Ríu Yangtsé
El ríu Yangtsé (chinu tradicional: 長江, chinu simplificáu: 长江, pinyin: Cháng Jiāng, lliteralmente «río llargu»; en tibetanu, Bri-chu) ye unu de los ríos más importantes del mundu, por llargor, el terceru del mundu —tres l'Amazones y el Nilu—, el más llargu d'Asia y el más llargu de China, escurriendo íntegramente per territoriu de la República Popular de China. Tien un llargor d'aproximao 6300 km, descarga 31 900 m³/s y drena una peramplia conca de 1 800 000 km², mayor que países como Irán, Libia o Mongolia.
| Ríu Yangtsé | |
|---|---|
 | |
| Situación | |
 | |
| País |  República Popular China |
| Provincies | Qinghai |
| Tipu | ríu |
| Coordenaes | 33°26′39″N 90°56′10″E / 33.4442°N 90.9361°E |
  Ríu Yangtsé Ríu Yangtsé (República Popular China) | |
| Datos | |
| Conca hidrográfica |
cuenca hidrográfica del Yangtsé (es)  |
| Superficie de la conca | 1 808 500 km² |
| Llonxitú | 6300 km[1] |
| Caudal | 31 900 m³/s |
| Nacimientu |
Pandu tibetanu Yangtze River source (en) |
| Desembocadura | Mar de la China Oriental (Shanghai) |
| Afluentes |
ver
|
 | |
El ríu dende la so nacencia na pandu tibetanu na provincia de Qinghai, flúi principalmente en direición Este, cruciando les provincies, rexones autónomes y municipalidaes chines de Qinghai, Tíbet, Yunnan, Sichuan, Chongqing, Hubei, Hunan, Jiangxi, Anhui, Jiangsu y Shanghai, hasta desaguar nel mar de la China Oriental. El Yangtsé alimenta d'agua al 40% del territoriu chinu y al 70% de la producción rizícola.[2]
Una de les preses nel ríu, el Banzáu de les Trés Foces, ye la más grande del mundu[3] (non el banzáu) y coles mesmes alimenta la mayor central hidroeléctrica.[4] El ríu ye navegable nuna gran parte del so percorríu y los buques tresatlánticos pueden llegar hasta Wuhan ente qu'otros barcos de menor caláu saleen hasta Yichang.
La seición na provincia de Yunnan en que'l ríu que fluye al traviés de fondes foces forma parte de les árees protexíes de los tres ríos paralelos de Yunnan, un llugar declaráu Patrimoniu de la Humanidá de la UNESCO.
De cutiu considérase'l Yangtsé como llinia divisoria ente'l Norte y el Sur de China, anque los xeógrafos chinos consideren polo xeneral que la llinia montes Qinling-ríu Huai He ye la llinia oficial de la división xeográfica.[ensin referencies] Siendo'l mayor ríu de la rexón, el Yangtsé ye histórica, cultural y económicamente bien importante en China.
Etimoloxía
editarLa forma tradicional y encamentao n'español poles academies ye Yangtsé, con tilde por ser pallabra aguda y tratase d'una trescripción d'una llingua d'alfabetu non llatín,[5] anque tamién s'hai treslliteráu como Yangtse o Yangtze, y, dacuando, con un guión dixebrando los dos sílabes, Yang-tse o Yang-tze. Amás, nos países hispanofalantes, lo mesmo qu'en Francia ya Italia, llamóse-y en dellos atles antiguos ríu Azul, nome ensin xustificación histórica, probablemente inventáu en Francia por analoxía col nome del otru gran ríu de China, el ríu Mariellu.
El nome «río Yangtsé», según otros nomes similares, como ríu Yangzi o Yangtze Kiang, deriva de Yangzi Jiang (chinu tradicional: 揚子江, chinu simplificáu: 扬子江, pinyin: Yángzǐ Jiāng) 
Yángzǐ Jiāng (?·i). El nome supuestamente provién de l'antigua travesía de ferry de Yangzi Jin (扬子 津, que significa «encruz del Yangzi»).[ensin referencies] Dende la dinastía Ming, el nome escríbese dacuando como 洋子 (yángzĭ). Por cuenta de que foi'l primer nome escucháu polos misioneros y los comerciantes europeos, esti nome, que s'aplicaba solamente al cursu baxu del ríu, foi aplicáu n'inglés pa tol ríu.[ensin referencies] El nome chinu modernu, Chang Jiang (chinu tradicional: 長江, chinu simplificáu: 长江, pinyin: Yángzǐ Jiāng, lliteralmente «río llargu») (Jiang, en chinu clásicu, ye ríu), delles vegaes tamién s'utiliza n'inglés ya inclusive en cartografía xeneralista n'español. Tamién ye conocíu por munchos como la cai Principal de China (Main Street) [ensin referencies] o la hidrovía Dorada.
Al igual que munchos otros grandes ríos, tien nomes distintos a lo llargo del so cursu: nel so orixe, llámase-y en chinu Dangqu (当曲, del tibetanu pa «ríu de los banzaos»); agües embaxo, llámase ríu Tuotuo (沱沱河) y depués ríu Tongtian (通天河, lliteralmente «ríu que pasa pel cielu»); cuando cuerre al traviés de fondes foces paraleles a les del Mekong y el Salween enantes de remanecer nes llanures de Sichuan, ye conocíu como'l ríu Jinsha (金沙江 Jīnshā Jiāng, lliteralmente «ríu de sables d'oru»).
El Yangtsé yera conocíu d'antiguo polos chinos a cencielles como Jiang (江 Jiāng), que se convirtió nun nome xenéricu que significa «ríu», o Da Jiang (大江 Dà Jiāng, lliteralmente «gran ríu»). El nome tibetanu pal ríu ye Drichu (tibetanu: འབྲི་ཆུ་[6]; Wylie: 'bri chu; dialeutu de Lhasa IPA: [Río de los yac fema] ).
