Akaroa

Akaroa
Akaroa
Ligging
Akaroa
Algemene feite
Stigting:	1840
Inwoners:	624 (2013)
Oppervlakte:	1,7656 km²
Bevolkingsdigtheid:	322,8 inwoners/km²
Geografiese ligging:	43°48′S 172°57′O
Administratiewe verdeling
Land:	Nieu-Seeland
Streek:	Canterbury

Akaroa is 'n klein hawedorp op die Banks-skiereiland in die administratiewe gewes Canterbury op die Suideiland van Nieu-Seeland. Die nedersetting met sowat 624 inwoners, waarvan sowat 'n derde afgetrede persone is, beskik oor 'n natuurlike seehawe wat deur vulkaniese heuwels omring word.

Ongeag die feit dat die Britse seilskip HMS Britomart in 1840 haastig na die gebied uitgestuur is om die Nieu-Seelandse Suideiland onder die soewereiniteit van die Verenigde Koninkryk te plaas, het Franse setlaars 'n vergeefse poging aangewend om hier 'n Franse kolonie te stig wat aanvanklik as Port Louis-Philippe bekend gestaan het. Geografiese benamings soos straatname herinner nog steeds aan die Franse koloniste. Die gebied het voor 1840 ook as Wangaloa bekend gestaan. Die huidige naam kom uit die plaaslike Kāi Tahu Māoritaal en beteken letterlik "Lang Hawe".

Vandag is Akaroa 'n gewilde toeristebestemming, en tydens die vakansie-seisoen styg die aantal bewoners tot meer as 7 000. Die belangrikste besienswaardighede is die Rooms-Katolieke parogiekerk St. Patrick, wat in 1864 ontstaan het, die Maison Langlois-Eteveneaux van 1843, die Anglikaanse St. Peter's-kerk wat in 1863 in die Nieu-Gotiese styl opgerig is en die ou doeanehuis uit die jaar 1863.

Die Akaroabaai is die natuurlike habitat van sowat dertig Hector-dolfyne wat slegs hier voorkom. Vir die bedreigde dolfyne is 'n natuurbewaringsgebied ingestel sodat die diere nie deur vissersnette beseer kan word nie.

Geskiedenis

In 1838 het Jean François Langlois, kommandeur van die walvisskip Cachalot, planne gesmee vir die vestiging van 'n Franse setlaarskolonie in Akaroa. Nadat grond van plaaslike Ngai Tahu-Māorihoofde aangekoop is, het 'n groep handelaars uit die Wes-Franse hawestede Nantes en Bordeaux in die volgene jaar 'n kompanjie ter verwesenliking van dié doelwit gestig - La Compagnie de Bordeaux et de Nantes pour la Colonisation de l’Île du Sud de la Nouvelle Zélande et ses Dépendances. Die Franse koning Louis-Philippe het ingestem om sy bystand aan die projek te verleen.

Die Franse verteenwoordiger vir die beplande kolonie, kaptein Charles François Lavaud, het in Februarie 1840 die lang seereis na Nieu-Seeland begin. 'n Maand later het 'n tweede skip, die Comte de Paris, met 59 emigrante aan boord vertrek.

Een van die koloniale Franse geboue in Akaroa, die Langlois-Eteveneaux Cottage van 1843, huisves tans 'n museum

Intussen het die Britse regering onder druk geswig en William Hobson in 1839 na Nieu-Seeland gestuur om die gebied met Britse setlaars te koloniseer. Op 6 Februarie 1840 is 'n ooreenkoms met Māori-verteenwoordigers, die Verdrag van Waitangi, onderteken. Twee maande later, op 6 Februarie, het Hobson namens die Britse regering aanspraak gemaak op die Suideiland.

Toe Lavaud in Julie die Bay of Islands bereik het, is hy daarvan in kennis gestel dat Nieu-Seeland reeds onder Britse gesag was. Hy is vriendelik ontvang deur Hobson, maar nogtans is die Britse skip Britomart na die Suideiland gestuur om Franse aktiwiteite in Akaroa te monitor. Lavaud het aanvaar dat enige poging van Franse kant om 'n kolonie in Akaroa te vestig, tot konfrontasie met Britse magte kon lei. Toe die Comte de Paris in Augustus in Akaroa aangedoen het, was die Britse vlag daar reeds gehys.

Danksy die handel met verbygaande walvisskepe het die Franse nedersetting gefloreer, al was die lewensomstandighede in Akaroa aanvanklik nog haglik - weens die gebrek aan behuising is die Franse immigrante in tente gehuisves. In 1843 was daar 69 Franse setlaars, insluitende agt Duitsers, wat vreedsaam saamgewoon het met 86 Britte en plaaslike Māori. Geleidelik is tente deur vaste geboue vervang en vrugte en groente verbou. Die Franse Vloot is toegelaat om paaie, brûe en kaaie te bou, terwyl Franse priesters onderwys aan kinders verskaf het. Winkels, hotelle, bakkerye en kafees is geopen.

Die Britse regering het die Franse setlaars uiteindelik as die grondeienaars erken, terwyl Lavaud en sy opvolger tot 1845 Franse reg in die nedersetting kon toepas. Vanaf die middel van die 1840's het die walvisbedryf agteruitgegaan, en Franse Vlootskepe het Akaroa in 1846 verlaat. Die meeste setlaars het hulle permanent gevestig en is genaturaliseer. Vandag herinner enkele geboue, 'n begraafplaas en Franse straat- en plekname aan die klein getal Frane koloniste en is daar duisende nasate.