Dr Begriff «Verhalte» in dr Biologii

S Verhalte isch e zentrale Begriff in dr Verhaltensbiologii. Er beziet sich uf alli aktive Verändrige, Beweegige, Stellige, Körperhaltige, Geste und Lutüssrige vom ene Mensch oder Dier, wo üsserlig woornäämbar si und doorum au mit technische Hilfsmiddel erfassbar si, und uf alli Farb- und Formändrige oder Absondrige vo Substanze, wo meer oder weniger churzfristig und umcheerbar si und wo in irgendere Form zur Verständigung diene (zum Bischbil Feromon). As Verhalte cha mä uf dr äinte Site d Gsamthäit vo alle sonige Lääbensvorgäng bezäichne, uf dr andere Site cha ma aber au äinzelni Merkmol in ere bestimmte Zitspanne as Verhalte bezäichne.

Die Spanischi Fliege bim Frässe

Verhalte wird vo dr Verhaltensbiologii verstande as e Aabassigsläistig vom ene intakte Organismus an sini Umwält, wo vo de Gen und vom Leere beiiflusst wird. Mit em Dood vom ene Indiwiduum het au si Verhalte en Änd.

Dr Begriff „Verhalte“

Dr Begriff Verhalte isch nit us de Naturwüsseschafte uuse entwigglet worde, sondern er chunnt vor dr Alldaagssprooch. Äänlig wie zum Bischbil d Begriff Lääbe und Art cha dorum au Verhalte nit mit ere knappe Definizion erklärt wärde; d Lääbensvorgäng, wo im Lauf vo dr Stammesgschicht dur e Brozäss vo dr Evolution entstande si, si z komplex.

Verhalte wird nume für Lääbigewääse und mänggisch für Däil vo Lääbewääse brucht und nid für lääblosi Objekt ooni Informazionsverarbäitig wie z. B. e Närvesüstem. Wenn sich e Zägg loot lo gheie für zum uf eme Tier z lande, het das e Funkzioon und isch Däil vo sim Verhalte. Wenn hingeege e Stäi en Abhang aabe gheit isch das s Resultaat vo üsserlige Iiflüss uf en. Au Pflanze, Pilz, Protiste und Bakterie reagiere uf Räiz us dr Umwält, aber d Verhaltensforscher reede do dradizionell nit vo Verhalte, sondern allgemäin vo Reakzion. Das umfasst denn alli biochemische und biofüsikalische Vorgäng.

Im ene engere Sinn befasst sich d Verhaltensforschig oder Ethologie mit dr Erforschig vo psychische Verhaltenswiise vo höhere Tier (z. B. Säugetier, Vögel), und zwar vo de angeborene (Instinkte), aber auch de durch Umweltiiflüss erworbene. Die Ergebnis sind im ene zweite Schritt auch uuf en Mensch übertrage worde, wo ansatzwiis natürlich auch no in dr hüütige Zivilisation en Reschtbeschtand vo Inschtinktarsenal (z. B. Aggressions-Trieb) in sich het. Wichtigi Vertreter vo dere Richtig sind historisch dr Konrad Lorenz, dr Otto Koehler, dr Nico Tinbergen und dr Irenäus Eibl-Eibesfeldt. Dr Verhaltensforscher Karsten Brensing, wo auch Persönlichkeitsrecht für hoch entwickleti Tier forderet, gaht dervo uus, dass solchi Tier planvolls Verhalte und sogar Selbschtbewusstsii an Tag lege.

Weblingg

• Interdisziplinarität in den Verhaltenswissenschaften
• Seelische Störungen bei Tieren?
• Kommunikation als Verhalten - seit Watzlawick. Elmar Bartsch, Landesinstitut für Schule

Einzelnachwiise

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Verhalten_(Biologie)“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.