Xeografía
editarEl ríu Yangtsé formar pola unión de delles importantes cabeceres, siendo la principal, la más alloñada, científicamente, la que debería de llevar el nome del propiu ríu Yangtsé. Esta ye la cabecera occidental, la del ríu Jinsha, que de la mesma sigue agües enriba como ríu Tongtian y depués como ríu Tuotu. A partir de la ciudá de Yibin, onde se xunen el ríu Jinsha y el ríu Min —la cabecera septentrional del Yangtsé—, el ríu adopta yá definitivamente'l nome de Yangtsé. De la mesma el mesmu Yangtsé, tradicionalmente, consideróse estremáu en tres tramos: el cursu cimeru, que se considera la seición que va dende Yibin a la ciudá de Yichang; el cursu mediu, el que correspuende a la seición ente Yichang y el condáu de Hukou, en que'l ríu atopar col llagu Poyang; y el cursu inferior, el tramu que va dende Hukou a Shanghai, la desaguada nel mar.
Ríu Tongtian
editar
La fonte más alloñada del Yangtsé formar pola unión de cinco importantes corrientes d'agua que cuerren pela parte oriental de la pandu tibetanu, nel oeste de la provincia de Qinghai, al sur de los montes Kunlun, y na aguada norte de los montes Tanggula, alcontraes na frontera cola Rexón Autónoma del Tíbet. Esos ríos, nel so orixe d'altu monte, van confluyendo nel pandu tibetanu hasta dar llugar al ríu Tongtian: son los ríos Qumar, Tuotuo, Garqu, Danqu y Buqu.
- ríu Tuotuo (chinu simplificáu: 沱沱河, pinyin: Tuótuó hé), la fonte más alloñada del Yangtsé, de 375 km, que naz nos montes cordal Dangla, nun glaciar que s'estiende al oeste del monte Geladandong, a unos 5500 m d'altitú. Primero escurre en direición norte y vira escontra la metá 90º pa volvese en direición este. La nacencia del ríu ye una reserva natural ecolóxica de nivel estatal, establecida'l 5 de xunu 1999. El ferrocarril Qinghai-Tíbet traviesa'l valle y el ríu ye una gran ponte d'unos 400 m d'anchor, dempués de devasar el pasu Tanggula, a 5231 m, el pasu ferroviariu más altu del mundu.
- ríu Danqu o Dan Qu (chinu tradicional: 当 曲, chinu simplificáu: 当曲, pinyin: Dāngqū, del tibetanu «ríu de los banzaos»), a una altitú d'unos 4500 m El Danqu tien 352 km y drena unos 30 220 km².
- el ríu Tongtian (chinu simplificáu: 通天河, pinyin: Tongtian He, o Moron Us, lliteralmente en tibetanu, «ríu que pasa pel cielu»), ye una seición de 813 km qu'escurre pola provincia de Qinghai. Formar pola confluencia de los ríos Tuotuo y Dan qu.
- el ríu Qumar o Qu Mar (chinu tradicional: 玛尔, chinu simplificáu: 玛尔, pinyin: Chŭmǎĕr hé)，que n'idioma tibetanu significa «ríu Coloráu», ye'l principal afluente del Tongtian.Naz nos montes de l'aisllada rexón de Hoh Xil y cuerre en direición este a lo llargo de los montes Kunlun. Tien un llargor de 527 km y tamién ye cruciáu pol ferrocarril Qinghai-Tíbet (por aciu una llarga ponte de 2565 m) y pela carretera Qinghai-Tíbet.
El ríu Tongtian dirixir escontra l'este al traviés de la provincia de Qinghai, xirando adulces al suroeste y escurriendo por un fondu valle o gargüelu, un momentu nel qu'escurre paralelu a unu de los sos principales afluentes, el ríu Yalong, col que nun va confluyir más que centenares de kilómetros alantre. El Tongtian pasa cerca de la ciudá de Yushu, asitiada a veres d'unu de los sos afluentes de la marxe derecha. Depués el ríu vuélvese más al sur y llega a Daingkok, nun pequeñu enanche del valle, a partir de ehí el ríu ye conocíu como Jinsha que va ser dende esi puntu una llarga frontera natural ente provincies. El tramu del ríu Tongtian tien un llargor de 813 km.
Ríu Jinsha
editar
El ríu Jinsha (chinu simplificáu: 金沙江, pinyin: Jīnshā Jiāng, lliteralmente «río de sables doraos») ye'l nome col que ye conocida la más occidental de les grandes cabeceres del ríu Yangtsé, en puridad, Jinsha-Tongtian, que tien un llargor total de 2308 km, drena una conca de 340 000 km², y cai unes 3300 m.[7] Yá como Jinsha, el ríu sigue escontra'l sur al traviés d'un fondu escobiu, nun llargu tramu d'unes 400 km nel que forma frontera natural, primero ente la provincia de Sichuan, al oeste, y la Rexón Autónoma del Tíbet, al este; y depués ente Sichuan y la provincia de Yunnan. El ríu Jinsha recibe nesti llargu tramu fronterizu dellos afluentes, nengunu d'importancia, como los ríos Baiqu, Yuebaxiang y Zhenqu, pela esquierda; depués el Zangqu y el Requ, pela derecha; y nuevamente pela esquierda, a los ríos Gaiyu Xiang, Dingqu (col so afluente Dongwang) y Gangqu, que la so confluencia marca'l fin del tramu fronterizo y dempúes el Jinsha entra, pel norte, na provincia de Yunnan.
