Аўгуры

Аўгур

Дэнарый Метэла, 81 год да н.э.

Аўгу́ры (лац.: augures) — члены ганаровай рымскай жрэцкай калегіі, якія выконвалі афіцыйныя дзяржаўныя варожбы (галоўным чынам аўспіцыі) для прадказання зыходу тых ці іншых мерапрыемстваў па шэрагу прыродных прыкмет і паводзінам жывёл. Паняцце augurium пазначала мерапрыемства варажбы. Адметным адзеннем аўгураў была трабея, а інсігніямі — жазло (lituus) і адмысловая пасудзіна (capis) пры ахвярапрынашэннях. Сукупнасць ведаў і паўнамоцтваў аўгураў звалася ius augur(i)um і дакументавалася ў адпаведных кнігах (libri augurales). Выявы літууса і капіса можна ўбачыць на дэнарыі Кв. Цэцылія Метэла Пія, адчаканеным у 81 годзе да н.э.

Аўгуры з'явіліся ўжо пры Ромуле. Лівій сцвярджае, што пры Нуме Пампіліі была заснавана дзяржаўная пасада аўгура, ганаровая і пажыццёвая. Па законе Агульнія 300 да н.э. іх колькасць была павялічана да 9 даданнем 5 плебеяў. Сула павялічыў іх да 15, Цэзар дадаў шаснаццатага члена. Члены калегіі аўгураў выбіраліся самімі ж аўгурамі (cooptati), з 154 г. да н.э., па прапанове народнага трыбуна Гнея Даміцыя Агенабарба, выбар з ліку вызначаных калегіяй на гэту пасаду трох кандыдатаў быў прадстаўлены рымскаму народу; у 103 да н.э. гэты закон быў адменены Сулам, але зноў адноўлены ў 63 да н.э., а першапачаткова прызначаліся царом. У 44 да н.э. Марк Антоній ізноў адмяніў закон, але Аўл Гірцый і Гай Вібій Панса зноў надалі яму сілу, але пасля гэтага аўгуры сталі прызначацца імператарам. Пасада аўгура была пажыццёвай, кандыдатуру высоўвалі 2 старэйшыя члены калегіі. Самы старэйшы член калегіі зваўся магістрам (magister collegii). З нагоды абранні ладзіўся баль.

Для назірання прыкмет аўгуры павінны былі акрэсліць templum (tescum), гэта значыць вузкую прастору, з якой павінны былі здзяйсняцца назіранні, і іншую, больш шырокую, на якога трэба было назіраць прыкметы. Адзін з аўгураў сваім жазлом уяўна праводзіў дзве лініі (адну ў кірунку з поўначы на поўдзень — cardo, — і іншую, якая перасякала першую з усходу на захад — decumanus) праз усё поле назірання і затым злучаў іх канцы чатырма прамымі ў выглядзе прамавугольніка. На гэтым месцы, але абавязкова ў межах Рыма (звычайна на Капітоліі, дзе было адпаведнае месца, auguraculum, а падчас збору цэнтурыятных каміцый — на Марсавым поле), разбівалася палатка (templum minus).

Аўгуры вырашалі і іншыя праблемы, звязаныя з выбарамі службовых асоб. Так, калі ў 426 да н.э. паўстала пытанне, ці можа без шкоды для рэлігіі ваенны трыбун з консульскай уладай прызначыць дыктатара, звярнуліся ў прыватнасці да аўгураў, якія развеялі сумневы. У 175 да н.э. аўгуры адказалі на пытанне, ці была дапушчана памылка пры лёсаванні консуламі тэатраў ваенных дзеянняў. Рашэнне аўгураў магло нават перашкодзіць адпраўленню рымскага войска ў паход (у 168 да н.э. консул быў вымушаны ісці ў Галію толькі з лацінскімі саюзнікамі, пакінуўшы легіёны ў горадзе, паколькі, паводле меркаванняў аўгураў, ён па памылкова [vitio] прызначыў дзень для збору).

Гл. таксама

• Гаруспікі
• Аракул

Спасылкі

• Авгуры // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.). — СПб., 1890—1907.
• Сморчков А. М. Определение огрешности ауспиций авгурской коллегией // Межвузовский сборник научных статей «Античность Европы». — Пермь: Пермский ун-т, 1992. — С. 78—85.