Edfl 1 (Sim-Sdl)

1
University of Mindanao
College of Teacher Education “Physically Distanced but Academically Engaged”
UNIVERSITY OF MINDANAO
College of Teacher Education
Program: BEED
Physically Distanced but Academically Engaged
Self-Instructional Manual (SIM) for Self-Directed Learning

(SDL)
Course/Subject: EDFL 1
Pagtuturo ng Filipino sa Elementarya 1 – Estruktura at Gamit ng
Wikang Filipino
Name of Teacher: Katherine L. Llup
THIS SIM/SDL MANUAL IS A DRAFT VERSION ONLY; NOT

FOR REPRODUCTION AND DISTRIBUTION OUTSIDE OF ITS
INTENDED USE. THIS IS INTENDED ONLY FOR THE USE OF
THE STUDENTS WHO ARE OFFICIALLY ENROLLED IN THE
COURSE/SUBJECT.
EXPECT REVISIONS OF THE MANUAL.
2
Talaan ng Nilalaman
Part I
Course Outline 4
Course Outline Policy 4
Part II
ULO for Week 1-3 8
ULo 1 8
Metalanguage 11
Essential Knowledge 8
Self- Help 17
Let’s Check 18
Let’s Analyze 20
In a Nutshell 21
Q & A List 22
Keyword Index 22
ULO 2 23
Metalanguage 23
Self- Help 32
Let’s Check 33
Let’s Analyze 36
In a Nutshell 37
Q & A List 38
Keyword Index 38
ULO for Week 4-6 39

ULO 3 39
Metalanguage 39
Self- Help 55
Let’s Check 56
Let’s Analyze 59
In a Nutshell 59
Q & A List 62
Keyword Index 62
ULO 4 63
Metalanguage 63
Self- Help 76
Let’s Check 77
Let’s Analyze 78
In a Nutshell 80
Q & A List 81
3
Keyword Index 81
ULO for Week 7-9 82

ULO 5 82
Metalanguage 82
Self- Help 88
Let’s Check 89
Let’s Analyze 92
In a Nutshell 93
Q & A List 93
Keyword Index 93
ULO 6 94
Metalanguage 94
Self- Help 98
Let’s Check 99
Let’s Analyze 101
In a Nutshell 105
Q & A List 106
Keyword Index 106
4
Course Outline: EDFL 1 Pagtuturo ng Filipino sa Elementarya 1 –

Estruktura at Gamit ng Wikang Filipino
Course Coordinator: Katherine Llup

Email: [email protected]
Student Consultation: Call, Chat or Message (8:00pm – 9:00pm)
Mobile: 0936-957-1069
Phone: (082) 287-2478
Effectivity Date: May 25, 2020
Mode of Delivery: Blended (On-Line with face to face or virtual
sessions)
Time Frame: 54 Hours
Student Workload: Expected Self-Directed Learning
Requisites: None
Credit: 3
Attendance Requirements: A minimum of 95% attendance is required at all
scheduled Virtual or face to face sessions.
Course Outline Policy
Areas of Concern Details

Contact and Non-contact Hours This 3-unit course self-instructional manual is designed
for blended learning mode of instructional delivery with
scheduled face to face or virtual sessions. The
expected number of hours will be 54 including the face
to face or virtual sessions. The face to face sessions
shall include the summative assessment tasks (exams)
since this course is crucial in the licensure examination
for teachers.
Assessment Task Submission Submission of assessment tasks shall be on 3rd, 6th and
9th week of the term. The assessment paper shall be
attached with a cover page indicating the title of the
assessment task (if the task is performance), the
name of the course coordinator, date of submission
and name of the student. The document should be
emailed to the course coordinator. It is also expected
that you already paid your tuition and other fees before
the submission of the assessment task.
If the assessment task is done in real time through the

features in the Blackboard Learning Management
System, the schedule shall be arranged ahead of time
by the course coordinator.
Since this course is included in the licensure

5
examination for teachers, you will be required to take
the Multiple-Choice Question exam inside the
University. This should be scheduled ahead of time by
your course coordinator. This is non-negotiable for all
licensure-based programs.
Turnitin Submission (IF To ensure honesty and authenticity, all assessment
NECESSARY) tasks are required to be submitted through Turnitin
with a maximum similarity index of 30% allowed. This
means that if your paper goes beyond 30%, the
students will either opt to redo her/his paper or explain
in writing addressed to the course coordinator the
reasons for the similarity. In addition, if the paper has
reached more than 30% similarity index, the student
may be called for a disciplinary action in accordance
with the University’s OPM on Intellectual and Academic
Honesty.
Please note that academic dishonesty such as cheating

and commissioning other students or people to
complete the task for you have severe punishments
(reprimand, warning, expulsion).
Penalties for Late The score for an assessment item submitted after the
Assignments/Assessments designated time on the due date, without an approved
extension of time, will be reduced by 5% of the possible
maximum score for that assessment item for each day
or part day that the assessment item is late.
However, if the late submission of assessment paper

has a valid reason, a letter of explanation should be
submitted and approved by the course coordinator. If
necessary, you will also be required to present/attach
evidences.
Return of Assessment tasks will be returned to you two (2) weeks
Assignments/Assessments after the submission. This will be returned by email or
via Blackboard portal.
For group assessment tasks, the course coordinator

will require some or few of the students for online or
virtual sessions to ask clarificatory questions to validate
the originality of the assessment task submitted and to
ensure that all the group members are involved.
Assignment Resubmission You should request in writing addressed to the course
coordinator his/her intention to resubmit an assessment
task. The resubmission is premised on the student’s
failure to comply with the similarity index and other
reasonable grounds such as academic literacy
standards or other reasonable circumstances e.g.
illness, accidents financial constraints.
Re-marking of Assessment You should request in writing addressed to the program
Papers and Appeal coordinator your intention to appeal or contest the
score given to an assessment task. The letter should
explicitly explain the reasons/points to contest the
grade. The program coordinator shall communicate
with the students on the approval and disapproval of
6
the request.
If disapproved by the course coordinator, you can

elevate your case to the program head or the dean with
the original letter of request. The final decision will
come from the dean of the college.
Grading System Course exercises – 40%
1st exam – 10%
2nd exam – 10%
3rd Exam – 10%
Final exam – 30%
Preferred Referencing Style (IF APA 6th Edition
THE TASK REQUIRES)
Student Communication You are required to create a umindanao email account
which is a requirement to access the BlackBoard
portal. Then, the course coordinator shall enroll the
students to have access to the materials and resources
of the course. All communication formats: chat,
submission of assessment tasks, requests etc. shall be
through the portal and other university recognized
platforms.
You can also meet the course coordinator in person

through the scheduled face to face sessions to raise
your issues and concerns.
For students who have not created their student email,

please contact the course coordinator or program head.
Contact Details of the Dean Dr. Jocelyn Bacasmot
Phone: 082-3050647 local 102
Contact Details of the Program Charmaine V. Banes
Head Email: [email protected]
Phone: 082-3050647 local 102
Students with a Special Needs Students with special needs shall communicate with
the course coordinator about the nature of his or her
special needs. Depending on the nature of the need,
the course coordinator with the approval of the program
coordinator may provide alternative assessment tasks
or extension of the deadline of submission of
assessment tasks. However, the alternative
assessment tasks should still be in the service of
achieving the desired course learning outcomes.
Online Tutorial Registration (IF You are required to enroll in a specific tutorial time for
NECESSARY) this course via the www.cte.edu.ph portal. Please note
that there is a deadline for enrollment to the tutorial.
Instructional Help Desk Contact College of Teacher Education (CTE): 0923-602-8780
Details BSED: [email protected]
BPE: [email protected]
BEED: [email protected]
BSNED: [email protected]
BECED: [email protected]
Library Contact Brigida E. Bacani (Head-LIC)
7
[email protected]
09513766681
Well-being Welfare Support Held GSTC Head: Ronadora E. Deala
Desk Contact Details Email: [email protected]
Phone: 09212122846
GSTC Facilitator : Ivy Jane Regidor
Phone: 09105681081
Course Information – see/download course syllabus in the Black Board LMS
CC’s Voice: Magandang buhay! Ikinagagalak ko na ikaw ay salubungin sa kursong

EDFL 1 Pagtuturo ng Filipino sa Elementarya 1 – Estruktura at Gamit
ng Wikang Filipino. Sa pakakataong ito, ako ay may tiwala na buo na
ang iyong puso’t isip na maging isang guro sa Filipino. Inaasahan kong
ikaw ay matatas na sa paggamit ng ating sariling wika. Nawa’y sa
kursong ito mas lalo mo pang mapalawak ang iyong kakayahan at
kaalaman para sa iyong napiling propesyon.
CO Para maging isang ganap na guro sa Filipino, kinakailangang may

kaalaman at kakayahan ka sa pagtuturo ng estruktura at gamit ng
Wikang Filipino sa mga mag-aaral sa elementarya. Kung pag-uusapan
natin ang wika, ito ay instrument ng tao sa pakikipagtalastasan. Araw-
araw natin ginagamit ang wika kaya ito ay mahalaga na bigyang-pansin
sa pagtuturo. Kaya, sa kursong ito, inaasahang may dating kaalaman at
kakayahan ka na sa mga umiiral na wika para maisagawa ang mga
nakahandang gawain sa kursong ito. Dito matutuhan mo ang iba’t ibang
teorya, simulain at metodo sa pagtuturo ng estruktura at gamit ng wika.
Simulan na natin!
8
Big Picture
Week 1-3: Unit Learning Outcomes (ULO): Pagkatapos ng yunit na ito, ikaw ay
inaasahang:
1. Nauunawaan ang pagtuturo ng wika sa pamamagitan ng mga batayang

kaalaman sa wika;
2. Nakikilala ang mga salik sa matagumpay na pagkatuto ng wikang Filipino:
Big Picture in Focus: ULO 1. Nauunawaan ang pagtuturo ng wika sa

pamamagitan ng mga batayang kaalaman sa wika.
Metalanguage
Sa bahaging ito, ipapaliwanag at ilalahad ang mga batayang kaalaman sa

wika bilang paghahanda sa inyong pagtuturo sa estruktura at gamit ng wika.
Bigyang- tuon ang paksang tatalakayin sa bahaging ito para sa mas malawakang
pagkakaintindi ng mga sumsunod pang paksa.
 Wika – instrumento sa pakikipagtalastasan
Maari ka nang tumuloy sa bahaging “Essential Knowledge” kung saan

naglalaman ng mas malawakang pagtatalakay tungkol wika.
Essential Knowledge
Para isagawa ang ULO1, kinakailangang ganap mong maintindihan ang wika
na makatutulong sa pag-unawa mo sa mga sumusunod na mga pahina. Tandaan,
maari kang gumamit pa ng ibang sanggunian para sa mas malawakang
pagkaunawa tulad ng aklat, mga artikulo, teksto, at iba pa na makikita at makukuha
mula sa silid-aklatan ng unibersidad tulad ng ebrary, search.proquest.com etc.
WIKA
 isang sistema ng komunikasyon sa pagitan ng mga tao sa pamamagitan ng
mga pasulat o pasalitang simbolo (Webster, 1974)
 masistemang balangkas ng sinasalitang tunog na pinipili at isinasaayos sa
paraang arbitraryo upang magamit ng mga taong kabilang sa isang kultura
(Gleason, Henry, 1988).
KATANGIAN NG WIKA
 masistemang balangkas  ginagamit
 sinasalitang tunog  nakabatay sa kultura
 pinipili at isinasaayos  nagbabago
 arbitraryo
TUNGKULIN NG WIKA
1. Interaksyonal - Nakapagpapatatag ng relasyong sosyal.
9
2. Instrumental - Tumutugon sa mga pangangailangan.
3. Regulatori - Kumokontrol at gumagabay sa kilos /asal ng iba.
4. Personal - Nakapagpapahayag ng sariling damdamin at opinyon.
5. Imahinatibo - Nakapagpapahayg ng imahinasyon sa malikhaing paraan.
6. Heuristic - Naghahanap ng impormasyon/datos.
7. Impormatib - Nagbibigay ng impormasyon /datos.
ANTAS NG WIKA
1. PORMAL
a. Pambansa
b. Pampanitikan
2. IMPORMAL
a. Lalawiganin
b. Kolokyal
c. Balbal
BARAYTI NG WIKA
 Dayalekto – nalilikha ng dimensyong heograpiko. Ito ang wikang ginagamit
sa isang particular na rehiyon, lalawigan, pook, malaki man o maliit.
 Sosyolek – nabubuo batay sa dimensyong sosyal. Ito’y nakabatay sa mga
pangkat sa lipunan.
 Jargon – bokabularyo ng isang partikular na pangkat ng gawain
 Idyolek – personal na paggamit ng wika
 Rehistro
TEORYA NG PINAGMULAN NG WIKA

1. Bow-wow – ang wika ay mula sa panggagaya sa mga tunog ng kalikasan
2. Poop-pooh – hindi sinasadya ay napabulalas sila bunga ng mga masisidhing
damdamin tulad ng sakit, tuwa, sarap, kalungkutan, takot, pagkabigla, at iba
pa
3. Ta-ra-ra-boom-de-ay – nag-ugat sa mga tunog na kanilang nililikha sa mga
ritwal na ito na kalauna’y nagpabago-bago at nilapatan ng iba’t ibang
kahulugan.
4. Ta-ta – ang kumpas o galaw ng kamay ng tao na kaniyang ginagawa sa
bawat partikular na okasyon ay ginagaya ng dila at naging sanhi ng pagkatuto
ng taong lumikha ng tunog at kalauna’y nagsalita.
5. Ding-dong – lahat ng bagay ay may sariling tunog na siyang kumakatawan
sa bawat isa at ang tunog niyon ang siyang ginagad ng mga sinaunang tao na
kalauna’y nagpabago-bago at nilapatan ng iba’t ibang kahulugan.
MGA BATAS UKOL SA WIKANG PAMBANSA

Kautusang Tagapagpaganap Blg. 134 (Disyembre 30, 1937). Ipinahayag ni
Pangulong Quezon na ang wikang pambansa ay ibabatay sa Tagalog alinsunod sa
Batas Komonwelt Blg.184 sa bisa ng Saligang Batas 1935.
Kautusang Tagapagpaganap Blg. 263 (Abril 1, 1940). Pagpapalimbag ng isang

diksyunaryo at isang gramatika ng wikang pambansa at pagtatakda ng pagtuturo ng
wikang pambansa sa lahat ng paaralang pambayan at pampubliko
10
Sirkular Blg. 26 (Abril 12, 1940). Pagtuturo ng wikang pambansa sa mataas na
paaralan at paaralang normal.
Batas Komonwelt Blg. 570 (Hunyo 7, 1940). Ang wikang pambansa ay isa sa mga
wikang opisyal ng Pilipinas.
Proklamasyon Blg. 12 (Marso 26, 1954). Marso 29-Abril 4 - Petsa ng Pagdiriwang

ng Linggo ng Wika na isasagawa taon-taon bilang paggunita sa kaarawan ni
Francisco Baltazar.
Proklamasyon Blg. 186 (Septiyembre 23, 1955). Paglilipat ng petsa ng Linggo ng

Wika mula Agosto 13-19 bilang paggunita sa kaarawan ni Manuel L. Quezon.
Kautusang Pangkagawaran Blg. 7 (Agosto 13, 1959). Tatawaging Filipino ang

pambansang wika.
Kautusang Tagapagpaganap Blg. 96 (Oktubre 24, 1967). Bibigyan ng katumbas

at pangalan sa Filipino ang lahat ng gusalil, edipisyo, at tanggapan ng pamahalaan.
Memorandum Sirkular Blg. 159 (Agosto 5, 1968). Pagdalo ng mga pinuno at

empleyado ng pamahalaan sa mga seminar sa Filipino na idinaraos ng Surian ng
Wikang Filipino sa lahat ng purok pangwika.
Kautusang Tagapagpaganap Blg. 187 (Agosto 6, 1969). Paggamit ng Wikang

Filipino hangga’t maaari sa Linggo ng Wikang Pambansa sa lahat ng opisyal na
komunikasyon at transaksyon ng pamahalaan.
Kautusang Pangkagawaran Blg. 50 (Nobyembre 14, 1974). Pagpapatupad ng

mga patakaran sa edukasyong bilinggwal sa kolehiyo at pamantasan.
Kautusang Pangkagawaran Blg. 52 at 54 (Mayo 27, 1987). Mahigpit na

pagpapatupad ng mga patakaran ng edukasyong bilinggwal sa lahat ng paaralan sa
Pilipinas.
Kautusang Pangkagawaran Blg. 81 (Agosto 6, 1987). Ang Alpabetong Filipino ay

binubuo ng 28 letra.
Kautusang Pangkagawaran Blg. 104, s. 2009. Bagong Gabay sa Ortoprapiyang

Filipino.
KASAYSAYAN NG WIKANG PAMBANSA

1935 – Sa Saligang Batas ng Pilipinas, nagtadhana ng tungkol sa wikang
pambansa: “…ang Kongreso ay gagawa ng mga hakbang tungo sa pagpapaunlad at
pagpapatibay ng isang wikang pambansa na batay sa isa sa mga umiiral na
katutubong wika.” (Saligang Batas ng Pilipinas Artikulo XIV, Seksiyon 3)
Oktubre 27, 1936 – Itinagubilin ng Pangulong Manuel L. Quezon sa kanyang

mensahe sa Asemblea Nasyonal ang paglikha ng isang Surian ng Wikang
Pambansa na gagawa ng isang pag-aaral ng mga wikang katutubo sa Pilipinas, sa
11
layuning makapagpaunlad at makapagpatibay ng isang wikang panlahat na batay sa
isang wikang umiiral.
Nobyembre 13, 1936 – Pinagtibay ng Batasang-Pambansa ang Batas Komonwelt

Blg. 184 na lumilikha ng isang Surian ng Wikang Pambansa at itinatakda ang mga
kapangyarihan at tungkulin niyon.
Ang mga naging tungkulin at gawain ng Surian ng Wikang Pambansa ay ang

sumusunod:
1. Pag-aaral ng mga pangunahing wika na ginagamit ng may kalahating milyong
Pilipino man lamang.
2. Paggawa ng paghahambing at pag-aaral ng talasalitaan ng mga pangunahing
dayalekto.
3. Pagsuri at pagtiyak sa ponetika at ortograpiyang Pilipino
4. Pagpili ng katutubong wika na siyang magiging batayan ng wikang pambansa
na dapat umaayon sa; (a) ang pinakamaunlad at mayaman sa panitikan, (b)
ang wikang tinatanggap at ginagamit ng pinakamaraming Pilipino.
Enero 12, 1937 – Hinirang ng Pangulong Manuel L. Quezon ang mga kagawad na
bubuo ng Surian ng Wikang Pamabnasa alinsunod sa tadhana ng Seksiyon 1, Batas
Komonwelt bilang 184, sa pagkakasusog ng Batas Komonwelt bilang 333.
Nobyembre 9, 1937 – Bunga ng ginawang pag-aaral at alinsunod sa tadhana ng

Batas Komonwelt Blg. 184, ang Surian ng Wikang Pambansa ay nagpatibay ng
isang resolusyon na roo’y ipinahahayag na ang Tagalog ang siyang halos na
nakatutugon sa mga hinihingi ng Batas ng Komonwelt Blg. 184, kaya’t itinagubilin
niyon sa Pangulo ng Pilipinas na iyon ay pagtibayin bilang saligan ng wikang
pambansa.
Disyembre 30, 1937 – Bilang alinsunod sa tadhana ng Batas ng Komonwelt Blg.

184, sa pamamagitan ng Kautusang Tagapagpaganap Blg. 134 ay ipinahayag ng
Pangulong Quezon ang Wikang Pambansa ng Pilipinas na batay sa Tagalog.
Hunyo 18, 1937 – Pinagtibay ang Batas ng Komonwelt Blg.333, na nagsususog sa

ilang seksiyon ng Batas ng Komonwelt Blg. 184.
Abril 1, 1940 – Sa pamamagitan ng Kautusang Tagapagpaganap Blg. 263 ay

binigyang-pahintulot ang pagpapalimbag ng isang Diksyunaryo at isang Gramatika
ng Wikang Pambansa, at itinakdang mula sa Hunyo 19, 1940 ay pasisimulan nang
ituro ang Wikang Pambansa ng Pilipinas sa lahat ng paaralang-bayan at pribado sa
buong bansa. Inatasan din ang Kalihim ng Pagtuturong Pambayan na maglagda,
kalakip ang pagpapatibay ng Pangulo ng Pilipinas, ng mga kinakailangang tuntunin
at patakaran sa pagpapaunlad ng kautusang ito.
Abril 12, 1940 – Pinalabas ng Kalihim Jorge Bocobo ng pagtuturong Pambayan ang
isang Kautusang Pangkagawaran: ito’y sinundan ng isang sirkular (Blg. 26, serye
1940) ng Patnugot ng Edukasyon Celedonio Salvador. Ang pagtuturo ng wikang
pambansa ay sinimulan muna sa mataas na paaralan at paaralang normal.
12
Hunyo 7, 1940 – Pinagtibay ang Batas ng Komonwelt Blg. 570 na nagtatadhana,
bukod sa iba pa, na ang Pambansang Wika ay magiging isa na sa mga wikang
opisyal ng Pilipinas simula sa Hulyo 4, 1940.
Marso 26, 1954 – Nilagdaan ng Pangulong Ramon Magsaysay ang Proklama Blg.
12 na nagpapahayag ng pagdiriwang sa “Linggo ng Wikang Pambansa,” simula sa
Marso 29 hanggang Abril 4 taun-taon, sang-ayon sa tagubilin ng Surian ng Wikang
Pambansa. Napapaloob sa panahong saklaw ng pagdiriwang ang araw ni Balagtas.
(Abril 2).
Setyembre 23, 1955 – Nilagdaan ng Pangulong Ramon Magsaysay ang Proklama

Blg. 186 na nagsususog sa Proklama Blg.12 serye ng 1954, na sa pamamagitan
nito’y inililipat ang panahon ng pagdiriwang sa “Linggo ng Wikang Pambansa” taun-
taon, simula sa ika-13 hanggang ika-19 ng Agosto. Nakapaloob sa panahong saklaw
ang pagdiriwang ng kaarawan ni Quezon. (August 19).
Agosto 13, 1959 – Pinalalabas ng Kalihim Jose E. Romero ng Kagawaran ng

Edukasyon ang Kautusang Pangkagawaran Blg. 7, na nagsasaad na kailanma’t
tutukuyin ang Wikang Pambansa , ang salitang Pilipino ay siyang gagamitin.
Oktubre 24, 1967 – Naglagda ang Pangulong Marcos ng isang Kautusang

Tagapagpaganap Blg. 96, na nagtatadhanang ang lahat ng gusali, edipisyo at
tanggapan ng pamahalaan ay pangangalanan sa Pilipino.
Marso 27, 1968 – Pinalabas ng Kalihim Tagapagpaganap Rafael M. Salas ang

Memorandum Sirkular Blg. 172 na nagbibigay diin sa pagpapairal ng Kautusang
Tagapagpaganap Blg. 96, at bilang karagdagan ay iniaatas din na ang mga
“letterhead” ng mga kagawaran, tanggapan, at mga sangay ng pamahalaan ay
nararapat na nasusulat sa Pilipino, kalakip ang kaukulang teksto sa Ingles. Iniatas
din na ang pormularyo ng panunumpa sa tungkulin ng mga pinuno at empleyado ng
pamahalaan ay sa Pilipino gagawin.
Agosto 5, 1968 – Memorandum Sirkular Blg. 199 na pinalabas ng Kalihim

Tagapagpaganap, Rafael M. Salas na nananawagan sa mga pinuno at empleyado
ng pamahalaan na dumalo sa mga seminar sa Pilipino na idinaraos ng Surian ng
Wikang Pambansa sa lahat ng purok pangwika.
Agosto 6, 1968 – Kautusang Tagapagpaganap Blg. 187 na nilagdaan ng Pangulong

Ferdinand Marcos na nag-aatas sa lahat ng kagawaran, kawanihan, tanggapan, at
iba pang sangay ng pamahalaan na gamitin ang wikang Pilipino hangga’t maaari sa
Linggo ng Wikang Pambansa at pagkaraan nito, sa lahat ng opisyal na
komunikasyon at transaksiyon ng pamahalaan.
Agosto 7, 1969 – Memorandum Blg. 277 na pinalabas ng Kalihim Tagapagpaganap

Ernesto M. Maceda na bumabago sa Memorandum Sirkular Blg. 199 na
nananawagan sa mga pinuno at empleyado ng pamahalaan na dumalo sa mga
seminar sa Pilipino na idaraos ng Surian ng Wikang Pambansa sa lahat ng purok
pangwika hanggang sa ang lahat ng pook ay masaklaw ng kilusang pangkapuluan
sa pagpapalaganap ng Wikang Pambansa.
13
Agosto 17, 1970 – Pinalabas ng Kalihim Tagapagpaganap Alejandro Melchor ang

Memorandum Sirkular Blg. 384 na nagtatalaga ng mga may kakayahang tauhan
upang mamamahala ng lahat ng komunikasyon sa Pilipino sa lahat ng
departamento, kawanihan, tanggapan, at iba pang sangay ng pamahalaan, kabilang
ang mga korporasyong pinagmamay-ari o kontrolado ng pamahalaan.
Marso 4, 1971 – Pinalabas ng Kalihim Tagapagpaganap Alejandro Melchor ang

Memorandum Sirkular Blg. 443 na humihiling sa lahat ng tanggapan ng pamahalaan
na magdaos ng palatuntunan sa paggunita ng ika–183 anibersaryo ng
kapanganakan ni Francisco “Balagtas” Baltazar sa Abril 12, 1971.
Hulyo 29, 1971 – Memorandum Sirkular Blg. 488 na humihiling sa lahat ng

tanggapan ng pamahalaan na magdaos ng palatuntunan sa pagdiriwang ng Linggo
ng Wikang Pambansa simula Agosto 13-19.
Disyembre 1, 1972 - Nilagdaan ng Pangulong Marcos ang Kautusang Panlahat Blg.

