Terra Australis
Terra Australis (ook: Terra Australis Incognita, Latyn vir "die onbekende land van die Suide") was 'n denkbeeldige kontinent wat op Europese kaarte van die 15de tot die 18de eeu verskyn het.
Dit is deur Aristoteles voorgestel. Aristoteles se idees is later deur Ptolemeus, 'n Griekse kartograaf uit die eerste eeu n.C., wat geglo het dat die Indiese Oseaan in die suide deur land ingesluit is, uitgebrei. Toe Ptolemeus gedurende die Renaissance die hoofbron van inligting vir Europese kartograwe word, het die land op hulle kaarte begin verskyn. Alhoewel ontdekkingstogte soms die oppervlak waar die gebied gevind kon word verminder het, het kartograwe aangehou om dit op hulle kaarte aan te dui en wetenskaplikes vir die bestaan daarvan geargumenteer, met argumente soos dat daar 'n groot landmassa in die suide moet wees as 'n teenwig vir die bekende landmassas in die Noordelike Halfrond. Die land is gewoonlik aangetoon as 'n kontinent om die Suidpool, maar baie groter as Antarktika. Dit het verder noord gestrek -- in besonder in die Stille Oseaan. Nieu-Seeland, wat vir die eerste keer in 1642 deur 'n Europeër (Abel Tasman) gesien is, is deur party mense gesien as deel van die kontinent, so ook Afrika en Australië.
Die idee van Terra Australis is uiteindelik deur Matthew Flinders en James Cook die nek ingeslaan.
Cook het om Nieu-Seeland gevaar en daarmee aangetoon dat dit nie deel van 'n groot kontinent kon wees nie. Op sy tweede tog het hy die aardbol op 'n baie suidelike breedtegraad omseil en op sommige plekke selfs die poolsirkel oorkruis. Daarmee bewys hy dat enige moontlike suidelike kontinent ruim binne die koue poolgebiede moes lê. Daar kon geen uitsteeksels in gebiede met 'n gematigde klimaat wees soos vroeër geglo is nie.
Flinders was in bevel van 'n ekspedisie in 1801, wat in 'n antikloksgewyse sirkel geseil het, om die kuslyn van Australië te ondersoek, deur die Groot Barrièrerif gevleg het, deur wat nou as die Flindersdeurgang bekend staan, en die Golf van Carpentaria in die noorde verken het. Sy kaarte van die kuslyn was verbasend akkuraat. Na voltooiing van sy werk in 1803, seil hy na Engeland. Sy skip strand egter op 'n rif, wat toe nog nie op die seekaarte verskyn het nie, en hy keer terug na Australië in die skip se kotter, 'n merkwaardige 1 130-km (700-myl) reis. Alhoewel hy so te sê onbekend is in sy vaderland, Engeland, is Flinders baie bekend in Australië, waar daar meer standbeelde ter ere van hom opgerig is as van enige iemand anders, behalwe Koningin Victoria.
Die land Australië is aanvanklik deur FlindersTerra Australis genoem toe hy 'n boek met die titel geskryf het met die kaarte wat hy op sy vele ontdekkingstogte gemak het.
Bronne
[wysig | wysig bron]- E.T. Hamy, "Francisque et André d'Albaigne: cosmographes lucquois au service de la France"; "Nouveau documents sur les frères d'Albaigne et sur le projet de voyage et de découvertes présenté à la cour de France"; en "Documents relatifs à un projet d’expéditions lointaines présentés à la cour de France en 1570", in Bulletin de Géographie Historique et Descriptive, Paris, 1894, bl.405-433; 1899, bl.101-110; en 1903, bl.266-273.
- José Toribio Medina, El piloto Juan Fernández, Santiago de Chile, 1918, repr. Gabriela Mistral, 1974, bl.136, 246.
- Andrew Cook, Introduction to An account of the discoveries made in the South Pacifick Ocean / by Alexander Dalrymple, Potts Point (NSW), Hordern House Rare Books for the Australian National Maritime Museum, 1996, bl.38-9.
- Spieghel der Australische Navigatie; aangehaal deur by A. Lodewyckx, "The Name of Australia: Its Origin and Early Use", The Victorian Historical Magazine, Vol. XIII, No. 3, Junie 1929, bl. 100-191.