ایشبارا خاقان
ایشبارا        | |
|---|---|
| گؤی‌تۆرک خاقانلیغی‌نین ۶-جی خاقانی | |
| ایللر | ۵۸۱-۵۸۷ میلادی |
| اؤلوم | ۵۸۷ میلادی |
| سونراکی شاه | چولوهو خاقان |
| اؤنجه‌کی شاه | تاپو خاقان |
| سولاله | آشینا |
| آتاسی | کولو خاقان |
ایشبارا — (اسكى تورکجه: ) کوْلو خاقانین اوْغلو٬ گؤی‌تۆرکلرین بئشینجی خاقانی (۵۸۷-۵۸۱ میلادی). ایشبارا خاقان دؤنمینده گؤی‌تۆرک خاقانلیغی شرقی گؤی‌تۆرک خاقانلیغی و غربی گؤی‌تۆرک خاقانلیغینا بؤلوندو.[۱]
خاقان اوْلماسی
[دَییشدیر]تاپوْ خاقان اؤلرکن٬ اؤز یئرینه اوْغلونون دئییل٬ تالوپیئن‌ین کئچمه‌سینی تاپشیرمیش ایدی. آنجاق تاپوْ اؤلدوکدن سوْنرا اؤلکه باش‌بیلنلری مۇکان خاقانین ایلری سۆردوگو اۆچون تالوپئین‌ین خاقان اوْلماسینی اۇیغون گؤرمه‌ییب تاپوْنون اوْغلو آنلوْنو سئچمک ایسته‌دیلر. آنجاق آنلوْ دا یئرینی بؤیوک عمی‌سی کوْلوْنون اوْغلو ایشبارایا بۇراخدی. بئله‌جه ایشبارا ۵۸۱-جی میلادی ایلینده خاقان اوْلدو.[۱]
تالوپیئن مسأله‌سی
[دَییشدیر]تالوپیئن اؤز امرینده اوْلانلارلا بیرلیکده٬ یئنی خاقانین بۇیروغو آلتیندا چالیشماغا باشلاییب ۵۸۲-جی ایلینده چینه قارشی آچیلان ساواشا خاقان‌لا بیرلیکده قاتیلدی. آنجاق ایشبارا خاقان٬ جسارت و قاهرامانلیغی ایله آد تاپمیش تالوْپیئن‌دن آجیغی گلیردی؛ چینه قارشی ساواش مغلوبیت ایله نتیجه‌لنینجه٬ آناً قوْشونلاری ایله تالوْپیئن‌ین اۆستونه گئتدی٬ اوْنا باغلی عسگرلری داغیتدی٬ آناسینی یاخالاییب اؤلدوردو. تالوْپیئن جانینی قۇرتارماق اۆچون٬ گؤی‌تۆرکلرین غربی یابغوسو تاردۇنون یانینا قاچدی.[۱]
گؤی‌تۆرکلرین ایکی‌یه بؤلونمه‌سی
[دَییشدیر]اوْ زامانلاردا توْپا دؤولتی‌نین یئرینه کئچه‌رک٬ چین بیرلیگینی یئنیدن قۇران سۇی سۇلاله‌سی٬ چینه ان بؤیوک تهلۆکه‌نی گؤی‌تۆرکلرین بۆتونلوگو گؤروردو. بۇ اۆزدن گؤی‌تورکلری بؤلمک اۆچون یوْل آختاریب بۇ آرادا گؤی‌تۆرکلرین غربی یابغوسو تاردۇنون نیگران اوْلدوغو مسأله‌دن فایدالانماق ایسته‌ییردی. چین ایمپراتورو بۇ آماج‌لا تاردۇیا حؤرمت علامتی اوْلاراق اۆستونده قۇرد باشی اوْلان بیر بایراق یوْللایاراق٬ سارایینا گلن ائلچی‌لیک هئیأتینده تاردونون ائلچیلرینی ایشبارا خاقان ائلچیلریندن اؤنه کئچیردی. بۇ ایشلر تئز نتیجه وئردی؛ ایشبارا خاقان ۵۸۲-ده چینه قارشی ساواش آچارکن تاردونو دا چاغیرسا دا٬ تاردۇ ساواشا قاتیلمادی. ساواشدان سوْنرا تالوْپیئن اوْنا سیغینینجا٬ تاردۇ٬ ایشبارا خاقانین عالی حاکیمیّتی آلتیندان رسمی اوْلاراق چیخیشینی اعلان ائدیب تالوْپیئنه ۱۰۰٫۰۰۰ نفرلیک بیر گۆج وئره‌رک ایشبارا خاقانا قارشی ساواشا گیرذی. بئله‌جه گؤی‌تورک ایمپراتورلوغو ایکی‌یه بؤلوندو.[۱]
ایشبارا خاقان٬ غربی گؤی‌تۆرک قوْشونلاری ایله ۵۸۲-دن ۵۸۷-دک سۆرن بیر ساواشا دۆشدو. بۇ ساواش شرقی گؤی‌تورکلری گئتدیکجه گۆجسوزلتدی. ایشبارا خاقان بۇ ساواش سیراسیندا٬ تالوْپیئنه کؤمک ائتدیکلرینه ظن ائتدیگی یۆکسک باشچیلارین عسگرلرینی اللریندن آلیب اوْنلاری عزل ائدیردی. بۇ ساواش ۵۸۷ ایلینده٬ خاقانین قارداشی چۇلوْهۇنون تالوْپیئنی اسیر ائتمه‌سی ایله سوْنا چاتدی. عئینی زاماندا ایشبارا خاقان دا اؤلدو.[۱]