Олтуш
| Олтуш | |
 | |
| Латинизация белорусского языка (система 2007 года) | Oltuš |
|---|---|
| Дәүләт |
 Беларусь |
| Административ үҙәге | Q9271678? һәм Олтушский сельсовет[d] |
| Административ-территориаль берәмек | Олтушский сельсовет[d] |
| Халыҡ һаны | 644 кеше (2019) |
| Почта индексы | 225921 |
| Страница на сайте Глобус Беларуси | globus.tut.by/oltush/ind… |
 | |
 Олтуш Викимилектә | |
Олтуш (бел. Олтуш) — агро ҡала, Белоруссияның көньяҡ-көнбайышында, Брест өлкәһе Малоритский районында урынлашҡан, Олтуш ауыл советының үҙәге. Халҡы 642 кеше (2009)[1].
Географияһы
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Олтуш Малорит ҡалаһынан 14 км көньяҡ-көнбайышта тора. Ауыл Олтуш күленең көнсығыш яры буйлап һуҙылған (be:Олтушскай), күлдең ҡаршы ярында Ланский ауылы тора. Күлдең сиктәре көньяҡҡа табан Украинанан 10 км, Польшанан көнбайышҡа табан 30 км тора. Көнбайыш Буг бассейнына ҡарай. Агро ҡала мелиорация селтәре менән уратып алынған. Ауыл аша автомобиль Р17 (Брест — Украина сиге) юлы үтә[2].
Тарих
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]1546 йылда тәүге яҙма сығанаҡтарҙа телгә алына. XVI быуат уртаһында Бөйөк литва кенәзлегенең Берестейск воеводствоһының Берестейск поветы составына инә[3]. 1668 йылда бында сиркәү төҙөлә[4].
1783 йылда Спас-Преображенск сиркәүе төҙөлә, ул беҙҙең көндәргә тиклем һаҡланған[5].
Речь Посполитая (1795) өсөнсө тапҡыр бүленгәндән һуң Рәсәй империяһы составындағы Брест өйәҙенә инә. Шул уҡ 1795 йылда Екатерина II Олтушты генерал-майор Николай Ланскийға бүләк итә[3].
1854 йылда ауыл кешеләренең 53 ихаталарында 617 кеше була, 1859 йылда имение алпауыт Алексей Маймескулға күсә. . Беренсе сиркәү йортының асылыуы менән дин әһеле Иоанн Павлович шул уҡ йылда унда сиркәү-мәхәллә мәктәбе аса. 1872 йылда Маймескул Алексей аҡсаһына ауыл зыяраты сиркәүе төҙөлә, ул 1873 йылда изгеләндерелә[4].
Рига ярашыуы буйынса (1921) ауыл Польша составына инә, Уның Полесье воеводствоһының Брест поветындағы гмина үҙәге була. 1939 йылда БССР составында, 1940 йылдың 12 декабрендә — ауыл советы үҙәге. 1941 йылдың июненән 1944 йылдың 20 июлендә немец оккупацияһында тора. 1942 йылдың 22 июнендә фашистар 11 тыныс кешене атып үлтерә. 22 кеше фронтта хәбәрһеҙ юғалған һәм һәләк булған. 1949 йылдың 21 октябрендә бындаколхоз ойошторола[3].
Иҫтәлекле урындар
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Православие Спас-Преображенск сиркәүе. 1783 йылда ағастан һалынған.. Сиркәү — халыҡ барокко элементлы архитектура һәйкәле[5].
- Изге-Алексиевский зыярат сиркәүе. 1872 йылда таштан төҙөлгән.
- Партизандар һәм совет яугирҙарының туғандаш ҡәберлеге. 1959 йылда һәйкәл — яугир скульптураһы ҡуйылған[5].
- Фашизм ҡорбандары ҡәбере. 1942 йылда атып үлтерелгән 11 кеше ерләнгән. 1965 йылда стела ҡуйылған[5].
Спас-Преображенский сиркәүе һәм туғандаштар ҡәбере Беларусь Республикаһының дәүләт тарихи-мәҙәни ҡиммәттәре исемлегенә индерелгән[6].
Иҫкәрмәләр
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- ↑ Халыҡ иҫәбен алыу һөҙөмтәләре 2015 йыл 26 июнь архивланған.
- ↑ Лист карты M-34-12 Домачево. Масштаб: 1 : 100 000. Состояние местности на 1983 год. Издание 1985 г.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Вескі Беларусі гарада і: унда 15 Энцыклапедыя ў. 4 һ, км. 2. Брэсцкий вобласць / навука пада. рэд. І. Лакоткі. — Мн.: БелЭн, 2006. ISBN 985-11-0373-X
- ↑ 4,0 4,1 Спас-преображенск сиркәүе 2018 йыл 23 август архивланған.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 «Тарих һәм мәҙәниәт һәйкәлдәре. Брест өлкәһе». Минск, издательство «исеме Петрусь Бровка Белорус Совет Энциклопедияһы», 1990 йыл
- ↑ Гісторыка Дзяржаўны спіс-БР мәҙәни каштоўнасцей