17 , na nag-uutos na limbagin sa Pilipino at Ingles sa “Official Gazette” at gayon din
sa mga pahayagang may malawak na sirkulasyon bago idaos ang plebesito para sa
ratifikasyon ng Saligang Batas noong Enero 15, 1973.
Disyembre, 1972 – Atas ng Pangulo Blg. 73 na pinalabas ng Pangulong Ferdinand

E. Marcos na nag-aatas sa Surian ng Wikang Pambansa na ang Saligang Batas ay
isalin sa mga wikang sinasalita ng may limampung libong (50,000) mamamayan,
alinsunod sa probisyon ng Saligang–Batas (Art.XV, Sec.3).
1973 – Sa Saligang Batas , Art.xv, Sec.3, ganito ang sinasabi:

a. Ang Saligang Batas na ito ay dapat ipahayag sa Ingles at Pilipino, ang
dapat na mga Wikang Opisyal, at isalin sa bawat dayalektong
sinasalita ng mahigit sa limampung libong taong-bayan, at sa Kastila at
Arabic. Sakaling may hidwaan, ang tekstong Ingles ang mananaig.
b. Ang Pambansang Asemblea ay dapat gumawa ng hakbang tungo sa
pagpapaunlad at pormal na adopsiyon ng panlahat na Wikang
Pambansa na makikilalang Pilipino.
Hunyo 19, 1974 – Nilagdaan ni Kalihim Juan L. Manuel ng Edukasyon at Kultura

ang Kautusang Pangkagawaran Blg. 25 na nagtatadhana ng mga panuntunan sa
pagpapatupad ng patakarang edukasyong bilinggwal sa mga paaralan na
magsisimula sa taong-aralan 1974-1975. Ang kautusang ito ay alinsunod sa mga
tadhana ng Saligang Batas ng 1972.
Hulyo 21, 1978 – Nilagdaan ng Ministro ng Edukasyon at Kultura Juan L. Manuel

ang Kautusang Pangministri Blg. 22 na nag-uutos na isama ang Pilipino sa lahat ng
kurikulum na pandalubhasaang antas. Magsisimula sa unang semestre ng taong-
aralan 1979-1980, ang lahat ng pangmataas na edukasyong institusyon ay
magbubukas ng anim na yunit sa Pilipino sa kanilang mga palatuntunang aralin sa
lahat ng kurso, maliban sa mga kursong pagtuturo na mananatili sa labindalawang
yunit. Nabanggit din sa kautusang ito na ang Pilipino ay gagamiting wikang panturo
14
sa ilan sa mga pandalubhasaang antas sa pamamahala ng Ministri ng Edukasyon at
Kultura.
Agosto 12, 1986 – Nilagdaan ni Pangulong Corazon C. Aquino ang Proklamasyon

Blg. 19 na kumikilala sa Wikang Pambansa na gumawa ng napakahalagang papel
sa himagsikang pinasiklab ng kapangyarihang bayan na nagbunsod sa bagong
pamahalaan. Dahil dito, ipinahayag niya taun-taon, ang panahong Agosto 13
hanggang 19, araw ng pagsilang ni Pangulong Manuel L. Quezon, itinuturing na
“Ama ng Wikang Pambansa,” ay Linggo ng Wikang Pambansang Pilipino na dapat
ipagdiwang sa lahat ng mga mamamayan sa buong bansa, sa pangunguna ng mga
nasa pamahalaan at mga paaralan, gayundin sa mga lider ng iba’t ibang larangan ng
buhay.
Pebrero 2, 1987 – Pinagtibay ang Bagong Konstitusyon ng Pilipinas. Sa Article XIV,

Sec. 6-9 nagsasaad sa mga sumusunod:
Sec. 6 – Ang wikang pambansa ng Pilipinas ay Filipino. Samantalang nililinang, ito
ay dapat payabungin at pagyamanin pa salig sa umiiral na wika sa Pilipinas at sa iba
pang mga wika.
Alinsunod sa mga tadhana ng batas at sang-ayon sa nararapat na maaaring ipasya
ng Kongreso, dapat magsasagawa ng mga hakbangin ang pamahalaan upang
ibunsod at puspusang itaguyod ang paggamit ng Filipino bilang midyum ng opisyal
na komunikasyon at bilang wika ng pagtuturo sa sistemang pang-edukasyon.
Sec. 7 – Ukol sa mga layunin ng komunikasyon at pagtuturo, ang mga wikang
opisyal ng Pilipinas ay Filipino, at hangga’t walang ibang itinatadhana ang batas,
Ingles. Ang mga wikang panrehiyon ay pantulong sa mga wikang opisyal sa mga
rehiyon at magsisilbing pantulong sa mga wikang panturo noon.Dapat itaguyod nang
kusa at opsyonal ang Kastila at Arabic.
Sec. 8 – Ang Konstitusyong ito ay dapat ipahayag sa Filipino at Ingles at dapat isalin
sa mga pangunahing wikang panrehiyon Arabic at Kastila.
Sec. 9 – Dapat magtatag ang Kongreso ng isang Komisyon ng Wikang Pambansa
na binubuo ng mga kinatawan ng iba’t ibang mga rehiyon at mga disiplina na
magsasagawa, mag-uugnay at magtataguyod ng mga pananaliksik sa Filipino at iba
pang mga wika para sa kanilang pagpapaunlad, pagpapalaganap at pagpapanatili.
1987 – Pinalabas ng Kalihim Lourdes R. Quisumbing ng Departamento ng

Edukasyon, Kultura at Palakasan ang Kautusan Bilang 52 na nag-uutos sa paggamit
ng Filipino bilang wikang panturo sa lahat ng antas sa mga paaralan kaalinsabay ng
Ingles na nakatakda sa patakarang edukasyong bilinggwal.
Agosto 25, 1988 – Nilagdaan ng Pangulong Corazon C. Aquino ang Kautusang

Tagapagpaganap Blg. 335 na nagtatagubilin sa lahat ng departamento, kawanihan,
tanggapan, ahensiya at kaparaanan ng pamahalaan na gumawa ng mga
kinakailangang hakbang para sa paggamit ng wikang Filipino sa mga opisyal na
transaksiyon, komunikasyon at korespondensiya.
Setyembre 9, 1989 – Pinalabas ng Kalihim Lourdes R. Quisumbing ng Edukasyon,

Kultura at Palakasan ang Kautusang Pangkagawaran Blg. 84 na nag-aatas sa lahat
ng opisyal ng DECS na isakatuparan ang Kautusang Tagapagpaganap Blg. 335 na
15
nag-uutos na gamitin ang Filipino sa lahat ng komunikasyon at transaksiyon ng
pamahalaan.
Marso 19, 1990 - Pinalabas ng Kalihim Isidro Cariño ng Edukasyon, Kultura at

Palakasan ang Kautusang Pangkagawaran Blg. 21 na nagtatagubilin na gamitin ang
Filipino sa pagbigkas ng panunumpa ng katapatan sa Saligang-Batas at sa bayan
natin.
1996 – Pinalabas ng Commission on Higher Education o CHED ang Memorandum

Blg. 59 na nagtatadhana ng siyam na yunit na pangangailangan sa Filipino sa
pangkalahatang edukasyon at nagbabago sa deskripsiyon at nilalaman ng mga
kurso sa Filipino 1 (Sining ng Pakikipagtalastasan), Filipino 2 (Pagbasa at Pagsulat
sa Iba’t Ibang Disiplina) at Filipino 3 (Retorika).
Hulyo, 1997 – Nilagdaan at ipinalabas ni Pangulong Fidel V. Ramos ang Proklama

Blg. 1041 na nagtatakda na ang Buwan ng Agosto taun-taon ay magiging Buwan ng
Wikang Filipino at nagtatagubilin sa iba’t ibang sangay/tanggapan ng pamahalaan at
sa mga paaralan na magsasagawa ng mga gawain kaugnay sa taunang
pagdiriwang.
2001 – Tungo sa mabilis na istandardisasyon at intelektwalisasyon ng wikang

Filipino, ipinalabas ng Komisyon ng Wikang Filipino ang 2001 Rebisyon ng
Ortograpiyang Filipino at patnubay sa Ispeling ng Wikang Filipino.
2006 – Sa okasyon ng pagdiriwang ng Buwan ng Wikang Filipino, ipinagbigay-alam

ng Komisyon sa Wikang Filipino ang pagsususpinde sa 2001 Revisyon ng
Ortograpiyang Filipino at Patnubay sa Ispeling ng Wikang Filipino at samantalang
nagsasagawa ng mga pananaliksik, pag-aaral, konsultasyon at hanggat walang
nababalangkas na mga bagong tuntunin sa pagbabaybay, magsisilbing tuntunin ang
Patnubay sa Ispeling ng Wikang Filipino ng taon1987.
PAMBANSANG WIKA SA PILIPINAS

Dec. 30, 1937 - TAGALOG
Aug. 13, 1959 - PILIPINO
Feb. 2, 1987 - FILIPINO
KOMUNIKASYON
– ang komunikasyon ay ang paghahatid at pagtanggap ng mensahe na
kinasasangkutan ng pakikinig, pagsasalita, pagbasa at pagsulat.
MGA SALIK/SANGKAP NG KOMUNIKASYON
1. Pinagmulan
2. Mensahe
a. pangnilalaman
b. relasyunal
3. Tsanel/Daluyan
a. sensori
b. institusyunal
4. Tumatanggap
5. Tugon
16
a. tuwiran
b. di tuwiran
c. naantala
6. Mga Potensiyal na Sagabal
a. Semantika – sa pangungusap mismo

b. Pisikal – mga ingay sa paligid
c. Pisyolohikal - kapansanan
URI NG KOMUNIKASYON AYON SA LAWAK:
1. Intrapersonal (pansarili lamang)
2. Interpersonal (dalawang taong nag-uusap)
3. Pampubliko (malalaking pangkat)
URI NG KOMUNIKASYON AYON SA PARAAN:

1. Berbal - Ito ay gumagamit ng salita o wika sa pagpapahayag ng kasipan,
damdamin o saloobin sa paraang salita
2. Di – Berbal - Ito ang komunikasyon na naipapahayag ang damdamin o gusto
sa pamamagitan ng senyas, ekspresyon ng mukha, simbolo at iba pa, gaya
ng mga sumusunod: a. Ekspresyon ng mukha -nakikita o nababasa sa mukha
kung ano ang gustong ipahayagng isang indibidwal, kung gusto, ayaw,
masaya, malungkot, natatakot, nababahala, nagugulat, nasasaktan.
MGA ANYO NG DI BERBAL

1. Oras
2. Espayo
3. Katawan
a. Pananamit at kaanyuan
b. Tindig at Kilos
c. Kumpas
4. Pandama
5. Simbolo
6. Kulay
7. Paralanguage
MGA KONSIDERASYON SA MABISANG KOMUNIKASYON:

1. Setting (Lugar)
2. Participants (Sino ang kausap?)
3. Ends ( Ano ang layunin?
4. Act Sequence (Takbo ng Usapan)
5. Keys ( Pormal o Impormal)
6. Instrumentalities ( Ano ang midyum ng usapan?)
7. Norms ( Ano ang paksa?)
8. Genre ( Nagsasalaysay ba? Nakikipagtalo? Naglalarawan?, Nagsasalaysay?)
17
Self-Help: You can also refer to the sources below to help

you further understand the lesson:
* Giovanelli, M., & Clayton, D. (Eds.). (2016). Knowing about language: Linguistics
and the secondary English classroom. Routledge.
* Michael, Corozo. (2015).Ambagan 2013: mgasalitamulasaibat'
ibangwikasapilipinas. Quezon City : The University of the Philippines Press
* Santiago, A. (1999). Panimulang Linggwistika. Manila: Rex Bookstore
* Boaler, J., Munson, J., & Williams, C. (2018). Mindset mathematics: visualizing
and investigating big ideas, grade 5. San Francisco, CA: Jossey – Bass, a
Wiley Brand.
* Borabo Milagros Lim; Borabo Heidi Grace Lim. (2015).Interactive and innovative
teaching strategies. Vol.4. Quezon City, Manila: Lorimar Publishing.
* Serrano Erlinda; Paez Ana Ruby M.(2015).Principles of teaching I. Quezon City,
Manila:Adriana Pub
18
Let’s Check
Gawain 1. Basahin at bilugan ang titik nang napiling sagot.
1. Nagmula ito sa paligid, kalikasan o likha ng pagbigkas ng tao.

a. komunikasyon c. wika
b. pakikinig d. tunog
2. Ayon kay Gleason, ito ay isang sistematikong balangkas ng mga
sinasalitang tunog na pinipili at isinasaayos sa paraang arbritraryo
upang magamit ng taong kabilang sa isang kultura.
a. ponolohiya c. wika
b. tunog d. salita
3. Ano ang tawag sa antas na di-pormal kapag salitang may salungguhit
ay, “Pa’no ko sasabihin ang personal kong problema”?
a. panlalawiganin c. balbal
b. kolokyal d. bulgar
4. Anong antas ng komunikasyon kapag nakatuon sa sarili o pakikipag-
usap sa sarili tulad ng dasal at pagninilay-nilay?
a. intrapersonal c. organisasyonal
b. interpersonal d. pangmasa
5. Ito ang gamit ng wika na kung saan natutugunan nito ang
pangangailangan nating mga tao tulad ng pagpapahayag ng
damdamin, panghihikayat, direktang pag-uutos, at pagtuturo at
pagkatuto.
a. Instrumento c. Personal
b. Regulatoryo d. Heuristiko at
Representatibo
6. Ito ang gamit ng wika na nagtatakda, nag-uutos, nagbibigay-direksyon
sa atin bilang kasapi o kaanib ng lahat o alinmang institusyong
nabanggit.
a. Heuristiko at Representatibo c. Regulatoryo
b. Personal d. Instrumento
7. Ito ay klasipikasyon ng wika ayon sa regulatoryong bisa na kung saan
binabanggit lamang ang mga kautusan, batas, o tuntunin.
a. Di-nasusulat na tradisyon c. Nasusulat, nakalimbag
at biswal
b. Berbal d. Personal
8. Gamit ng wika na ang tungkulin ay tulungan tayong makipag-ugnayan
at bumuo ng sosyal na relasyon sa ating pamilya, kaibigan, o kakilala.
a. Interaksyunal c. Personal
b. Instrumento d. Regulatoryo
9. Ano ang mga wikang opisyal ng Pilipinas?
a. Kastila at Arabic c. Ingles at Kastila
b. Pilipino at Ingles d. Filipino at Ingles
19
10. Sino ang tinaguriang Ama ng Wikang Pambansa?
a. Manuel L. Quezon c. Lope K. Santos
b. Carlos IV d. Almirante Dewey
11. Ang kasalukuyang ahensya ng pamahalaan na namamahala sa
pagpapaunlad at pagpapalaganap ng wikang Filipino.
a. Komisyon sa Wikang Filipino c. Surian ng Wikang
Pambansa
b. Komisyong Konstitusyonal d. Linangan ng mga Wika sa
Pilipinas
12. Aling Konstitusyon nakasaad na: Ang wikang pambansa ng Pilipinas
ay Filipino. Samantalang nalilinang, ito ay dapat payabungin at
pagyamanin pa salig sa umiiral na mga wika sa Pilipinas at sa iba pang
wika.
a. 1935 Konstitusyon c. 1987 Konstitusyon
b. 1973 Konstitusyon d. Biak na Bato
13. Ano ang Wikang Pambansa na nakabatay sa Tagalog at nagkaroon
ng pangalan noong 1959?
a. Filipino c. Pilipino
b. Tagalog d. Cebuano
14. Sino ang Kalihim ng Edukasyon na lumagda sa kautusang
nagpapangalan sa wikang pambansa bilang Pilipino?
b. Jorge Bocobo d. Jose B. Romero
15. Sa pananakop ng Kastila, ito ay pinalitan ng alpabetong Romano.
a. Alibata Silabaryo c. Eletista
b. Abakada d. Pampubliko
16. Ang midyum ng instruksyon sa panahon ng Amerikano.
a. Tagalog c. Ingles
b. Pilipino d. Kastila
17. Kautusan na ipinalabas ng Kagawaran ng Edukasyon hingil sa
pagpapatupad ng MTB-MLE sa mga mag-aaral sa pre-school hanggang
ikatlong baitang bilang bahagi ng kurikulum ng K-12.
a. Kautusang Pangkagawaran Blg. 25
b. Kautusan Blg. 74, Serye 2009
c. Kautusang Tagapagpaganap Blg. 134
d. Memo Order 20
18. Sa kautusang ito, itinakda ang pagpapatupad ng Patakarang
Edukasyong Bilingguwal sa mga paaralan na nagsasaad ng hiwalay na
paggamit ng Ingles at Pilipino bilang wikang panturo at pagkakatuto sa
lahat ng antas.
b. Blg. 74, Serye 2009
d. CHED Memo Order 20
19. Kautusang ipinahayag ni Pangulong Manuel L. Quezon na
nagrerekomenda na Tagalog ang gawing saligan ng wikang pambansa.
b. Kautusan Blg. 74, Serye 2009
20
d. CHED Memo Order 20
20. Sino ang nag-utos na palitan ng alpabetong romano ang baybayin
noong 1792?
b. Carlos IV d. Almirante Dewey
Lets Analyze
Gawain 1. Basahin ang mga katanungan at ipaliwanag ang mga kasagutan.
1. Bakit mahalaga ang wika?

______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
Lets Analyze
Gawain 1. Basahin ang mga katanungan at ipaliwanag ang mga kasagutan.
1. Bakit mahalaga ang wika?

21
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
In a Nutshell
Gawain 1. Ang pag-aaral tungkol sa wika ay unang batayan para sa epektibong
pagtuturo ng wika. Batay sa natalakay at mga gawain na iyong naisagawa, isulat
mga argumento o mga natutuhan mo tungkol sa paksa.
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
22
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
Q&A List
Sa bahaging ito, gamit ang talahanayan maari mong isulat ang iyong mga
katanungan tungkol sa naging paksa. Ang mga tanong na iyong naisulat ay
maaring itanong sa guro sa pamamagitan ng LMS. Ang gawaing ito ay
makatutulong sa iyong pagbabalik-aral.
May nais ka bang linawin?
Tanong/Isyu Sagot
1.
2.
3.
4.
5.
Keywords Index
Tandaan ang mga sumusunod na mga termino:
Wika
23
Big Picture in Focus: ULO 2. Nakikilala ang mga salik sa matagumpay

na pagkatuto ng wikang Filipino.
Metalanguage
Sa bahaging ito, ipakilala sa inyo ang guro at ang mag-aaral bilang mga
kasangkot sa pagkatuto at pagtuturo. Inaasahan na ang matutunan mo sa bahaging
ito ay magiging batayan sa iyong isasagawang pagpaplano sa pagtuturo ng wika.
1. Guro – ang nagbibigay edukasyon at nagtuturo sa mga mag-aaral. Siya rin ang
lumilinang sa kakayahan ng mag-aaral at nagbibigay oportunidadad sa mga mag-
aaral para matutunan ang kahinaan.
2. Mag-aaral – ang natuto sa mga guro na may iba’t ibang kakayahan, abilidada at
kasanayan
3. Pagdulog nosyonal/functional
 Estratehiyang komunikatibo
 tunay na paggamit ng wika sa tulong lamang ng mga kaalaman at tuntuning
pambalarila, ayon sa konteksto ng hangarin, sitwasyon at pangangailangan.
 learner-centered
 Komunikatibo ang dulog kapag nalilinang ang apat na makrong kasanayan
(isama ang panonood).
PAGBASA: pag-unawa sa istruktura at kahulugan ng pangungusap at talata
PAGSULAT:lawak ng talasalitaan
PASALITA: Ponolohiya at Wastong pagbigkas
PAKIKINIG: Wastong pagsunod sa panuto at pagunawa sa napakinggang teksto
4. Spiral progression o binalangkas napapaunlad
24
 Maingat na binalangkas ang pagtuturong panitikan upang magkaroon ng
lubusang kasanayan (mastery) sa iba’t ibang anyo/uri ng panitikan (pagtuturo ng
panitikan ayon sa bawat panahon, panitikang panrehiyon, uri o anyo)
5. Domeyn pangkabatiran/kognitib
 Nakatuon sa paglilipat o transmisyon ng kabatiran at kasanayan.
 Pagkatuto ng batayang kabatiran, konsepto, paglalahat at mga teorya bago ang
manipulasyon at proseso sa paggamit ng kabatiran sa mga sitwasyong
lumulunas ng suliranin.
Anim na antas: kaalaman (pag-alala), pag-unawa, aplikasyon (paggamit),
pagsusuri, paglilinaw o sintesis, ebalwasyon
6. Domeyn Pandadamin
 Nahihinggil sa mga saloobin, emosyon, kawilihan at pagpapahalaga
 Pumapasok ang pagpapahalagang pangkatauhan
Limang Kategorya: pagtanggap, pagtugon, pagpapahalaga, pag-organisa,
karakterisasyon
7. Domeyn Saykomotor
 Ito’y mga kasanayang motor at manipulado na nangangailangan ng
koordinasyong neuromascular.
 Pumapasok ang inaasahang pagganap
8. Pamamaraan
 Walang isang pamamaraan lamang na masasabing sadyang mabisa sa lahat ng
uri ng paksang-aralino isang pamamaraan kaya na angkop gamitin sa lahat ng
pagkakataon.
9. Pabuod o Inductive
 Tinatawag din itong “Herbatian method”; nagsisimula sa nalalaman patungo sa
hindi pa alam; nagsisimula sa halimbawa patungo sa tuntunin.
Limang pormal na hakbang: Paghahanda, paglalahad, paghahambing at
paghahalaw, paglalahat, paggamit
10. Pasaklaw o deductive
 Nagsisimula sa pagbubuo ng tuntunin patungo sa pagbibigay ng mga halimbawa.
 Tinawag din itong “ruleg”o rule example.
Limang hakbang: panimula, pagbibigay tuntunin, pagpapaliwanag, halimbawa,
pagsubok
11. Pabalak (Project)
 Nilalayong magsagawa ng proyekto
 Apat na Hakbang: paglalayon, pagbabalak, pagsasagawa, pagpapasiya
12. Patuklas (Discovery)
 Aktibong kasangkot ang magaaral sa pagtuklas ng karunungan; ang guro ay
tagasubaybay lamang.
13. Pagdulog Konseptwal
 Pagdulog pangkaisipang ginagamit sa pagtuturo ng Araling Panlipunan.
 Nakatutulong sa pagbubuo at pagkakatuto kung paano matututo (learning how to
learn) Tinatawag din itong concept-centered at spiral curriculum(payak patungo
sa masalimuot na kaisipan)
 Ang paraan ng pagbuo o interdisciplinary o multidisciplinaryheograpiya,
kasaysayan, pamahalaan, antropolohiya, sosyolohiya at ekonomiks.
14. Pagdulog sa Pagtuturo ng Panitikan
25
 Pormalistiko: kasininganbanghay, tema,tagpuan,tauhan at paglikha
 Iba pang mga dulog/teorya sa Panitikan: Moralistiko, Sosyolohikal, Sikolohikal,
Arketipal
15. Competence versus Performance
 Competence: nauukol sa kaalaman sa wika ng isang tao
 Performance: kakayahang gamitin ang wika sa angkop na paggagamitan
16. Dulog Microwave
 Pagpapaunawang pasalita tulad ng pamaraang padula-dulaan o “dialogue
conversation”.
 Gumagamit ng mga siklo o cycles
 Halimbawa:
M-1 Para kanino ang pulang laso? Para saan ang pulang laso?
M-2 Para kay Mari. Para sa iyo. Para sa buhok.
 Hakbang:
a. Ilahad ang siklo sa isang sitwasyon
b. Bigkasin ng tatlong ulit at ipagaya sa mag-aaral
c. Ibigay ang pagsasanay na ginagamitan ng mga kayariang pambalarila bago
sanayin sa pagtatanong
d. Magsimula sa payak na tanong at sagot hanggang sa masalimuot na pag-
uusap
e. Magkakaroon ng tanong-sagot na pagsasanay na sisimulan ng guro
hagnggang sa ang lahat ng mag-aaral ay makapagtanong at makasagot.
17. Pangalwang Wika
 Alinmang wikang natutuhan matapos maunawaan at magamit ang kanyang
sariling wika o unang wika.
18. Presentasyong Biswal
 Kagamitang panturo na maaring mga grap, tsart, map at iba.
19. Pagbasa
 Pagkuha o pagkilala ng mga nakalimbag na simbolo
20. Pagsulat
 Pagsasalin sa papel nang anumang mga nasa isp ng may-akda o manunulat
21. Pagtataya
 Pamamaraan upang malaman ang natutuhan ng mag-aaral pagkatapos ng
pagtatalakay
22. Pagsusulit
 Proseso ng pagsukat ng kaalaman, abilidad o kakayahan ng mag-aaral
23. Modyul Pampagturo
 Isang kagamitan sa panariling pagaaral ng mga aralin; buo at ganap sa kanyang
sarili na ang pokus ay matamo ang mga tunguhin sa aralin.
24. Banghay ng Pagtuturo
 Balangkas ng mga layunin, paksang-aralin, kagamitan at mga hakbang na sunud-
sunod na isasagawa sa pagsasakatuparan ng layunin o ikapagtatamo ng mga
inaasahang bunga.
25. Silabus ng Kurso
 Isang balangkas ng mga tunguhin sa kurso, mga layuning nais matamo, mga
inaasahang bunga, nilalaman, mga pagdulog at pamaraang isasagawa sa
pagtuturo, gawaing pampagkatuto, paraan ng pagtataya at mga aklat sanggunian.
26
naglalaman ng mas malawakang pagtatalakay tungkol sa guro at ang mag-aaral
bilang sangkot sa pagtuturo at pagkatuto.
Essential Knowledge
Para isagawa ang ULO2 sa unang tatlong linggo, kinakailangang ganap

