Nebulosa
|
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla. |
Una nebulosa (d'o latín nebula y iste d'o griego νεφέλη nephele "boira") ye una boira interestelar de polvo, hidrocheno, helio y atros gases ionizaus.[1] Orichinalment, o termin s'emplegó pa describir cualsiquier obchecto astronomico difuso, incluidas as galaxias dillá d'a Vía Lactia. A galaxia d'Andromeda, por eixemplo, estió una vegada conoixida como que a Nebulosa d'Andromeda antis que Vesto Slipher, Edwin Hubble y atros confirmasen a verdadera naturaleza d'as galaxias en primerías d'o sieglo XX.
A mayoría d'as nebulosas son de gran grandaria; belunas tienen cientos d'anyos luz de diametro. Una nebulosa que ye visible pa o uello humano dende a Tierra pareixería mas gran, pero no mas brillant, dende amán. A Nebulosa d'Orión, a nebulosa mas brillant d'o ciel y que ocupa un aria o dople d'o diametro d'a Luna plena, se puede veyer a simpla vista, pero os primers astronomos la pasoron por alto. Encara que mas densa que o espacio que las rodeya, a mayoría d'as nebulosas son muito menos densas que cualsiquier vuedo creyau en a Tierra: una boira nebular d'a grandaria d'a Tierra tendría una masa total de tasament una sinyalín de kilogramos. Muitas nebulosas son visibles a causa d'a fluorescencia causada por estrelas calients encrustradas, mientres que atras son tan difusas que solament pueden detectar-se con exposicions alongadas y filtros especials. As nebulosas son a ormino rechions de formación d'estrelas, como que en os clamaus "Pilars d'a Creyación" en a Nebulosa de l'Aliga. En istas rechions, as formacions de gas, polvo y atros materials "s'agrupan" pa formar rechions mas densas, que atrayen mas materia y, finalment, se tornarán pro densas pa formar estrelas. Se creye que o material esbarrero forma planetas y atros obchectos d'o sistema planetario.
Referencias
[editar | modificar o codigo]- ↑ (en) Joseph A. Angelo Jr. Encyclopedia of Space and Astronomy, Facts on File, 2006, ISBN 978-0-8160-5330-8, p.414
