Victoria-eiland
| Victoria-eiland Inheemse naam: Victoria Island Kitlineq | |
|---|---|
 Nasa-Satellietbeeld van die Victoria-eiland | |
| Geografie
| |
| Ligging | Noord-Kanada, Arktiese Oseaan |
| Koördinate | 71°N 110°W / 71°N 110°W |
| Argipel | Kanadese Arktiese Argipel
|
| Oppervlakte | 217 291 vk km
655 m |
| Administrasie | |
 Kanada
| |
| Gebiede |  Nunavut Noordwestelike gebiede
|
| Grootste stad | Cambridge Bay (1 477)
|
| Demografie | |
| Bevolking | 1 875
|
| Bevolkingsgroepe | Inuïete |
| Die wêreld se agste grootste eiland en die tweede grootste eiland van Kanada en die Kanadese Arktiese Argipel | |
Victoria-eiland (Engels: Victoria Island, Inuktitut: Kitlineq), die wêreld se agste grootste eiland en die tweede grootste eiland van Kanada en die Kanadese Arktiese Argipel, beslaan 'n oppervlakte van 217 291 km². Die eiland is in die noorde van Kanada in die Arktiese Oseaan geleë en maak deel uit van die twee Kanadese gebiede Nunavut en die Noordwestelike gebiede. Victoria-eiland grens in die weste aan die Golf van Amundsen, in die noorde aan die Viscount-Melville-Sund, in die ooste aan die McClintock-Kanaal en die Victoria-straat, in die suide is die vasteland van Noord-Amerika geleë. Die eiland is genoem na die Britse koningin Victoria, wat vanaf 1867 tot 1901 ook die koningin van Kanada was.
Die westelike deel van die eiland behoort polities aan die Inuvik-streek van die Noordwestelike Gebiede, terwyl die oostelike deel, en dus ongeveer twee derdes van die gebied, onder die Kitikmeot-streek van die Gebied Nunavut val.
Geografie
[wysig | wysig bron]Victoria-eiland is ongeveer 750 km lank in 'n oos-wes rigting, tot 625 km breed in 'n noord-suid rigting en bereik 'n hoogte van tot 665 m bo seevlak in die Shaler-berge. Ten weste daarvan, slegs geskei deur die smal Prins van Wallis-straat, is Banks-eiland, in die noorde is Melville-eiland en in die ooste, geskei deur die McClintock-kanaal, is Prins van Wallis-eiland. Nog 'n groterige naburige eiland in die suidooste is King William Island. Van die suidelike Noord-Amerikaanse vasteland word Victoria-eiland gedeel deur 'n seestraat wat bestaan uit die Amundsen-golf, Dolfyn- en Uniestraat, Coronation Gulf, Deasestraat, Queen Maud Golf en Victoriastraat afsonderlik.
Die twee nedersettings op die eiland is Cambridgebaai (inwoners 1 477) in die suide, terrein van 'n Kanadese weerstasie, en Ulukhaktok (voorheen Holman, populasie 398) aan die weskus by die ingang na Prince Albert Sound.
Geskiedenis
[wysig | wysig bron]By die Pembroke-terrein, 'n argeologiese terrein in die suidooste van die eiland, noord van Cambridgebaai, is oorblyfsels van die oudste bekende Thule-Inuit-nedersetting gevind. Dit het elf uitgebreide woonplekke ingesluit, geïdentifiseer deur vyf tentringe, vyf ligte huisagtige strukture wat in die grond gesink is, en 'n qalgiq, 'n groot gemeenskapstruktuur.
Nog 'n terrein is in die 1970's deur padkonstruksie vernietig, en die funksie van 'n ander struktuur is onduidelik. Die inwoners se dieet was waarskynlik kariboe, Arktiese char en Amerikaanse char. Boonop was daar baie klein getalle seesoogdiere en voëls. Die nedersettingsterrein het omstreeks 1400 bestaan, en dus slegs 200 jaar na die eerste ooswaartse migrasie van die Thule-mense van Alaska na die oostelike Arktiese gebied na Groenland. Dit verteenwoordig dus die tweede golf van migrasie na die ooste, alhoewel na minder gunstige gebiede.
