Yunan və latın kitabələri

Yunan və latın kitabələri — Yunan dilindən qədim kitabələr miladdan öncə XI–VIII əsrlərə aiddir.

Yunan kitabələri

Yunan dilindən qədim kitabələr miladdan öncə Xı-VIII əsrlərə aiddir. Məsələn, Kipr adasında tapılan daş və məişət qabları üzərində həkk edilən kitabələr e.ə. XI–IV əsrlərə aiddir.daş üzərində həkk edilən rəsmi sənədlərə aid möhtəşəm nümunələr İtaliyada tapılmışdır. Onların mətnlərindəki fikirlər dövlətin və onun qurumlarının möhkəmləndirilməsinə xidmət edirlər. Bu qrup kitabələr içərisində polis konstitusiyası, 1884-cü ildə Krit adasında tapılmış Qort qanunları kimi sənədlər xüsusi yer tutur. Bir sıra ticarət müqavilələrinin , o cümlədən afrikalıların Selimbriya ilə bağladığı müqavilələrin mətnləri də daş üzərində zəmanəmizədək gəlib çatmışdır.

Roma tarixinə dair qiymətli epiqrafik sənədlər aşkar olunmuşdur. Məsələn, miladdan öncə 186-cı ildə Roma Senatının Dionisi şənliklərini qadağan etməsi haqqında dekretin mətni, aqrar qanunun fraqmentləri, Yuli Sezarın bəzi qanunları, səsvermə reqlamenti haqqında Qeban cədvəli, Avqustun vəsiyyətləti və s. Kitabələr Roma tarixinin müxtəlif məslələrinin aydınlaşdırılmasında böyük əhəmiyyət kəsb edir.

Latın kitabələri

Kitabələrin böyük bir hissəsi sosial – iqtisadi tarix məslələrini özündə əks etdirilər. Latın dilində olan kitabələrdən iqtisadi həyatın öyrənilməsində xüsusi əhəmiyyət kəsb edən kitabələr xüsusi yer tutur. Bu baxımdan Genuez icmasının statusu və tirpaqların istifadəsinə aid dekret, Diokletianın qiymətlər haqqında dekretlərinin əhəmiyyəti çox dəyərlidir. Ümumiyyətlə qədim yunan və latın epiqrafikasına aid xeyli material aşkar olunmuşdur. Yunan və latın kitabələrinin həkk edilməsi yeni dövrə qədər davam etmiş, Balkan yarımadasında və Qərbi Avropa ölkələrində geniş yayılmışdır. Antik dövrə aid olan epiqrafik abidələr sırasında çoxlu sayda etrusk dilində və əlifbasında olan kitabələrin xüsusi yeri vardır. Bu kitabələrin verdiyi məlumatlar etruskların sosial quruluşunu, tarixi-ədəbi məsələlərini, tayfa münasibətlərini və s. Öyrənmək üçün əvəzsisz mənbələrdəndir. Yunan epiqrafikası sahəsində ən böyük mütəxəssislərdən biri alman alimi A. Byökdür. Onunj yetirmələrindən alman alimi A. Krixoff, F. Qider fon Qetringen, F. V. Duttenberger və başqaları bu sahədə mühüm işlər görmüşlər. Latın kitabələrinin oxunması və araşdırılmasında T. Mommzenin böyük xidmətləri omuşdur. Ondan başqa Q. Dessau, R. Kanya, A. Deqrassi və başqaları bu sahədə böyük tədqiqatlar aparmışlar. Etruskların kitabələrinin oxunması və nəşr edilməsində italiya alimləri A. Fabretti, A. Pauli, azərbaycan alimi F. Cəlilovu göstərmək olar.

Həmçinin bax

Türk kitabələri

Xarici keçidlər

AZƏRBAYCAN TARİXİ