mong maintindihan ang mga paglalarawan sa guro at mag-aaral na makatutulong sa
pag-unawa mo sa mga sumusunod na mga pahina. Tandaan, maari kang gumamit
pa ng ibang sanggunian para sa mas malawakang pagkaunawa tulad ng aklat, mga
artikulo, teksto, at iba pa na makikita at makukuha mula sa silid-aklatan ng
unibersidad tulad ng ebrary, search.proquest.com etc.
5 Malawak na Kalidad at Kwalipikasyon ng Guro

1. Karanasan
2. Paghahanda ng programa at kursong natapos
3. Uri ng mga katibayan
4. Mga gawaing natapos bilang paghahanda sa propesyon
5. Mga marka ng guro sa pagsusulit
Tungkulin o Papel ng Guro sa Klasrum

1. Pagbibigay Impormasyon at paglalahad ng kaalaman
2. Patnubay at tulong sa pagsasanay nang nata,ong kaalaman
3. Pagganyak at pagbibigay pagkakataon sa mga kawili-wiling gawain
4. Pagbuo ng gawain at pagtiyak na magagawa ng mag-aaral ang gawain
5. Pagbibigay puri
6. Pagtataya at pag-ebalwasyon
Paghahalintulad sa Guro, Mento at Assessor

27
Katangian ng Guro (Rotor, 2004)

1. Walang paboritismo
2. May positibong ugali
3. May kahandaan
4. May halpos personal
5. Masayahin
6. Malikhain
7. Marunong tumanggap ng kamalian
8. Mapagpatawad
9. May respeto
10. May mataas na ekspektasyon
11. Mapagmahal
12. Ipadama sa mag-aaral na sila ay kabilang
Ang mga Mag-aaral

 Rubin at Thompson (1983)
o Magtatagumpay ang guro kung nauunawan niya ang katangian ng kanyang
mga mag-aaral
o Nagtala ng katangian ng isang magaling na estudyante sa wika
 Polisiya sa Estados Unidos
o No Child Left Behind
Katangian ng Isang Magaling na Mag-aaral sa Wika (Rubin & Thomson, 1983)

 Nanghuhula sa kayarian ng wika g pinag-aralan at sinusubukan, gumagagmit ng
cues
 Mataas ang motibasyon na gumagamit ng sirkumlokyusyon at pagpapakahulugan
 Nakikipagsapalaran sa paggamit ng wika bilang linguistic toddler
 Humahanap ng pagkakataon upang magamit ang wika
Mga Uri ng Mag-aaral
1. Mag-aaral na“concrete”
28
 mga laro
 mga larawan
 VCR tapes
 Pair work
 Pagsasanay ng wika sa labas ng klasrum
Materyal – mga awtentikong kagamitan (Authentic Materials)

• Ayon kay Peacock(1997)- Ang mga materyales ay ginagawa upang
matugunan ang ilang adhikaing pansosyal sa pag-aaral ng lengguwahe
sa komunidad. Sa pamamagitan nito ay nagkakaroon ng eksposyur ang
mga bata sa pag-aaral ng wika, gamit ang AKP(Autentikong Kagamitang
Panturo). Madaling magkaroon sila ng pagkatuto at kamalayan sa mga
bagay sa kanilang komunidad na ginagamit nila sa pang-araw- araw na
pakikisalamuha.
• Ayon naman kay Morley (2001)- awtentikong kagamitan ay makabuluhan
at nagbigay ng motibasyon sa mag-aaral sa matalinong pagkatuto,
nagagawa rin nitong ihayag ang tunay na nilalaman at istruktura ng
lengguwahe.
Mga Tekstong Awtentiko • Adds / patalastas • Pahayagan • Brochure • Magasin •
Bio-data • Paalala • Resipe • Babala • Dayalogo • Realia • Mock ups • Replica
2. Mag-aaral na “analitikal”
 Pag-aaral ng gramatika.
 Pag-aaral ng maraming aklat sa wika.
 Pagbabasa ng mga pahayagan.
 Pag-aaral nang mag-isa.
 Pag-alam sa pagsusuri ng mga kamalian sa wika.
 Pagtuklas ng mga solusyon sa mga suliraning inilahad ng guro.
Hindi siya general view siya ay analytical view in terms of reasoning, kumbaga sa
inductive and deductive reasoning siya ay Inductive resoning specific to general
(Kailangan munang maglikom ng mga impormasyon mula sa iba’t ibang
sanggunian o lente upang makagawa ng isang konklusyon na kapani-paniwala.
Ginagamit ang mapanuri o kritikal na pag-iisip upang malalimang maunawaan
ang kahalagahan, kahulugan, at layunin ng isang teksto o aralin. )
3. Mag-aaral na “communicative”
 Pagmamasid at pakikinig sa mga katutubong nagsasalita ng wika.
 Pakikipag-usap sa kaibigan na gamit ang wikang pinag-aaralan.
 Panonood ng programa sa TV sa wikang pinag-aaralan.
 Pag-aaral ng mga bagong salita sa pamamagitan ng pakikinig dito at paggamit
ng aktuwal na pakikipag-usap.
29
Kasanayang Sosyal (Social Skills) – kapag ang grupo ay may kaalaman
sa kasanayan sa wastong pakikihalubilo na nakatuon sa pagpapaunlad ng
komunikasyon, pagtitiwala, pamumuno at conflict resolution.
Pagkatutong Interactiv (Interactiv Learning) Mahalaga ang interaksyon sa

pagtuturo at pagkatuto ng wika. Hindi lamang pagpapahayag ng sariling
ideya ang mahalaga kundi ang pag-unawa sa mensaheng ipinahahayag
ng iba pang kasangkot sa interaksyon.
Ayon kay Wells (sa Rivers, 1987), ang interaksyon sa klase ay

kinapapalooban ng tatsulok na ugnayan ng tagapaghatid ng mensahe, ng
tagatanggap at ng konteksto ng sitwasyon, maging pasalita o pasulat na
komunikasyon. Sa loob ng klasrum, may tatlong uri ng interaksiyon na
maaaring lahukan ng mag-aaral: interaksiyon sa guro, sa kapwa mag-
aaral at sa teksto o kagamitang pampag-aaral.
Mga halimbawa ng istratehiyang ginagamit: • Venn Diagram • KWL •

Authors Chair • Broadcasting • Chamber Theater • HOTS
(PECS(Pagbibigay ng problema, sanhi, epekto at kung ano ang solusyon
sa problema) PROBLEMA SANHI BUNGA SOLUSYON), P-
solve(SULIRANIN KAHIHINATNAN HAKBANGIN KONKLUSYON)
4. Mag-aaral na “authority oriented”

 mas gusto na guro ang magpapaliwanag nang lahat tungkol sa wika
 may sariling batayang aklat
 isinusulat ang lahat ng impormasyon sa notbuk
 pinag-aaralan ang balarila
 nagbabasa para matuto
 natutuhan ang mga bagong salita kung makikita ang mga ito
Pasibong mag-aaral o nerd sapagkat nanganaglap g mga mag-aaral na kung

sino sa tingin niya ang makapagdadagdag ng impormasyon o kaalaman na
wala pa siya. Authority-oriented ibig sabihin mayroon siyang tiwala sa
kakayahan at katalinuhan ng mga taong nakakataas sa kaniya.
Multiple Intelligences
30
Isang napakahalagang teorya ang binuo ni dr. Howard Gardner noong 1983, ang
teorya ng Multiple Intelligence. Ayon sa teopryang ito, ang mas angkop na tanong ay
“Ano ang iyong talino” at hindi, “Gaano ka katalino?” ayon kay Gardner, bagama’t
lahat ay may angking likas na kakayahan, iba’t-iba ang mga talino o talento.
1. Verbal/Linguistic- Ito ay ang talino sa pagbigkas o pagsulat ng salita. Kadalasan ang

mga taong may taglay na talinong ito ay mahusay sa pagbabasa, pagsulat,
pagkuwento, at pagmemorya ng mga salita at mahahalagang petsa. Mas madali
siyang matuto kung nagbabasa, nagsusulat, nakikinig, o nakikipagdebate. Mahusay
siya sa pagpapaliwanang, pagtuturo, pagtatalumpati, o pagganyak sa pamamagitan
ng pananalita. Madali para sa kanya ang matuto ng ibang wika. Halimbawa ng mga
taong may ganitong talino ay: writers, lawyers, journalists, speakers, trainers, copy-
writers, english teachers, poets, editors, linguists, translators, PR consultants, media
consultants, TV and radio presenters, voice-over artistS
2. Matematikal/ Logical- Taglay ng taong may talino nito ay mabilis ang pagkakatuto sa
pamamagitan ng pangangatwiran at paglutas ng suliranin (problem solving). Ito ay
talinong may kaugnay ng lohika, paghahalaw at numero. Gaya ng inaasahan, ang
talinong ito ay may kinalaman sa kahusayan sa matematika, chess, computer
programming at iba pang kaugnay na gawain. Gayunpaman, mas malapit ang
kaugnayan nito sa kakayahan sa siyentipikong pag-iisip at pagsisiyasat, pagkilala ng
abstract patterns, at kakayahang magsagawa ng mga nakalilitong pagtutuos.
Halimbawa ng mga taong may ganitong talino ay: scientists, engineers, computer
experts, accountants, statisticians, researchers, analysts, traders, bankers
bookmakers, insurance brokers, negotiators, deal-makers, trouble-shooters, directors
3. Visual or Spatial- Ang mga taong may talinong visual/spatial ay mabilis matuto sa
pamamagitan ng paningin at mag-ayos ng mga ideya. Nakagagawa ng mga ideya at
kailangan din niyang makita ang paglalarawan upang maunawaan ito. May
kakayahang siyan na makita sa kaniyang isip ang mga bagay upang makalikha ng
isang produkto o makatuklas ng isang produkto o makalutas ng suliranin. May
kaugnayn din ang talinong ito sa kakayahn sa matematika. Halimbawa ng mga taong
31
may ganitong talino ay: artists, designers, cartoonists, story-boarders, architects,
photographers, sculptors, town-planners, visionaries, inventors, engineers, cosmetics
and beauty consultants:
4. Musical/Rhythmic- Ang taong nagtataglay ng talinong ito ay natututo sa

pamamagitan ng pag-uulit, ritmo, o musika. Hindi lamang ito pagkatuto sa
pamamagitan ng pandinig kundi pag-uulit ng isang karansan Halimabawa ng mga
taong may ganitong talino ay: musicians, singers, composers, DJ's, music
producers, piano tuners, acoustic engineers, entertainers, party-planners,
environment and noise advisors, voicecoaches.
5. Bodily/ Kinesthetic- Ang taong may ganitong talino ay natututo sa pamamagitan ng

mga kongkretong karanasan o interaksiyon sa kapaligiran. Mas natututo siya sa
pamamagitan ng paggamit ng kaniyang katawan, tulad halimbawa ng pagsasayaw o
paglalaro. Sa kabuuann, mahusay siya sa pagbubuo at paggawa ng mga bagay
gaya ng pagkakarpintero. Mataas ang tinatawag na muscle memory ng mga taong
may ganitong talino. Halimbawa ng mga taong may ganitong talino ay: dancers,
demonstrators, actors, athletes, divers, sports-people, soldiers, fire-fighters, PTI's,
performance artistes; ergonomists, osteopaths, fishermen, drivers, crafts-people;
gardeners, chefs, acupuncturists, healers, adventurers
6. Interpersonal- Ito ang talino sa interaksiyon o pakikipag-uganayan sa ibang tao. Ito

ang kakayahan na makipagtulungan at makiisa sa isang pangkat. Ang taong
nabibilang dito ay kadalasang bukas sa kaniyang pakikipagkapwa o extrovert. Siya
ay sensitibo at mabilis na nakatutugon sa pagbabago ng damdamin, motiobasyon, at
disposisyon sa kapwa. Mahusay siya sa pakikipag-ugnayan nang may pagdama at
pag-unawa sa damdamin ng iba. Siya ay epektibo bilang pinuno o tagasunod.
Halimbawa ng mga taong may ganitong talino ay: therapists, mediators, leaders,
counsellors, politicians, eductors, sales-people, psychologists, teachers, doctors,
healers, organisers, carers, advertising professionals, coaches and mentors; (there is
clear association between this type of intelligence and what is now termed'Emotional
Intelligence' or EQ)
7. Intrapersonal- Sa talinong ito natututo, ang tao sa pamamagitan ng damdamin,

halaga, at pananaw. Ito ay talinong kaugnay ng kakayahang magnilay at masalamin
ang kalooban. Karaniwang ang taong may ganitong talino ay malihim at mapag-isa o
introvert. Mabilis niyang nauunawaan at natutugunan ang kanyang nararamdaman at
motibasyon. Malalim ang pagkilala niya sa kanyang angking talento, kakayahan at
kahinaan. At lahat ng tao na nasa proseso ng pagbabago ng pang-unawa sa sarili,
sa paniniwala, at mga gawain na may kinalaman sa sarili, sa iba, at sa komunidad na
kanyang ginagalawan.
8. Naturalist- ito ang talino sa pag-uuri, pagpapangkat at pagbabahagdan. Madali

niyang makilala ang mumunti mang kaibahan sa kahulugan (definition). Hindi lamang
32
ito angkop sa pag-aaral ng kalikasan kundi sa lahat ng larangan. Halimbawa ng mga
taong may ganitong talino ay: Botanist, farmer, environmentalists
9. Existentialist- ito ay talino sa pagkilala sa pagkakaugnay ng lahat sa daigdig. “ Bakit

ako nilikha?” “Saan ako nanggaling?” Ano ang papel na ginagampanan ko sa
mundo?”. Ang talinong ito ay naghahanap ng paglalapat at makatotohanang pag-
unawa ng mga bagong kaalaman sa mundong ating gingalawan. Halimbawa ng mga
taong may ganitong talino ay: Mga pilosopo, theorist, mga pari o pastor
Iba pang paglalarawan sa Uri ng Mag-aaral

33

*Borabo Milagros Lim; Borabo Heidi Grace Lim. (2015).Interactive and innovative
*Serrano Erlinda; Paez Ana Ruby M.(2015).Principles of teaching I. Quezon City,
Manila:Adriana Pub
*Michael, Corozo. (2015).Ambagan 2013: mga salita mula sa ibat' ibang wika sa
pilipinas. Quezon City : The University of the Philippines Press
*Pawilen, Greg Tabios.(2016). Teaching profession passion and mission. 1st
edition. Quezon City: Rex Book Store Trading
*Harris, Mark (2016) How to develop the habits of outstanding teaching : a practical
guide to secondary teachers , New York, NY : Routledge
*Retrieved from: https://www.scribd.com/document/412625665/Mga-Uri-ng-mag-
aaral-Estratehiya-sa-pagtuturo-at-Multiple-Intelligences
*Retrieved from: https://www.slideshare.net/elviraregidor9/pagtuturo-ng-filipino-1
34
Let’s Check
Gawain 1. Gumuhit ng venn diagram. Ibigay ang pagkakatulad at pagkakaiba
ng guro at ng mag-aaral.
Gawain 2. Basahin nang mabuti ang mga tanong, Bilugan ang titik ng napiling
sagot.
1. Paano mo kilalanin ang guro sa ngayon lalong makapangyarihan sapagkat
siya'y lalong handa?
a. matamlay at hindi kawiliwili ang pagtuturo
b. lalong marunong at lalong dalubhasa
c. kawiliwili magturo kasi kailangan
d. palaging handa para sa obserbasyon
2. Ano ang ibig sabihin ng "Nasa Balikat ng Guro ang Pagtuturo sa Kabataan"?
a. pasanin ng guro ang lahat ng problema ng mag-aaral
b. tulungan ng guro ang mahirap na mag-aaral
c. mahalaga ang karunungang tinuturo ng guro
d. mahalaga ang malaking sahod sa mga guro
3. Kapag ang naturang gawain o tungkulin ay nagagampanan ng isang guro.
Ano ang masasabi natin sa guro?
a. may angking talino
b. may tiwala sa sarili
c. nagtamo ng tagumpay
d. siya'y may kapangyarihan sa pagtuturo
4. Ano ang panghalina ang gawaing pagtuturo ng guro?
a. pakikilahok ng mag-aaral na puno ng pag-asa na may kawilihan at sigla
b. kagalitan ang mag-aaral kung hindi sasali sa gawain
c. bigyan na mataas na marka ang mag-aaral kapag aktibo sa mga gawain
d. pabayaan lang ang mag-aarak kung ayaw sasali sa gawain
5. Ito ay istilo sa pahkatuto ng isang mag-aaral kung saan nakapaloob dito ang multiple
intelligences ng mga mag-aaral.
a. Learning style c. learning methods
b. Learner-centered d. learning approach
6. Isang uri ng mag-aaral na natuto kung may nahahawakan, nakikita at nararansan niya
ang mga konseptong dapat na matutunan.
a. authority oriented c. komunikatibo
b. analitikal d. concrete
35
7. Ang mag-aaral na magaling sa pakikipagtalastasan sa mga kapwa mag-aaral, mahilig
makisangkot sa mga talakayan, kolaboratibo at kooperatibong gawain.
a. Intrapersonal c. interpersonal
b. Naturalist d. lohikal-matematikal
8. Si Jessa ay nahihrapan sa asignaturang matematika ngunit sa drafting na asignaturang
matataas na iskor ang kanyang mga nakukuha sa mga gawain. Isa siyang mag-aaral na
____.
a. Bodily kinesthetic c. biswal-spatial
b. Musical d. naturalist
9. Ngapagawa ang guro ng diary para bilang gawain sa talakayang gamit ng wikang
personal. Anong multiple intelligences ang pwedeng mdebelop ng mga mag-aaral sa
gawaing diary?
a. intrapersonal c. biswal-spatial
b. linggwistika d. naturalist
10. Anong uri ng mag-aaral ang estratehiyang nais gawin ay ang pagbasa, pagsuri ng
kamalian, at pagtuklas ng kongklusyon
11. Nais ng mag-aaral na ito na mag-isang matutuhan ang balarila sa Filipino o ang guro
ang magpapaliwanag ng lahat ng tungkol sa wika.
12. Ito ang makabagong pagtuturo
a. Ang guro ang magtatalakay sa lahat ng pagkakaton.
b. Ang guro ang maglalahad ng mga paksain para matutunan ng mga mag-aaral
c. Ang mga mag-aaral ay magkakaroon ng pambahay lamang na gawian bilang
istratehiya
d. Ang guro ang taga-gabay at ang mga mga-aaral ang nasa sentro ng pagtuturo at
pagkatuto.
13. Ano ang pangkasalukuyang hamon sa mga guro ng Filipino?
a. Maging malikhain guro para humubog ng malihaing mag-aaral sa loob ng malikhaing
silid-aralan
b. Maging 21st century na guro na alinsunod sa paggamit ng teknolohiya
c. Maging mapanuri at malikhain sa paglalahad ng paksa
d. Maging taga-gabay lamang sa kabuuang pagtuturo at pagkatuto.
14. Bakit mahirap ang pagtuturo sa isang di likas na guro?
a. wala pang kahandaan sapagtuturo
b. kulang ang kakayahan sa pagtuturo
c. hindi para sa kanya ang pagtuturo
d. kulang ang karanasan sa pagtuturo
15. Kung ang guro ay mapagmasid ano agad-agad ang mapapansin sa klase?
a. mga bagay sa paligid
b. kaibahan ng mga mag-aaral
c. napapansin kung ano ang sa loob ng silid
d. napapansin ang kasamahang guro
16. Isang panlahat na pagpaplano para sa isang sestimatikong paglalahad ng wika at batay
ito sa isang dulog.
a) silabus b) dulog
c) pamaraan d) teknik
17. Mga tiyak na gawain na malinaw na makikita sa pagtuturo at konsistent sa isang
pamamaraan at katugong dulog.
a) silabus b) dulog
36
18. Isang set ng mga pagpapalagay hinggil sa kalikasan ng wika, pagkatuto at pagtuturo.
a) silabus b) dulog
19. Isang disenyo sa pagsasagawa ng isang particular na programang pangwika.
a) silabus b) dulog
20. Ito ay isang pamamaraan upang malaman ang natutuhan ng mag-aaral pagkatapos ng
pagtatalakay
a) pagsulat b) pagbasa
c) pagtataya d) pagbibigay ebalwasyon
21. Isang kagamitang panturo na maaring mga grap, tsart, map at iba.
a) presentasyon biswal b) kagamitang panturo
c) banghay aralin d) modyul
22. Ito’y mga kasanayang motor at manipulado na nangangailangan ng koordinasyong
neuromascular.
a) kognitibo b) layunin
c) pandamdamin d) saykomotor
23. Kasanyang nagpapaalas ng lawak ng talasalitaan ng isang mag-aaral
a) pagbasa b) pakikinig
c) pagsasalita d) pagsulat
24. Nagagamit sa kasayang ito ang kaalaman sa ponolohiya at wastong pagbigkas
a) pagbasa b) pakikinig
c) pagsasalita d) pagsulat
25. Kasanayang pag-unawa sa istruktura at kahulugan ng pangungusap at talata
a) pagbasa b) pakikinig c) pagsasalita d) pagsulat
37
Let’s Analyze
Gawain 1. Dahil natutuhan muna ang gampanin ng guro at ng mag-aaral sa
pagsasagawa ng epektibong pagkatuto at pagtuturo, ngayon sagutin ang mga
sumusunod na katanungan. Ipaliwanag nang maayos ang bawat sagot sa mga
katanungan.
1. Bakit baga kailangang malaman ng guro ang kaibahan ng mga mag-
aaral?
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________
2. Ano ang dapat isaalang-alang ng isang guro ng mag-aaral para

mapagtagumpayan ang pagkatuto at pagtuturo.
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
38
___________________________________________________________________________
___________
3. Bumuo o gumuhit ng grap o mapa na nagpapakita ng pagkakaugnay-
ugnay ng mga terminong natalakay.
In a Nutshell
Gawain 1. Ang pag-aaral tungkol sa guro at mag-aaral dagdaga pa diyan ang
mga terminolohiya na may kaugnayan sa pagtuturo at pagkatuto ay unang
batayan para sa mas malakawang pagkatuto ng asignaturang ito.
Batay sa natalakay at mga gawain na iyong naisagawa, isulat mga argumento o

mga natutuhan mo tungkol sa paksa. May naisulat, maari mo itong dagdagan pa.
Ang mga ito ay:

