Kosmologiese argument

Die kosmologiese argument is 'n teorie dat alle dinge in die wêreld deur iets anders geskep of ontstaan het. Synde daar ʼn heelal is eerder as niks nie, impliseer dit dat die kosmos sy oorsprong buite homself moes vind. Die beredenering is gebaseer op die wet van kousaliteit. Die wet sê basies dat elke tydelike ding sy oorsaak by iets anders as homself vind.

Die kosmologiese argument vir die bestaan van God is so oud soos die filosofie self. Die Grieke het ʼn vorm van die kosmologiese argument ontwikkel, wat sy beginpunt vind by “die Eerste Beweger”. Die argument was later deur die Christenfilosowe aangevoer, hoofsaaklik deur die skolaste. Die grootste naam om hier van kennis te neem is Thomas van Aquino. Anzelm het later die kosmologiese argument ondersteun en verder ontwikkel tot in die vorm wat ons hom vandag kry. Hierdie argument was egter nie alleen ʼn Westerse produk nie. Die Moslemfilosoof Avicenna het ook later daarby aangesluit. Binne die moderne filosofie het daar ook verskeie vorme van die kosmologiese argument ontstaan (Kenny, 2006:151).

Cogito ergo sum

Descartes (soos aangehaal deur Rhys, 1912:95) het ʼn proses van onsekerheid of skeptisisme gevolg om uiteindelik by die waarheid uit te kom. Hy het vanuit ʼn byna ondenkbare skeptiese posisie begin, waarby hy twyfel oor al sy ervaringe gebring het. Hy wou ʼn ander perspektief kry oor alles wat die mens as waarheid beskou. Descartes het getrou aan sy metode gebly en God in twyfel getrek met die vraag of daar moontlik “ʼn reuse Bedrieër” die wêreld beheer, ʼn demoniese wese wat by die mens voortdurend en doelbewus ʼn valse skyn oor die werklikheid wek. Gevolglik vra Descartes: Hoe is dit moontlik om met sekerheid te weet, dat die werklikheid soos ek dit ervaar, inderdaad die werklikheid in sy geheel is? Dié vraagstuk staan bekend as die subjek-objek probleem. Met ander woorde: Hoe kan die mens met sekerheid vasstel dat die objektiewe werklikheid daar buite in ooreenstemming is met my subjektiewe perspektief daarvan? Vanuit die oordrewe skeptisisme het Descartes homself afgevra wat hy wel met sekerheid kan vasstel. Hierop volg die geboorte van die bekende slagspreek Cogito ergo sum: Ek dink daarom is ek. Descartes het tot die besef gekom dat hy alles met sy kritiese skeptisisme in twyfel kon trek, maar dat sy denke die een aspek van die werklikheid is wat nie in twyfel getrek kan word nie. Daar was dus geen manier vir hom om die werklikheid van twyfel te ontsnap nie. Descartes het bewys dat ʼn mens nooit die bestaan van die self kan betwyfel sonder om die werklikheid van die self te bevestig nie.

Dubito to cogito to sum

Descartes (soos aangehaal deur Geisler, 1999:194) vind sy universele beginpunt in twyfel. Hy argumenteer vanaf twyfel na denke tot bestaan: Dubito to cogito to sum (Vanaf “ek wonder” word daar beweeg na “ek dink” tot “ek is”) Dit is vanuit dié metodiek wat Descartes ʼn vorm van die kosmologiese argument ontwikkel het. Sy argument lyk soos volg:

1. As ek twyfel, beteken dit ek is nie volmaak nie, aangesien ek ʼn gebrek aan kennis het.
2. Maar as ek bewus is van die feit dat ek nie volmaak is nie, impliseer dit dat ek kennis van ‘volmaaktheid’ het.
3. Kennis van volmaaktheid kan nie by my ontstaan nie, aangesien ek nie volmaak is nie. (ʼn Volmaakte intelligensie kan nie die oorsaak wees van ʼn onvolmaakte idee nie.)

Gevolgtrekking: Daar moet ʼn volmaakte intelligensie wees wat die bron van die perfekte idee skep.

Gottfried Leibniz

Leibniz (1989:149) se kosmologiese argument het verskil van Aquinos s’n aangesien dit gebruik maak van die beginsel van genoegsame rede. Aquinos het alleen op die beginsel van kousaliteit staat gemaak. Leibniz wat ʼn kind van die rasionalisme was, het gepoog om dit op daardie vlak in te laat skakel. Die beginsel het egter daartoe gelei, dat ateïste soos Sartre en Nietzsche die argument later as ʼn teenstrydige argument afgeskryf het, aangesien God self 'n geskepte wese hiervolgens moes wees. Nietemin het sy kosmologiese argument soos volg verloop (Broad, 1975:98):

1. Die hele waargenome wêreld verander.
2. Wat ook al verander, benodig ʼn verduideliking vir sy bestaan.
3. Gevolglik moet daar ʼn oorsaak buite die wêreld wees, vir sy bestaan.
4. Hierdie oorsaak is of sy eie genoegsame oorsaak, of het een buite homself.
5. Maar daar kan nie ʼn oneindigende regressie van oorsake wees nie.

Gevolglik moet daar ʼn eerste oorsaak van die kosmos wees, wat onafhanklik en self-eksistent is.

Die tradisonele kosmologiese argument

Locke (soos aangehaal deur Emmanuel & Goold, 2002:138) se bewyse vir God volg die lyn van die tradisionele kosmologiese argument.

