Oopbronkode

Kenteken van die Open Source Initiative.

Oopbronkode (Engels: Open source ˈoʊpən sɔːɹs) verwys na 'n versameling van sagtewarelisensies waardeur sagteware se bronkode in die openbaar toeganklik gemaak kan word, met die veronderstelling dat dit die verdere ontwikkeling en bevordering van hierdie sagteware sal bewerkstellig.

Oopbronsagteware (Engels: Open source software) staan onder een van die Open Source Initiative (OSI) se erkende lisensies. Hierdie organisasie is bemoeid met die assessering van sagteware volgens die kriteria van die Open Source Definition, wat met die beskikbaarheid van die bronkode te doen het. Hierdie kriteria het verskeie ooreenkomste met die definisie van vrye sagteware.

Geskiedenis

Na die publikasie van die opstel Die katedraal en die basaar in 1997 deur Eric Steven Raymond, besluit Netscape in die jaar 1998 om in die lig van Microsoft se dominansie in die webblaaiermark die bronkode van die Netscape Navigator webblaaier vry te stel wat nie meer ekonomies lewensvatbaar was nie. Uit hierdie vrygemaakte bronkode ontstaan later die Mozilla-projek en die populêre webblaaier Firefox.

Kort daarna bevind Raymond, Bruce Perens 'n IT-spesialis, en Tim O'Reilly, die stigter van O'Reilly-uitgewers, dat die gemeenskap vir vry sagteware beter bemarking benodig. Om vry sagteware ten toon te stel as meer besigheidsvriendelik en minder ideologies belas, word besluit om 'n nuwe bemarkingsterm vir vrye sagteware daar te stel. Die begrip Open Source word van daar af algemeen in bemarkingsinisiatiewe benut en van daar ook die naam van die Open Source Initiative (OSI) wat gestig is deur Raymond, Perens en O'Reilly. Dié stigting skep oopbronlisensies wat aan die behoeftes van die Open-source omgewing en sy sal filosofie voldoen, maar wat ook vir besighede van belang sal wees. Een van die bekendste lisensies wat hierdeur onststaan het, is die Mozilla Public License.

Definisie van die Open Source Initiative

Die Open Source Initiative wend die term "oopbron" aan op sagteware waarvan die lisensies aan die volgende drie karakteraanduiende kenmerke voldoen:

• Die sagteware word beskikbaar gestel in 'n mens-leesbare en verstaanbare vorm: Prakties beteken dit dat die kode in die vorm van 'n hoëvlak-programmeertaal beskikbaar gestel word. Voordat die program deur 'n rekenaar uitgevoer kan word, moet dié bronkode normalerwys deur middel van 'n vertaler in 'n binêre vorm omgeskakel word. Binêre programkode is vir mense in 'n semantiese sin onleesbaar.
• Die sagteware mag gekopieer, uitgebrei en benut word: Vir oopbronsagteware is daar geen gebruiksbeperkings nie. Nie die aantal gebruikers of die aantal installasies word beperk nie. Met die duplisering en uitbreiding van oopbronsagteware is daar ook geen betalingsverpligtinge aan die lisensie-uitreiker verbonde nie.
• Die sagteware mag verander word en die veranderde weergawe versprei word: Deur middel van die oopgemaakte bronkode is veranderinge vir iedereen moontlik. Verspreiding van hierdie veranderde weergawe van die sagteware moet sonder enige lisensiekostes moontlik wees. Oopbronsagteware is op die aktiewe deelname van die gebruiker en ontwikkelaar aangewese. Die bronkode kan dus gebruik word as leermiddel, of om aan die ontwikkeling en verbetering daarvan deel te neem.

Hierdie eienskappe word gedetailleerd in die Open Source Definition (OSD) van die Open Source Initiative vasgelê.

Probleme met die terme Vrye sagteware en Oopbronsagteware

Op die oog af is daar nie juis veel tussen die definisie van "Oopbronsagteware (Engels: Open source software en dié van "Vry sagteware" (Engels: Free software) te onderskei nie. Die begrip oopbron skyn egter die klem op die superioriteit van die ontwikkelingsproses te lê, (sien The cathedral and the bazaar deur Eric Steven Raymond) eerder die ontwikkelaarsperspektief te beklemtoon, terwyl Vrye sagteware die nut vir die gebruiker en breër gemeenskap beklemtoon. Beide begrippe kan egter onderskeidelike assosiasies opwek wat nie met die oorspronklike bedoelings ooreenstem nie.

Die besluit om die tegniese term "oopbronsagteware" te vestig, soos voorgestel deur Christine Peterson van die Foresight Institute, is deels gegrond op die moontlike waninterpretasie van die woord 'vry'. Die probleem lê daarin dat die Engelse term free beide gratis en vry beteken. Die Free Software Foundation (FSF) gebruik die woord in die sin van vryheid ("Free as in speech, not as in beer" – Vry soos in spraak, nie bier nie), tog word dit gereeld verkeerd met gratis geassosieer. Terselfdertyd wek die term Open source nie die outomatiese assosiasie met die GPL (Engels: GNU-GPL) nie. Die GPL is saamgestel deur Richard Stallman wat ook die beweging vir vry sagteware begin het, en word as gevolg van sy virale natuur (Sagteware wat GPL-gelisensieerde kode bevat, moet ook onder die GPL vrygestel word) deur sommige as een van die minder besigheidsvriendelike lisensies beskou.