 Visual/ Spatial……………………..Pampaningin/nakikita
 Verbal/linguistic…………………….Pagsasalita/mga sinasalita
 Musikal/Rhythmic…………………..Musika/ritmo/melodya
 Logical/Mathematical…………….Data beses, pagsasaayos, pagtataya
 Bodily/Kinesthetic………………….Aksyon, pagkilos, pagsasagawa
 Interpersonal/Sosyal….. ………….Pakikihalubilo
 Intrapersonal/Introspective…….Pagsasarili, pagmumuni-muni
 Naturalist………………………………...Makakalikasan, palamasid
Ikaw naman!
1. ___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________
2. ___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________
3. ___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________
39
4. ___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________
5. ___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________
6. ___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________
7. ___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________
Q&A List
maaring itanong sa guro sa pamamagitan ng LMS o sa iba pang paaran at isulat
ang mga sagot sa iyong mga tanong. Ang gawaing ito ay makatutulong sa iyong
pagbabalik-aral.
Tanong/Isyu Sagot
1.
2.
3.
4.
5.
Keywords Index
Guro Mag-aaral
Presentasyong Biswal Spiral progression o binalangkas
napapaunlad
Silabus ng Kurso Banghay ng Pagtuturo
Modyul Pampagturo Pagbasa
Pagsusulit Pagtataya
40
Pagsulat Pabuod o Inductive
Pagdulog nosyonal/functional Patuklas (Discovery)
Domeyn pangkabatiran/kognitib Domeyn Pandadamin
Competence versus Performance Pangalwang Wika
Domeyn Saykomotor Dulog Microwave
Pagdulog sa Pagtuturo ng Panitikan Pagdulog Konseptwal
Pamamaraan Pasaklaw o deductive
Pabalak (Project)
Big Picture
inaasahang:
3. Nasusuri ang ponolohiya, morpolohiya, semantika at sintaksis;

4. Nailalahad ang mga tuntunin sa pagtuturo ng Wikang Filipino batay sa
ortograpiya.
Big Picture in Focus: ULO 3. Nasusuri ang ponolohiya, morpolohiya,

semantika at sintaksis.
Metalanguage
Sa bahaging ito, matutuhan ninyo ang estruktura ng wika batay sa ponema,

morpema at sinatksis. Inaasahan na ang matutunan mo sa bahaging ito ay magiging
batayan sa iyong pagtuturo sa wika.
1. Ponema – makabuluhang tunog

2. Morpema – makabuluhang salita
3. Sinatksis – makabuluhang palabuuan

naglalaman ng mas malawakang pagtatalakay tungkol wika.
Essential Knowledge
Para isagawa ang ULO3, kinakailangang ganap mong maintindihan ang wika
na makatutulong sa pag-unawa mo sa mga sumusunod na mga pahina. Tandaan,
maari kang gumamit pa ng ibang sanggunian para sa mas malawakang
pagkaunawa tulad ng aklat, mga artikulo, teksto, at iba pa na makikita at makukuha
mula sa silid-aklatan ng unibersidad tulad ng ebrary, search.proquest.com etc.
PONEMA
41
Ponolohiya – ito ay pag-aaral sa maliliit na yunit ng tunog/ ponema na may
kahulugan.
 Ponolohiya- ang tawag sa pag-aaral ng mga pattern ng mga tunog ng wika.
 Ponema- ito ay binubuo ng makabuluhang tunog
Articulatory phonetics- isang paraan upang ilarawan kung paano binibigkas

ang mga fonema ng isang wika.
Tatlong salik ang kailangan upang makapagsalita ang tao:
1. ang pinanggagalingan ng lakas o enerhiya
2. ang kumakatal na bagay o artikulador
3. ang patunugan o resonador
Mailalarawan ang mga katinig ng Filipino sa pamamagitan ng limang punto ng

artikulasyon:
1. Panlabi- ang ibabang labi ay dumidiit sa labing itaas. /p,b,m/
2. Pangngipin – ang dulo ng dila ay dumidiit sa loob ng mga ngiping itaas. /t,d,n/
3. Panggilagid – ang ibabaw ng dulo ng dila ay lumalapit o dumidiit sa punong
gilagid. /s,l,r/
4. (Pangngalangala) Velar – ang ibabaw ng puno ng dila ay dumidiit sa velum o
malambot na bahagi ng ngalangala. /k,g,n/
5. Glottal – ang mga babagtingang ay nagdidiit o naglalapit at hinaharang o inaabala
ang presyon ng papalabas na hininga upang lumikha ng paimpit o pasutsot na
tunog.
Dalawang Uri ng Ponema:
Ponemang Segmental – ang mga tunog ay tinutumbasan ng letra o titik upang ito
ay mabasa at mabigkas.
Halimbawa:
 Ponemang Katinig
 Ponemang Patinig
 Diptonggo
 Klaster
May 7 diptonggo sa Filipino - ay,ey,iy,oy,uy,aw,iw
Mala-patinig - w,y
May klaster o kambal-katinig – Ito ang magkakasunod na katinig sa loob ng isang

pantig
Ang pares minimal – Ito ay pares ng salita na magkaiba ng kahulugan ngunit may
katulad ng bigkas maliban sa isang ponema sa parehong posisyon
Ponemang Suprasegmental – ang mga tunog ay tinutumbasan ng simbolo upang

ito’y mabasa at mabigkas.
Ponolohiya
42
 Patern o kumbinasyon ng mga tunog sa loob ng isang wika
 Ponema- pinakamaliit ngunit pinakamakahulugang yunit ng tunog ng isang
wika.
Mga Ponemang Segmental

Ito ay makabuluhang tunog sa Filipino na ginagamitan ng mga katumbas na titik
upang mabasa at mabigkas.
Kabilang dito ang mga ponemang katinig, patinig, diptonggo,at klaster.
Mga Ponemang Katinig

Ang mga katinig ng Filipino ay maisasaayos ayon sa punto o paraan ng
artikulasyon at kung ang mga ito ay binibigkas nang may tinig o walang tinig.
Posisyon ng Bahagi ng Harap Bahagi ng Dila
Dila sa Pagbigkas Sentral Likod
Mataas i (ə) u
Gitna e a o
Mababa
Mga Ponemang Patinig
Ang mga patinig ng Filipino ay maiaayos sa tsart ayon sa kung aling bahagi
ng dila ang gumagana sa pagbigkas ng isang patinig-unahan,sentral,likod---at kung
ano ang posisyon ng nasabing bahagi sa pagbigkas---mataas,nasa gitna, o mababa.
Ang /i/, halimbawa, ay tinatawag na mataas-harap sapagkat kapag binibigkas ito,
ang harap ng bahagi ng dila ang gumagana na karaniwan ay umaarko nang pataas.
May limang pangunahing patinig ang wikang Filipino: ang /a/. /e/,/i/,/o/, at /u/. Gayon
man, mapapansing isinama sa tsart ang pomemang (ə) (schwa) na gamitin sa
Pangasinan, ilang pook sa Ilokos,Maranaw,at iba pang lugar sa Pilipinas.
Sa maraming katutubong wika ng Pilipinas at maging sa wikang Filipino, mga
allophone,o maaaring mapagpalit-palit ang mga tunog ng /e/ at /i/, gayon din ang
mga tunog ng /o/ at /u/. Tulad nito:
/lala·keh/~/lala·kih/ ‘man’
/baba·eh/~/baba·ih/ ‘woman’
/Miyer·koles/~/Miyer·kules? ‘Wednesday’
Mga Diptonggo
Tumutukoy ang diptonggo sa mga pinagsamang tunog ng isang patinig (a,e,I,o,u) at
isang malapatinig (w,y). Nasa ibaba ang tsart ng mga diptonggo sa wikang Filipino.
Posisyon ng Bahagi ng Harap Bahagi ng Dila
Dila sa Pagbigkas Sentral Likod
Mataas iw, iy uy
Gitna ey oy,ow
Mababa ay,aw
Halimbawa:
aywan baytang alay
awdisyon restawran dilaw
43
Mga Klaster
Ang mga klaster o kambal-katinig sa Filipino ay dumarami dahil sa pagpasok
ng mga Sali8tang Ingles sa wikang Filipino. Ang klaster ay ang mga magkakabit na
dalawang magkaibang katinig sa isang pantig.
Halimbawa:
blakboard brigada kard
kliyente krokis nars
komonwelt transportasyon dimpols
Mga Ponemang Suprasegmental

Tumutukoy ang mga pomemang suprasegmental sa mga kahulugang yunit ng
tunog na karaniwang di tinutumbasan ng titik o letra sa pagsulat. Kabilang sa mga
pomemang suprasegmental ang tono(pitch),haba(length),diin(stress),at
antala(juncture).
 Tono
Ang tono ay paraan ng pagbigkas na maaaring malambing,pagalit,mabilis na parang
nagmamadali,mahina at iba pa. Naiiba-iba ang tono o pagtaas at pagbaba ng tinig
sa wikang Filipino batay sa iba’t ibang layunin at damdamin ng nagsasalita.
Halimbawa maiiba-iba ang intonasyon sa sumusunod na pangungusap ayon sa
inihahayag na damdamin ng nagsasalita.basahin ang mga pangungusap batay sa
ipinahahayag na emosyon:
Ikaw nga! (nagulat)
Ikang nga! (pagalit)
Ikaw pala. (ordinaryong pagbati)
Ikaw pala. (walang interes na pagbati)
 Diin
Ginagamit sa gramatikang ito ang dalawang magkahiwalay na bar (//) upang
maglaman ng notasyong ponemik na sisimbolo sa paraan ng pagbigkas ng isang
salita. Ginagamit din ang tuldok /. / upang matukoy ang pantig o silabol ng isang
salita na may diin (stress). Ito ay nangangahulugan naman ng pagpapahaba ng
pantig na lagging may kasamang patinig. Tulad ng sumusunod kung saan may diin
at pinahahaba ang pantig na sinusundan /./ :
/kasa.ma/*=companion
/kasama/=tenant
/magnana.kaw/=thief
/magna-na.kaw/= will steal
/magna.nakaw/=will go on stealing
 Punto at Intonasyon
Tumutukoy ang punto sa kakaibang pagbigkas ng isang grupo ng mga tao.
Halimbawa sa rehiyong Tagalog, iba-iba ang punto ng mga Batangenyo,Kabitenyo,
taga-Quezon,Rizal,Bataan, at iba pang nasa Katagalugan. Sa pagsasalita pa
lamanmg, matutukoy agad kung saan nagmula ang isang tao, lalo pa’t gumagamit
siya ng “Ala e!” kung taga- Batangas, ng “Aru!” kung taga- Quezon at iba pa. ang
ilang lugar naman sa Cebu na gumagamit ng “Agi!”
 Hinto
Ito ay ang pagtigil sa pagsasalta na maaring panandalian (sa gitna ng
pangungusap), o pangmatagalan (sa katapusan ng pangungusap). Sa pasulat na
44
komunikasyon, sinisimbolo ng kuwit (,) ang panandaliang paghinto at ng tuldok (.)
ang katapusan ng pangungusap.
Halimbawa:
Juan Carlo Jose ang pangalan niya.//
(tinutukoy si Juan Carlo Jose at sinasabi ang kanyang buong pangalan.Maaring
itinuturo lamang si Juan Carlo Jose, o maari rin naming kaharap siya ng mga nag-
uusap.)
Alpabetong Filipino
Ang alpabetong Filipino ay binubuo ng 28 letra na ang ayos:
A, B, C, D, E, F, G, H, I, J, K, L, M, N, Ñ, NG, O, P, Q, R, S, T, U, V, W, X, Y, Z,
Sa 28 letrang ito ng alpabeto, 20 letra ang nasa dating ABAKADA ( A, B, K,
D, E, G, H, I, L, M, N, O, P, R, S, T, U, W, Y), at 8 letra ang dagdag ditto ( C, F, J, Ñ,
Q, V, X, Z ) na galling sa mga umiiral na wika ng Pilipinas at sa ibang wika.
Ang ngalan ng mga letra. Ang tawag sa mga letra ng alpabetong Filipino ay ayon sa
tawag-Ingles maliban sa Ñ (enye) na tawag-Kastila.
Ang Kaurian ng Palatunugan sa Wikang Filipino:

A. Malumay
1. Ito ay binibigkas ng marahan o banayad at walang impit sa lalamunan.
2. Ito ay hindi ginagamitan ng bantas o tuldik.
3. Maaaring magtapos sa patinig o katinig.
Mga halimbawa:
buhay kawayan kama
halaman gulay pagkain
B. Mabilis
1. Ito ay binibigkas ng tuluy-tuloy at walang impit sa lalamunan.
2. Ito ay ginagamitan ng bantas na pahilis.
3. Ito ay karaniwang nagtatapos sa patinig o katinig.
Mga halimbawa:
buhay katawan dalawa
mapula marumi makulit
C. Malumi
1. Ito ay binibigkas ng marahan o banayad ngunit may impit sa lalamunan.
2. Ito ay ginagamitan ng bantas na paiwa (‘).
3. Ito ay karaniwang nagtatapos sa patinig.
Mga halimbawa:
makata muta suka
sakali puno bata
D. Maragsa
1. Ang diing maragsa ay binibigkas ng tuluy-tuloy ngunit may impit sa
lalamunan.
2. Ito ay karaniwang nagtatapos sa patinig.
3. Ang bantas na ginagamit ay pakupya (^).
45
MORPEMA
– ito ay tumutukoy sa mga makahulugang yunit ng isang salita.
Morpolohiya – ito ay pag-aaral sa mga makahulugang yunit ng salita / morpema.
Ang Morpolohiya/Palabuuan – Ito ang pag-aaral ng morpema ng isang wika

at ang pagsasama ng mga ito upang makabuo ng salita. Ang morpema ay
ang pinakamaliit na yunit ng isang salita.
 Mga Pagbabagong Morpoponemiko
Ito ang anumang pagbabagi sa karaniwang anyo ng isang morpema dahil sa
impluwensiya ng kaligiran nito. Ang kaligiran ay ang mga katabing ponema na
maaaring makaimpluwensiya upang makapagbago sa anyo ng morpema.
 Mga Uri ng Pagbabagong Morpoponemiko

1. Asimiliasyon – Ito ang pagbabagong nagaganap sa salitang-ugat sa panlapi.
2. Pagpapalit ng ponema – May mga ponemang nababago o napapalitan sa
pagbubuo ng mga salita.
3. Metatesis – Pagbabago kapag ang salitang-ugat na nagsisimula sa /i/ o /u/ ay
ginigitlapian ng /in/, ang /i/ o /u/ ng salitang-ugat at ang /n/ ng gitlapi ay
nagpapalit ng posisyon.
4. Paglilipat-diin – May mga salitang nagbabago ang diin kapag nilalapian.
Maaaring malipat ng isa o dalawang pantig ang diin patungo sa huling pantig
patungong simula ng salita.
Anyo ng morpema
 Morpemang Payak
 binubuo lamang ng salitang ugat.
 Ito ay mga salitang-hubad dahil sa hinubaran ang salita ng panlapi o
walang kasamang panlapi.
 malayang morpema, ito ay maaaring makapag-isa o may taglay na
kahulugan kahit walang kasamang panlapi.
Halimbawa:
Itlog, langit, bahay, yaman, talino, diwa, sulat, atbp.
 Morpemang binubuo ng panlapi
 ang mga panlapi, kahit hindi buong salita, ay mayroon parin kahulugan
dahil sa dumadagdag ito sa kahulugan ng salitang ugat.
 di-malayang morpema; hindi makikita ang tiyak na taglay na kahulugan
hanggang hindi naisasama sa ibang morpema.
Halimbawa:
ma- + bait
ma- + talino
Mga uri ng morpema

 Morpemang may kahulugang leksikal
 mga morpemang may natatanging kahulugan na madaling malaman.
 Content-morphemes
 Open class, dahil sa maari itong madagdagan ng mga bagong salita.
Halimbawa:
dahon, ganda, lakad, at karunungan
46
 Morpemang may kahulugang pangkayarian

 Mga morpemang nag bibigay ng impormasyon tungkol sa gramatikal
na gamit sa pamamagitan ng pag-uugnay ng mga salita sa
pangungusap.
 Ito ay nakapagpapalinaw ng kahulugan ng buong pangungusap.
 Function-morphemes
 Close class, dahil sa hindi ito nadadagdagan ng mga bagong
miyembro.
Halimbawa:
ang, si, ng, sa, pero, dahil, kung, kahit, atbp.
PANGNGALAN – Sa tradisyunal na balarila at kahulugang semantikal, ang

pangngalan ay tumutukoy sa mga salitang sumisimbolo sa ngalan ng tao, bagay,
hayop, lugar, pangyayari, katangian at kalagayan.
 Tao – anak, mamamayan, sundalo
 Bagay – tubig, computer, buto
 Hayop – ibon, ahas, Zebra
 Lugar – kusina, ospital, EDSA
 Damdamin – pag-ibig, pagkatuwa, galit
 Katangian – kabaitan, katapatan, katamaran
 Kalagayan – kasaganaan, kahirapan, paghihirap
Mga Uri ng Pangngalan Ayon sa Konsepto:

Kongkreto Hal. Ina, Bentilador, Kaklase
Abstrakto Hal. Tuwa, pag-awit, kabayanihan
Mga Uri ng Pangngalan Ayon sa Kayarian:

 Payak Hal. Abo, tubig, ama, galit, dunong
 Maylapi Hal. Aklatan, lamayan, awayan, kaopisina, kabanalan,
pinagsumikapan
 Tambalan Hal. Kapitbisig, hampaslupa, bahay-aliwan, balikbayan, silid-
aklatan
 Inuulit Hal. Bali-balita, Sali-salita, sabi-sabi, tau-tauhan
Mga Uri ng Pangngalan Ayon sa Katangian:

 Pambalana Hal. Doktor, sabon, ospital, paligsahan
 Pantangi Hal. Dr. Reyes, Palmolive, Manila Medical Center, Bb. Pilipinas
Ayon sa Kasarian:
 Panlalaki Hal. Senador, kuya, tandang, hari, manong
 Pambabae Hal. Senadora, ate, inahin, reyna, manang
 Di – Tiyak Hal. Mambabatas, mananahi, manok, pinuno, kamag-
anak
 Walang Kasarian Hal. Senado, tahian, gunting, itlog, korona
Ayon sa Kailanan:
 Isahan
47
Hal. Ang bata, ng puno, sa balde, isang aklat, si Noel, ni Paolo, kay Joshua,
isang digmaan
 Dalawahan
Hal. Magkapatid, magbayaw, maglolo, dalawang tao, dalawang mesa, dalawang
kilometro
 Maramihan
Hal. Ang mga kongresista, ng mga dokumento, sa mga tagapagbalita, maraming
artista, limang lalaki, magkakasama, magkakapatid.
PANGHALIP – ito ang mga panghahalili sa salitang pangngalan.

