Messenie

Messenie i de Antiki

Messenie (altgriech. Μεσσήνη, Messēnē; dorisch: Μεσσάνα, Messānā) isch e griechischi Landschaft im Südweste vo de Peloponnes und zimmli fruchtbar. D Grenze vo Messenie hend immer e bitzeli gänderet, as grobi geographischi Grenze chame im Norde de Fluss Neda und im Oste de Taygetos as Grenze anee, dezue chunnt no e Tail vo de Halbinsle Mani. S Piet vom röömerzittliche Messenie entsprecht grob a de Regionalbezirk Messenie.

Geographii

S Messenie hett im Norde a de Chüste vom Ionische Meer a Triphylie grenzt und im Landesinnere an Arkadie. Im Oste het de Taygetos d Grenze zo Lakonie (Sparta) bildet. De schmooli Landstraife zwöschet em Taygetos und em Messenische Golf isch immer zwöschet Sparta und Messenie umstritte gsii und d Grenze isch mol mee nördlich, mol mee südlich glege.

Nebet em Pirg Taygetos, wo nume wenigi Öbergäng botte het, isch im Norde d Nomia gsii, wo Messenie gege s Tal vo de Neda abgrenzt. Z Messenie selber isch s Pirg Aigialeon, wo vo Nord geg Süüd verlauft. De wichtigst Fluss isch de Pamisos, wo s ganz Joor vill Wasser füert. Öberhopt het Messenie recht vill Bäch und Quele.

De Euripides het i sinnere Tragödie Kresphontes Messenie trääf as e Land voll mit Frücht bischribe, mit unzälige früsche Bäch, vill Waide, im Winter nöd z frostig und im Summer nöd z haiss.

Mythischi Gschicht

Messenie werd i de Ilias vom Homer öberhopt nöd gnennt und i de Odyssee werds aimol gnennt, denoo ghörts zo Lakedaimon. Dromm schribt o de Strabon, as Messenie nöd zom Riich vom Neleus und Nestor ghört hebi, sondern zum Menelaos. De Pindar isch de erst, wo de Nestor mit Messenie verbindet, indem er en Messenische Grais nennt. O Zueghörigkait vo de Noochome vom Perieres isch nöd sicher, entweder ghöred die uf Sparta oder Messenie. De Euripides het de Kresphontes z Messenie lokalisiert. Di antike Autore hend vor alem öber Pylos und de Nestor vill gschribe und da Probleem erörteret. De Pausanias hett degege e klarers Bild ghaa und en uusfüerlichi mythischi Gschicht vo Messenie gschribe.

Die Situation werd dodemit erchlärt, ass Messenie lang zo Sparta ghört hett und as i dere Zitt di alte mythische Traditione zom grööste Teil verloore gangen sind. Wo ane 369 v. Chr. Messenie en aignige Staat woren isch, het mer sich uf di mythischi Vergangehait brueffe und d Saage a de Bidürfniss vo dere Zitt apasst.

Nochem Pausanias isch Messenie zerscht vom Polykaon und sinere Frau Messene, enere Töchter vom argivische König Phorbas, bsidlet wore. Si hend d Königsstadt Andania gründet und ufem Berg Ithome de Kult vom Zeus Ithomatas iigrichtet. Si sind vom Phlius, emene Enkel vo de Erdgöttin Gaia in Mysteriekult vo de Grooss Göttin bi Andania iigfüert wore. Noofaare vo de Messene und em Polykaon sind kani öberliferet.

Spööter isch de Perieres, e Soo vom Aiolos iigwanderet und het vo Andania uus regiert. Si Soo Aphareus het d Arene ghüüroote und noch ere e noiji Stadt gnennt, won er gründet het. De Aphareus isch de Vatter vom Idas und Lynkeus, wo nöd nu a de Kayldonische Jagd sondern au a de Argonautefaart tailgnoo hend. Baid sind zäme im Striit mit de Dioskure umchoo.

De Aphareus het de Neleus bi sich ufgnoo, wo vo sim aigne Brüder Pelias us Iolkos vertribe woren isch. Wel de Aphareus und de Neleus mitenand verwandt sind, het er a dem e Straiffe Land a de Chüste gee, wo de Neleus z Pylos siin Palast baut het. De Soo vom Neleus isch de Nestor gsii. Scho i de Antiki het mer sich drom gstritte, weles Pyos gmaint isch. Doozmol hets nämli drai Pylos, ais i de Pisatis, nördlich vo Olympia, ais z Triphylie, grad am Meer und ais bim Vorpirg Koryphasion z Messenie. De Nestor het em Troianische Chrieg tailgnoo, woner scho e Grais gsii isch. Er isch ann vo de wenige Grieche, wo glücklich i d Haimat zruggfunde hend und nochem Chrieg witter König blibe sind, ooni jeglichi Intriige. Wer nochem Nestor z Pylos gherrscht het, isch nöd öberliferet.

