гэты тэрмін звычайна абмяжоўваецца будынкамі, якія з'яўляюцца «архітэктурнымі па задуме» і маюць стылістычныя характарыстыкі, характэрныя для таго перыяду, хоць гэта ахоплівае даволі шырокі дыяпазон.

Геаргіянскі стыль адрозніваецца вялікай разнастайнасцю, але адрозніваецца сіметрыяй і прапорцыямі, заснаванымі на класічнай архітэктуры Грэцыі і Рыма, узноўленай у архітэктуры эпохі Адраджэння. Арнамент таксама звычайна ў класічных традыцыях, але, як правіла, стрыманы, а часам і амаль зусім адсутнічае на экстэр'еры. Гэты перыяд прыўнёс элементы класічнай архітэктуры ў меншыя і больш сціплыя будынкі, чым гэта было раней, замяніўшы англійскую народную архітэктуру (або стаўшы новым народным стылем) для амаль усіх новых дамоў сярэдняга класа і грамадскіх будынкаў.

Геаргіянская архітэктура характарызуецца сваёй суразмернасцю і ўраўнаважанасцю; простыя матэматычныя суадносіны выкарыстоўваліся для вызначэння вышыні акна ў адносінах да яго шырыні або формы пакоя ў выглядзе падвойнага куба. Рэгулярнасць, як і ў выпадку з каменнай кладкай з ашалёўкі (аднастайнай агранкі), была рашуча ўхвалена, напаўняючы сіметрыю і прыхільнасць класічным правілам: адсутнасць сіметрыі, калі геаргіянскія дапаўненні дадаваліся да больш ранніх структур, якія заставаліся бачнымі, глыбока адчувалася як недахоп. Рэгулярнасць фасадаў уздоўж вуліцы была жаданай рысай тагачаснага горадабудаўніцтва. Да пачатку ХІХ стагоддзя геаргіянскія ўзоры звычайна ляжалі ў межах класічных парадкаў архітэктуры і выкарыстоўвалі дэкаратыўны набор, які паходзіць са старажытнага Рыма ці Грэцыі.