Üçəzyarpaq çaqqalqozu

Üçəzyarpaq çaqqalqozu
Elmi təsnifat
Domen: Eukariotlar Klad: Diaphoretickes Ranqsız: Arxeplastidlər Aləm: Bitkilər Klad: Streptofitlər Klad: Ali bitkilər Klad: Çoxsporlu bitkilər Klad: Borulu bitkilər Klad: Toxumlu bitkilər Klad: Çiçəkli bitkilər Klad: Evdikotlar Klad: Bazal evdikotlar Klad: Superrozidlər Klad: Rozidlər Klad: Malvids Dəstə: Sabunağacıçiçəklilər Fəsilə: Sabunağacıkimilər ???: Üçəzyarpaq çaqqalqozu
Beynəlxalq elmi adı
Xanthoceras Bunge, 1833
Şəkil axtarışı ITIS   837842 NCBI   99657

Üçəzyarpaq çaqqalqozu (lat. Xanthoceras sorbifolia) — bitki növü.

Təbii yayılması

Şimali Çində, Şimali Koreyada yayılmışdır.

Botaniki təsviri

7–8 hündürlükdə ağac və ya hündür koldur. Yarpaqları növbəli düzülüşə malik olub, tək lələkvardır. 20–25 sm uzunluqda, 9–15 ədəd qarşı-qarşıya və ya növbəli düzülmüş yarpaqcığa malikdir. Yarpaqcıqlar 5 sm uzunluqda, 15 sm-ə qədər enində olub, lansetvarı, kənarı iri mişardişli, dərivarıdır. Üstdən tünd yaşıl, altdan bir qədər açıq yaşıl rəngdə olub, qıvrım tüklərlə örtülmüşdür. Sonradan bü tüklər tökülür. Çiçək qrupu sıx, çoxçiçəkli salxımlara toplanmışdır. Yarpaqlamadan əvvəl bolluca çiçəkləyir və bütün ağac çiçəklərlə örtülü olur. Kasayarpaqları 5, uzunsov, 6–7 mm uzunluqdadır, ləçəkləri 5-dir. Qaidə hissəsində erkəkcik çiçəklər qırmızımtıl, ikicinsli çiçəklər sarı ləçəklərə malikdir. Erkəkciklər 8 olub, 1,5 sm uzunluqdadır. Dişicik 3 yuvalı, 3 dilimlidir. Meyvəsi 5 sm diametrində üçbucaq yumurtavarı və ya ellipsvarı qutucuqdur. Toxumları qar rəngdə, fındıqcıqdır. Aprel-may aylarında çiçəkləyir, avqust ayında meyvəsi yetişir.

Ekologiyası

Dağətəyi zonalarda yayılıb.

Azərbaycanda yayılması

Böyük Qafqazda təbii halda rast gəlinir.

İstifadəsi

Çox gözəl dekorativ ağacdır. Dağətəyi zonalarda və Kür-Araz düzənliyində suvarma şəraitində yaşıllaşdırmada geniş istifadə edilir.

Mənbə

• Tofiq Məmmədov, "Azərbaycan dendroflorasi" V cild, Baki, "Elm", 2019, 370 səh.