Tatlong Uri ng Panghalip:
 Panao
Hal. Bago ang sapatos ko.
Iyan ang bahay nila.
Kukunin natin ang mga libro.
Nabaitan siya sa titser.
 Pamatlig
Hal. Iyan ang dala ko.
Iyon ang dala ko.
Ito ang dala ko.
May pulis sa kanto.
May pulis dito.
May pulis doon.
 Pananong
Hal. Sino ang nagbabasa?
Kanino sinabi ang sagot?
Ano ang gusto mo?
Ano ang nangyari?
Kailan aalis ang barko?
Tagasaan ang banyaga?
PANG- URI – Ang pang-uri ay salita o lipon ng mga salita na iniuugnay sa

pangngalan at panghalip upang maipakita ang katangian na ikinatatangi nito.
Kaanyuan ng Pang-Uri:
 Payak
Hal. Buhay, dinamiko, banal, payat
 Maylapi
Hal. Kabalt, kalahi, kamukha, marunong, mabulaklak, mabuhangin,
mapagmataas
 Tambalan
Hal. Agaw-buhay, kapus-palad, taos-pusong
 Inuulit
Hal. Sunod-sunod, abot-abot, hinay-hinay
Kaantasan ng Pang-Uri:
 Magkatulad
Hal. Kadugo, kapanahon, kababayan, kapangalan, kawika
 Di – Magkatulad
Hal. Di-kasintalino, di-kasinlakas, di-gaano, lalo nang mataas, higit na matapang
48
PANDIWA – Ito ay mga salitang nagpapahayag ng kilos, aksiyon o gawa, proseso o

pangyayaring karaniwang sadya o di sadya, likas o di-likas at karanasan o
damdamin.
Anyo ng Pandiwa
 Payak
Hal. Lakad, upo, labas, takbo
 Maylapi
Hal. Kumain, magluto, tinapos, magkantahan
Aspekto ng Pandiwa:
 Perperpektibo – kilos na nasimulan at natapos na.
Hal. kumain
 Perpektibong Katatapos – katatapos palamang ang kilos.
Hal. Kakakain
 Imperpektibo – kilos na nasimulan ngunit hindi pa tapos.
Hal. Kumakain
 Kontemplatibo – kilos na hindi pa nasimulan o mangyayari pa lamang.
Hal. Kakain
Pokus ng Pandiwa:
 Tagaganap
 Layon
 Direksiyonal
 Ganapan
 Kagamitan
 Tagatanggap
Tagaganap
Halimbawa Lumikas ang mga biktima ng lahar.
Namitas ng mangga sa kanilang puno si Rudy.
Nagkikita kami araw-araw
Layon
Halimbawa Ginawa niya ang kanyang homework kagabi.
Kinakain ni Rona ang lansones.
Binili ko ito/iyan.
Ibigay mo ito sa kanya.
Ilalagay ko iyan dito.
Pag-aaralan mo ang paksang ito,
Direksiyonal
Halimbawa Pasyalan mo si Ana sa opisina.
Pinuntahan namin iyon.
Tinabihan niya ang bata.
Bigyan mo siya nito.
Ganapan
Halimbawa Pinaglaban ko ang batya.
Pinaglalaruan nila ang kuwarto ko.
Paglulutuan ko ito/iyon.
Kagamitan
49
Halimbawa Ipinambili niya ng mga regalo ang unang suweldo niya.
Ipinamunas ni Rod sa silya ang kanyang panyo.
Ipansulat mo ito/iyan.
Tagatanggap
Halimbawa Ikinuha ko si Nene ng malamig na tubig.
Ipagluto niya ng karekare ang mga panauhin.
Ipamili mo ako ng mga gulay sa Baguio.
Ipaglaba mo nga ako.
Sanhi
Halimbawa Ikinalungkot namin ang pag-alis niya.
Ikatutuwa ko ang pagbabago mo.
Ikinalulugod ko iyon.
PANG-ABAY - Ito ay nagbibigay buhay sa pandiwa, pang-uri o kapwa pang-abay.
Mga Pang-abay na naililipat ang posisyon
 pamanahon
 panlunan
 pamaraan
 benepaktibo
 kawsatibo
 pangkaukulan
 Pamanahon
Halimbawa Nagsimula silang magtrabaho noong Lunes.
Noong Lunes, nagsimula silang magtrabaho.
 Panlunan
Halimbawa Kumakain siya sa eskuwelahan.
Sa eskuwelahan siya kumakain.
Dyanitor siya sa aming eskuwelahan.
Sa aming eskuwelahan siya ay dyanitor.
 Pamaraan
Halimbawa Lumalakad nang banayad ang bata.
Ang bata ay lumakad nang banayad.
 Benepaktibo
Halimbawa Ginawa niya ang trabaho para sa iyo.
 Kawsatibo
Halimbawa Pinili siya dahil sa kakayahan niya.
 Pangkaukulan
Halimbawa Nagkuwento siya hinggil sa giyera.
Nagbalita siya ukol sa pulitika.
PANG-ANGKOP – ito ang mga katagang ginagamit sa pagdurugtong ng modifier o

panuring sa salitang tinuturingan.
Dalawang Uri ng Pang-angkop :
 ng – ikinakabit ito sa mga salitang nagtatapos sa patinig.
Hal. Batang makulit.
Maikling kuwento
Pusong mamon.
 na – ikinakabit ito sa mga salitang nagtatapos sa katinig maliban sa – n.
Hal. Singsing na bago.
Ilaw na maliwanag.
50
Mabait na bata.
Kapag nagtatapos sa katinig na n ang unang salitang ikinakabit hindi na ginagamit

ang na. sa halip dinagdagan na lamang ng g ang n.
Hal. Dahong tuyo.
Simbahang bago.
Panahong pabago-bago.
PANGATNIG - ito ay mga kataga o salitang gamit sa pag-uugnay ng isang salita sa

kapwa salita, parirala sa kapwa parirala at sugnay sa kapwa sugnay.
Uri ng Pangatnig:
 Pandagdag
Hal.
 Aalis si Pedro at si Juan.
 Naglalaba si Maria at nagluluto si Ana.
 Ako saka siya ang maglalaro ng chess.
 Pagbibigay-eksepsiyon
Hal.
 Ang pelikula ay maaaring panoorin ng lahat maliban sa mga batang
may gulang na pito pababa.
 Lahat ng mag-aaral ay dadalo sa palatuntunan bukod kay Adela na
naatasang maglinis ng silid-aralan.
 Pagbibigay sanhi/dahilan
Hal.
 Di-dapat kaawaan ang pulubing iyon dahil sa pagsapit ng gabi’y
nakikitang nakasuot siya ng magarang damit at nakakotse.
 Hindi nakaalis ang bapor sapagkat may malakas na bagyo.
 Hindi niya maasikaso ang kanyang mga anak; kasi, ang dami niyang
gawain.
 Paglalahad ng bunga/resulta
Hal.
 Totoong dibdiban ang pag-aaral ni Lisa kaya hindi kataka-takang
manguna siya sa mga magsisipagtapos sa kanilang kolehiyo.
 Aral nang aral ang kapatid ko, tuloy, matataas ang mga marka niya sa
kard.
 Pagbibigay-layunin
Hal.
 Magtulungan tayo upang madaling matapos ang ating gawain.
 Tapusin na natin ang lahat ng ating gawain; sa ganon/gayon
makakauwi tayo nang maaga.
 Pagbibigay-kondisyon
Hal.
 Ang isang nagpipildoras ay dapat sumangguni sa doktor kapag
mayroon siyang nararamdamang pagbabago sa katawan.
 Maaari kitang tulungan kung pagbibigyan mo ako sa aking kahilingan.
 Kontrast/pagsalungat
Hal.
 Sasama ako sayo ngunit tulungan mo muna ako sa aking gawain.
51
 Nais na niyang lisanin ang kanilang magulong tahanan ngunit hindi
niya ito magawa dahil pinipigilan siya ng kanyang ina.
 Sumasama siya sa Baguio sa halip na maiwan upang tumulong sa
pagtitinda.
 Pagbibigay-kongklusyon
Hal.
 Napakamahal ng mga bilihin ngayon; samakatuwid, dapat bilhin na
lamang ang talagang kailangan.
 Ang sabi nila’y wala sa talaan ang iyong pangalan kung kaya inaalis ka
nila sa iyong gawain.
 Anupat ang taong walang pilak, parang ibong walang pakpak.
 Pagpapatotoo
Hal.
 Sa totoo lang, hindi ko natapos ang lahat ng dapat kong gawin sa araw
na ito.
 Si Julio ay di-mapagkakatiwalaan; sa totoo, hindi na niya binayaran
ang utang niya sa akin.
PANG-UKOL – mga salitang ginagamit upang matukoy ang paksa o pinagbatayan

ng impormasyon.
Uri ng Pang-Ukol
 Paksa
Hal.
 Tungkol sa wika ang kanilang tatalakayin sa klase.
 Ang talumpati ng Pangulo ay hinggil sa suliranin natin sa polusyon.
 Ukol kay Mapangahas ang kuwento.
 Pananaw
Hal.
 Batay kay Ama, isang dakilang tungkulin ang gumawa para sa
kapakanan ng bayan.
 Ayon kay Dance, ang wika ay dinamiko, buhay, at nagbabago.
 Para kay Rizal, nasa kabataan ang pag-asa ng bayan.
 Ang sintaksis / palaugnayan – Ito ang pagsasama-sama o pag-uugnay-

ugnay ng mga salita upang makabuo ng pangungusap.
1. Kaayusan ng Pangungusap - karaniwan at di-karaniwan
2. Kayarian ng panaguri - Ito ay maaaring buuin ng isang salita, parirala o
isang sugnay
 Isang salita – Ito ay pangngalan, panghalip, pang-uti, pang-abay, pandiwa o
pawatas
 Parirala – Ito ay maaaring pariralang pang-ukol o pariralang pawatas
 Sugnay – Gumaganap ang sugnay sa tungkulin ng pangngalan.
3. Kayarian ng paksa – Ito ay maaaring buuin ng isang salita, isang parirala,
o sugnay. Katulad ng panaguri, ang paksa ay ginagamitan ng isang
pangngalan, pandiwa, panghalip, pang-uri o pawatas.
SINTAKSIS
 Mga Pangungusap na Walang Paksa
1. Eksistensyal
52
2. Pahanga
3. Sambitla
4. Pamanahon/penomenal
5. Pormulasyong panlipunan
 Uri ng Pangungusap ayon sa gamit

1. Paturol
2. Patanong
3. Pautos
4. Padamdam
 Uri ng Pangungusap ayon sa kayarian

1. Payak
2. Tambalan
3. Hugnayan
4. Langkapan
 Pangungusap – salita o lipon ng mga salita na nagsasaad ng diwa

 Parirala – lipon ng salita na walang diwa
 Sugnay – lipon ng mga salita na may paksa at panaguri subalit hindi buo ang
diwa. Ito’y bahagi lamang ng pangungusap. Dalawang uri ng sugnay: sugnay
na makapag-iisa at sugnay na di-makapag-iisa
SEMANTIKA
ang pag-aaral na tumutukoy sa kung paano nabibigyang kahulugan ang mga salita’y
batay sa paggamit nitosa pangungusap o pahayag
WASTONG GAMIT NG SALITA
Ang bawat salita ay may tiyak na kahulugan. Maaaring magbago ang kahulugan ng
isang pahayag kung mali ang gamit na salita. Maramings alita sa Filipino ang
nagkakapalitan ng gamit. Ito ay bunga ng kakulangan ng pag-unawa sa kahulugan
ng salita at gamit nito sa pangungusap. At dahil dito, nagkakaroon tuloy ng kamalian
at hindi malinaw na pagpapakahulugan sa mensahe o pahayag.
Ilan sa mga salitang ito ay ang mga sumusunod:
1. MAY at MAYROON
Ginagamit ang may kung ito’y sinusundan ng mga sumusunod na bahagi ng
pananalita:
Pangngalan
Pandiwa
Pang-uri
Panghalip na Paari
Pantukoy na Mga
Pang-ukol na Sa
May prutas siyang dala.
53
May kumakatok sa labas.
May matalino siyang anak.
May kanila silang ari-arian.
May mga lalaking naghihintay sa iyo.
May sa-ahas pala ang kaibigan mo.
Ginagamit ang mayroon kung ito’y:

Sinusundan ng isang kataga o ingklitik
Hal. Mayroon ba siyang pasalubong?
Mayroon nga bang bagong Pajero sila?
Sinusundan ng panghalip palagyo
Hal. Mayroon siyang kotse.
Mayroon kaming palaisdaan sa Bulacan.
Mayroon tayong pagsusulit sa Filipino bukas.
Nangangahulugang “mayaman”
Hal. Ang pamilya ni Carol ay mayroon sa kanilang lalawigan.
Siya lamang mayroon sa aming magkakapatid.
2. KITA at KATA
Ang kita ay panghalip panao sa kaukulang palayon at may kailanang isahan.
Ginagamit ito bilang tuwirang layon o di-tuwirang layon ng pandiwa. Samantala,
ang kata naman ay panghalip panao sa kaukulang palagyo at may kailanang
dalawahan. Ang kita ay tumutukoy sa kinakausap, at ang kata naman sa
magkasamang nagungusao at kinakausap.
Hal. Nakita kita sa Baguio noong Linggo.
Kata nang kumain sa kantina.
3. KILA at KINA
Walang salitang kila. Ang kina ay maramihan ng kay.
Hal. Pakidala ang laruang ito kina Benny at Maris.
Makikipag-usap ako kina Vec at Nona.
4. NANG at NG
Ginagamit ang ng bilang:
a. Katumbas ng of ng Ingles
Hal. Si Mang Manding ang puno ng aming samahan.
Makulay na ipinagdiriwang ng mga Pilipino ang Araw ng Kalayaan.
b. Pang-ukol ng layon ng pandiwa
Hal. Umiinom siya ng gatas bago matulog.
Naglalaro ng chess ang magkapatid.
c. Pang-ukol na tagaganap ng pandiwa sa tinig balintiyak
Hal. Hinuli ng pulis ang mga nanloob sa kanilang bahay.
Ginawa ng mga estudyante ang kanilang proyekto.
Ginagamit ang nang bilang:
a. Katumbas ng when sa Ingles
Hal. Kumakain kami ng hapunan nang dumating si Tiyo Berting.
Tapos na ang palabas nang pumasok ng tanghalan si Ben.
b. Katumbas ng so that o in order to sa Ingles
54
Hal. Mag-aral kayo nang mabuti nang kayo’y makapasa.
Magsumikap ka nang ang buhay mo’y guminhawa.
c. Pinagsamang pang-abay na na at pang-angkop na ng
Hal. Kumain (na+ng) nang lugaw ang batang maysakit.
Tinanggap (na+ng) nang nahihiyang bata ang kanyang regalo.
d. Kapag napagigitnaan ng dalawang magkatulad na pandiwa
Hal. Siya ay tawa nang tawa.
Kumain nang kumain ang nagugutom na bata.
5. DAW/DIN at RAW/RIN
Ginagamit ang daw/din kapag ang salitang sinusundan ay nagtatapos sa
katinig; at raw/rin kapag nagtatapos sa patinig.
Hal. May sayawan daw sa plasa.
Sasama raw siya sa atin.
6. KUNG at KONG
Ginagamit ang kung bilang pangatnig na panubali. Katumbas nito ang if sa
Ingles; ang kong ay panghalip panao sa kaukulang paari.
Hal. Matutulog na ako kung papatayin mo na ang ilaw.
Nabasâ ang binili kong aklat.
7. KUNG DI at KUNDI
Ang kundi ay galing sa salitang “kung hindi” o if not sa Ingles;
ang kundi naman ay except.
Hal. Aaalis na sana kami kung di ka dumating.
Walang sinuman ang pwedeng manood kundi iyong mga may tiket
lamang.
8. PINTO at PINTUAN
Ang pinto (door) ay ang bahagi ng daanan na isinasara at ibinubukas.
Samantala, ang pintuan (doorway) ay ang bahaging kinalalagyan ng pinto.
Hal. May kumakatok. Buksan mo nga ang pinto.
Natanggal ang pinto sa pintuan.
9. HAGDAN at HAGDANAN
Ang hagdan (stairs) ay ang baytang na inaakyatan at binababaan.
Samantala, ang hagdanan (stairway) ay ang bahaging kinalalagyan ng hagdan.
Hal. Nagmamadaling inakyat ni Marvin ang mga hagdan.
Ilagay mo ang hagdanan sa tapat ng bintana.
10. PAHIRIN at PAHIRAN; PUNASIN at PUNASAN

Ang pahirin at punasin (wipe off) ay nangangahulugang alisin o tanggalin.
Ang pahiran at punasan (to apply) ay nangangahulugang lagyan.
Hal. Pahirin mo ang mga luha sa iyong mga mata.
Pahiran mo ng palaman ang tinapay.
Punasin mo ang pawis sa iyong likod.
Punasan mo ng alkohol ang iyong mga binti.
55
11. OPERAHIN at OPERAHAN

Ginagamit ang operahin kung ang tinutukoy ay ang tiyak na bahagi ng
katawan na titistisin. Ang operahan naman ay tumutukoy sa taong sasailalim sa
pagtitistis.
Hal. Ooperahin ang tiyan ni Rey sa Sabado.
Ooperahan si Rey sa tiyan sa Sabado.
12. WALISIN at WALISAN

Ginagamit ang walisin (sweep the dirt) kung tumutukoy sa bagay na aalisin o
lilinisin samantalang ang walisan ay tumutokoy naman sa lugar (to sweep the place).
Hal. Walisin ninyo ang mga kalat sa sahig.
Walisan ninyo ang sahig.
13. IKIT at IKOT

Ginagamit ang ikit para maipakita ang kilos na paggilid mula sa labas
patungo sa loob. Ang ikot naman ay mula sa loob patungo sa labas.
Hal. Nakatatlong ikit muna sila bago natunton ang daan patungo sa loob ng
kuweba.
Nahirapan pala silang makalabas sa tunnel. Umikut-ikot muna sila sa loob nito bago
nila nakita ang daan palabas.
14. SUNDIN at SUNDAN

Ang sundin (to obey) ay nangangahulugan ng pagsunod sa payo o pangaral;
ang sundan (to follow) ay gayahin o pumunta sa pinuntahan ng iba.
Hal. Sundin mong lagi ang sinasabi ng iyong mga magulang dahil para rin iyon sa
iyong kabutihan.
Sundan mo ang mga kabayanihang ipinakita ng iyong ama sa bayan.
Sundan mo siya baka siya maligaw.
15. SUBUKIN at SUBUKAN

Subukin (to test, to try) – masubok ang husay o galing ng isang bagay o
gawain;
Subukan (to see secretly) – palihim na pagmamatyag o pag-eespiya sa kilos
ng isang tao
Hal. Susubukin ko muna kung maayos itong kompyuter bago ko bilhin.
Subukan mo nga kung ano ang ginagawa ng mga bata sa likod-bahay.
16. HATIIN at HATIAN

Hatiin (to divide) – partihin;
Hatian (to share) – ibahagi
Hal. Hatiin mo sa anim ang pakwan.
Hinahatian niya ng kanyang hamburger ang namamalimos na bata.
17. IWAN at IWANAN

Iwan (to leave something or somebody) – huwag isama;
Iwanan (to leave something to somebody) – bigyan
Hal. Iniwan ni Arnie ang kotse sa garahe.
Iniwanan ni Rene ng pera si Joy bago siya umalis.
56
18. NABASAG at BINASAG

Ang salitang nabasag ay nangangahulugan ng kilos na di sinasadya o di
ginusto; ang salitang binasag naman ay nagpapakita ng sariling pagkukusa.
Hal. Galit na galit na binasag ng lalaki ang mga salamin ng kotse.
Nagmamadali kasi siyang maghugas kaya nabasag niya ang mga plato.
19. BUMILI at MAGBILI

Bumili (to buy);
Magbili (to sell) – magbenta
Hal. Pumunta ang nanay sa Baguio para bumili ng mga sariwang gulay.
Ang trabaho ng tatay niya ay magbili ng mga lumang kasangkapan.
20. KUMUHA at MANGUHA

Kumuha (to get);
Manguha (to gather, to collect)
Hal. Kumuha ng isang basong tubig si Neth para kay Jean.
Nanguha ng mga kabibe ang mga bata sa dalampasigan.
21. DAHIL SA at DAHILAN

Dahil sa – ginagamit bilang pangatnig na pananhi;
Dahilan – ginagamit bilang pangngalan
Hal. Hindi siya nakapaglaro ng basketbol dahil sa taas ng kanyang lagnat.
Ang dahilan ng pag-iyak niya ay dahil sa masasakit mong pananalita.
22. TAGA at TIGA

Walang unlaping tiga-. Taga- ang dapat gamitin. Ginagamit ang gitling sa
unlaping taga- kung sinusundan ng pangngalang pantangi.
Hal. Si Juan ay taga-Bikol.
Taganayon ang magandang babaeng iyon.

Manila:Adriana Pub
57
Lets Check
Gawain 1. Basahin ang tanong at bilugan ang napiling sagot.
1. Sa linggo na pala ang piknik natin. Ano ang ___________ mong pagkain?
a. Dadalhin c. Dinadala
b. Dinala d. Dadala
2. Balita ko ay ______ daw si G. Cruz.
a. Naglitson c. Naglilitson
b. Maglilitson d. Lilitson
3. Lipon ng mga salita na may simuno’t panaguri na nagagamit na bahagi ng pananalita at
bahagi rin ng pangungusap.
a. payak c. sugnay
b. tambalan d. parirala
4. Ano ang pokus ng pandiwa sa pangungusap na ito : IPANSULAT MO ANG LAPIS NA
MAY TASA.
58
a. Tagaganap c. Sanhi
b. Tagatanggap d. Gamit
5. Kapag tayo ay nabigo, bumangan tayo agad. Sakaling dumating ang daluyong, sandali
siyang iiwas.
a. Payak c. Hugnayan
b. Tambalan d. Langkapan
6. Ang mga mag-aaral ng Nolasco High School ay nagsasayawan at nag-aawitan.
7. Nagtapos nang may karangalan si Ryan dahil nagsikap siya sa kanyang pag-aaral.
8. Ano ang naganap na pagbabago na pagbabagong morpoponemiko sa salitang may
salungguhit? Nasa mesa ang mga kagamitan sa panlinis.
a. Pagkakaltas c. Metatesis
b. Asimilasyon d. Reduplikasyon
9. Marumi ang kamay niya nang kumain.
a. Pagpapalit ponema c. Paglilipat diin
b. Metatesis d. Reduplikasyon
10. Asnan mo ang binili kong isda.
a. Pagkakaltas ng ponema c. Asimilasyon
b. Paglilipat diin d. Metatesis
11. Aptan mo ang nasirang bubong.
a. Metatesis c. Paglilipat diin
b. Pagkakaltas ng Ponema d. Pagpapalit Ponema
12. Kunin mo ang walis at __________ at maglinis ako.
a. Pangdakot c. Pamdakot
b. Pandakot d. Pang-dakot
13. Ito ay maliliit na yunit ng tunog na may kahulugan.
a. ponema c. morpolohiya
b. ponolohiya d. morpema
14. Ito ay tumutukoy sa pag-aaral sa mga maliliit na yunit ng tunog na may kahulugan.
a. morpema c. ponema
b. morpolohiya d. ponolohiya
15. Mga tunog na ginagamitan ng mga katumbas na letra o titik upang mabasa at mabigkas.
a. a. ponemang katinig c. segmental
b. b. ponemang patinig d. suprasegmental
16. Tumutukoy ito sa yunit ng tunog na karaniwang tinutumbasan ng simbolo upang
matukoy ang paraan ng pagbigkas.
a. suprasegmental c. leksikal
b. segmental d. pangkayarian
17. Tumutukoy ito sa pinagsamang tunog ng isang patinig at isang malapatinig.
a. klaster c. pares minimal
b. diptonggo d. leksikal
18. Tumutukoy ito sa magkasunod na tunog katinig sa isang salita.
a. diptonggo c. klaster
b. pares minimal d. pangkayarian
19. Tumutukoy ito sa pagtaas at pagbaba ng tinig sa pagsasalita.
a. diin c. kumpas
b. hinto d. tono
20. Nangangahulugan ito ng pagtigil sa pagsasalita.
a. intonasyon c. hinto
b. punto d. diin
21. Tumutukoy ito sa mga makahulugang yunit ng isang salita.
59
a. morpolohiya c. sintaksis
b. morpema d. predikatibo
22. Pag-aaral sa mga maliliit na yunit ng salita na may kahulugan.
a. morpema c. predikatibo
b. morpolohiya d. sugnay
23. Mga salitang tinatawag ding pangnilalaman pagkat may kahulugan sa ganang sarili.
a. salitang leksikal c. salitang payak
b. . salitang pangkayarian d. salitang tambalan
24. Mga salitang walang kahulugan sa ganang sarili at kailangang makita sa isang
konteksto upang maging makahulugan.
a. salitang pangkayarian c. salitang maylapi
b. salitang payak d. salitang tambalan
25. Ang salitang BULAKLAK ay anong anyo ng salita?
a. maylapi c. inuulit
b. tambalan d. payak
26. Ang salitang MALIGAYA ay anong anyo ng salita?
a. tambalan c. inuulit
b. maylapi d. payak
27. Tumutukoy ito sa pagbabago ng anyo ng morpema dahil sa impluwensiya ng mga
katabing tunog.
a. asimilasyon c. pagpapalit
b. paglilipat d. asimilasyong ganap
28. Ito ay tumutukoy sa mga salitang sumisimbolo sa ngalan ng tao, bagay hayop ,
pangyayari at kalagayan.
a. pandiwa c. pangngalan
b. panghalip d. pang-abay
29. Ito ay panghalili sa pangngalan.
a. pang-uri c. panghalip
b. pang-abay d. pandiwa
30. Salita o lipon ng mga salita na iniuugnay sa mga pangngalan at panghalip upang
maipakita ang katangian nito sa iba.
a. pang-abay c. pang-ukol
b. pang-uri d. pang-ugnay
31. Mga salitang nagpapahayag ng kilos, aksiyon o gawa.
a. pandiwa c. pang-ugnay
b. pantukoy d. pang-abay
32. Ito ang nagbibigay buhay sa pandiwa, pang-uri at kapwa pang-abay.
a. pangngalan c. pang-abay
b. panaguri d. pang-uri
33. Ito ang mga salitang ginagamit sa pagdurugtong ng panuring sa salitang tinuturingan.
a. pang-angkop c. pang-ukol
b. pangatnig d. pananda
34. Ang at, o, saka, pati at iba pa ay halimbawa ng
a. pang-angkop c. pang-ukol
b. pangatnig d. pananda
35. Ang na at ng ay halimbawa ng
a. pananda c. pang-ukol
b. pangatnig d. pang-angkop
36. Ito ay isang salita o grupo ng mga salita na naghahayag ng isang kompletong diwa.
a. panaguri c. pangungusap
b. paksa d. hugnayan
37. Ito ang bahagi ng pangungsap na kumakatawan sa impormasyong sinasabi o iniuugnay
sa paksa.
a. simuno c. paksa
60
b. panaguri d. payak
38. Ito ang pangunahing komponent ng batayang pangungusap.
a. panghalip c. pandiwa
b. pangngalan d. panaguri at paksa
39. Anong ayos ng pangungsap kapag nauuna ang simuno sa panaguri.
a. karaniwan c. payak
b. di-karaniwan d. tambalan
40. Anong ayos ng pangungusap kapag nauuna ang panaguri sa simuno.
a. di-karaniwan c. langkapan
b. payak d. karaniwan
Gawain 2. Salungguhitan ang napiling sagot.
1. Sa (ika-17, ika 17) ng Abril ang kanyang alis papuntang Canada.