Hundert Joor nochem Fall vo Troia, hend d Heraklide d Peloponnes underworfe und de Melanthos, e Noofaar vom Neleus, wo dozmol z Pylos König gsii isch, isch zäme mit sine Verwandte und de ionische Bivölkerig uf Athen gfloche, wos em Melanthos glunge isch, de athenischi König z stürze und selber König z were. Sini Söö - ussert em Kodros, wo noch em König vo Athen woren isch - hend den die chliiasiatischi Chüste bisidlet und zwölf ionischi Städt gründet, drunter aus Milet.

D Heraklide hend noch de Eroberig vo de Peloponnes s Land uuftailt und de Kresphontes isch debii König öber Messenie wore. De isch aber denn vom Polyphon ermordet wore. De Soo vom Kresphontes, de Aipytos, het dozmol z Arkadie glebt und er hett spööter sii Vatter gräächt und isch König wore. Noch em sind sini Noofaare, di spöötere messenische Könige, Aipytide gnennt wore. Obwoll di antike Liste d Näme und Taate vo dene aagend, chamer si no nöd zo de historische Könige zäle.

Weniger zo de Mythologii aber in Beriich vo de Heldedichtig ghört d Saag vom messenische Fraihaitsheld Aristomenes.

Historischi Gschicht

Messenie i de Mykenische Zitt

Bronzezitt

Messenie as e wasserrichs und fruchtbars Land isch i de Bronzezitt ais vo de em dichtiste bisidlete Piet gsii. Früebrpnzezittlichi Hüser usem dritte Joortuusig sond z Akovitika uusgrabe wore und z Malthi isch e mittelhelladischi Stadt (2000-1700 v. Chr.) entdeclt wore. Us de Mykenische Zitt (1400-1200 v. Chr.) sind rund 200 Sidlige gfunde wore. S Zentrum isch dozmool isch de Palast vo Pylos bi Ano Englianos gsii, womer en Archiiv gfunde het, mit öber tuusig bischribnige Tontäfeli vo de Palastverwaltig. Drus use sind öppe 200 Ortsneme bikannt. S Land isch dozmol i meriri Provinze tailt gsii, d Grenze sind im Norde offesichtlich de Fluss Neda gsii im Oste und gege Arkadie hii sind d Grenze nöd adüttig, si schiinet aber äänlich mit de hüttige Grenze öberizstime, nume as d Mani nöd dezue ghört het. De König wo zo de Zitt vo de Zerstörig vom Palast glebt hett, isch de Encheljawon (e-ke-rja-wo) gsii. Wered die früenrig Forschig agnoo het, ass d Seevölker för d Zerstörig verantwortlich gsii saiet, ninnt mer hütt a, as inneri politische Spanige zom Zämebruch vo de mykenische Paläst gfüert hend.

Dunkli und Geometrischi Zitt

Im end vo de Bronzezott um 1100 isch Messenie völlig entvölkeret woore. Offebar sind d Mensche uusgwanderet, anderersiits sind i dere Zitt d Dorer iigwanderet. Im südwestliche Messenie schiint ahand vo archäologische Zügnis di alti Bivölkerig witte glebt z haa.

Archaischi und Klassischi Zitt

Gege s End vom 8. Joorhundert sind z Messenie vill Ortschaft zerstört wore, möglicherwiis e Folg vom Erste Messenische Chrieg, wo d Spartaner östliche Messenie underworffe hend. D Messenier hend müese d Hälfti vo de Feldfrücht ablifere. S isch öppe 40 Joor noch erste Chrieg zomene zwaite choo, de hett mit de völlige Underwörffig vo Messenie gfüert und vill Messenier sind uusgwanderet. Nocheme groosse Erdbebe 464 v. Chr. isch s zom Helooteuufstand choo, wo vo Sparta nidergschlage woren isch, wa zo de Aasidlig vo Messenier i de Stadt Naupaktos z am Korinthische Golf i de Landschaft Lokris gfüert hett.

371 v. Chr. hend d Thebaner i de Schlacht vo Leuktra d Spartaner bisigt und drufab isch Messenie bifrait wore und 369 v. chr. isch a de Ithome d Stadt Messene baut wore. De Thebaner Epameinondas isch biuftrait wore, de noi messenischi Staat z gründe. 365 v. Chr. isch Westmessenie vo Argos eroberet wore und a Messenie öbergee wore.

Hellenischi und Röömischi Zitt

De noji Staat Messenie isch schnell uufblüet und isch den 191 v. Chr. Mitgliid vom Achäische Bund wore, allerding nöd grad gern. Wo dee 146 v. Chr. vo de Röömer ignoo woren isch, het sich Messenie i de Chempf noitraal verhalte. Noch de Ermordig vom Casar hend d Messenier d Gegner vom Octavian understützt, und wo de Chaiser wore isch, hett er de Messenier d Stedt Thouria, Pharai, Gerenia und Kardamyle eweggnoo.