Met die bekendstelling van die begrip word egter gekritiseer dat dit nog meer verwarring veroorsaak. Volgens Stallman, verwys dit na die bekombaarheid van die bronkode, maar sê egter niks oor die vryheid om die kode te verander en herversprei nie. So dui byvoorbeeld die PGP Corporation die huidige weergawe van hul kriptografie program Pretty Good Privacy (PGP) as Open source aan, aangesien die bronkode beskou kan word. Die verspreiding of verandering van hierdie kode is egter verbode, wat beteken dat die program nie onder die werklike definisie van Open source val nie. As gevolg hiervan het vrysagteware-entoesiaste 'n vrye weergawe genaamd GNU Privacy Guard onder die GPL-lisensie geskep.

Die Stigting vir vrye sagteware (Engels: Free Software Foundation, FSF) en in besonder Richard Stallman, kritiseer die Open Source beweging, in dat hulle die sosiaal-etiese aspekte rondom sagteware ignoreer en slegs op die tegniese en ekonomiese vrae konsentreer. So word luidens Stallman die kernidee van Vrye sagteware afgeskeep. Dié kernidee is naamlik dat die gebruikers van sagteware se essensiële vryhede gewaarborg moet word, en dat hierdie vryhede noodsaaklik en goed is vir die moderne samelewing in die algemeen. Dit is hierdie beklemtoning van die persoonlike, sowel as die brëer sosiale voordele van vrye sagteware, wat volgens Stallman 'n morele en etiese dimensie aan die vrysagteware-beweging verleen, maar wat nie in die oopbrongemeenskap te vinde is nie. Die term 'Vrye Sagteware' word hoofsaaklik geassosieer met die lisensies van die FSF (GNU-GPL, GNU LGPL en GNU-Lisensie vir vrye dokumentasie). Hierdie lisensies is wel volgens die opvattings van die OSI vry, maar het egter die strenger vereiste dat verspreide afgeleide werke die selfde vryhede moet bewaar.

So alhoewel die terme Vrye Sagteware en Open source (Afrikaans: Oopbronkode) sinoniem aangewend word, verteenwoordig elk 'n onderskeidende interpretasie en wêreldbeeld. Die meeste mense en organisasies, die na die term Vrye Sagteware verwys, sien 'n lisensie as onvry, indien dit enige beperkinge bevat met betrekking tot 'n begrensing van die verkoopsprys, die verpligting om verandering openbaar te maak of die bepaling dat elke wysiging van die sagteware aan die oorspronklike outeur gestuur moet word. Die Open Source Initiative daarenteen aanvaar wel sulke lisensies as oopbronkode. Hierdie stand van sake is onder andere problematies omdat sagteware onder hierdie lisensies glad nie of slegs onder streng beperkinge in andere Vrye sagteware projekte aangewend kan word.

Om die benamingskonflik tussen vrye sagteware en oopbronkode te vermy, word deesdae gereeld die afkortings FLOSS (Engels: Free/libre open source software) en FOSS (Engels: Free open source software) aangewend.

Motivering

Die aanwending en ontwikkeling van oopbronkode en oopbronsagteware word deur beide individue en organisasies gedryf. Verskillende motiverings kan aangevoer word vir die gebruik van oopbronkode, met kostebesparing een van die gewildste redes.

• Aan die ontwikkeling van 'n oopbronkode program kan byna enige aantal mense en firmas deelneem. Die koste en moeite vir die ontwikkeling van 'n program word gedeel en enige persoon kan van die arbeid van andere profiteer. Vir 'n besigheid kan dit finansieel lonend wees om aan 'n oopbronsagtewareprojek deel te neem, in plaas daarvan om dit as geheel self te ontwikkel of as klaargemaakte produk te koop.

• Die gebruiker van oopbronsagteware is nooit van slegs 'n enkele vervaardiger afhanklik of gebonde nie. Wil die gebruiker graag die program uitbrei of verbeter, kan hy dit (met die nodige tegniese kennis) self doen of iemand vra of aanstel om dit te doen. In die geval van geslote (sogenaamde proprietary) sagteware is dit nie moontlik nie en kan veranderinge of verbeteringe slegs van die enkele vervaardiger aangevra word.

• Die gebruik van oopbronsagteware is aan geen of slegs weinige voorwaardes gekoppel. Die sagteware mag deur enige aantal gebruikers en vir enige aantal doelwitte gebruik word. Geen lisensiefooie word gehef om 'n kopie van die sagteware te maak nie.

• Oopbronsagteware stel die inspeksie van die bronkode en die administrasie van verskillende weergawes in staat. Sodoende kan enige iemand, byvoorbeeld deur gebruik te maak van sekere webwerwe soos Ohloh, deur middel van statiese bronkode analise die sagtewarekwaliteit sowel as die aantal programmeerders en hul veranderinge analiseer en daaruit die instandhoudingsvermoë en volwassenheid van die sagteware te ontsluit.

Ander Definisies

Gebruik van die term "oopbronkode" word nie net uitsluitlik tot sagteware beperk nie, maar word soms ook uitgebrei om na kennis en inligting te verwys. Voorbeelde daarvan is Opencola en Wikipedia. In hierdie opset word ook na Ope-inhoud of vrye inhoud verwys.

Die idee word ook aangewend in verskeie ontwikkelingsprojekte, waar daar soms na Open hardware (Afrikaans: oop hardeware) verwys word. Hier word nie verwys na die vrye toegang tot hardeware nie, maar na die vrye toegang tot alle nodige inligting oor hoe om die hardeware te bou.

Sien ook

• Oopbronsagteware
• Vrye sagteware

Eksterne skakels

• http://www.gnu.org/licenses/gpl.html
• http://www.gnu.org/philosophy/open-source-misses-the-point.html
• Microsoft Releases GPL'd Software (Again): Does This Change Anything?

Verwysings

Hierdie artikel is deels vertaal vanuit die Duitse Wikipedia-artikel, de:Open Source.