Прагляд зыходнага тэксту старонкі Іспанскі грып

[[Выява:165-WW-269B-11-trolley-l.jpg|thumb|У [[Сіэтл]]е ў [[трамвай]] у час «іспанкі» пасажыраў пускалі толькі ў спецыяльных масках]]

'''Іспанская грып''', або «'''іспанка'''» ({{lang-fr|grippe espagnole}}, або {{lang-es|gripe española}}) быў, хутчэй за ўсё, самай масавай [[пандэмія]]й [[грып]]у за ўсю гісторыю чалавецтва. У [[1918]]-[[1919]] гадах (18 месяцаў) ва ўсім свеце ад іспанкі памерла прыблізна 50-100 млн чалавек або 2,7-5,3% насельніцтва Зямлі. Было заражана каля 550 млн чалавек, або 29,5% насельніцтва планеты <ref name="sup">[http://www.supotnitskiy.ru/stat/stat51.htm#gl2 Супотницкий М. В. Пандемия «испанки» 1918—1920 гг. в контексте других гриппозных пандемий и «птичьего гриппа». {{ref-ru}}]</ref>. Эпідэмія пачалася ў апошнія месяцы [[Першая сусветная вайна|Першай сусветнай вайны]] і хутка пераўзышла гэта найбуйнейшае кровапраліцце па колькасці ахвяр.

[[Пандэмія грыпу 2009 года]] была выкліканая вірусам таго ж ([[Свіны грып|A/H1N1]]) сератыпа.

== Карціна хваробы ==
У маі [[1918]] года ў [[Іспанія|Іспаніі]] было заражана 8.000.000 людзей або 39% яе насельніцтва («іспанкай» перахварэў і кароль [[Альфонса XIII]]). Шматлікія ахвяры грыпу былі маладымі і здаровымі людзьмі ўзроставай групы ад 20 да 40 гадоў (звычайна ў групе высокай рызыкі толькі дзеці, людзі сталага ўзросту, цяжарныя жанчыны і людзі з некаторымі захворваннямі)<ref>Barry, John M. (2004). The Great Influenza: The Epic Story of the Greatest Plague in History. Viking Penguin. ISBN 0-670-89473-7</ref>.

Сімптомы хваробы: сіні колер твару - [[цыяноз]], [[пнеўманія]], крывавы [[кашаль]]. На больш позніх стадыях хваробы вірус выклікаў унутрылёгачны крывацёк, у выніку якога хворы захлынаўся ўласнай крывёю. Але ў асноўным хвароба праходзіла без якіх-небудзь сімптомаў. Некаторыя заражаныя паміралі на наступны дзень пасля заражэння.

Сваю назву грып набыў з-за таго, што [[Іспанія]] першай перанесла моцную ўспышку гэтай хваробы<ref>[http://bse.sci-lib.com/article056759.html Іспанка - артыкул з БСЭ]</ref>. Па іншых крыніцах, месца яе з'яўлення сапраўды ўсталяваць пакуль немагчыма, але, хутчэй за ўсё, [[Іспанія]] не была першасным эпідэмічным цэнтрам. Назва «іспанка» з'явілася выпадкова. Так як ваенная цэнзура змагаючых бакоў падчас [[Першая сусветная вайна|Першай сусветнай вайны]] не дапускала паведамленняў аб распачатай у арміі і сярод насельніцтва эпідэміі, то першыя весткі аб ёй з'явіліся ў друку ў маі-чэрвені [[1918]] года ў нейтральнай [[Іспанія|Іспаніі]]<ref name="sup"/>.

== Знакамітыя ахвяры ==
[[Выява:Egon Schiele 014.jpg|thumb|right|На карціне «Сям'я» мастак [[Эган Шыле]] перад сконам намаляваў трох ахвяр іспанкі — сябе, сваю цяжарную жонку і яе ненароджанае дзіця]]

* [[Эган Шыле]], аўстрыйскі мастак
* [[Гіём Апалінер]], французскі паэт
* [[Эдмон Растан]], французскі драматург
* [[Максімільян Карл Эміль Вебер|Макс Вебер]], нямецкі філосаф
* [[Карл Шлехтэр]], выбітны аўстрыйскі шахматыст
* [[Вера Халодная]], расійская кінаактрыса, зорка нямога кіно
* [[Якаў Свярдлоў]], расійскі рэвалюцыянер
* [[Маргіт Кафка]], венгерская пісьменніца
* [[Амадэу ді Соза-Кардозу]], партугальскі мастак

{{зноскі}}

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:Spanish flu}}
* http://encarta.msn.com/encyclopedia_761557270_2/Influenza.html#p35 {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20091029210106/http://encarta.msn.com/encyclopedia_761557270_2/Influenza.html#p35 |date=29 кастрычніка 2009 }}
* [http://supotnitskiy.ru/stat/stat51.htm «ПАНДЭМІЯ „ІСПАНКІ“ 1918—1920 гг. У КАНТЭКСЦЕ ІНШЫХ ГРЫПОЗНЫХ ПАНДЭМІЙ І „ПТУШЫНАГА ГРЫПА“»] {{ref-ru}}
* [http://biomolecula.ru/?page=content&id=249 Растлумачана розная вірулентнасць вірусаў грыпа — узбуджальнікаў «іспанкі»] — Онлайн-журнал «Биомолекула.ру».

{{Рэспіраторныя вірусныя інфекцыі}}
{{Першая сусветная вайна}}

[[Катэгорыя:Першая сусветная вайна]]
[[Катэгорыя:Вострыя рэспіраторныя вірусныя інфекцыі]]
[[Катэгорыя:Грып]]
[[Катэгорыя:Пандэмія]]
[[Катэгорыя:1918]]