Siembamba

Skildery van 'n vrou met haar slapende kind

Siembamba is 'n Afrikaanse wiegeliedjie waarmee kinders aan die slaap gesus word. Die liedjie is in 2013 as een van die "Grootste Afrikaanse Liedjies van Alle Tye" aangewys. Verskeie kleuterskole, kinderprogramme, boeke, ens. is al na die liedjie vernoem.

Oorsprong

Die liedjie se woorde word deur sommige as omstrede beskou, omdat dit oppervlakkig ontleed klink of 'n kind vermoor word. Dit het gissings laat ontstaan dat dit moontlik een van Louis Leipoldt se gedigte is wat oor die dood van kinders in die konsentrasiekampe handel.

Verskeie verduidelikings is egter hierteen aangebied, onder andere dat die woorde "siem bamba" Xhosa vir "ons vang hom" is. In die konteks verwys dit na 'n slang (of iets wat gevang word, en dus gevaar of onheil versinnebeeld) en dan vermorsel word.

Volgens die Etimologiewoordeboek van Afrikaans is die woord waarskynlik ’n samestelling van Portugees: sim, ‘ja’ en bamba, ‘dans, spring, ophang’, of minder waarskynlik Xhosa, ukubamba ‘gryp, vang, vashou’ of Zoeloe, bamba ‘vat, gryp’ of Zoeloe, isibamba, ‘veselgordel’, of dalk bloot ’n klankmatige woord wat ’n wiegbeweging suggereer.

Die liedjie is tot in die 19de eeu gesing as "Sie(n) mamba, mama se kindjie", wat weereens na 'n slang (die bose, onheil, gevaar) verwys. Die woorde “sien die mamba" het later siembamba in die volksmond geword, soos dit vandag algemeen bekend staan.

Die eerste verwysing na die liedjie is in Joan van Niekerk se Die groot Afrikaanse-Hollandse liederbundel wat in 1927 verskyn het. Die oorsprong daarvan is egter nie gedokumenteer nie. Tien jaar later het dit in die eerste FAK-sangbundel verskyn.

Woorde

Die eerste tradisionele vers van die liedjie:

Siembamba, mamma se kindjie, Siembamba, mamma se kindjie draai sy nek om, gooi hom in die sloot; trap op sy kop dan is hy dood.

Verdere verse, wat later deur C.J. Langenhoven geskryf is:

Siembamba, ek is 'n baba, Siembamba, ek is 'n baba --pas my veilig op in die nood, sus my liefies op die skoot. Siembamba, ek is 'n seuntjie, Siembamba, ek is 'n seuntjie maar jy sal sien ek is netnou groot; slaan maar orige kêrels dood. Siembamba, ek is 'n jonkman, Siembamba, ek is 'n jonkman --tel my nou maar af van die skoot; ek slaan self die kêrels dood. Siembamba, ek is getroud nou, Siembamba, ek is getroud nou --maar sy dink ek is nog op die skoot, wil nie glo nie ek is groot. Siembamba, almal babas. Siembamba, almal babas --al die mans is danig groot-- almal babas tot hul dood.

Eksterne skakels

• Carike Keuzenkamp sing siembamba op YouTube