Nesti tramu'l Jinsha coincide, na mesma direición, coles foces del cursu cimeru del Salween —del que ta dixebráu pelos montes Ningjing— y del Mekong, una área protexida y llugar declaráu Patrimoniu de la Humanidá pola UNESCO col nome de Tres ríos paralelos de Yunnan. Ye especialmente conocida la Foz del Saltu del Tigre, un tramu d'unes 16 km asitiáu ente dos altes montes —el Yulong Xue Shan de 5596 m y el Fabona Xue Shan de 5396 m—, en que'l ríu escurre por una serie de rabiones arrodiáu d'empinaos escarpes de más de 1000 m de desnivel, siendo'l cañón de ríu más fondu del mundu. El so nome fai referencia a la lleenda que cunta cómo pa escapar d'un cazador, un tigre saltó'l cañón nel so puntu más estrechu (25−30 m).
Yá na provincia de Yunnan, el ríu describe un llargu llazu en que se vuelve escontra'l norte na prefeutura autónoma de Dali Bai pa retornar n'otru xiru l'aldu sur, un bucle d'unes 320 km. Equí recibe dellos pequeños afluentes: pela derecha, al Zhubalong y depués al Xiashu, xustu enantes de la primer revuelta; pela esquierda, nel tramu en direición norte, al Yangila y al Geji; na segunda revuelta, al Shwiluo (col so afluente'l Niru); nel tramu yá nuevamente al sur, pela marxe esquierda, al Quingshui; y finalmente, pela derecha, a los ríos Zhongjiang, Hechuan y Houshan. Depués el Jinsha volver al oeste, un tramu nel que recibe a los ríos Luolou y Naxi, pela derecha; al Sandao, pela esquierda; y al Yupao, pela derecha. Vuelve virar escontra'l noroeste, y recibe primero a la Bala y al Wanna, que lleguen del sur, pela derecha; y depués al Renji, pela esquierda.
Abandona'l Jinsha la provincia de Yunnan y de siguío enfusar nun curtiu tramu na provincia de Sichuan, onde recibe pela derecha a los ríos Tongda y Baguan, y depués, pela esquierda, al ríu Dongqu, xusto na ciudá de Panzhihua (787 177 hab. en 2010), sede de la homónima ciudá-prefeutura de Panzhihua y la primer ciudá d'importancia qu'atopa'l ríu.
Apenes pasada Panzhihua, el Jinsha recibe pela marxe esquierda a la so más importante afluente, el llargu ríu Yalong, con un llargor de 1637 km y una amplia conca drenada de 128 444 km². Dempués el Jinsha vira de nuevu al sur y percuerre un curtiu tramu pa dar entamu a otru llargu tramu, preferentemente en direición noreste, en que'l ríu va ser de nueva llende provincial, esta vegada ente Sichuan, al nordeste, y Yunnan, al suroeste. Aína recibe, pela derecha y xustu enantes de virar al noroeste, al ríu Longchuan —un afluente que llega dende la ciudá de Chuxiong, una importante ciudá d'una población envalorada en 2003 d'unes 480 000 hab., que ye la sede de la homónima Prefeutura Autónoma de Chuxiong y que tien una importante rede d'afluentes (ríos Dahe-Yangtjiang, Banguo y Menggang-Shizhe)— y al poco, tamién pela derecha, al ríu Xialu (col so afluente'l Shala). Depués el Jinsha volver al nordeste, recibiendo primero, pela esquierda, al ríu Chenghe, y depués, pela esquierda, a los ríos Taipingxiao, Baishui, Pudu (unu de los principales afluentes del Jinsha, con un llargor de 294 km, que llega del sur) y XiaoJiang.
Vuélvese'l Jinsha escontra'l norte y recibe pela derecha al ríu Yili (col so afluente Mashu), llegando del este, y darréu tres la confluencia, la ciudá de Qiaojia, sede del xian (condáu) homónimu. Sigue'l ríu recibiendo más afluentes: al Heishui y al Xixi, llegando dende'l norte, pela esquierda; dempués al principal afluente del Jinsha, el ríu Niulan o Kraal, que llega pela derecha, con un llargor de 461 km y que drena una conca de 13 787 km²; a los ríos Liutong, Xisujiao, Xining y Zhongdu, pela esquierda; y pela derecha, al Chestnut (en que la so desaguada ta la ciudá de Suijiang) y depués al ríu Guan (Guan He o Yokoe), otru de los principales afluentes del Jinsha, con un llargor de 305 km, que drena una amplia conca de 14 870 km². Na confluencia col Guan, acaba'l tramu en que'l ríu ye frontera provincial y el Jinsha entra yá na provincia de Sichuan. Nesti tramu empecipiar en 2006 la construcción de la presa de Xiangjiaba, qu'una vegada acabada en 2015 va ser la 3ª mayor central hidroeléctrica de China y la 4ª del mundu.
Al poco, el Jinsha algama la importante ciudá de Yibin (281 019 hab. en 1999), onde se xune col ríu Min, la cabecera septentrional del Yangtsé que llega dende'l norte y encétalu pela marxe esquierda (tien un llargor de 735 km y una conca de 140 000 km²). La confluencia de dambos ríos da llugar nominalmente a la nacencia del Yangtsé.
El cursu cimeru del Jinsha cai cerca de 2,7 m/km. De siguío de Batang (Sichuan), el gradiente mengua gradualmente a alredor de 1,5 m/km, pero'l Jinsha ye innavegable, y nel so cursu cimeru, al traviés del gargüelu, ye más una torga qu'una ayuda pal tresporte. Nel Jinsha hai una importante aición del gobiernu chinu, con más de dieciséis proyeutos de preses en diverses fases de desenvolvimientu: les mayores son la de Xiluodu (n'estudiu, que de construyise va ser la 3ª mayor del mundu) y la yá citada de Xiangjiaba. Nel cursu d'esti llargu valle, la elevación del ríu cai dende daqué menos de 5000 m (la cabecera del ríu atopar a unes 4900 m) a menos de 1000 m.
