Qazaxıstan Respublikası Parlamentinin Məclisi
| Qazaxıstan Respublikası Parlamentinin Məclisi | |
|---|---|
| qaz. Қазақстан Республикасы Парламенті Мәжілісі | |
 | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Təsis tarixi | 30 yanvar 1996 |
| Quruluşu | |
 |
|
| Siyasi partiyalar |
Hökumət partiyası (76)
Dəstək partiyalar (22)
Qeyri-fraksiyalı (9) |
| Sayt | |
| www.parlam.kz/ru/mazhilis | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Qazaxıstan Parlamenti Məclisi (qaz. Қазақстан Республикасы Парламенті Мәжілісі) — Qazaxıstan Respublikası Parlamentinin aşağı palatası.
Məcilis deputatlarının səlahiyyət müddəti beş ildir. Məclisi müntəzəm seçkiləri cari çağırış Parlamentinin səlahiyyət müddəti bitməmişdən iki aydan gec olmayaraq keçirilir. Məclisi üzvlərinin növbədənkənar seçkiləri, Məclisin səlahiyyətlərinə vaxtından əvvəl xitam verildiyi gündən iki ay ərzində keçirilir.
25 yaşına çatmış, Qazaxıstan vətəndaşı olan və son on ildə ərazisində daimi yaşamış bir şəxs məclis üzvü ola bilər.
Parlament Məclisi deputatının mandatdan məhrum edilməsi aşağıdakı hallarda edilə bilər:
Bir deputatın konstitusiya qanununa uyğun olaraq seçildiyi bir siyasi partiyadan çıxarılması və ya xaric edilməsi Konstitusiya qanununa uyğun olaraq deputat seçildiyi siyasi partiyanın fəaliyyətinə xitam verilməsi
Strukturu
[redaktə | mənbəni redaktə et]Tərkibi və seçimi
[redaktə | mənbəni redaktə et]Məclisi aşağıdakı qaydada seçilmiş 107 millət vəkilindən ibarətdir:
- Məciliyə 98 millət vəkilinin seçilməsi ümumi, bərabər və birbaşa seçki hüququ əsasında partiya siyahılarında gizli səsvermə yolu ilə həyata keçirilir (yəni seçkilər nəticəsində). Partiyaların seçki siyahılarındakı namizədlər əlifba sırası ilə sıralanır. Namizədlərdən hansının parlamentə gələcəyinə dair sual, səsvermə nəticələrini ümumiləşdirdikdən və partiya siyahısına alınan mandat sayını təyin etdikdən sonra partiyanın rəhbər orqanı tərəfindən həll edilir[1]. Faiz baryeri - 7%
- Məclisi 9 millət vəkili Qazaxıstan Xalq Məclisi tərəfindən seçilir[2].
Məclisi millət vəkilləri
[redaktə | mənbəni redaktə et]Məcilis deputatlarının səlahiyyət müddəti beş ildir. Məclisi deputatlarının müntəzəm seçkiləri cari çağırış Parlamentin səlahiyyət müddəti bitməmişdən iki aydan gec olmayaraq keçirilir. Parlament Məclisi deputatlarının növbədənkənar seçkiləri Parlament Məclisinin səlahiyyətlərinə vaxtından əvvəl xitam verildiyi gündən iki ay müddətində keçirilir[3].
İyirmi beş yaşına çatmış, Qazaxıstan Respublikasının vətəndaşı olan və son on ildə öz ərazisində daimi yaşayan bir şəxs Məclisi millət vəkili ola bilər[4].
Parlament Məclisi deputatının mandatdan məhrum edilməsi aşağıdakı hallarda edilə bilər:
- deputatın konstitusiya qanununa uyğun olaraq seçildiyi bir siyasi partiyadan geri çəkilməsi və ya xaric edilməsi;
- konstitusiya qanununa uyğun olaraq deputat seçilən bir siyasi partiyanın fəaliyyətinin dayandırılması
Məcililərin səlahiyyətləri
[redaktə | mənbəni redaktə et]Ölkənin Konstitusiyasına görə, Məcilinin müstəsna yurisdiksiyasına aşağıdakılar daxildir:
- Parlamentə təqdim edilmiş konstitusiya qanunları layihələrinin baxılması üçün qəbul edilməsi və bu layihələrə baxılması;
- Respublika Baş nazirinin təyin edilməsi üçün Respublika Prezidentinə razılıq verən palata deputatlarının ümumi sayının səs çoxluğu ilə;
- Respublika Prezidenti növbəti seçkilərinin elanı;
- Konstitusiya ilə Parlament Məclisinə verilmiş digər səlahiyyətlərin həyata keçirilməsi.
Məclis, məclis deputatlarının ümumi sayından ən çox səs çoxluğu ilə məclis deputatlarının ümumi sayının ən azı beşdə birinin təşəbbüsü ilə hökumətə etimadsızlıq göstərmək hüququna malikdir.
Məclisin komitələri
[redaktə | mənbəni redaktə et]Məclisin tərkibində aşağıdakı komitələr fəaliyyət göstərir:
- Parlament Məclisi Aqrar Məsələlər Komitəsi,
- Qanunvericilik və Məhkəmə-Hüquq İslahatları Komitəsi,
- Beynəlxalq İşlər, Müdafiə və Təhlükəsizlik Komitəsi,
- Sosial və Mədəni İnkişaf Komitəsi,
- Ekologiya və Təbiəti İdarəetmə Komitəsi,
- Maliyyə və Büdcə Komitəsi,
- İqtisadi İslahatlar və Regional İnkişaf Komitəsi[5].
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ Закон о выборах Республики Казахстан[ölü keçid]
- ↑ Reuters. "New Kazakh Constitution (Published 1995)". The New York Times (ingilis). 1995-08-31. ISSN 0362-4331. 2021-07-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-10-24.
- ↑ "Официальный сайт Парламента Республики Казахстан". www.parlam.kz. 2017-07-09 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-07-18.
- ↑ "Mazhilis of the Parliament of the Republic of Kazakhstan". www.parlam.kz. 2016-01-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-07-18.
- ↑ "Сайт Мажилиса Парламента РК. Комитеты Мажилиса". 2018-11-15 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-07-18.