Pap
Pap is 'n eenvoudige gereg wat gemaak word met melk (of water) en een of ander graanproduk. Daar word gereeld ook suiker, sout of botter by verskeie papdisse gevoeg.
Pap word meestal as ontbyt geëet, alhoewel dit in sommige kulture (en ook die Middeleeue) as nagereg bedien word. In ander kulture vorm pap 'n groot deel van die daaglikse dieet en kan ter eniger tyd van die dag geëet woord; byvoorbeeld in Afrika, waar pap wat van mieliemeel gemaak word, uiters gewild is.
Geskiedenis
[wysig | wysig bron]Pap was oorspronklik 'n gereg met meer of minder grof gemaalde graan of ander bestanddele, wat in water of ander vloeistowwe gekook is, totdat dit dikvloeibaar tot halfvas was. Dit is die oudste en eenvoudigste metode om 'n graangereg te maak, waarvan later platbrode en – ná die uitvinding van oonde en suurdeeg – moderne broodsoorte en bier afgelei is.
Die presiese datum vir die ontstaan van pap as 'n stapelvoedsel is nie bekend nie. Die oudste historiese oorlewerings tussen 3000 en 2800 v.C. verwys na pap en nouverwante platbrode as die belangrikste geregte. Argeologiese vondse uit die vroeë steentydperk dui daarop dat mense maalstene en vyselagtige steenskottels gebruik het by die bereiding van geroosterde wilde graansoorte. Ongekookte graan is oneetbaar, en mense het dus al vroeg begin om hulle graankos fyn te stamp en te kook. Voor die uitvinding van die pottebakkery is die mage van diere, leersakkies, mandjies of kleigroewe gebruik. Toe die akkerbou teen die begin van die jong steentydperk sowat 10 000 jaar gelede 'n aanvang geneem het, was die toebereiding van pap lankal bekend.
Volgens die deskundige Adam Maurizio was pap en platbrood (of geroosterde of gebakte pap) oor 'n tydperk van 5000 jaar die stapelvoedsel van die mensdom.[1] Net soos pap was platbrood ook 'n dis wat net 'n kort tyd geneem het vir sy toebereiding en slegs warm geniet kon word. Platbrode, wat koud en dus ook oneetbaar geword het, is weer fyngestamp en opnuut tot pap verwerk.
Pap is van giers, hawer, gars, bokwiet en koring berei. Argeoloë het koring, gars en hawer as die oudste bekende graansoorte geïdentifiseer. Daar is selfs resepte uit die antieke tydperk bewaar; die Romeine het oor 'n lang tydperk puls, 'n pap van gekookte spelt (Latyns: alica), as hulle tradisionele hoofgereg geëet.[2] Later het die sogenaamde Puniese pap gewild geraak, wat van gort (afgedopte garskorrels), eiers, kaas en heuning berei is. Die antieke Griekse kookkuns het die voorkeur aan sesamsaad gegee, wat in 'n vysel fyngestamp en saam met olie en heuning in 'n pan gekook is. Hierdie pap was die voorloper van halva of "Turkse heuning", 'n taamlik-soet lekkerny.
In Europa het pap sowat sewe eeue lank die stapelvoedsel gevorm van die oorgrote meerderheid van die bevolking. Die plaaslike omstandighede het bepaal aan watter soort graan die voorkeur gegee is – in Noord-, Wes- en die noordelike Sentraal-Europa was dit meestal hawerpap. In landboustreke, waar giers oorheers het – soos byvoorbeeld in die suidelike en oostelike dele van Sentraal-Europa –, het mense oorwegend gierspap geëet.
Teen die einde van die 18de eeu was oonde, brandstof en graanmeulens nog vir die meeste mense nie bekostig- of beskikbaar nie, sodat pap eers geleidelik gedurende die 19de eeu deur brood (en daarna veral ook aartappels) vervang is. 'n Aantal papdisse soos byvoorbeeld die Engelse porridge, die Italiaanse polenta, grits ('n pap van grofgemaalde mielies) in die suidelike Verenigde State en ander geregte is egter nog steeds gewild.
Gewilde papsoorte in Suid-Afrika
[wysig | wysig bron]- Mieliepap, gemaak van water en mieliemeel. Word met of sonder melk, botter of suiker bedien.
- Maltabella, die vervaardigersnaam vir pap wat van bruin sorghummeel gemaak word.
- Hawermout, gemoutde hawer.
Verwysings
[wysig | wysig bron] |
Sien pap in Wiktionary, die vrye woordeboek. |