Ríu Yangtsé: cursu cimeru
editar
Yá como Yangtsé y mientres escurre pola conca de Sichuan, el ríu recibe innumberables afluentes, munchos d'ellos caudalosos, qu'aumenten el so fluxu de manera significativa: empieza na mesma Yibin, onde recibe pela esquierda al ríu Nanguang y al poco, na mano opuesta, al ríu Jiaju. Siguen el Changning, pela derecha, y depués un destacáu afluente pela esquierda, el ríu Tuo (de 655 km y una conca de 27 500 km²), en que la so confluencia alcuéntrase la importante ciudá de Jiangyang (el nucleu históricu de la gran ciudá de Luzhou) (aproximao 625 000 hab. en 2008), capital de la ciudá-prefeutura de Luzhou.
Sigue depués, recibiendo pela derecha al ríu Chishui-Gaodong enantes d'abandonar Sichuan y entrar na provincia de Chongqing. Recibe pela esquierda al ríu Shenshui-Shangpo, depués pela derecha al Shangxi y nuevamente pela esquierda al Meijiang-Binen. Siguen el Qiljiang y el Jiantan, dambos pela derecha, y llega el ríu a la importante ciudá de Chongqing, onde recibe pela esquierda al ríu Jialing (1119 km y una conca de 160 000 km²). Sigue'l ríu agües abaxo, con un calce cada vegada más anchu nel qu'empieza a haber islles, delles grandes, de 5 km de llongura por casi dos d'anchu. Recibe nesti tramu al ríu Wubu (derecha), Yulin y Longxi (esquierda), Lontan (derecha, col so afluente'l Youjiang) y otru destacáu afluente, el ríu Wujiang, tamién pela derecha y procedente del sur.
Continua agües embaxo, describiendo grandes curves y amplios meandros, recibiendo más afluentes: el Nanbin, pela derecha, un llargu ríu qu'escurre ente importantes escobios y continuos cambeos d'aldu; el Gold, el Zhuxi, el Pengxi, y el Tangxi, pela esquierda; el Sibu y l'Huohe, pela derecha; el Meixi y Daning.
Abandona la provincia de Sichuan ya intérnase pel oeste na provincia de Hubei. Continua recibiendo más afluentes: el Wanfu, pela derecha; el Yandu, el Shennongxi y el Banquiao, pela esquierda; el Quinggan (col so afluente Luogudong) y el Tongzhuang, pela derecha; el Xiangxi, pela esquierda; y acaba esti tramu ente foces col Banzáu de les Trés Foces, la mayor presa hidroeléctrica del mundu. Namás pasar la presa, construyóse apocayá (1993-1996) una ponte colgante de 900 m de vanu central, la ponte Xiling. Sigue depués el ríu agües abaxo, recibiendo al Huangbo (o Huangbai), pela esquierda, xustu enantes de la presa de Gezhouba construyida ente 1970-1988 —con un altor de 47 m y una potencia instalada de 3115 MW— nes proximidaes de la ciudá de Yichang (427 300 hab. en 2004), capital de la homónima ciudá-prefeutura de Yichang, frente a la desaguada d'otru afluente, el ríu Qiabian. En Yichang terminar el cursu cimeru del Yangtsé.
Nel so escurrir, el ríu baxa dende una altitú de 305 m en Yibin, provincia de Sichuan, la cabecera de la navegación de los barcos fluviales, hasta les 192 km en Chongqing. Ente Chongqing y Yichang (I-ch'ang), a una altitú de 40 m y una distancia d'unes 320 km, pasa al traviés de los espectaculares Foces del Yangtsé, que destaquen pola so guapura natural, anque son peligroses pa la navegación.
Cursu mediu
editar
Continua'l Yangtsé el so llentu descensu al mar, enfusándose na gran llanada a la que da nome, nun escurrir típicu de llanura, con munchos meandros, vueltes y revueltes y cambeos d'aldu aunquo empobináu al este, y recibiendo cada vegada más agua de los miles de llagos de la gran llanura. El Yangtsé recibe al entamu d'esti tramu al Bailin pela esquierda, y depués al Qingjiang y al Songzi, dambos importantes afluentes, pela derecha. Pasa peles ciudaes de Zhijiang (más de 500 000 hab. en 2004 nel distritu) y Jingzhou (ciudá-prefeutura con una población metropolitana de 350 000 hab. en 2000), Sishou (650 000 hab. nel distritu). Sigue'l Yangtsé el so escurrir y de nuevu forma llende provincial, esta vegada ente Hubei, al norte, y Hunan, al sur. Pasa nesti tramu fronterizu mui cerca del llagu Dongting, ente 5−10 km al norte, un gran llagu de 2820 km², qu'enría les agües de dellos grandes afluentes meridionales del Yangtsé: el ríu Xiang (856 km), el ríu Zi (653 km), el ríu Li (437 km) y el ríu Yuan (1033 km). El llagu ye usáu pol mesmu Yangtsé como llanada d'hinchente, llegando a ocupar en dómina de crecíes hasta 20 000 km² de superficie anubierta. El llagu Dongting alcuéntrase dafechu na provincia de Hunan y ye la salida de la mayoría de los ríos de la provincia.
Vuélvese'l ríu nun curtiu tramu escontra'l noroeste, pasando al sur del llagu Hongku (384 km²) y dexa de ser llende provincial, enfusándose nuevamente n'Hubei. Recibe pela esquierda al ríu Dongjing y al Huangsi y depués llega a la gran ciudá de Wuhan (más de seis millones d'habitantes nel área urbana en 2006), capital provincial de Hubei y principal ciudá de la zona central de China, onde lu enceta pel norte unu de los sos mayores afluentes, el ríu Han (de 1532 km y una conca de 174 300 km²), que trai agua de la so conca norte hasta Shaanxi.
Sigue depués el Yangtsé el so escurrir en direición suroeste, flanqueando per innumberables llagos, y llega a un tramu onde nuevamente va ser llende provincial: primero, ente Hubei, al norte, y Jiangxi, al sur, y de siguío, ente Anhui, al norte, y tamién Jiangxi, al sur. Nesti segundu tramu'l ríu llega a Hukou, onde conflúi col llagu Poyang, que marca'l fin del cursu mediu.
