Ewoluzioon

D Ewoluzioon (vo latiin. evolvere „entwiggle“) isch die langsami Veränderig vo de vererbbare Merkmol von ere Populazioon vo Lääbewääse vo äinere Generazioon zur neggste. Die Merkmol sind in dr Form vo Gen codiert, wo bi dr Furtpflanzig kopiert und an dr Noochwuggs witergee wärde. Dur Mutazioone entstöön underschidligi Wariante (Allel) vo dene Gen, wo verändereti oder nöiji Merkmol chönne verursache. Die Wariante und Rekombinazioone füere zu erblig bedingte Underschiid (genetischi Wariabilidäät) zwüsche Indiwidue. Ewoluzioon findet statt, wenn sich d Hüfigkäit vo dene Allel in ere Populazioon (d Allelfrekwänz im Genpuul) änderet, das häisst wenn die Merkmol in ere Populazioon sältener oder hüfiger wärde. Das bassiert äntwääder dur natürligi Selekzioon, wenn d Überlääbens- und Reprodukzioonsroote wäge dene Merkmol sichveränderet, dur sexuelli Selekzioon oder zuefellig dur Gendrift.

E Stammbaum vom Lääbe, wo verdütligt, wi sich die hütige Arte von ere urdümlige Form entwigglet häi. Die drei Domäne si farblig drennt (blau: Bakterie; grüen: Archaeä; root: Öikariote).

D Theorii vo dr Ewoluzioon dur natürligi Selekzioon isch zum erste Mol usfüerlig vom Charles Darwin in sim Buech The Origin of Species daargstellt worde, wo 1859 erschiine isch. In de 1930er Joor het mä die natürligi Selekzioon, wie si dr Darwin bostuliert het, mit de mendelsche Reegle zur Vererbig verbunde. Eso isch die Synthetischi Theorii vo dr Ewoluzioon entstande, wo d Ewoluzioon as d Änderig vo de relative Allelhüfigkäite (Allelfrekwänze) in ere Populazioon im Lauf vo dr Zit definiert. Dur iiri deskriptive und kausale Ussaage isch die Theorii zum zentrale organisierende Brinzip vo dr modärne Biologii worde und liiferet e fundierti Erkläärig für d Vilfalt vom Lääbe uf dr Ärde.

Litratuur

• Charles Darwin: The Origin of Species. Übersetzt vom Carl W. Neumann. Nochwort vom Gerhard Heberer. Reclam, Ditzinge 1986, ISBN 978-3-15-003071-4
• Charles Darwin: Die Abstammung des Menschen. Kröner, Stuttgart 2002.
• Richard Dawkins: The Greatest Show on Earth. Free Press, Nöi York 2009, ISBN 978-1-4391-6473-0 (dt.: Die Schöpfungslüge)
• Richard Dawkins: The Selfish Gene. Reissued in new covers. Oxford University Press, Oxford 1999, ISBN 0-19-286092-5 (dt.: Das egoistische Gen)
• Richard Dawkins: The Blind Watchmaker. Reissued. Penguin, London u. a. 2000, ISBN 0-14-029122-9 (dt.: Der blinde Uhrmacher)
• Douglas J. Futuyma: Evolutionsbiologie. A em Änglische vo dr Barbara König. Birkhäuser Verlag, Baasel 1990.
• Ulrich Kutschera: Evolutionsbiologie. 3. Uflaag. Verlag Eugen Ulmer, Stuttgart 2008, ISBN 3-8252-8318-6
• Axel Lange: Darwins Erbe im Umbau. Die Säulen der Erweiterten Synthese in der Evolutionstheorie. Königshausen & Neumann Würzburg (2012), ISBN 978-3-8260-4813-5
• Ernst Mayr: Artbegriff und Evolution. Parey-Verlag, Hamburg 1967.
• Ernst Mayr: Das ist Evolution. Goldmann, Münche 2005, ISBN 3-442-15349-2
• Heinrich Meier (Hrsg.): Die Herausforderung der Evolutionsbiologie. 3. Uflaag. Piper-Verlag, Münche 1992 (Serie Piper, Band 997), ISBN 3-492-10997-7
• Volker Storch, Ulrich Welsch, Michael Wink: Evolutionsbiologie. 2. Uflaag. Springer Verlag, Berlin / Häidelbärg 2007, ISBN 978-3-540-36072-8
• Sven P. Thoms: Ursprung des Lebens. Fischer, Frankfurt am Main 2005, ISBN 3-596-16128-2
• Alfred Russel Wallace: Ternate-Manuskript|On the tendency of varieties to depart indefinitely from the original type. 1858.
• Carl Zimmer: Evolution: The Triumph of an Idea. 2001, ISBN 0-06-019906-7

Weblingg

 Commons: Ewoluzioon – Sammlig vo Multimediadateie

• Evolutionsbiologie in Deutschland
• AG Evolutionsbiologie Internetbibliothek
• Evolution – Zufall und Zwangsläufigkeit der Schöpfung Audiomitschnitt vo dr öffentlige Ringvorlääsig an dr Uniwersidäät Göttinge im Wintersemester 2007/08
• Teaching about Evolution and the Nature of Science
• Henry Gee, Rory Howlett and Philip Campbell – 15 evolutionary gems (PDF; 357 kB) Artikel über 15 Fälle der aktuellen Forschung, die die Darwin’sche Evolutionstheorie belegen. nature, 2009. doi:10.1038/nature07740
• SWR2 Radio Akademie „Fluss des Lebens“ – 12 Sendungen zur Evolution
• www.talkorigins.org E Sammlig uf Änglisch vo de hüfigste Missverständniss im Bezuug uf d Ewoluzionstheorii mit de Antworte vo Wüsseschaftler

Fuessnoote

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Evolution“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.