1. Iets bestaan, byvoorbeeld ek (wat geken word deur intuïsie). Verder bestaan die wêreld (geken deur ons sintuie).
2. Dit wat bestaan is of afkomstig van homself, of niks of van ʼn ander.
3. Maar alleen iets kan iets skep, en ‘iets’ kan nie ontstaan deur niks nie.
4. Verder kan daar nie ʼn oneindigende reeks oorsake vir die bestaan van die wêreld wees nie. As dit die geval was sou die hele wêreld op niks berus het nie. Maar dit is onmoontlik, soos premis 3 duidelik wys.
5. Daarom moet daar ʼn eerste oorsaak in die wêreld wees. Die ewige wese moet almagtig en alwetend wees. Dit moet almagtig wees, want dit is die bron van alle mag. Verder moet dit alwetend wees want die kognitiewe kan nie ontstaan uit die nie-kognitiewe.

Die kosmologiese argument vandag

Vandag is daar meer ondersteuning vir die argument vanuit die wetenskap, ʼn luuksheid wat die moderne filosowe nie gehad het nie. Die argument kan as volg uiteen gesit word (Geisler, 1999:161):

1. Die heelal het begin.
2. Wat begin, benodig ʼn oorsaak.
3. Dus het die heelal ʼn oorsaak.

Daar is hoofsaaklik twee maniere waarmee die wetenskap die kosmologiese argument ondersteun. Sonder om te lank op die onderwerp te dwaal, bespreek ek hul vlugtig. Daar is konsensus onder wetenskaplikes vandag dat die heelal in ʼn konstante proses van uitbreiding is. Elke objek beweeg weg van elke ander objek wat impliseer dat ruimte self vergroot.
Stephen Hawking (Geisler, 1999:349) die wêreld beroemde Cambridge fisikus, eindig finaal die debat met die woorde: “The old idea of an essential unchanging universe that could have existed, and could continue to exist, forever was replaced by the notion of a dynamic, expanding universe that seemed to have begun a finite time ago, and that might end a finite time in the future”. Buiten die bogenoemde bewyse, tree die tweede wet op termodinamika verder op ter ondersteuning vir die ontstaan van die heelal.

Robert Jastrow (Sproul, 2003:134), ʼn bekende astronoom het die volgende daaroor te sê gehad: “The laws of thermodinamics points to one conclusion:....That the universe had a beginning.” Dié wetenskaplike bewyse ondersteun die eerste premis van die kosmologiese argument. Teïstiese filosowe het oor die eeue die argument aangevoer sonder wetenskaplike ondersteuning. In eenvoud gestel kom dit neer op die feit dat alles binne die fisiese wêreld ʼn oorsaak benodig. Dit staan bekend as die wet op kousaliteit. Enige iets binne die waargenome fisiese wêreld is nie self bestaande nie, en benodig ʼn oorsaak buite hulself. Teïstiese filosowe het op hierdie oomblik ʼn sprong na ʼn transendente wese gemaak: Aangesien die wese, materie geskep het, kan dit nie self materiëel wees nie. Aangesien dit ruimte geskep het, kan dit nie self ruimtelik wees nie. Aangesien dit ook tyd geskep het, kan dit nie tydgebonde wees nie. In die woorde van Thomas van Aquino (Caponigri, 1960:82), ken die mens dit waaraan al bogenoemde vereistes voldoen, as God.

Besware teen die kosmologiese argument

Daar was egter sterk besware teen die wet van kousaliteit. David Hume (Caponigri, 1960:372) die agtiende eeuse positivis, het beweer dat mens nooit die proses van kousaliteit kan waarneem nie. Gevolglik is dit onmoontlik om die oorsaak van ʼn spesifieke gebeurtenis te bepaal. John Stuart Mill die negentiende eeuse filosoof het die opstel, “Theism” geskryf waarin hy kousale denke gekritiseer het (Emmanuel & Goold, 2002: 210). Bertrand Russell, het Mills se objeksie verder ontwikkel en soos volg opgesom (Holmes, 1969:141): “Perhaps the simplest and the easiest to understand is the argument of the first cause. (It is maintained that everything we see in this world has a cause, and as you go back in a chain of causes further and further you must come to a first cause, and to that first cause you give the name of God. That very sentence showed me, as I still think, the fallacy in the argument of the first cause. If everything must have a cause, then God must have a cause...so that there cannot be any validity in that argument.” Die fout wat Mills en Russell begaan, lê in die definisie van kousaliteit. Dít lyk as volg: Alles wat ontstaan benodig 'n oorsaak. Volgens die Christelike benadering het God nie 'n oorsprong nie. Daarom geld die wet van kousaliteit nie op God nie. Die ewigheidskonsep van God spreek hom dus vry van die wet. Wat Hume se kritiek aanbetref is dit belangrik om sy analise te ontleed. Ten beste bewys sy argument dat die mens sintuiglik nie die vermoë het om te weet wat die betrokke saak veroorsaak het nie. Dit is geensins (soos baie moderne filosowe hom interpreteer) Hume se missie om die aantyging te maak, dat niks die betrokke saak veroorsaak het nie. Kritiek op Hume se benadering lê dus by 'n positiwistiese ervaring van God, eerder as 'n aanval op die wet van kousaliteit. Die wat kousaliteit ontken vervang dit gewoonlik met 'n konsep van onwaarskynlike toeval. Hume (Holmes, 1969:143) self het laasgenoemde as 'n sinoniem vir onkunde beskou.

Daar is drie alternatiewe wanneer die argument vir die ontstaan van die heelal oorweeg word (Geisler, 1999:421):

1. Die heelal is oorsaakloos. (Dit is egter onmoontlik, aangesien alles wat begin ontstaan 'n oorsaak benodig)
2. Die heelal het sy eie bestaan veroorsaak. (Dit is onmoontlik, aangesien selfskepping teenstrydig is.)
3. Die heelal het 'n oorsaak. (Dit is die mees redelike verduideliking.)