Cursu inferior
editar
Nel estremu norte de Jiangxi, el llagu Poyang, el llagu d'agua duce más grande de China, xunir al ríu. Continua'l Yangtsé al traviés de les provincies de Anhui y Jiangsu, recibiendo más agua d'innumberables llagos y ríos más pequeños, y finalmente llega al mar de la China Oriental en Shanghai.
Cuatro de los cinco llagos principales d'agua duce de China contribúin nesti tramu final coles sos agües al ríu Yangtsé.
Nesti tramu final ta la rexón del Delta del ríu Yangtsé, una área de 99 600 km², que coincide más o menos col delta xeográficu, na que vivíen en 2013 más de 115 millones de persones.
Carauterístiques
editarEl Yangtsé ta flanqueado per zones industriales —metalurxa, enerxía, química, automoción, materiales de construcción y maquinaria industrial— y zones de desenvolvimientu d'alta teunoloxía. Ta desempeñando un papel cada vegada más crucial na crecedera económica del valle del ríu y convirtióse nun eslabón vital pal tresporte marítimu internacional de les provincies del interior. El ríu ye una arteria importante del tresporte pa China, que coneuta l'interior cola mariña.
El ríu ye una de les víes navegables más allegaes del mundu. El tráficu inclúi tanto tráficu comercial de tresporte de mercancíes a granel, como de carbón, lo mesmo que de productos manufacturaos y pasaxeros. El tresporte de carga llegó a los 795 millones de tonelaes en 2005.[8][9] Hai cruceros fluviales de dellos díes, especialmente al traviés de la formosa y pintoresca zona de les Tres Foces, que se tán convirtiendo en populares a midida que la industria del turismu crez en China.
Los hinchentes a lo llargo del ríu foi un problema bien importante. La temporada d'agües en China ye de mayu a xunu, nes zones alcontraes al sur del ríu Yangtsé, y de xunetu a agostu nes árees al norte. L'enorme sistema fluvial del ríu recibe agua de dambos lladrales sur y norte, lo que provoca que la so temporada d'hinchentes estender de mayu a agostu. Amás, al ser una zona relativamente trupa y rica en ciudaes a lo llargo del ríu, fai que los hinchentes seyan más mortales y costoses. Los grandes hinchentes más recién fueron les hinchentes del ríu Yangtsé de 1998, pero entá fueron más desastroses les hinchentes del ríu Yangtsé de 1954, que mataron a unes 30.000 persones. Otros graves hinchentes fueron les de 1911, que mató alredor de 100.000 persones, les de 1931 (145.000 muertos) y 1935 (142.000 muertos).
El Yangtsé ta bien contamináu, especialmente en Hubei (distritu de Shashi).
Banzáu de les Trés Foces
editar
En 1994, el gobiernu chinu decidió acometer la construcción de la presa más grande del mundu na rexón de les Trés Foces, una zona de gran valor paisaxísticu y ecolóxicu, qu'arrodia al ríu nuna estensión de 200 km nel so pasu de la municipalidá de Chongqing a la provincia de Hubei. La presa terminar de construyir nel añu 2009. Esti proyeutu foi bien criticáu dende fora de China pol so eleváu costu ecolóxicu y social, cuidao que'l llagu artificial anubrió numberosos poblaos de Hubei.
Primero que'l Banzáu de les Trés Foces fuera construyida, el ríu yera navegable por barcos tresoceánicos agües enriba hasta inclusive unes mil milles de la so boca. En xunu de 2003, la presa cerró'l ríu, provocando l'hinchente de Fengjie, la primer d'una serie de ciudaes afeutaes pol proyeutu de control de los hinchentes masivos y de xeneración d'enerxía. Ye'l mayor proyeutu global de riego nel mundu y va tener un impautu significativu na agricultura de China. Los sos defensores argumenten que les ciudaes a lo llargo del ríu agües abaxo van vese llibres de los hinchentes que los amenaciaron en repitíes ocasiones nel pasáu y ufiertará-yos lletricidá y tresporte per vía acuática; los detractores, que se va consiguir por cuenta del hinchente de forma permanente de munches otres ciudaes esistentes (incluyíes numberoses reliquies culturales antigües) y de causar cambeos a gran escala na ecoloxía local.
L'opositores a la presa puntualicen qu'hai tres clases distintes d'hinchentes nel ríu Yangtsé: los hinchentes que s'anicien nes partes altes, los hinchentes que s'anicien nes partes baxes, y los hinchentes a lo llargo de toa'l llargor del ríu. Alieguen que'l Banzáu de les Trés Foces va faer realmente frente a los hinchentes na parte cimera, pero que tien pocu o nengún impautu sobre los hinchentes que s'anicien na parte baxa. Hai marques d'agua de mil doscientos años nel cursu baxu rexistraes nes inscripciones y les talles de la carpa en Baiheliang, agora somorguiaes.
Hidrometría
editarEl caudal del Yangtsé foi reparáu mientres 64 años (1923-1986) en Datong, una llocalidá asitiada 511 km agües enriba de la desaguada nel mar de la China Oriental.[10] En Datong, el caudal añal mediu reparáu nesti periodu foi de 28 811 m³/s, pa una superficie drenada de 1 712 673 km², más o menos el 95% del total de la conca del ríu Yangtsé (aproximao, de 1 800 000 km²), y apenes difier del caudal final na desaguada.
La llámina d'agua cayida na conca del ríu llega asina a la cifra de 531 mm per añu, que puede considerase como elevada. El Yangtsé ye un cursu d'agua bien caudaloso, abondo regular con un periodu de crecíes dende mayu a ochobre.
