Транслитерация
Транслитера́ция — бер яҙма тамғаларын икенсе яҙма тамғалары менән теүәл итеп биреү[1].
Мәҫәлән, романизация — яҙмаһы булмаған яҙыуҙы латин алфавиты һәм диакритик тамғалар менән биреү. Дүрт төрлө график тапшырыу мөмкинлеге бар:
- тамғаға тамға тап килеүе;
- бер тамғаның бер нисә тамға менән бирелеүе;
- бер нисә тамғаның бер тамға менән бирелеүе;
- бер нисә тамғаның бер нисә тамға менән бирелеүе.
Транслитерациялау ихтыяжы XIX быуатта Пруссия ғилми китапханаларында латин, кириллица, ғәрәп, һинд һәм башҡа яҙыу системаларында яҙылған хеҙмәттәрҙе берҙәм каталогҡа индерергә кәрәклектән тыуған. Был китапханалар өсөн төҙөлгән транслитерация ҡулланмалары XX быуатта латин булмаған яҙмаларҙы латиницаға күсереү нигеҙе булып хеҙмәт иткән[2].
- ↑ См. Юшманов Н. В. Ключ к латинским письменностям земного шара. — М.—Л., 1941. — С. 19 (цит. по Гиляревский Р. С., Старостин Б. А. Введение // Иностранные имена и названия в русском тексте: Справочник. — 3-е, испр. и доп. — М.: Высшая школа, 1985. — С. 17.).
- ↑ Суперанская А. В. Транслитерация // Лингвистический энциклопедический словарь / Главный редактор В. Н. Ярцева. — М.: Советская энциклопедия, 1990.
Әҙәбиәт
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
- Транслитерация // Большая российская энциклопедия. Том 32. — М., 2016. — С. 340—341.
Һылтанмалар
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- ISO 9:1995 / ГОСТ 7.79—2000: Правила транслитерации кирилловского письма латинским алфавитом.
- The Place Names Database (KNAB) — база данных по географическим названиям, поддерживаемая Институтом эстонского языка. (инг.)
- Большая коллекция правил транслитерации для различных алфавитов. (инг.)
Онлайн сервистар
- Transliteraciya.ru — онлайн сервис транслитерации, использующий большинство стандартов