Gaan na inhoud

Diepruimte

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
’n Paar newels in die sterrebeeld Jagter wat algemeen as "diepruimtevoorwerpe" bekend is.

Diepruimte (Engels: deep sky) is ’n begrip wat in amateursterrekunde gebruik word vir ruimtevoorwerpe wat buite ons sonnestelsel val (dus nie asteroïede, planete of komete nie), maar nie enkele sterre is nie.[1][2] Onder diepruimtevoorwerpe tel newels, sterreswerms en sterrestelsels.

Die begrip diepruimte is geen klassifisering van voorwerpe volgens hul afstand van die Aarde af nie; hulle kan redelik naby wees, soos Messier 45 (430 ligjare), of baie ver, soos Messier 51 (sowat 35 miljoen ligjare).

Verskeie klassifiseringstelsels word gebruik vir diepruimtevoorwerpe. Twee van die bekendstes is die Messier-katalogus en die New General Catalogue. Eersgenoemde is ’n lys wat in die 18de eeu deur Charles Messier opgestel is van 110 voorwerpe wat met komete verwar kan word. Die tweede katalogus, ook bekend as die NGC, is in 1888 opgestel en bevat byna 8 000 voorwerpe.

Oorsprong en klassifikasie

[wysig | wysig bron]

Die klassifikasie van niestellêre voorwerpe het begin kort ná die ontdekking van die teleskoop.[3] Namate teleskope verbeter het, is hierdie dowwe "newels" verder opgedeel in meer beskrywende klassifikasies, soos interstellêre wolke, sterreswerms en sterrestelsels.

’n Kaart van die sterrebeeld Swaan wat die ligging van helder en meer ingewikkelde diepruimtevoorwerpe aandui.

Die term "diepruimtevoorwerp" as sterrekundige klassifikasie het in amateursterrekunde ontstaan. Die presiese oorsprong is onseker, maar dit het gewild geraak danksy die Amerikaanse tydskrif Sky & Telescope se rubriek "Deep-Sky Wonders", wat van 1941 af verskyn.[4] Die persoon wat dit die langste behartig het, was Walter Scott Houston, en sy rubrieke is later in boekvorm uitgegee. Dit het die term nog gewilder gemaak.[5]

Waarnemings

[wysig | wysig bron]

Daar is baie amateurtegnieke en -bedrywighede wat met diepruimtevoorwerpe verband hou. Van die liggame is helder genoeg om met ’n verkyker of klein teleskoop te sien, maar vir die dowwe voorwerpe is die ligversamelingseienskappe van teleskope met groot objektiewe nodig.[6] Omdat hulle nie met die blote oog gesien kan word nie, kan hulle ook moeiliker wees om op te spoor. Dit het gelei tot die toename van GoTo-teleskope, wat hemelliggame outomaties kan opspoor, asook groot refleksieteleskope.[7] Om dowwe voorwerpe te sien moet dit baie donker wees, en hierdie redelik drabare soort teleskope is gewild onder amateurs wat soms uit stedelike gebiede na die platteland moet reis waar daar minder ligbesoedeling is.[8] Filters kan ook gebruik word om die kontras te vergroot of net sekere golflengtes deur te laat.

Daar is georganiseerde byeenkomste wat met diepruimtevoorwerpe verband hou, soos die Messier-marathon, wat elke jaar op ’n sekere tyd plaasvind en behels dat waarnemers al 110 Messier-voorwerpe in een nag probeer sien. Dit is ’n gewilde lys onder amateurs, aangesien al dié liggame met ’n redelik klein 18de-eeuse teleskoop ontdek is. ’n Meer veeleisende toets bekend as die Herschel 400 vereis groter teleskope en meer ervare amateursterrekykers.

Lys van diepruimtevoorwerpe

[wysig | wysig bron]

Baie hemelliggame val onder die kategorie diepruimtevoorwerpe. Omdat die vereistes is dat hulle buite die Sonnestelsel moet lê en nie sterre moet wees nie, sluit die lys die volgende in:[9]

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ Fred Schaaf, 40 nights to knowing the sky: a night-by-night skywatching primer, page 113
  2. ↑ Ian Ridpath, The illustrated encyclopedia of the universe, bl. 273
  3. ↑ Rocky Kolb, Blind watchers of the sky, page 174
  4. ↑ Sky and telescope, Volumes 1-2
  5. ↑ Fred Schaaf, 40 nights to knowing the sky: a night-by-night skywatching primer, page 13
  6. ↑ Grant Privett, Paul Parsons, The deep-sky observer's year, bl. 11
  7. ↑ Rajiv Gupta, Observer's Handbook 2005, bl. 73
  8. ↑ The Observer's Handbook, Royal Astronomical Society of Canada, p. 63
  9. ↑ W.H. Finlay, Concise catalog of deep-sky objects, introduction

Ander bronne

[wysig | wysig bron]
  • Neil Bone, Wil Tirion, Deep Sky Observer's Guide. Firefly Books, 2005. ISBN 1-55407-024-4.
  • Jess K. Gilmour, The practical astronomer's deep-sky companion. Springer, 2003. ISBN 1-85233-474-6.
  • Jack Newton, Philip Teece. The Guide to Amateur Astronomy. Cambridge University Press, 1995. ISBN 0-521-44492-6.
  • W. H. Finlay, Concise Catalog of Deep-sky Objects: Astrophysical Information for 500 Galaxies, Clusters and Nebulae. Londen: Springer, 2003. ISBN 1-85233-691-9.

Eksterne skakels

[wysig | wysig bron]
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Diepruimte&oldid=2476371"