El caudal máximu mensual reparáu rexistráu na ciudá de Datong mientres esti llargu periodu d'observación, foi de 84 200 m³/s, ente que'l caudal mínimu foi de 1110 m³/s.
| Caudal mediu mensual del ríu Yantgsé na estación hidrolóxica de Datong (Datos calculaos nel periodu de 1923-86, 64 años) (en m³/s) |
 |
Contaminación de l'agua
editarEn mayu de 2006, dellos espertos chinos emitieron informes alarmantes sobre l'estáu de polución del ríu. El suministru d'agua potable de l'aglomeración de Shanghai podría aportar a problemáticu si nun s'atopa solución.
Según Lu Jianjian, profesor d'una universidá nel este de China, el 40% de los residuos del país descargar nel ríu, unos 25 mil millones de tonelaes al añu.[2] Un terciu de la contaminación provendría de los fertilizantes y productos químicos, plaguicies y residuos agrícoles; el restu vendría de les ciudaes, del sector industrial y de los barcos que saleen pel ríu. Amás, estes agües considérense les más turbies del planeta, con un tresporte de sedimentos que s'envalora en 680 millones de tonelaes al añu.[11]
320 millones de persones nes zones rurales del país nun tienen accesu a agua potable, según 400 ciudaes sufren d'un suministru d'agua insuficiente. A finales de mayu de 2006, Zhou Shengxian, direutor de l'alministración del estáu pa la proteición del mediu ambiente, llanzó una llamada pal bloquéu de tolos proyeutos de construcción que puedan afectar al mediu ambiente.
Fauna acuática
editarOtru grave problema referir al númberu d'especies animales qu'habiten nes veres del ríu, yá que'l so númberu pasó de 126 a mediaos de 1980 a tan solo 52 en 2002. El Yangtsé ye llar de, siquier, dos especies en peligru d'estinción: l'aligátor chinu y el pez espátula del Yangtze. (Este ye l'únicu llugar, amás de los EE.XX., del que ye nativa una especie de cocodrilu.) La botu ensin aleta tamién s'atopa nel ríu.
Ente la fauna acuática del ríu destacaba hasta apocayá'l baiji (Lipotes vexillifer o delfín del ríu Yangtsé o delfín de China), pero n'avientu de 2006 una estensa busca nel ríu nun reveló signos de delfines y foi declaráu funcionalmente estinguíu. Sicasí, un exemplar foi columbráu un pocu dempués.[12] Lamentablemente sumió oficialmente a finales del últimu trimestre de 2008.
Anque entá hai un gran númberu d'especies que pueblen el ríu, toes elles tán potencialmente amenaciaes si nun se tomen midíes col fin de caltener la riqueza de la fauna.
Principales ciudaes a lo llargo del ríu
editarLes principales ciudaes alcontraes nes veres del ríu son les siguientes:
- Panzhihua, en Sichuan, sede de la ciudá-prefeutura de Panzhihua (aprox. 300 000 hab. en 2004);
- Yibin, en Sichuan, sede de la ciudá-prefeutura de Yibin (281 019 hab. en 1999);
- Jiangyang (el nucleu históricu de la gran ciudá de Luzhou) (aproximao 625 000 hab. en 2008);
- Chongqing
- Fengdu
- Yichang
- Jingzhou
- Shashi
- Shishou
- Yueyang
- Xianning
- Wuhan
- Ezhou
- Huangshi
- Huanggang
- Chaohu
- Chizhou
- Jiujiang
- Anqing
- Tongling (aprox. 260 000 hab.)
- Wuhu
- Hefei
- Chuzhou
- Maanshan
- Taizhou
- Yangzhou
- Zhenjiang
- Nanjing
- Jiangyin
- Nantong
- Shanghai
Cruces del ríu
editarVer toles coordenaes de "Yangtze River bridges and tunnels" en OSM
|
Hasta 1957, nun había nenguna ponte que cruciara'l ríu Yangtze dende Yibin hasta Shanghai. Mientres milenios, los viaxeros tuvieron de cruciar el ríu en tresbordadores. N'ocasiones, esi encruz yera peligrosu, como lo demuestra'l desastre de Zhong'anlun (15 d'ochobre 1945).
El ríu presentóse como una importante barrera xeográfica qu'estrema'l norte y el sur de China. Na primer metá del sieglu XX, los viaxeros del ferrocarril de Beijing a Guangzhou y Shanghai teníen que desembarcar, respeutivamente, en Hanyang y Pukou, y cruciar el ríu en ferry de vapor enantes de volver a entamar los viaxes en tren dende Wuchang o Nanjing West.
Dempués de la fundación de la República Popular en 1949, los inxenieros soviéticos ayudaron nel diseñu y construcción de la ponte de Wuhan, una ponte de doble uso carretera-ferrocarril, construyíu ente 1955 y 1957 que foi la primer ponte sobre'l Yangtsé. La segunda ponte sobre'l ríu foi una ponte de ferrocarril de vía única construyíu agües enriba en Chongqing en 1959. La ponte de Nankín, tamién una ponte de carretera-ferrocarril, foi la primer ponte que crució'l cursu inferior del ríu Yangtsé, en Nanjing. Foi construyíu dempués de la rotura chino-soviética y nun recibió ayuda estranxera. Otres pontes de carretera-ferrocarril fueron construyíes en Zhicheng (1971) y Chongqing (1980).
La construcción de pontes se desaceleró na década de 1980 enantes de volver# a entamar na década de 1990 y acelerase na primer década del sieglu XXI. La Ponte de Jiujiang foi construyíu en 1992 como parte del ferrocarril Beijing-Jiujiang. Una segunda ponte en Wuhan completar en 1995. Nel añu 2005, yá había un total de 56 pontes y un túnel que travesaben el ríu Yangtze ente Yibin y Shanghai. Ente estes pontes, nel delta del Yangtze, atopábense dalgunos de les pontes colgantes y pontes atirantaes más llargos del mundu: la Ponte colgante de Jiangyin (1385 m, inauguráu en 1999), la ponte Runyang (1490 m, abiertu en 2005), la ponte Sutong (1088 m, abiertu en 2008). El rápidu ritmu de construcción de pontes siguió y solo la ciudá de Wuhan tien agora seis puente y un túnel que traviesen el Yangtsé.