Die Thule-mense, miskien vier of vyf gesinne, was op pad oos en het dalk net 'n paar jaar op die eiland gebly - die gemeenskaplike gebou hoog op die heuwel dui op spogbesetting, veral aangesien dans- en musiekgeleenthede daar moes plaasgevind het. Nietemin was die Pembroke-terrein net vir 'n kort tydjie bewoon. Dit kan ook moontlik wees dat die oorlede Dorset-mense in die suide van die eiland gewoon het en dit het ompaaie van die Thule-mense geverg; daarom is dit onduidelik of hulle noord of suid om die groot eiland gegaan het, hoewel die suidroete beter hulpbronne gebied het.
Opgrawings het eers in 1963 en 1965 plaasgevind, en eers is een nedersettingsterrein uitgegrawe, toe nog vier, maar met slegs 26 artefakte. Vanaf 2008 is nuwe uitgrawings gedoen, waardeur daar bewys kon word dat die meeste van die visse in 'n varswaterstroom net 20 m verder gevang is. Die plaaslike Kitikmeot Erfenis vereniging, gelei deur Brendan Griebel, het daarin geslaag om die plaaslike bevolking by die uitgrawingsprojek te betrek. Die qalgiq is gelanseer in May Hakongak Gemeenskapsbiblioteek en Kultuursentrum herbou en hou nou byeenkomste.
Die eiland was lank reeds deur die Inuïete bewoon toe dit in 1826 tydens John Franklin se tweede ekspedisie gesien is. Die eiland is in die laat 1830's deur Britse ontdekkingsreisigers Thomas Simpson (1808-1840), Peter Warren Dease (1788-1863) en deur John Rae in 1851 verken. Richard Collinson het in 1851-1853 twee keer in die skuiling van die eiland oorwinter. Groot dele van die kuslyn is eers deur die ekspedisies van Roald Amundsen in 1903-1906 en Vilhjálmur Stefánsson in 1915-1917 opgeruim.
In 1923 het die Hudson's Bay Company sy Cambridgebaai- en Port-Brabant -handelsposte gestig (tydelik Fort Collinson genoem en in 1939 na Holman, nou Ulukhaktok, verskuif). In 1926 het die Royal Canadian Mounted Police gevolg met 'n stasie in Cambridgebaai.
Op die eerste wes-na-oos-kruising van die Noordwestelike Passasie het Henry Larsen by die St. Roch in 1940-1941 in Walkerbaai, aan die weste van die eiland oorwinter. [1][2][3][4][5][6][7][8][9][10][11]
Eksterne skakels
[wysig | wysig bron]
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Victoria-eiland.- (en) "Victoria Island". Encyclopædia Britannica. Besoek op 10 Mei 2020.
- (en) "Victoria Island". The Canadian Encyclopedia. Besoek op 10 Mei 2020.
Verwysings
[wysig | wysig bron]- ↑ "Society-COPPER-ESKIMO". ukc.ac.uk. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 14 Mei 2008. Besoek op 1 November 2008.
- ↑ Swann, Brian (2005). Wearing the Morning Star: Native American Song-Poems. Lincoln, Nebraska: University of Nebraska Press. p. 133. ISBN 0-8032-9340-2.
- ↑ Franklin, John (1828). Narrative of a second expedition to the shores of the Polar sea in the years 1825, 1826 and 1827, by John Franklin,... including an account of the progress of a detachment to the Eastward, by John Richardson. London: J. Murray.
John Franklin 1826.
- ↑ Simpson, Thomas (1843). Narrative of the discoveries on the north coast of America: effected by the officers of the Hudson's Bay Company during the years 1836-39. London: R. Bentley.
Thomas Simpson 1843.
- ↑ Derek Hayes,"Historical Atlas of the Arctic", map 136
- ↑ McGoogan, Kenneth (2003). Fatal passage: the true story of John Rae, the Arctic hero time forgot. New York: Carroll & Graf Publishers.
- ↑ McClure, Robert (1856). Osborn, Sherard (red.). The Discovery of the North-West Passage. London: Longman, Brown, Green, Longmans, & Roberts.
- ↑ Amundsen, Roald and Godfred Hansen (1908). Roald Amundsen's "The North West Passage"; being the record of a voyage of exploration of the ship "Gjøa" 1903-1907. London: A Constable and Co. ISBN 9781548724412.
- ↑ Stefansson, Vilhjalmur (1922). The Friendly Arctic: The Story of Five Years in Polar Regions. New York: Macmillan.
- ↑ "Clark Carter's Arctic Circle Adventures to appear on the big screen". if.com. IF. Besoek op 22 Augustus 2019.
- ↑ Aussie adventurers to try again with Victoria Island trek