2. Gusto ( kong, kung) tulungan ka, ngunit kailangan na.
3. Hindi siya nakaalis (dahil sa, dahilan sa) huli na
4. (ng, nang) dumating siya sa airport.
5. Tulungan mo (rin, din)ang iyong sarili.
6. Darating sila (kung, kong) maganda ang panahon.
7. Ang pagsabog (ng, nang) Bulkang Pinatubo ay kalunos-lunos.
8. (Sundin, Sundan) mo ang iyong kaibigan na paalis na.
9. (Pahiran, Pahirin) mo ang natapong tubig sa sahig.
10. (Walisan, Walisin) mo na ang iyong silid.
Lets Analyze
Gawain 1. Basahin ang mga katanungan at ipaliwanag nang maayos ang mga
sagot.
1. Bumuo ng koseptong mapa na nagpapakita nang wasto at kompletong

konsepto ng ponema, morpema at sintaksis.
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
61
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
_________________________________________
2. Bakit mahalaga na matutuhan ang estruktura ng wika?
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
62
___________________________________________________________________________
___________
Gawain 2. Ibigay ang bahagi ng pananalita sa mga sumusunod na mga

pangungusap.
1. Ang aking nanay at tatay ay pumunta sa palengke.

2. Maari mo bang kunin ang piso na nasa aking bulsa ng pantalon?
3. Si Joan ay umaakyat sa puno habang si John ay naglalaro sa ilalim ng
puno.
In a Nutshell
Gawain 1. Ang pag-aaral tungkol sa estruktura ng wika ay mahalag bilang
paghahanda sa pagtuturo ng wika. Batay sa natalakay at mga gawain na iyong
naisagawa, isulat mga argumento o mga natutuhan mo tungkol sa paksa.
1. ___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________
63
2. ___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________
3. ___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________
4. ___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________
5. ___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________
6. ___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________
7. ___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________
Q&A List
pagbabalik-aral.
Tanong/Isyu Sagot
64
1.
2.
3.
4.
5.
Keywords Index
Ponema Sintaksis
Morpema
Big Picture in Focus: ULO 4. Nailalahad ang mga tuntunin sa pagtuturo

ng Wikang Filipino batay sa ortograpiya.
Metalanguage
Sa bahaging ito, ilalahad ang mga tuntunin sa Ortograpiya 2014. Inaasahan

na ang matutunan mo sa bahaging ito ay magiging batayan sa iyong pagtuturo sa
wika.
65
 Ortograpiya – sining ng pagsulat na may tumpak na titik batay sa wastong

gamit at baybay ng salita.
Maari ka nang magsimula sa “Essential Knowledge” para sa mas

malawakang pagpapaliwanag sa ortograpiya.
Essential Knowledge
Kautusang Pangkagawaran Blg. 34, s. 2013 Ortograpiyang Pambansa
Mulang Baybayin Hanggang Abakada

Ang kasaysayan ng ortograpiya ng wikang Filipino ay maaaring ugatin mula sa
sinaunang panahong gumagamit ang mga Filipino ng katutubong paraan ng
pagsulat na tinatawag na baybayin. Sa ulat ng mga misyonerong Espanyol,
nadatnan niláng 100 porsiyentong letrado ang mga Tagalog at marunong sumulat at
bumása sa baybayin ang matanda’t kabataan, lalaki man o babae. Dahil sa
pangyayaring ito, kailangan niláng ilimbag ang unang aklat sa Filipinas, ang Doctrina
Christiana (1593), nang may bersiyon ng mga dasal at tuntuning Kristiyano sa
paraang baybayin. Sa gayon, ang libro ay binubuo ng mga tekstong Espanyol at
may salin sa Tagalog, nakalimbag ang tekstong Espanyol at Tagalog sa alpabetong
Romano ngunit inilimbag din ang tekstong salin sa baybayin. Nakahudyat na rin sa
libro ang isinagawang romanisasyon ng ortograpiyang Filipino sa buong panahon ng
kolonyalismong Espanyol.
Ang baybayin ay binubuo ng labimpitong simbolo na kumakatawan sa mga titik: 14
na katinig at 3 patinig. Ang mga simbolong kumakatawan sa mga letra ay gaya ng
sumusunod:
Ang mga titik na ito ang naging batayan ng abakada na binuo ni Lope K. Santos
nang kaniyang sulatin ang Balarila (1940). Idinagdag sa orihinal na mga titik ng
baybayin ang katinig na R at ginawang lima ang patinig: A,E,I,O,U kayâ dalawampu
(20) ang mga titik ng lumaganap na abakada hanggang sa panahong tinatawag ang
Wikang Pambansa na wikang Pilipino. Nakahanay ang mga ito sa sumusunod na
paraan: A, B, K, D, E, G, H, I, L, M, N, NG, O, P, R, S, T, U, W, Y. Sa pagbása ng
mga titik, ang mga katinig ay binibigkas nang may kasámang patinig na A, gaya ng
66
sumusunod: /A/, /Ba/, /Ka/, /Da/, /E/, /Ga/, /Ha/, /I/, /La/, /Ma/, /Na/, /Nga/, /O/,
/Pa/, /Ra/, /Sa/, /Ta/, /U/, /Wa/, /Ya/.
Ang pagbubukod sa mga titik E-I at O-U ay mahahalatang bunga ng matagal na

panahon ng pagtuturo sa bagay na ito kaugnay ng pag-aaral ng wikang Espanyol.
Sa aklat ni Tomas Pinpin, ang Librong pagaaralan nang manga tagalog nang uicang
Caftilla (1610), masikap niyang ipaliwanag na kailangang matutuhan ng mga
kababayan niya ang pagkilála sa magkaibang mga tunog ng E at I at ng O at U dahil
may mga salita sa Espanyol na magkatulad ng ispeling ngunit nagkakaroon ng
magkaibang kahulugan dahil sa mga naturang titik. Halimbawa, iba ang pesa
(timbang) sa pisa (dapurakin); iba ang rota (pagkatalo) sa ruta (direksiyon ng
pasada).
Sa kabila ng pangyayaring lubhang naimpluwensiyahan ng wikang Espanyol ang
mga wikang katutubo sa Filipinas, hindi isinama sa abakada ang mga letra para sa
mga tunog na C, CH, F, J, LL, Ñ, Q, RR, V, X, Z. Nanatili ang mga ito sa mga
pangngalang pantangi, gaya sa Carmen, Pacheco, Fullon, Jaro, Magallanes, Cariño,
Quirino, Barrameda, Vizcaya, Maximo, at Zamboanga. Ngunit marami sa mga
salitang nagtataglay ng naturang mga titik ay tinapatan ng mga tunog sa mga titik ng
abakada, gaya ng nagaganap na noong paghiram sa mga naging palasak na
salitang Espanyol.
C = k- s- calesa - kalesa
cocinera - kusinera
CH = ts- s- cheque - tseke
chinelas - sinelas
F = p- fiesta - pista
J = h- jota - hota
LL = ly- y- billar caballo - bilyar
- kabayo
Ñ = ny- paño - panyo
Q = k- queso - keso
RR = r- barricada -barikada
V = b- ventana - bintana
X = ks- s- experimento - eksperimento
texto - teksto
Z = s- zapatos - sapatos
Ang iba pang gabay sa pagsulat, gaya ng kung paano gamitin ang “ng” at “nang,”
kung kailan nagiging R ang D, o kung bakit nagiging U ang O sa dulo ng salita kapag
inulit, ay hinango sa mga tuntunin mula sa Balarila ni Lope K. Santos. Ang
makabuluhang mga tuntunin ay tinipon ng Surian ng Wikang Pambansa makaraan
ang Ikalawang Digmaang Pandaidig. Pinamagatan itong Mga Batayang Tuntuning
Sinusunod sa Pagsusuring Aklat (walang petsa) na inihanda ni Bienvenido V. Reyes
sa isang hiwalay at nakamimeograp na polyeto at naging gabay ng mga guro,
manunulat, at editor.
Bagong Alpabeto Filipino
Naramdaman ang pangangailangan sa radikal na reoryentasyon ng pagpapaunlad
sa Wikang Pambansa noong pumapasok ang dekada 70. Hindi sapat ang
pagpapangalan sa Wikang Pambansa na “Pilipino” noong 1959 sa bisà ng isang
kautusang pangkagawaran ni Kalihim Jose Romero. Noong 1965, inusig ni
67
Kongresista Inocencio Ferrer ang Surian at ibang ahensiya ng pamahalaan dahil sa
diumano’y pagpapalaganap ng isang “puristang Tagalog” bilang Wikang Pambansa.
Noong 1969, isang pangkating pangwika, ang Madyaas Pro-Hiligaynon Society, ang
nagpetisyon sa hukuman na pigilin ang gawain ng Surian.
Bagaman hindi nagwagi ang mga naturang pagkilos, naging hudyat ito para muling-
suriin ang konsepto ng Wikang Pambansa. Sa Konstitusyong 1973, tinawag na
“Filipino” ang Wikang Pambansa. Sinundan ito ng isang bagong gabay sa
ortorgrapiya na lumabas na nabuo noong 1976 at nalathala noong 1977 sa pamagat
na Mga Tuntunin ng Ortograpiyang Filipino. Isa sa nilalaman nitó ang pagbago sa
abakada na naging tatlumpu’t isa (31) ang mga titik sa pamamagitan ng dagdag na
labing-isang (11) titik na napagkasunduan sa isang serye ng mga simposyum noong
1976. Dahil sa dami ng bagong alpabeto, tinawag itong “pinagyamang alpabeto”
ngunit sinundan ng mga puna na lubhang pinarami ito kaysa kailangang mga
bagong titik.
Muling sinuri ang alpabeto, binawasan ng mga bagong titik, at noong 1987 ay
nalathalang dalawampu’t walo (28) ang mga titik sa gabay na Alpabeto at Patnubay
sa Ispeling ng Wikang Filipino ng Linangan ng mga Wika sa Pilipinas, ang binagong
pangalan ng Surian ng Wikang Pambansa. Tinanggap ang mga dagdag na titik na:
F,J,Ñ,Q,V,X, at Z. Pinalaganap din ang isang “modernisadong alpabeto” na
ipinababása ang mga titik sa paraang Ingles, maliban sa Ñ mulang alpabetong
Espanyol, gaya ng sumusunod: A /ey/, B /bi/, C /si/, D /di/, E /i/, F /ef/, G /dyi/, H
/eyts/, I /ay/, J /dyey/, K /key/, L /el/, M /em/, N /en/, NG /endyi/, Ñ /enye/, O /o/, P
/pi/, Q /kyu/, R /ar/, S /es/, T /ti/, U /yu/, V /vi/, W /dobolyu/, X /eks/, Y /way/, Z /zi/.
Ngunit hindi nasagot ng 1987 5
gabay ang ilang sigalot, lalo na ang hinggil sa kaso ng kambal-patinig o diptonggo,
na lumitaw mula pa sa 1977 gabay.
Samantala, muling pinagtibay ng Konstitusyong 1987 ang Filipino bilang Wikang
Pambansa, gaya sa tadhanang:
Ang pambansang wika ng Filipinas ay Filipino.
Habang ito ay nabubuo, patuloy itong pauunlarin batay
sa mga umiiral na wika sa Filipinas at iba pang wika.
((Art. XIV, sek. 6)
Kaugnay nitó, itinatag ang Komisyon sa Wikang Filipino (KWF) noong 1991 mula sa
binuwag na Linangan. Ito ang nagpalabas ng 2001 Revisyon ng Alfabeto at
Patnubay sa Ispeling ng Wikang Filipino na sa halip magpahupa ay lalong
nagpaalab sa mga alingasngas sa ispeling. Sinikap mamagitan ng Pambansang
Lupon sa Wika at Salin, National Commission for Culture and the Arts (NCCA) sa
pagdaraos ng isang serye ng forum noong 13 Agosto 2005, 3 Marso 2006, at 21
Abril 2006. Maraming napagkasunduang pagbabago sa naturang serye ng pag-
uusap ng mga guro, eksperto, manunulat, at editor. Naging patnubay ang mga ito sa
muling pagsasaayos ng inilathalang Gabay sa Editing sa Wikang Filipino (2004 at
nirebisa 2008) ng Sentro ng Wikang Filipino-Diliman, Unibersidad ng Pilipinas
gayundin sa rebisyon ng mga patnubay pangmanunulat na gaya ng Filipino ng mga
Filipino (ikalawa at binagong edisyon, 2009) ng Anvil Publishing.
Naglathala ang KWF ng bagong gabay nitóng 2009 na may ikaapat na edisyon
nitóng 2012. Mapapansin sa gabay ang pagsisikap nitóng pulutin ang mga simulain
mula sa resulta ng mga forum ng NCCA gayundin ang nagbabagong tindig ng KWF
mula sa unang edisyong 2009 hanggang pinakahulíng edisyong 2012. Dahil dito,
68
muling nagdaos ng tatlong araw na pambansang forum sa ortograpiya ang KWF
nitóng 11-13 Marso 2013. Sinikap pagtibayin ng forum ang mga tuntuning
napagkasunduan na sa serye ng forum NCCA noong 2005-2006, bukod sa hinarap
ang ibang problema kaugnay ng pagpapabilis sa pagsasanib ng mga salita mula sa
mga katutubong wika ng Filipinas. Sinimulan ding talakayin sa 2013 forum ang mga
problema sa panghihiram mulang Ingles ngunit hindi nabigyan ng karampatang
pagpapasiya dahil kinapos sa oras. Sa gayon, nanatili ang napagkasunduang
paraan ng panghihiram mulang Ingles sa 2005-2006 forum. Nakabatay ang
kasalukuyang gabay na ito sa mga resulta ng pag-uusap sa 2013 forum at sa iba
pang umiiral nang kalakaran.
Isang magandang hakbang sa 2013 forum ang isinagawang paglingon sa
kasaysayan ng ortograpiyang Filipino bago tinalakay ang mga isyung kontrobersiyal.
Sa tanglaw ng kasaysayan, may masisinag 6
nang “tradisyon” o aktuwal na kasaysayan ng praktika sa ispeling ang wikang

Filipino—mula sa eksperimental na paggamit ng alpabetong Romano ng mga
misyonerong Espanyol hanggang sa makabuluhang mungkahi ni Rizal na paggamit
ng K at W upang mabawasan ang problema ng lubhang pa-Espanyol na baybay sa
panahon ng kolonyalismong Espanyol, mula sa abakada noong 1940 hanggang sa
modernisasyon ng alpabeto mulang 1987—na nagsisikap ilapat sa bigkas ng mga
mamamayan. Ang “tradisyong” ito ang hindi napapansin sa lubhang ngangayunin
lámang na pagtitig sa wika. Samantala, may lumilitaw namang pagbago sa ilang
tuntuning pinalaganap ng Balarila na maaaring ituring na batay lamang sa dila ng
mga Tagalog at kailangang “paluwagin” upang maisaalang-alang ang mga layuning
“pambansa” at “makabansa” ng wikang Filipino. May mga lumang tuntunin na
nanatili at may itinuring nang opsiyonal o hindi na nais pairalin bilang tuntunin. May
nadagdag na sangkap sa pagsulat dahil sa pagsasaalang-alang sa ibang katutubong
wika. Isang radikal na halimbawa ang pinagtibay na dagdag na tuldik na
pansamantalang tatawaging patuldok, isang tuldik na kahawig ng umlaut at
diaeresis ( ¨ ), at kakatawan sa tunog na schwa (Ano nga ba ang dapat itapat na
salin sa tunog na ito?) na matatagpuan sa Mëranaw, Pangasinan, Ilokano, at mga
wika sa Cordillera. Anupa’t nakatuon ang talakay ng kasalukuyang gabay na ito
hinggil sa paglilinaw ng mga lumang kontrobersiyal na kaso at sa pagpapanukala ng
mga kabaguhang dulot ng pambansang pagpapalawak sa kabuluhan ng ortograpiya
mula sa lumang saligan ng abakadang Tagalog.
Upang luminaw, natalakay sa 2013 forum ang sumusunod na mithing katangian ng
ortograpiyang Filipino:
(1) Ang pagbuo ng panuto ay kailangang patnubayan ng matiyagang paglingon sa
kasaysayan upang masipat ang anumang tradisyon ng nagdaang paraan ng
pagsulat sa wika, mula sa panahon ng alibata, sa panahon ng pagpapalaganap sa
alpabetong Romano, sa panahon ng abakada, at hanggang sa paggamit ng
modernisadong alpabetong Filipino.
(2) Kailangang ibatay ito sa mataas na modelo ng paggamit ng wika. Tinutukoy nitó
ang dagdag na pagsuri sa nakasulat na panitikan upang paghugutan ng mga
panutong ortograpiko bukod sa pagmamatyag sa nagaganap na pagbabago sa
wikang pabigkas. Mahigpit ding kaugnay ito ng katatalakay na mithing hanguin ang
tuntuning ortograpiko mula sa karanasang pangkasaysayan.
69
(3) Kailangang episyente ang ortograpiya o nakatutugon sa mga pangangailangan
sa pagsulat.
(4) Kailangang pleksible ang ortograpiya upang magampanan ang lumalawak

(pambansa) na gamit ng wikang Filipino. Masisinag sa kasalukuyang gabay ang
pagsisikap na ipaloob ang ibang katangian ng mga wikang katutubo na wala sa
batayang korpus (ang Tagalog) ng abakada.
(5) Kailangang madalî itong gamitin. Ang bagay na ito ang maipagmamalaki ng
baybayin at abakada. Gayunman, sa kabila ng pumasok na salimuot mula sa mga
tunog ng modernisadong alpabeto ay maipagmamalaki pa rin na madalîng ituro (lalo
na sa paaralan) at palaganapin ang kasakuluyang gabay sa ortograpiya ng wikang
Filipino.
Sa kabila ng lahat, hindi pa ito ang wakas. Sa 2013 forum, pinagtibay din ang
pagpapalabas ng isang alpabetong ponetiko upang makapatnubay pa sa paggamit
ng wika. Abangan ang susunod na kabanata sa pagsúlong ng wikang Filipino bilang
isang wikang pambansa at pandaigdig.
• 1959 – Pilipino, may 20 titik

• 1971 – 1977 – Filipino ang Pambansang Wika, naging 31 titik (c, ch, f, j, ll, ñ,
q, rr, v, x, z)
• 1987 – 28 titik, tinanggal ang mga digrapong ch, ll, at rr
• 1991 – itinatag ang Komisyon ng Wikang Filipino
• 2001 – 2001 Revisyon ng Alfabeto at Patnubay sa Ispeling ng Wikang Filipino
• 2009 – binagong edisyon
• 2012 – naglathala ang KWF ng ikaapat na edisyon
• 2005 – 2013 – nagdaos ng Forum
Katangian ng 2014 Ortograpiyang Filipino
1. Ang pagbuo ng panuto ay kailangang patnubayan ng matiyagang paglingon

sa kasaysayan upang masipat ang anumang tradisyon ng nagdaang paraan
ng pagsulat sa wika, mula sa panahon ng baybayin, sa panahon ng
pagpapalaganap sa alpabetong Romano, sa panahon ng abakada, at
hanggang sa paggamit ng modernisadong alpabetong Filipino.
2. Kailangang ibatay ito sa mataas na modelo ng paggamit ng wika.
3. Kailangang episyente ang ortograpiya o kailangang nakatutugon ito sa mga
pangangailangan ng pagsulat.
4. Kailangang pleksible ang ortograpiya upang magampanan ang lumalawak
(pambansa) na gamit ng wikang Filipino.
5. Kailangang madali itong gamitin.
Grafema
 set o pangkat ng mga bahagi sa isang sistema ng pagsulat
 binubuo ng titik o letra at di-titik
 titik o letra ay sagisag sa isang tunog sa pagsasalita.
 binubuo ng mga patinig o bokablo at ng mga katinig o konsonante
70
 ALPABETO – serye ng mga titik o letra na binubuo ng 28 titik at
kumakatawan ang bawat isa sa isang tunog
 Di-titik ay binubuo ng mga tuldik at mga bantas
 TULDIK – pahilis, paiwa, pakupya, at patuldok na kahawig ng umlaut o
dieresis upang kumatawan ng tunog na schwa sa lingguwistika.
 BANTAS ay kumakatawan sa mga patlang at himig sa pagsasalita sa pagitan
ng mga titik at pantig, sa pagitan ng mga salita at parirala, at sa pagitan ng
mga pangungusap – kuwit, tuldok, pananong, padamdam, tuldok-kuwit,
tutuldok, kudlit, at gitling
 Pantig o silaba ay isang yunit ng tunog na binubuo ng isang patinig o
kambal-patinig at isa o mahigit pang katinig.
Pagpapantig ng Salita
• Una, kapag may magkasunod na dalawa o mahigit pang patinig sa posisyong
pang-una, panggitna, at pandulo, ito ay inihihiwalay na pantig.
Halimbawa: /a•ak•yat/ (aakyat)
/a•la•a•la/ (alaala)
/to•to•o/ (totoo)
• Ikalawa, kapag may magkasunod na katinig sa loob ng isang salita, ang una
ay isinasáma sa sinundang patinig at ang ikalawa ay isinasáma sa kasunod
na pantig.
Halimbawa: /ak•lat/ (aklat)
/es•pes•yal/ (espesyal)
/pan•sit/ (pansit)
/os•pi•tal/ (ospital)
Nasasaklaw nitó pati ang mga digrapo, gaya sa /kut•son/ (kutson),
/sit•sa•ron/ (sitsaron), /tit•ser/ (titser).
• Ikatlo, kapag may tatlong magkakasunod na katinig sa loob ng isang salita,
ang unang dalawa ay sumasáma sa patinig ng sinundang pantig at ang ikatlo
ay napupunta sa kasunod na pantig.
Halimbawa: /eks•per•to/ (eksperto)
/trans•fer/ (transfer)
/ins•pi•ras•yon/ (inspirasyon)
• Ikaapat, kapag ang una sa tatlong magkakasunod na katinig ay M o N at ang
kasunod ay alinman sa BL, BR, DR, PL, at TR, ang unang katinig (M/N) ay
isinasáma sa unang patinig at ang sumunod na dalawang katinig ay
napupunta sa kasunod na pantig.
Halimbawa: /a•sam•ble•a/ (asamblea)
/tim•bre/ (timbre)
/si•lin•dro/ (silindro)
/tem•plo/ (templo)
/sen•tro/ (sentro)
• Ikalima, kapag may apat na magkakasunod na katinig sa loob ng isang salita,
isinasáma ang unang dalawang katinig sa sinusundang patinig at isinasáma
ang hulíng dalawang katinig sa kasunod na pantig.
Halimbawa: /eks•plo•si•bo/ (eksplosibo)
/trans•plant/ (transplant)
Baybay ng salita na may kambal-katinig kapag inuulit:

71
 prito – pi-pri-tu-hin (Ang unang katinig at patinig lamang ang inuulit.)
 Gayunpaman, maaaring ituring na varyant ang pag-uulit ng dalawang katinig
at patinig gaya ng priprituhin.
 Sa pangkalahatan, natutupad pa rin ang payak na tuntuning “Kung ano ang
bigkas, siyang sulat” sa pagbabaybay na pasulat maliban sa salitang “mga”
na isang pagpapaikli ng lumang anyo nitong “manga.”
Gamit ng Bagong Walong Titik (C, F, J, Ñ, Q, V, X, Z)

 Pagpapanatili ng mga kahawig na tunog sa pagsulat ng mga salita mula sa
mga katutubong wika ng Pilipinas.
Hal. alifugfug (Itawes) – ipuipo
safot (Ibaloy) – sapot ng gagamba
• falendag (Tiruray) plawtang pambibig na may nakaipit na dahon sa ihipan
• feyu (Kalinga) pipa na yari sa bukawe o sa tambo
• jambangán (Tausug) halaman
• masjid (Tausug, Mëranaw mula sa Arabe) tawag sa gusaling sambahan ng
mga Muslim
• julúp (Tausug) masamang ugali
• avid (Ivatan) ganda
• vakul (Ivatan) pantakip sa ulo na yari sa damo na ginagamit
bílang pananggalang sa ulan at init ng araw
• kuvat (Ibaloy) digma
• vuyu (Ibanag) bulalakaw
• vulan (Itawes) buwan
• kazzing (Itawes) kambing
• zigattu (Ibanag) silangan
• Sa mga bagong hiram na salita mula sa Espanyol, Ingles at ibang wikang
banyaga.
• Sa mga lumang salitang Espanyol.
Hal. kabayo (caballo)
letson (lechon)
sibuyas (cebolla+s)
komang (manco)
kumusta (como esta)
 Di binabagong bagong hiram
Hal. futbol, fertil, fosil, visa, vertebra, zigzag, fern, folder, jam, jar,
level (lebel), envoy, develop, ziggurat, zip
Problema sa C, Ñ, Q, X
 Isang simulaing pangwika mula sa baybayin hanggang abakada ang
pangyayaring iisang tunog ang kinakatawan ng bawat titik.
 Sa kaso ng C, maaring K (coche) o S (ciudad)
 Sa kaso ng Ñ, limitado kahit sa Espanyol ang mga salita na nagtataglay ng
titik na ito. Ang ilang salitang pumasok na sa Filipino ay natapatan ng NY,
gaya ng donya (doña) at pinya (piña).
 Sa kaso naman ng Q at X, ang Q ay nagiging K mula sa Espanyol na keso
(queso) at KW mula sa Ingles na kwit (quit) o KY sa barbikyu (barbeque).
• Ang X naman ay tinatapatan noon pa ng KS gaya sa ekstra (extra)
72
Panghihiram Gamit ang Walong Titik
 pangngalang pantangi
 katawagang siyentipiko at teknikal
 mahirap dagliang ireispel
Eksperimeto sa Inlges
HALIMBAWA: istambay, iskul, iskedyul, boksing, rises, bilding, groseri, anderpas,
haywey, gradweyt, korni, pisbol, masinggan, armalayt, bisnes
Kailan hindi pa maaari ang reispeling?