Tamién se construyeron cruciando'l ríu una serie de llinies d'alta tensión.
- Pontes sobre'l Yangtze
-
Ponte de Wuhan, la primer ponte que crució'l Yangtze, completáu en 1957. -
Ponte de Nankín, una ponte viga, completáu en 1968. -
Ponte de Jiujiang, una ponte d'arcu, completáu en 1992. -
Ponte de Yichang, una ponte colgante cerca de la esclusa de la presa Gezhouba, completáu en 1996. -
Ponte Sutong, ente Nantong y Suzhou, foi una de les pontes atirantaes más llargos del mundu cuando foi completáu en 2008. -
Ponte Caiyuanba, una ponte d'arcu en Chongqing, completáu en 2007.
Rede hidrográfica
editarEl ríu Yangtsé cuenta con más de 700 afluentes d'importancia. Los principales afluentes (numberaos de la fonte a la boca), colos llugares onde se xunen al Yangtsé, recoyer na Tabla siguiente.
| Ramal | Nome del afluente | Chinu | Llargor (km) | Cuenca (km²) | Caudal (m³/s) | Desembocadura | Provincies que traviesa | |||||||
| Cabeceres | - | D | Sistema Jinsha–Tongtian–Tuotuo[13] | 340 000 | Yangtsé | |||||||||
| - | - | Jinsha (Chang Jiang) | 长江 - 金沙江 | 2308 | 340 000 | 31 900 | Yangtsé | |||||||
| - | - | - | Ríu Guan (Guan He o Yokoe) | 横江 | 305 | 14 780 | Ríu Jisha | |||||||
| - | - | - | Ríu Niulan (o Kraal) | 牛栏江 | 461 | 13 787 | Ríu Jisha | |||||||
| - | - | - | Ríu Pudu | 普渡河 | 294 | Ríu Jisha | ||||||||
| - | - | - | Ríu Yalong | 雅砻江 | 1323 | 128 444 | Ríu Jisha | Yunnan | ||||||
| - | - | - | Ríu Xianshui | 鲜水河 | 680 | Ríu Yalong | Sichuan | |||||||
| - | - | - | Ríu Anning | 安寧河 | 320 | 11 000 | Ríu Yalong | |||||||
| - | - | - | Ríu Tongtian | 通天河 | 813 | 138 000 | Ríu Jisha | |||||||
| - | - | - | Ríu Qumar (o Qu Mar o Chumar) | 玛尔 | 527 | 20 800 | Ríu Tongtian | |||||||
| - | - | - | Ríu Tuotuo | 沱沱河 | 375 | Ríu Tongtian | ||||||||
| - | - | - | Ríu Danqu | 当 曲 | 352 | 30 220 | Ríu Tongtian | |||||||
| I | - | Ríu Min | 岷江 | 735 | 140 000 | Ríu Jisha | Sichuan | |||||||
| - | - | - | Ríu Dadu | 大渡河 | 1155 | 92 000 | Ríu Min | |||||||
| - | - | - | Ríu Qingyi | 284 | 12 897 | Ríu Dadu | ||||||||
| Cursu Cimeru | - | D | Ríu Nanguang | Yangtsé | ||||||||||
| - | D | Ríu Changning | Yangtsé | |||||||||||
| - | D | Ríu Yongning | Yangtsé | |||||||||||
| I | - | Ríu Tuo | 沱江 | 655 | 27 500 | Yangtsé (en Luzhou) | Sichuan | |||||||
| - | D | Ríu Chishui | 436 | 20 400 | 430 | Yangtsé | ||||||||
| - | D | Ríu Shangxi | Yangtsé | |||||||||||
| - | D | Ríu Qijiang | Yangtsé | |||||||||||
| I | - | Ríu Jialing | 嘉陵江 | 1119 | 230 000 | Yangtsé | Chongqing | |||||||
| - | - | - | Ríu Fu | 涪江 | 700 | 36 400 | 572 | Ríu Jialing | ||||||
| - | - | - | Ríu Qu | 渠江 | 720 | 39 200 | 663 | Ríu Jialing | ||||||
| - | - | - | Ríu Bailong | 白龙江 | 576 | 31 800 | Ríu Jialing | Gansu Sichuan | ||||||
| - | - | - | Ríu Baishui | 白水 | Ríu Jialing | |||||||||
| - | D | Ríu Wu (xunto col Sancha y el Yachi) | 乌江 | 1150 | 80 300 | Yangtsé | Guizhou Chongqing | |||||||
| I | - | Ríu Pengxi | Yangtsé | |||||||||||
| I | - | Ríu Tangxi | Yangtsé | |||||||||||
| I | - | Ríu Meixi | Yangtsé | |||||||||||
| I | - | Ríu Shennongxi | Yangtsé | |||||||||||
| I | - | Ríu Longmen Xia | Yangtsé | |||||||||||
| I | - | Ríu Shennongxi | Ríu Yangtsé | Hubei | ||||||||||
| I | - | Ríu Huangbo (o Huangbai) | Yangtsé | |||||||||||
| I | - | Ríu Qingjiang | 沱江 | 423 | 16 700 | Yangtsé | ||||||||
| Cursu Mediu | - | D | Llagu Dongting | 162 225 | Yangtsé | |||||||||
| - | - | - | Ríu Li (o Lishui) | 澧水 | 388 | 18 500 | Llagu Dongting | Hunan | ||||||
| - | - | - | Ríu Yuan (inclúi al Qingshui) (o Yuanjiang) | 沅江 | 1033 | 89 163 | Llagu Dongting | |||||||
| - | - | - | Ríu You (o Youshui) | 酉水) | 477 | 18 350 | Ríu Yuan | |||||||
| - | - | - | Ríu Wu (Yuan) | 巫水 | 168 | Ríu Yuan | ||||||||