Mittelalter

Us de Spootantiki und us de byzantinische Zitt bis 900 isch nu wenig bikannt. Im 9. Joorhundert isch de slawischi Stamm vo de Krivitzer i Messenie iigwanderet. Byzanz het recht Müe ghaa, d Peloponnes wider under sini Kontrolle z bringe. Um 880 hett de Bischof Ansthanasios vo Methone d Krivitze missioniert. 1125 hett Venedig d Stadt Methone abebrennt, wege de Piraate un drai Jor spööter hend si vo Byzanz s Recht öberchoo, i dere Stadt Handel ztriibe. 1204 hend si noch em Fall vo Byzanz Methoni und Koroni iignoo und bifestigt. Ane 1205 isch s fränkische Förstetum Achaia gründet wore. Ab öppe 1400 hend Franke afange albanischi Söldner aazwerbe, wo sich uf de Peloponnes niderloo hend. 1425 isch Messenie zo Byzanz choo.

Osmane und Venezier

D Osmane hend 1460 d Peloponnes iignoo und und anme 1500 sind o Coron, Modon und Navarino vo de Osmane eroberet wore, wo bis denn zo Venedig ghört hend. S Land isch nodisnoo immer mee entvölkeret wore. Vo 1685 bis 1688 hend Venezianer d Peloponnes eroberet und s Regno di Morea iigrichtet und si hend d Peloponnes mit Grieche stärcher bisidlet. Vo 1715 bis 1821 isch Messenie wider osmanisch gsii. Ane 1770 sind Russe i Messenie iigfalle und hend d Stadt Kalamata eroberet. S isch zomene Uufstand choo, wo vo de Osmane nidergschlge woren isch. Denno hett messenie wider afange prosperiere, well d Osmane a de Franzose erlobte hend, Handel z triibe.

s moderni Griecheland

D griechischi Revoluziio hett am 4. April 1821 mit de Iinam vo Kalamata dör maniotischi Fraihaitschämpfer aagfange. Ane 1825 isch en ägyptischi Flotte z Methoni glandet und s Land isch plünderet wore und d Bömm sind im groosse Stil gfällt wore, well d Osmane Holz för eri Flotte bruucht hend. Am 20. November 1827 isch di osmanisch-ägyptischi Flotte i de Schlacht vo Navarino gschlage wore. 1832 het de griechisch König Otto vo Bayere (Othon I.) de Nomos Messinía iigrichtet, mi de Hoptstadt Kiparissia. 1845 isch Kalamata di noi Hoptstadt wore. Sitt den hend d Grieche vor alem ai poltischi Verwaltigsreform dörezoge noch de andere und ständig Ortsnäme gänderet. 1899 isch de Nomos Messinía tailt wore, 1909 isch da wider zrugg gmacht wore, 1937 isch die Üsseri Mani dezue choo, 1939 isch de nördlich Tail an Nomos Elis abtrete wore. 1997 sind di vier messenische Provinze abgschafft wore und vo 31 Gmainde abglööst wore. 2010 isch de Nomos Messeni in Regionalbiziirk Messeni verwandlet wore und d Gmainde zu sechs grösseri Gaminde fusioniert wore.

Tielekt

De Pausanias het frestgstellt, as d Messenier no zu sinere Zitt de Dorischi Tielekt rain erhalte hebid. un de Thukydides het gschribe, as d Messenier vo Naupaktos de gliich Tielekt wie d Spartaner gredt hend, drumm hend si sich unerchannt is spartanische Laager iischliiche chöne. Die Uussage wered dör messenischi Inschrifte bistätigt, bsunders i de archaische Inschrifte, wered sich i de jüngere Inschrifte Iiflüss vo de Koine vorchömed. S uufäligste Merchmool vom dorische Tielekt isch, as si hüüffig e langs /ā/ hend, wo i de Koine e langs /ē/ stoot, so z. B. i de Ortsnäme: Messānā (Messēnē), Stenyklāros (Stenyklēros), Phārai (Phērai) etc. Zodem isch s /y/ nöd as /ü/ sondern wiene /u/ usgsproche wore; z. B. Pylos werd wie /Pulos/ uusgsproche. Wie im Lakonische sind o im Messenisch s Theta (θ) und s Sigma (ς) hüüfig verwechslet, wore, wa druf hiiwiist as die beede Luut äänlich uusgsproche wore sind. I messenische Inschrifte nenet sich d Messenier drum selber Methanioi (Μεθάνιοι).

Literatuur über Messenie in dr Antike

• Jack L. Davis (Hrsg.): Sandy Pylos. An Archaeological History from Nestor to Navarino, Austin 1998. ISBN 0-292-71169-7.
• Nino Luraghi: The Ancient Messenians: Constructions of Ethnicity and Memory. Cambridge University Press, Cambridge/ New York 2008. ISBN 978-0-521-85587-7.
• Nino Luraghi: Der Erdbebenaufstand und die Entstehung der messenischen Identität. In: Dietrich Papenfuß / Volker Michael Strocka (Hrsg.): Gab es das Griechische Wunder? Griechenland zwischen dem Ende des 6. und der Mitte des 5. Jahrhunderts v. Chr., Mainz 2001, S. 280-290.
• Gerd Sachs: Die Siedlungsgeschichte der Messenier. Kovač, Hamburg 2006, ISBN 3-8300-2396-0, S. 121–126.