 Nagiging kakatwa o katawa-tawa ang anyo sa Filipino.
 Nagiging higit pang mahirap basahin sa bagong anyo kaysa sa orihinal.
 Nasisira ang kabuluhang pangkultura, panrelihiyon, o pampolitika ang
pinagmulan.
 Higit nang popular ang anyo sa orihinal.
 Lumilikha ng kaguluhan ang bagong anyo dahil may kahawig na salita sa
Filipino.
 kok (coke)
 karbon day-oksayd (carbon dioxide)
 bukey (bouquet)
 dyuti-fri (duty free)
 habyas korpus (habeas corpus)
 fungsoy (feng shui)
 pitsa (pizza)
Espanyol muna bago Ingles

• Unang piliin ang singkahulugang salita mula Espanyol, lalo’t may nahahawig
na anyo, dahil higit na umaalinsunod ang wikang Espanyol sa bigkas at
baybay na Filipino kaysa Ingles.
Halimbawa:
 estandardisasyon (estandardizacion) kaysa istandardiseysiyon
(standardization)
 bagahe (bagaje) kaysa bageyds (baggage)
 birtud (virtud) kaysa virtyu (virtue)
 isla (isla) kaysa ayland (island)
 imahen (imagen) kaysa imeyds (image)
GAMIT NG ESPANYOL NA Y
 Isulat nang buo ang pangalan ng lalaki kasama ang apelyido ng ina.
Juan dela Cruz y Dela Cerna
 Pagbilang sa Espanyol, maliban kung nagtatapos sa E ang pangalan ng
unang bilang.
Alas-singko y media
Alas-dose kuwatro
KASO NG BINIBIGKAS NA H SA HIRAM NA ESPANYOL

• Halimbawa: oras (hora), eredero (heredero), abilidad (habilidad)
73
• May mga pagkakataon na kailangang panatilihin ang H dahil may kahawig ito
na salitang iba ang kahulugan, humano (tao), umano, historya (kasaysayan),
istorya (salaysay)
GAMIT NG J
Pangkalahatan, ginagamit sa tunog na /dyey/
 katutubong salita
 hiram na salita
• Ngunit hindi sakop nito ang ibang salitang ingles na nagtataglay ng tunog
/dyey/ ngunit hindi gumagamit ng J, at hindi na rin kailangang ibalik ang J sa
salitang Ingles na matagal nang isinusulat nang may DY, gaya ng dyipni,
dyanitor, dyaket.
KASO NG KAMBAL-PATINIG
 Sa pangkalahatan, nawawala ang unang patinig ng kambal-patiig na I +
(A,E,O) at U+ (A,E,I) kapag siningitan ng Y at W sa pagsulat. Ibig sabihin,
napapalitan ng Y ang orihinal na I at W ang orihinal na U sa diptonggo:
tenyente (teniente), agwador (aguador), benepisyo (benepicio), perwisyo
(prejuicio)
 Itinuturing na patinig na mahina ang I at U kung ikokompara sa mga patinig
na A,E,O na itinuturing namang patinig na malakas.
KATALIWASAN !...
• TALIWAS 1: Kapag ang kambal-patinig ay sumusunod sa katinig sa unang
pantig ng salita
Hal. tiya (tia)
piyano (piano)
piyesa (pieza)
kiyosko (kiosco)
puwersa (fuerza)
• TALIWAS 2: Kapag ang kambal-patinig ay sumusunod sa dalawa o mahigit

pang kumpol-katinig sa loob ng salita
Hal. ostiya (hostia)
leksiyon (leccion)
eleksiyon (eleccion)
• TALIWAS 3: Kapag ang kambal-patinig ay sumusunod sa tunog na H
Hal. estratehiya (estrategia)
kolehiyo (colegio)
rehiyon (region)
• TALIWAS 4: Kapag ang kambal-patinig ay nasa dulo ng salita at may diin
ang bigkas sa unang patinig ng orihinal
Hal.
ekonomiya (economia)
pilosopiya (filosofia)
heograpiya (heogrefia)
VARYANT: ekonomya (pagtitipid)
pilosopya (mapagmalabis na paggamit ng pangangatwiran)
74
KAMBAL-KATINIG AT DIGRAPONG SK, ST, SH, KT
Kambal-katinig o digrapo ang dalawang magkadikit na katinig na pinatutunog sa loob
ng isang pantig gaya ng SK o SC (desk, disc), ng ST sa Ingles na test, contest,
pest, post, ng KT (CT) sa Ingles na aspect, subject, correct
SK at ST
• Pinatutunog na ang SK at ST kaya maaari nang baybayin ang desk at disk, at
tinatanggap na rin sa Filipino ang anyong test, contest, pest, post, artist
KT
• Hindi pinatutunog ang T sa tabi ng K sa loob ng isang pantig – aspek, korek,
sabjek, abstrak, adik, konek, kontrak
CH at SH
• Tinatapatan ng TS ang CH – tsismis (chismis), swits (switch), tsuper (chofer)
• SH – may nagnanais na panatilihin ito – shampoo, at may nagnanais na
tapatan ito ng SY sa syuting. Paano kapag “ambush”?
• Pansamantalang nakabukas hanggang ang kasalukuyang gabay para sa
mananaig na eksperimento hinggil dito.
PALITANG E/I at O/U
• Bahagi ng pagdidisiplina sa ating dila ang tuntunin upang maibukod ang E sa
I at O sa U.
• Pahihintuin ang balbal na ugaling gawing I ang E sa umpisa ng mga salita
Halimbawa: penoy at Pinoy
meron at miron
balot at balut
ebun at ibon
otot at utot
• estasyon
• estilo
• menudo
• leon
• negatibo
• koryente
• Koreano
• donasyon
• kompanya
• sombrero
• politika
• estruktura
SENYAS SA ESPANYOL O SA INGLES

75
PALITANG O/U
• Kapag nagbago ang kasunod na katinig sa loob ng pantig. Nagaganap ito sa
pagpapalit ng N sa M kapag nag-uumpisa ang kasunod na pantig sa B/V at
P/E.
Hal. kumbensiyon (convencion)
kumbento (convento)
kumportable (confortable)
EPEKTO NG HULAPI
• Nagiging I ang E at U ang O kapag nasa dulo ng salita at hinuhulapian.
Hal. balae – balaihin kalbo—kalbuhín
babae – kababaihan pasò—pasùin
tae – nataihan takbo—takbuhán
• Tandaan, hindi awtomatiko ang pagpapalit kaya hindi nagaganap sa ibang
pagkakataon.
Hal. babaeng masipag
birong masakit
 Hindi kailangang baguhin ang E at O kapag inuulit ang salitang-ugat:
Hal. ano-ano
alon-alon
piso-piso
Kapag bago ang kahulugan………….
Hal. haluhalo (pampalamig)
halo-halo (pinagsama-samang iba’t ibang bagay)
salo-salo (magkakasabay at magkakasama na
kumain)
salusalo (handaan)
bato-bato(paraan ng paglalarawan sa daanan na
maraming bato)
batubato (ibon, isang uri ng ihalas na kalapati)
Huwag baguhin ang dobleng O !....
Hal. noo – noohin
nood – panoorin
poot – kapootan
buod – buorin
buo – kabuoan
salimuot – kasalimuotan
KASONG DIN/RIN, DAW/RAW
76
•
Sinasabi na kapag ang sinusundang salita ay nagtatapos sa -ri,-ra, -raw, -ray,
ang din at daw ay hindi nagiging rin and raw.
Maaari din.
Kapara daw.
Araw daw.
PATULDOK
• wën (Ilokano) - oo
• kën (Ilokano) - din/rin
• këtkët (Pangasinan) - kagat
• silëw (Pangasinan) - ilaw
• utëk (Pangasinan) - utak
• panagbënga (Kankanay) - panahon ng pamumulaklak
• wën (Ilokano) - oo
• kën (Ilokano) - din/rin
• këtkët (Pangasinan) - kagat
• silëw (Pangasinan) - ilaw
• utëk (Pangasinan) - utak
• panagbënga (Kankanay) - panahon ng pamumulaklak
GAMIT NG NG AT NANG
NG
1. pananda ng layon ng pandiwa
Hal: Nagpalabas ng patalastas ang ABS-CBN na ikinagalit ng mga netizen.
2. pananda ng pandiwang balintiyak
Hal: Inilabas ng korte ang TRO na nagpapatigil sa
pagpapalabas ng patalastas.
3. katumbas ng “sa”
Hal: Tutungo ng Crocodile Park ang lahat na suporters ni Mayor Duterte.
4. nagsasaad ng pag-aari
Hal: Nawawala ang susi ng sasakyan ng guro.
5. gumaganap ng tungkulin ng panghalip pamanggit
Hal: Binawi ng nagbigay ang ibinigay sa binigyan.
NANG
1. kasingkahulugan ng “noong”
Hal: Umaga nang barilin si Rizal.
2. kasingkahulugan ng “upang”
Hal: Sa isip ng mga Espanyol, kailangang bitayin si Rizal nang matakot ang
mga Pilipino.
3. katumbas ng pinagsámang na at “ng”.
Hal: Pero sa isip ng mga Pilipino, sobra nang lupit ang mga Kastila.
4. pagsasabi ng paraan o sukat (pangabay na pamaraan at pang-abay na
panggaano)
Hal: Binaril nang nakatalikod si Rizal.
5. bílang pang-angkop ng inuulit na salita
Hal: Barilin man nang barilin si Rizal ay hindi siyá mamamatay sa puso ng
mga kababayan.
WASTONG GAMIT NG GITLING

77
1. Ginagamit ang gitling sa mga salitang inuulit:
Hal: anó-anó aráw-áraw gabí-gabí
sirâ-sirâ ibá-ibá
2. Gayunman, ginagamit ang gitling sa onomatopeikong pagsulat sa mga
iisahing pantig na tunog
Hal: tik-tak ding-dong plip-plap
tsk-tsk rat-ta-tat
3. Ginagamit ang gitling upang paghiwalayin ang pantig na nagtatapos sa
katinig at ang sumusunod na pantig na nagsisimula sa patinig.
Hal: pag-ása ágam-ágam mag-isá
pang-uménto
pang-úlo (kasuotan para sa ulo, at iba sa
“pangúlo” o presidente)
tsap-istík (kahit isang salita ang orihinal na
chopstick)
brawn-awt (kahit isang salita ang orihinal
na brownout)
 Ngunit ginagamitan ng gitling ang salita kahit nagtatapos sa patinig ang
unang pantig kapag pangngalang pantangi ang kasunod:
Hal: pa-Mandaluyong, ngunit pahilaga
taga-Itogon, ngunit tagalungsod
maka-Filipino, ngunit makalupa
 At kapag salitang banyaga at nása orihinal na baybay ang kasunod:
Hal: pa-cute, ngunit pakyut
ipa-cremate, ngunit ipakrimeyt
maki-computer, ngunit makikompiyuter
4. Ginagamit ang gitling sa mga bagong tambalang salita, gaya sa
sumusunod:
Hal: lipat-bahay bigyang-búhay
bagong-salta pusong-martir
amoy-pawis
5. Iwasan ang “Bigyan-”.Magtipid sa paggawa ng tambalang salita, lalò’t hindi
kailangan. Isang bisyo na ang pagdurugtong ng anumang nais sabihin sa
bigyan- gaya sa
 “bigyang-pugay” samantalang puwede naman at mas maikli pa ang
magpugay
 “bigyang-parangal” samantalang puwede itong parangalan
 “bigyang-tulong” samantalang higit na idyomatiko ang tulungan
 “bigyang-pansin” ay puwede nang pinansin
6. Ginagamit ang gitling upang ihiwalay ang numero sa oras at petsang may
ika-gayundin sa pagbílang ng oras, numero man o binabaybay, na ikinakabit sa
alas- gaya sa sumusunod:
Hal: ika-8 ng umaga, ngunit ikawalo ng umaga
ika-9 ng Marso, ngunit ikasiyam ng Marso
ika-100 anibersaryo, ngunit ikasandaang
anibersaryo
alas-12 ng tanghali, alas-dose ng tanghali
alas-3 ng hápon, alas-tres ng hápon
78
Tandaan: Laging binabaybay ang oras na ala-una.
7. Ginagamitan ng gitling ang salitang may unlaping de- mula sa Espanyol na
nangangahulugang “sa pamamagitan ng” o “ginawa o ginagamit sa paraang.”
Hal: de-kolór de-máno
de-kahón de-bóla
de-láta de-bóte
8. Ginagamitan ng gitling ang salitang pinangunguhan ng di (pinaikling hindî)
at nagkakaroon ng kahulugang idyomatiko, tila kasabihan, malimit na
kasalungat ng orihinal nitó, at malimit na may mapagbiro o mapang-uyam
na himig.
Hal: di-mahapáyang-gátang di-mahipò
di-maitúlak-kabígin di-mahúgot-húgot
di-kágandáhan di-maliparáng-uwák
9. Ginagamitan ng gitling ang mga apelyido ng babaeng nag-asawa upang
ipakita ang orihinal na apelyido noong dalaga pa.
Hal: Carmen Guerrero-Nakpil
Gilda Cordero-Fernando
Genoveva Edroza-Matute
Kapag ginamit ang anyong ito sa lalaki, gaya sa kaso ni Graciano Lopez-
Jaena, ang apelyido pagkatapos ng gitling ang apelyido sa ina. Kung iwawasto
alinsunod sa praktikang Espanyol, ang dapat sanang anyo ng pangalan ng dakilang
Propagandista ay Graciano Lopez y Jaena.
10. Ginagamitan ng gatlang en (en dash) ang panahong sakop o saklaw ng

dalawang petsa.
Hal: 1882–1903 (Panahon ng Patinding Nasyonalismo)
23 Hulyo 1864–13 Mayo 1903(Apolinario Mabini)
 Gatlang en din ang ginagamit kapag nawawala ang pangwakas na
petsa ng isang
panahunan, gaya sa:
Hal: 1870– (hindi tiyak ang petsa ng kamatayan)
11. Ang mas mahabà, ang gatlang em(em dash), sa halip na gitling, ang dapat
gamitin kapag ibinitin ang daloy ng pangungusap at may idinadagdag na
impormasyon sa loob ng isang pangungusap.
Hal: Napalingon ako—at nanlaki ang matá—nang makita siyá.
Kailangan ng taumbayan ang anumang tulong— pagkain, damit,
higaan, malinis na palikuran, tubig, atbp.

Manila:Adriana Pub
79
Lets Check
Gawain 1. Basahin ang tanong at bilugan ang napiling sagot.
1. Agad na sumigaw ang bata____ makitang dumating ang kanyang kapatid

a. ng b. nang
2. Ang kirot ay unti-unti ______ nawawala.
a. ng b. nang
3. Sa Sabado _____ gabi mawawalan ng kuryente.
a. ng b. nang
4. Hindi na nakaramdam ng gutom si Kuya mula _____ siya ay natulog.
a. ng b. nang
5. Unti- unti ____ humuhupa ang kanyang galit.
a. Ng b. nang
Gawain 2. Piliin ang titik na may wastong pagbaybay alinsunod sa ortograpiya.

6.
a. eskursiyon c. exkursion
b. iskursiyon d. excursion
7.
a. scout c. iskawt
b. escout d. skawt
8.
a. colisiyon c. koliseum
b. kolisiyum d. coliseum
9.
a. Istadyum c. Estadyum
b. Stadium d. estadium
80
10.
a. Matematika c. matimatika
b. Mathematica d. matemateka
Lets Analyze
Gawain 1. Basahin ang mga katanungan at ipaliwanag nang maayos ang mga
sagot.
1. Bumuo ng koseptong mapa na nagpapakita nang wasto at kompletong

alintuntunin ng ortograpiya.
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
81
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________
2. Bakit mahalagang matutuhan ang ortograpiya sa pagtuturo ng
wika?
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___
82
In a Nutshell
Gawain 1. Ang pag-aaral tungkol sa ortograpiya ay mahalaga bilang
paghahanda sa pagtuturo ng wika. Batay sa natalakay at mga gawain na iyong
naisagawa, isulat mga argumento o mga natutuhan mo tungkol sa paksa.
1. ___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________
2. ___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________
3. ___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________
83
4. ___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________
5. ___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________
6. ___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________
7. ___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________
8. ___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________
Q&A List
pagbabalik-aral.
Tanong/Isyu Sagot
1.
2.
3.
4.
5.
Keywords Index
84
Ortograpiya
Big Picture
inaasahang:
5. Nakabubuo ng layuning pampagturo na magagamit sa pagtuturo ng wika;

6. Nailalahad ang pagtuturo ng wika sa pagbuo sa banghay aralin.
Big Picture in Focus: ULO 5. Nakabubuo ng layuning pampagturo sa

pagbasa at pagsulat
Metalanguage
Sa bahaging ito, inaasahan na ikaw ay makabubuo ng layuning pampagturo

sa pagbasa at pagsulat. Maari mong balikan ang mga nagdaang paksa bilang
batayan. Inindihin ang pamamaraan sa pagbubuo ng layunin bilang paghahanda sa
pagsulat ng banghay-aralin.
85
 Layuning Pampagturo – ito ang tiyak na inaasahang mapakita ng mag-aaral

naglalaman ng unang bahagi ng pag-aaral na ito.
Essential Knowledge
Para isagawa ang ULOb sa ikaanim hanggang ikasiyam na linggo,

kinakailangang ganap mong maintindihan ang pagbuo ng layunin. Tandaan, maari
kang gumamit pa ng ibang sanggunian para sa mas malawakang pagkaunawa tulad
ng aklat, mga artikulo, teksto, at iba pa na makikita at makukuha mula sa silid-
aklatan ng unibersidad tulad ng ebrary, search.proquest.com etc.
Batayang Kategorya sa Pag-uuri ng Layuning Pampagtuturo

1. Mga Mithiin (Goals)
 Ito ay malawak na pagpahayag ng direksyon para sa isang programa.
 Subalit ang malawakang pagpapahayag na ito ay hindi nagbibigay ng mga tiyak na
patnubay sa mga guro para mailapat sa isang pagtuturong pangklase.
2. Mga Tunguhin (Aims)
 Ito ay mas tiyak na direksyon at pokus kaysa Mithiin.
 Ito’y nagbibigay ng mga direksyon para sa tiyak na aralin.
 Ngunit hindi ito makikitaan ng mga impormasyon hingil sa mga istratehiyang
maaaring gamitin sa pagtuturo.
3. Mga Layunin (Objectives)
 Dito naipapahayag ang tiyak na pananalita ng mga pagkatuto o gawain na
inaasahang maipakita ng mga mag-aaral.
 Makikita rin dito ang mga estrateheya na nararapat gamitin at ilapat ng mga guro sa
pagtuturo.
Pangunahing Hakbang sa Pagbuo ng mga Layunin Pampagtuturo

1. Kailangang tukuyin ang mga inasahang bunga ng pagkatuto.
2. Ang mga inasahang bunga ng pagkatuto ay kailangang ipahayag na ang pagganap ay
namamasdan o pagsasagawa ay nakikita.
Dapat tandaan sa paglalahad ng mga Layunin

1. Ang gawi o kilos ay nakapokus sa kung ano ang gagawin ng mga mag-aaral matapos
ang leksyon.
2. Ang gampanin ay ilalahad sa paraang makikita o ang bunga ng pagganap.
3. Dapat ding isaalang-alang kung sa anong kalagayan gagampanan ang gawain.
4. Dapat ding banggitin ang sukat o antas ng pagganap ng gawain.
ABCD Format
 Audience
 Behavior
 Condition
 Degree
86
Halimbawa: (a) Ang bawat pangkat (b) ay nakasusulat (c) ng isang sanaysay na
naglalahad (d) ng hindi kukulangin sa limang dahilan kung bakit napiling
pambansang bayani si Jose Rizal.
Domeyn ng Layuning Pampagtuturo

1. Kognitib Domeyn/ Domeyn Pangkabatiran
 Mga layunin na lumilinang sa mg kakayahan at kasanayang pangkaisipan ng mga
mag-aaral
 Tumutukoy rin ito sa mga pag-iisip na rasyunal, sistematiko at intektwal.
 Karamihan sa kabatirang pangkobnitibo ay napapaloob sa Bloom’s Taxonomy ni
Benjamin Bloom.
Blooms Taxonomy of Objectives
 Anim na lebel ng mga herarkiya ng pag-iisip ayon kay Benjamin Bloom noong
1959.
 Mula sa pinakapayak hanggang sa pinakakomplikado.
a. Kaalaman –tumutukoy sa simpleng paggunita sa mga natutuhang
impormasyon. (bigyang-kahulugan, tukuyin, pangalanan, alalahanin, piliin,
ulitin)
b. Komprehensyon –binibigyang diin ang pag-unawa sa kahulugan ng
impormasyong natutuhan at pag-uugnay nito sa mga dating
impormasyon. (asalin, baguhin, lagumin, tatalakayin, hanapin, ipaliwanag,
lagumin, ilarawan, ipahayag)
c. Aplikasyon –paggamit sa natutuhan sa iba’t ibang paraan o tekto. (ilapat,
paghambingin, klasipikahin, idayagram, ilarawan, uriin,markahan, pag-
ibahin)
d. Analisis –pag-unawa sa ugnayan ng mga bahagi atorganisasyon g
natutuhan upang makita ang kabuuan.(pag-ugnay-ugnayin, tukuyin,
kilalanin, bumuo ng hinuha, suriin at magbuod.)
e. Sintesis –kailanang pag-ugnayin ang iba’t ibang impormasyon upang
makalikha ng bagong kaalaman. (lumikha, bumuo, idesenyo, iplano,
sumulat, bumalangkas)
f. Ebalwasyon –nangangailangan ng pagbuo ng sariling pagpapasiya sa
liwanag ng mga inilahad na mga krayterya. (kilatisin, timbangin, suriin,
punahin, magtangi, paghambingi, pahalagahan)
 Bakit binago ang Bloom’s Taxonomy ng 1959?
Revision ng Bloom’s Taxonomy 2001
87
Mga layuning pangkabatiran (Knowledge Objectives)

 Nakakagunita, nakakilala ng mga datos at paglalahat na nauugnay sa… (recall,
recognize data, concepts and generalizations related to…)
 Nakahihinuha… (deduce that…)
 Nakakikilala… (identify or recognize…)
 Nasasabi ang pagkakaiba ng (tell the difference between…)
Mga layuning ukol sa pagsisiyasat at kasanayan (Inquiry and Skills Objectives)