| - | - | - | Ríu Zi (Zijiang) | 资江 | 653 | 28 100 | Llagu Dongting | |||||||
| - | - | - | Ríu Miluo | 汨罗江 | 400 | Llagu Dongting | ||||||||
| - | - | - | Ríu Xiang | 湘江 | 856 | 96 400 | Llagu Dongting | Guangxi Hunan | ||||||
| - | - | - | Ríu Xiao | 瀟水 | 354 | 12 099 | Ríu Xiang | |||||||
| - | - | - | Ríu Liuyang | 234 | 4665 | Ríu Xiang | ||||||||
| - | - | - | Ríu Lian | 涟水 | 232 | 7150 | Ríu Xiang | |||||||
| - | - | - | Ríu El mio | 洣水 | 296 | 10 305 | Ríu Xiang | |||||||
| - | - | - | Ríu Zheng | 蒸水 | Ríu Xiang | |||||||||
| - | - | - | Ríu Lei | 耒水 | 439 | 11 905 | Ríu Xiang | |||||||
| I | - | Ríu Dongjing | Ríu Yangtsé | |||||||||||
| I | - | Ríu Huangsi | Ríu Yangtsé | |||||||||||
| I | - | Ríu Han (Hànshǔi) | 汉江 - 汉水 | 1532 | 176 000 | 1200 | Ríu Yangtsé | Shaanxi Hubei | ||||||
| - | - | - | Ríu Dan | 丹江 | 443 | 16 810 | Ríu Han | Shaanxi | ||||||
| - | - | - | Ríu Tangbai | 唐白河 | 24 215 | Ríu Han | ||||||||
| I | - | Ríu Fushui | 富水 | 196 | Yangtsé | Hubei | ||||||||
| Cursu inferior | - | D | Llagu Poyang | Yangtsé | Jiangxi | |||||||||
| - | - | - | Ríu Xiushui | 357 | 14 793 | Llagu Poyang | ||||||||
| - | - | - | Ríu Gan (o Ganjiang) | 赣江 | 991 | 81 600 | Llagu Poyang | Jiangxi | ||||||
| - | - | - | Ríu Heshui | Ríu Gan | ||||||||||
| - | - | - | Ríu Zhang | 章江 | 466 | Ríu Gan | ||||||||
| - | - | - | Río Gong | 貢水 | 278 | 26 589 | Ríu Gan | |||||||
| - | - | - | Ríu Meihe | 梅河 | Río Gong | |||||||||
| - | - | - | Ríu Xiang | 湘水 | Río Gong | |||||||||
| - | - | - | Ríu Xiu | 修水 | 357 | 14 793 | 483 | Llagu Poyang | Jiangxi | |||||
| - | - | - | Ríu Fu (o Fuhe) | 抚河 | 312 | 15 800 | 483 | Llagu Poyang | Jiangxi | |||||
| - | - | - | Ríu Shun | 信江 | 360 | 17 600 | Llagu Poyang | Jiangxi | ||||||
| - | - | - | Ríu Xinjiang | Llagu Poyang | ||||||||||
| - | - | - | Ríu Raohe | 40 | 15 000 | Llagu Poyang | ||||||||
| - | - | - | Ríu Changjiang | 267 | 7036 | 181 | Ríu Raohe | |||||||
| - | - | - | Ríu -y'an | 279 | 8456 | 489 | Ríu Raohe | |||||||
| I | - | Ríu Huai He-llagos Shaobohu-Gaoyou-Hongze | 1100 | 174 000 | Yangtsé | |||||||||
Ver tamién
editarBibliografía
editar- Van Slyke, Lyman P. 1988. Yangtze: naturaleza, hestoria, y el ríu. Stanford Book. ISBN 0-201-08894-0
- Winchester, Simon. 1996. The River at the Center of the World: A Journey up the Yangtze & Back in Chinese Time, Holt, Henry & Company, 1996, hardcover, ISBN 0-8050-3888-4; trade paperback, Owl Publishing, 1997, ISBN 0-8050-5508-8; trade paperback, St. Martins, 2004, 432 pages, ISBN 0-312-42337-3
Referencies
editar- ↑ URL de la referencia: https://www.britannica.com/place/Yangtze-River.
- ↑ 2,0 2,1 (en francés) Gaëlle Dupont, «Environnement: menaces sur les grands fleuves», en Le Monde del 06/04/2007.
- ↑ «Three Gorges Dam, China : Image of the Day». earthobservatory.nasa.gov. Consultáu'l 3 de payares de 2009.
- ↑ International Rivers, Three Gorges Dam profile Archiváu 2009-04-20 en Wayback Machine, Consultáu'l 3 d'agostu de 2009.
- ↑ Error de cita: La etiqueta
<ref>nun ye válida; nun se conseñó testu pa les referencies nomaesDPD - ↑ http://www.khoryug.org/id63.html
- ↑ «水系湖泊» (chinu). 云南省电子政务网. Archiváu dende l'orixinal, el 2008-09-07.
- ↑ Xinhua - English
- ↑ Xinhua - English
- ↑ GRDC - -y Yangzi Jiang à Datong
- ↑ «-yos eaux de Chine centrale observées au radar depuis l'espace». Consultáu'l 22 juillet 2009..
- ↑ ScienceMode » River Dolphin Thought to be Extinct Spotted Again in China
- ↑ la cabecera principal del Yangtsé, formada pol Jinsha, que continua agües enriba llamándose ríu Tongtian (813 km) y que la so fonte más alloñada ye'l ríu Tuotuo (375 km).
Enllaces esternos
editar
Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Ríu Yangtsé.
Datos: Q5413- Multimedia: Yangtze River