Çudihu
| Çudihu | |
|---|---|
| 且鞮侯 | |
 | |
| Əvvəlki | Suylihu |
| Sonrakı | Huluqu |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Vəfat tarixi | e.ə. 95 |
| Atası | İçizin adsız bir oğlu |
| Həyat yoldaşı | Yançji |
| Uşaqları | Huluqu, adsız bir oğul və qız |
Çudihu şanyü (v. e.ə. 95) — əmisinin ölümündən sonra cavan yaşda hakimiyyətə gəldi.
Hakimiyyəti
[redaktə | mənbəni redaktə et]Yaşının azlığına baxmayaraq siyasəti bilən hökmdar taxta çıxan kimi onun yanına gələn Çin elçisinə yaşının azlığını bəhanə edərək müzakirələri sonraya təxirə salmağı təklif etdi. Bütün saxlanılmış Çin elçilərini göndərdi. Əsl adı Çedi olan şanyü həmin il yeni bir Çin elçi heyətini qarşıladı. Heyətin bir üzvü olan Çanq Şenq Hunların çinli məhbuslarını üsyana, şanyünün anasını qaçırdıb şanyünün məsləhətçisini öldürməyə təhrik etməyə çalışdı. Şanyü planın üstünü açanda əsəbləşərək bütün elçiləri Baykal gölü ətrafına sürgünə göndərdi. Sülh danışıqlarının işləmədiyini görən İmperator Vudi yenidən hücumlara başladı. Üç tərəfdən ordu göndərdi. Birinci orduya Li Kuanqli başçılıq edirdi. O hun əsirlərini alarkən qayıdanda hunların tələsinə düşdü və 70 faiz əsgəri öldürüldü. İkinci ordu əliboş Çinə qayıtdı. Üçüncü orduya başçılıq edən Li Lin birbaşa şanyüyə hücuma keçdi amma mühasirəyə alınıb aclıqdan ölməkdənsə 400 əsgəri ilə birlikdə Hunların tərəfinə keçərək[1] şanyünün qızı ilə evləndi. Xakasiyaya göndərilərək oranın idarə etməyə başladı.
Şanyünün ölümündən bir il əvvəl Li Kuanqlinin başçılığı altında Çin ordusu Yuyu çayı sahilində hunlarla 10 gün döyüşəndən sonra məğlub olaraq geri çəkildi. Çin hücumlarını dəf edən hunlar ətraf şəhərləri qarət edib qənimətlə qayıdırdılar. Li Kuanqli hunlara qarşı yeni bir səfərə hazırlaşarkən ailəsinin cadugərliklə günahlandırıldığını öyrəndi. Li tələsik Hunlara hücum etdi ki, imperatorun mərhəmətini qazansın, lakin tezliklə geri çəkildi. Çudihu şanyü Li Kuanqlinin yolunu 60 min atlı ilə kəsdi. Çin ordusu böyük bir məğlubiyyətə uğradı. Li Kuanqli təslim oldu. Onun ailəsi isə Çində edam edildi.
Ailəsi
[redaktə | mənbəni redaktə et]Çudihu şanyünün iki oğlu vardı. Kiçik oğlu Huluqu onun ölümündən sonra taxta keçdi.
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ Taskin B.S., "Materials on Sünnu history", Science, Moscow, 1968, p. 31 (In Russian)