 Nakapagliliwanag kung paano… (explain how…)
 Nakapaglalarawan at nakapaghahambing (describe and compare…)
 Nakapagpapakita ng paraan kung paano (demonstrate how…)
 Nakakakilala ng pagkakaiba… sa… (demonstrate…from…)
 Naisasalang-alang at nagagamit (consider and use…)
 Maingat na nakapagbabalak at… (plan carefully and…)
 Nakapag-iisip ng iba’t-ibang paraan… (conceive varied ways of…)
 Nakapagbubuo ng mabisa ng… (formulate effectively…)
 Nakapagbibigay ng mga katibayan o mga patunay ng… (give evidences or proofs
of…)
 Napagtitimbang-timbang ang katumpakan ng… (weigh the validity of…)
 Nakakagamit ng iba’t-ibang… (use of variety of…)
 Nakahahanap, nakakatipon, nakapagbibigay halaga, nakapaglalago at nakapag-
uulat… (locate,
 gather, appraise, summarize and report…)
 Nababasa ng masusi ang kagamitang… (read…material critically…)
 Nakapaghahambing, nakapagbibigay kahulugan at nakapagbubuod… (compare,
interpret and
 abstract…)
 Nakapaghihinuha buhat sa mga nakukuhang katibayan pantulong na… (conclude
from available
 supporting evidences that…)
 Nakapagpapahayag ng mga kaisipan ng mabisa sa… (express ideas effectively in…)
88
 Nakabubuo ng mga kagamitan buhat sa ilang mapagkukunan gaya ng… (organize
materials from
 several sources as…)
 Nabibigyang pansin ang pagkakasunod-sunod ng mga pangyayari… (note
consequences of
 events…)
 Nakapagsisiyasat nang masusi… (examine critically…)
 Nakagugunita ng mga karanasang may kinalaman sa… (recall experiences pertinent
to…)
 Nakapapapahayag ng… nang maliwanag… (state…clearly..)
 Naisaalang-alang ang lahat ng panig/bahagi ng… (consider every aspect of…)
 Nakapipili ng mga kagamitang may kaugnayan sa… (select materials relevant to…)
 Nakapag-uuri ng… (classify…)
 Nakapagsusuri… (analyze…)
 Nakikita ang pagkakaiba ng… sa… (differentiate…from…)
 Nabibigyang kahulugan ang… nang maliwanagan… (define… clearly…)
 Nahihinuha o napaghuhulo… (infer or deduce…)
 Napag-uugnay… (correlate…)
 Nakapagsasaayos or naisasaayos… (arrange…)
 Natatalakay ng buong talino… (discuss… intelligently…)
 Nakapagtutunay/Napananatili… (establish…)
 Nabibigyang-diin na… (emphasize that…)
 Nahuhulaan na… (predict that…)
 Natutukoy/Natitiyak… (specify…)
 Nakapagmamasig ng masusi… (observe carefully…)
 Nakapagtatalang tumpak… (record accurately…)
 Naabot/Natatamo… (attain…)
 Nasisiyasat na mabuti… (examine carefully…)
 Nakapagpapalaganap/Napalalaganap… (disseminate…)
2. Apektib Domeyn/ Domeyn Pandamdain
 Nauukol ang mga layuning pandamdamin sa paglinang ng mga saloobin, emosyon,
kawilihan at pagpapahayaga ng mga magaaral.
 Ito ay may limang kategorya, Pagtanggap (Receiving), Pagtugon (Responding),
Pagpapahayaga (Valuing), Pag-oorganisa (Organization), at Karakteresasyon
(Characterization).
 D.R Krathwohl's Taxonomy for Affective Domain
89
Sa katapusan ng aralin, ang mga mag-aaral ay inaasahang:

 Naisasabalikat ang pananagutan para sa… (assume responsibility for…)
 Nakakagamit ng… nang matino at mabisa (utilize… wisely and effectively)
 Mahigpit na nakapagmamasid… (observe… strictly…)
 Nakapapakinig ng masusi at may layunin… (listen critically and purposively…)
 Nakalalahok ng masigla sa… (participate actively in…)
 Naipagpapatuloy ang kawilihan sa… (sustain interest in…)
 Nakibabahagi… sa… (share… with…)
 Nagpapaubaya/Nagpaparaya… (tolerate…)
 Pumapayag na… (tolerate…)
 Tumatanggap/Kumikilala… (accept…)
 Nakasusunod sa… (comply with…)
 Nakatatamo ng kasiyahan sa… (find pleasure in…)
 Nakapagpapasaya ng tumpak… (form sound judgment…)
 Nagbibigay-pitagan… (venerate…)
 Napipigil… (control…)
 Napagtitimbang… (equalize…)
 Napapahalagahan/Nakapagpapahalaga… (appreciate…)
 Humahanga/Nasisiyahan… (appreciate…)
 Nasusunod/Nakasusunod… (follow…)
 Naibabagay/Naiaangkop… (adjust to…)
 Pahalagahan/Napahahalagahan… (value...)
 Nasisiyahan/Nabibigyang kasiyahan… (satisfy…)
 Napapanatili/Naninindigan… (maintain…)
 Nadadalaw… (visit…)
 Humahanga sa… (admire…)
 Naibabagay ang sarili sa… (adjusts to…)
 Nakapangangalaga/Napangagalagaan… (conserve…)
 Nakapagmamalas ng paggalang sa… (show respect for…)
 Nakapagsisimula ng proyektong kapaki-pakinabang… (initiate worthwhile projects…)
 Alalahanin/Gunitain… (commemorate…)
 Napalalakas/Napagtitibay… (strengthen…)
 Napasisidhi/Napatitindi… (intensify…)
 Napatatalas/Napatatalim… (sharpen…)
90
 Nakapagsisikap ng higit sa… (exert more effort in…)
 Nakalilikha/Nakapagbibigay… (generate…)
3. Saykomotor Domeyn
 Psycho o mag-iisip at Motor ay galaw.
 Napapaloob dito ang mga layuning makalilinang sa kasayang motor at manipulatibo
ng bawat mag-aaral.
 Elizabeth Simpson 1972
Sa katapusan ng aralin, ang mga mag-aaral ay inaasahang:

 Nakayayari/Nakabubuo… (construct..)
 Nakagagawa/Nakatatayo… (build…)
 Nakahahawak/Nakagagawa… (manipulate…)
 Nakagagamit ng… (make use of…)
 Nakagagawa/Nakagaganap…( perform…)
 Nakasusukat… (measure…)
 Nakahahawak… (handle…)
 Naisasakatuparan/Naisasagawa… (execute…)
 Napagkakabit/Nakapaglalagay… (install…)
 Nakasisipi/Nakakakopya… (copy…)
 Nakapagpapaandar/Nakapagpapalakad… (operate…)
 Nakapagdudugtong/Nakakapag-uugnay-ugnay… (connect…)
 Nakagagawa ng pagsubok sa…/Nakakapag-eksperimento sa… (experiment on…)
 Makapagtipon (makapag-ipon, makapagkabit-kabit, makapagbuo) ng… (assemble…)

*Serrano Erlinda; Paez Ana Ruby M.(2015).Principles of teaching I. Quezon
City, Manila:Adriana Pub
91
*Pawilen, Greg Tabios.(2016). Teaching profession passion and mission. 1st edition.
Quezon City: Rex Book Store Trading
*Retrieved from: https://www.slideshare.net/NylamejYamapi/banghay-aralin-
74246892
Let’s Check
Gawain 1. Basahin nang Mabuti ang mga katungan. Bilugan ang titik nang napiling sagot.
Suriin ang angkop na salitang ginagamit sa mga antas o lebel ng herarkiya ng pag-iisip.
1. Nailalarawan ang mga pangyayari sa kwento sa tulong ng isang diyagram.
A) kaalaman B) komprehensyon
C) aplikasyon D) analisis
92
2. Natutukoy ang sanhi at bunga hinggil sa pangyayaring naganap sa bayong Pablo.
3. Nabibigyang kahulugan ang mahihirap na salita mula sa tulang babasahin.
4. Tatalakayin ang iba't ibang antas ng wika.
A) komprehensyon B) aplikasyon
C) sintesis D) ebalwasyon
5. Paghahambingin ang kaibahan ng teknolohiya noon at ngayon.
A) komprehensyon B) aplikasyon C) sintesis D) ebalwasyon
6. Pahalagahan ang estilo ng isang awtor sa pagsusulat ng maikling kwento na
pinamagatang "Ang Kwento ni Mabuti".
7. Mula sa tatlong paktwal na pahayag, sumulat ng dalawang talatang salaysay na
kumikiling sa isang isyu at panindigan ang sariling posisyon sa tulong ng mga paktwal na
pahayag.
8. Balangkasin ang mga palatuntunang isasagawa sa buwan ng wika.
9. Talakayin ang iba't ibang tungkulin ng wika.
10. Sumulat ng sariling tula na may pitong taludtod, pitong pantig, may limang saknong at
may sukat at tugma.
11. Alin ang naglalarawan ng set ng mga pambansang prayoridad para sa mga programang
pang-edukasyon at pampaaralan?
A) mithiin B) tunguhin C) layunin D) pagtuturo
12. Alin ang malawak na pagpapahayag ng direksyon para sa isang programang pang-
edukasyon?
13. Alin ang nagbibigay ng direksyon para sa isang tiyak na aralin?
14. Suriin kung alin sa mga susing tanong ng mga guro habang tinitiyak ang mga tunguhin
ng mga aralin.
A. Ano ang dapat matutuhan ng mga mag-aaral sa mga aralin sa kurikulum?
B. Paano ituturo ng guro ang mga aralin
C. Bakit ituturo ng guro ang mga aralin sa mga mag-aaral?
D. Kailan dapat ituturo ng guro ang mga aralin?
15. Ang layuning pampagtuturo ay pagpapahayag sa anong pananalita ng mga pagkatuto
ang inaasahang maipakita ng mga mag-aaral.
A) May kabuluhang pananalita B) May kahulugang pananalita
C) Tiyak na pananalita D) Kahit anong pananalita
16. Ang unang pangunahing hakbang sa pagbuo ng mga layunin ay layuning
pampagtuturo. Alin ang dapat tukuyin?
A) Tukuyin ang paksang ituturo B) Tukuyin ang inaasahang mithiin
93
C) Tukuyin ang kaalamang ituturo D) Tukuyin ang inaasahang bunga ng pagkatuto
17. Ang ikalawang hakbang sa pag-buo ng mga layuning pampagtuturo. Ano ang
inaasahang bunga ng pagkatoto ang kailangan?
A) Pagganap o pagsasagawa ay makikita B) Sasabihin kung ano ang kailangan
C) Ipatupad ang ano mang layunin D) Ipagawa sa mag-aaral ang mga
gawain
18. Maliban sa lumilinang ang mga saloobin, emosyon, kawilihan. Ano pa ang layunin ng afektib
domeyn?
A) kakayahan at kasanayan B)pagpapahalaga ng mga mag-aaral
C) kasanayang manipulatib D) kasanayang pangkaisipan
19. Ang kognitib ay may layuning lumilinang ng mga kakayahan at anong kasanayan para sa mag-
aaral?
A) damdamin B) manipulatib C) pangkaisipan D)
kalakasan
20. Alin sa mga sumusunod ang hindi napabilang
A) pagtugon B) pagtanggap C) karakterisasyon D)
pagsasalita
Let’s Analyze
94
Gawain 1. Dahil natutuhan muna ang wika at ang pagbuo ng layununing
pampagturo, sagutan ang mga sumusnod na mga katanungan. Ipaliwanag nang
maayos ang bawat sagot sa mga katanungan.
1. Pumili ng tatlong paksa na makikita sa pagtuturo ng Filipino mula sa

unang baitang hanggang ika-anim na baitang. Ang paksa ay nararapat
na may kinalaman sa pagtuturo ng wika sa elementarya. Bumuo ng
layunin na magagamit sa pagbuo ng tatlong uri ng banghay-aralin.
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
______
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________
In a Nutshell
95
Gawain 1. Batay sa natalakay at mga gawain na iyong naisagawa, maari mong
isulat mga argumento o mga natutuhan mo tungkol sa paksa.
1. ___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________
2. ___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________
3. ___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________
4. ___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________
5. ___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________
6. ___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________
7. ___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________
8. ___________________________________________________________________________
___________________________________________________________
96
Q&A List
pagbabalik-aral.
Tanong/Isyu Sagot
1.
2.
3.
4.
5.
Keywords Index
Layuning Pampagturo
97
Big Picture in Focus: ULO 6. Nailalahad ang pagtuturo ng wika sa

pagbuo sa banghay aralin.
Metalanguage
Sa bahaging ito, inaasahan na sa bahaging ito mailalapat mo ang iyong

natutunan sa pagbubuo ng layunin. Ngayon ay aalamin mo ang kahulugan, uri, at
hakbang o pamamaraan sa pagsulat ng banghay aralin.
 Banghay aralin – batayan o gabay ng guro para sa pagtuturo

naglalaman ng unang bahagi ng pag-aaral na ito.
Essential Knowledge
Para maisagawa ang mga sumusunod na mga gawain, kinakailangang ganap

mong maintindihan ang mga pagsulat ng banghay aralin dahil ito ang
napakaimportanteng dapat matutuhan bilang isang guro. Tandaan, maari kang
gumamit pa ng ibang sanggunian para sa mas malawakang pagkaunawa tulad ng
aklat, mga artikulo, teksto, at iba pa na makikita at makukuha mula sa silid-aklatan
ng unibersidad tulad ng ebrary, search.proquest.com etc.
Banghay Aralin
 Isang balangkas ng mga layunin, paksang-aralin, kagamitan at mga hakbang na sunod-
sunod na isasagawa sa pagsasakatuparan ng mga layunin at napipintong bunga nito.
 Maaring tanawin bilang iskrip na sinusunod ng guro sa pagtuturo ng isang paksa para sa
isang tiyak na oras o panahon
 Kalimitang bahagi ng banghay aralin,
I. Mga Layunin
II. Paksang Aralin
III.Pamamaraan
IV.Takdang Aralin
Uri ng Banghay-Aralin
1. Masusing Banghay ng Pagtuturo
 Ito’y gingamot ng mga bagong guro at mga gurong mag-aaral.
 Ginagamit din tio ng mga datihan nang guro kapag naatasang magpakitang-turo
 Sa ganitong anyo ng banghay, nakatala pati ang tanong ng guro at ang inaasahang
dapat na sagot ng mga mag-aaral
98
2. Mala-masusing Banghay
 Ito’y higit na maikli kaysa masusing banghay ng pagtuturo.
 Sa halip na mayroon pang bahagi ang gawaing guro at gawaing mag-aaral
binabanggit na lamang nang sunod-sunod ang gagawin ng guro sa klase
99
3. Maikling Banghay
 It’y talagang maikli lamang
 Sa banghay na ito, sapat ng banggitin kung anong pamaraan ang gagamitin ng guro
o di kaya’y banggitin ang sunod-sunod na hakbang sa maikling pangungusap
100
101
Manila:Adriana Pub
*Pawilen, Greg Tabios.(2016). Teaching profession passion and mission. 1st edition.
Quezon City: Rex Book Store Trading
*Retrieved from: https://www.slideshare.net/NylamejYamapi/banghay-aralin-
74246892
*Retrieved from: https://gorgeouskhepp.wordpress.com/banghay-aralin/
*Retrieved from: https://www.academia.edu/31378126/FILIPINO_LESSON_PLAN_
SAMPLE_ MASUSING_BANGHAY_ARALIN_SA_FILIPINO_2
102
Let’s Check
Gawain 1. Basahin nang Mabuti ang mga katungan. Bilugan ang titik nang napiling sagot.
1.) Alin sa banghay aralin ang sapat na bangitin kung anong pamamaraan ang gagamitin ng
guro o di kaya'y bangitin ang sunod-sunod na hakbang sa maikling pangungusap.
a.) masusing banghay b.) mala-masusing banghay
c.) maikling banghay d.) banghay -aralin
2.) Isang balangkas ng mga layunin, paksang aralin, kagamitan at mga hakbang na sunod-
sunod na isinasagawa sa pagsasakatuparan ng layunin.
c.) maikling banghay d.) banghay -aralin
3. Ito'y ginagamit ng mga bagong guro at mga gurong mag-aaral.

c.) maikling banghay d.) banghay aralin
4. Mayroon pang bahagi ang gawing guro at gawing mag-aaral binanggit na lamang nang
sunod-sunod ang gagawin ng guro sa klase.
c.) maikling banghay d.) banghay aralin
5. Sa pamaraang ito, makatuklas ang mga mag-aaral ng katotohanan, simulain o

panlalahad.
a.) pamaraang pasaklaw b.) pamaraang pabuod
c.) pamaraang papanayam d.) pamaraan patanong
6. Popular sa antas tersyarya ginagamit na rin sa antas elementarya. Ginagamit ng guro

bilang pasalaysay kaysa paglalahad.
7. Pamaraang nagsisimula sa isang tiyak na aralin o pag-aaral at nagtatapos sa paglalahad

ng tuntunin.
8. Nagsisimula sa paglalahad na magagamit sa mga tiyak na aralin.

9. Alin sa mga bahagi ng pamaraang pabuod, nasusulat ang kakayahan ng guro sa

katagumpayan ng aralin na tinuturo kung malinaw na pagkasunod-sunod ang mga bahagi
nito?
a.) paghahanda b.) paglalahad
c.) paghahambing at paghahalaw d.) paglalahat
10. Mayroong tatlong mahalagang salik ang nakapaloob sa hakbang na ito.

103
11. Sa bahaging ito, talakayin sa aralin kung paano nakakatulad o nagkakaiba ang bagong
aralin sa mga araling natutuhan na.
12. Alin sa mga bahagi ng pamaraang pasaklaw, ang pagpapaalala ng guro sa mga araling
na napag-aralan na nang may kaugnayan sa bagong aralin?
a.) pasimula b.) paggamit
c.) pagpapaliwanag d.) pagsubok
13. Sa bahaging ito hinahayaan ng guro na ang mga mag-aaral ang magpaliwanag nang
mga tuntunin o imulating nakapaloob sa aralin.
a.) pasimula b.) paggamit c.) pagpapaliwanag d.) pagsubok
14. Nililinang ang aralin dahil nabibigyan ng pagkakataon ang bawat mag-aaral na
maipahayag ang kanyang natutuhan.
15. Repleksyon o reproduksyon ng natutuhan nang mga mag-aaral.

104
Let’s Analyze
Gawain 1. Dahil natutuhan muna ang pagbuo ng banghay aralin maari mo nang
gawin ang mga sumusunod.Gamit ang napiling tatlong paksa mula sa nakaraang
“Lets analyze” na gawain, gawin ang mga sumusunod:
1. Bumuo ng masusing banghay-aralin mula sa mga paksang napili sa

elementarya.
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
105
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
__________________________________________________
2. Bumuo ng mala-masusing banghay-aralin mula sa mga paksang napili

sa elementarya.
106
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
_________________
3. Bumuo ng maikling banghay-aralin mula sa mga paksang napili sa

elementarya.
107
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
_________________
In a Nutshell
Gawain 1. Batay sa natalakay at mga gawain na iyong naisagawa, maari mong
isulat mga argumento o mga natutuhan mo tungkol sa paksa.
108
1. ___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________
2. ___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________
3. ___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________
4. ___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________
5. ___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________
6. ___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________
7. ___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________
8. ___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________
Q&A List
109
pagbabalik-aral.
Tanong/Isyu Sagot
1.
2.
3.
4.
5.
Keywords Index
Banghay Aralin
110
College of Teacher Education “Physically Distanced but Academically
Engaged”

Edfl 1 (Sim-Sdl)

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Edfl 1 (Sim-Sdl)

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Edfl 1 (Sim-Sdl)

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

1

Physically Distanced but Academically Engaged

Self-Instructional Manual (SIM) for Self-Directed Learning

Name of Teacher: Katherine L. Llup

THIS SIM/SDL MANUAL IS A DRAFT VERSION ONLY; NOT

ULO for Week 4-6 39

ULO for Week 7-9 82

Course Outline: EDFL 1 Pagtuturo ng Filipino sa Elementarya 1 –

Course Coordinator: Katherine Llup

Course Outline Policy

Areas of Concern Details

If the assessment task is done in real time through the

Since this course is included in the licensure

Please note that academic dishonesty such as cheating

However, if the late submission of assessment paper

For group assessment tasks, the course coordinator

If disapproved by the course coordinator, you can

You can also meet the course coordinator in person

For students who have not created their student email,

Course Information – see/download course syllabus in the Black Board LMS

CC’s Voice: Magandang buhay! Ikinagagalak ko na ikaw ay salubungin sa kursong

CO Para maging isang ganap na guro sa Filipino, kinakailangang may

1. Nauunawaan ang pagtuturo ng wika sa pamamagitan ng mga batayang

Big Picture in Focus: ULO 1. Nauunawaan ang pagtuturo ng wika sa

Sa bahaging ito, ipapaliwanag at ilalahad ang mga batayang kaalaman sa

 Wika – instrumento sa pakikipagtalastasan

Maari ka nang tumuloy sa bahaging “Essential Knowledge” kung saan

TEORYA NG PINAGMULAN NG WIKA

MGA BATAS UKOL SA WIKANG PAMBANSA

Kautusang Tagapagpaganap Blg. 263 (Abril 1, 1940). Pagpapalimbag ng isang

Proklamasyon Blg. 12 (Marso 26, 1954). Marso 29-Abril 4 - Petsa ng Pagdiriwang

Proklamasyon Blg. 186 (Septiyembre 23, 1955). Paglilipat ng petsa ng Linggo ng

Kautusang Pangkagawaran Blg. 7 (Agosto 13, 1959). Tatawaging Filipino ang

Kautusang Tagapagpaganap Blg. 96 (Oktubre 24, 1967). Bibigyan ng katumbas

Memorandum Sirkular Blg. 159 (Agosto 5, 1968). Pagdalo ng mga pinuno at

Kautusang Tagapagpaganap Blg. 187 (Agosto 6, 1969). Paggamit ng Wikang

Kautusang Pangkagawaran Blg. 50 (Nobyembre 14, 1974). Pagpapatupad ng

Kautusang Pangkagawaran Blg. 52 at 54 (Mayo 27, 1987). Mahigpit na

Kautusang Pangkagawaran Blg. 81 (Agosto 6, 1987). Ang Alpabetong Filipino ay

Kautusang Pangkagawaran Blg. 104, s. 2009. Bagong Gabay sa Ortoprapiyang

KASAYSAYAN NG WIKANG PAMBANSA

Oktubre 27, 1936 – Itinagubilin ng Pangulong Manuel L. Quezon sa kanyang

Nobyembre 13, 1936 – Pinagtibay ng Batasang-Pambansa ang Batas Komonwelt

Ang mga naging tungkulin at gawain ng Surian ng Wikang Pambansa ay ang

Nobyembre 9, 1937 – Bunga ng ginawang pag-aaral at alinsunod sa tadhana ng

Disyembre 30, 1937 – Bilang alinsunod sa tadhana ng Batas ng Komonwelt Blg.

Hunyo 18, 1937 – Pinagtibay ang Batas ng Komonwelt Blg.333, na nagsususog sa

Abril 1, 1940 – Sa pamamagitan ng Kautusang Tagapagpaganap Blg. 263 ay

Setyembre 23, 1955 – Nilagdaan ng Pangulong Ramon Magsaysay ang Proklama

Agosto 13, 1959 – Pinalalabas ng Kalihim Jose E. Romero ng Kagawaran ng

Oktubre 24, 1967 – Naglagda ang Pangulong Marcos ng isang Kautusang

Marso 27, 1968 – Pinalabas ng Kalihim Tagapagpaganap Rafael M. Salas ang

Agosto 5, 1968 – Memorandum Sirkular Blg. 199 na pinalabas ng Kalihim

Agosto 6, 1968 – Kautusang Tagapagpaganap Blg. 187 na nilagdaan ng Pangulong

Agosto 7, 1969 – Memorandum Blg. 277 na pinalabas ng Kalihim Tagapagpaganap

Agosto 17, 1970 – Pinalabas ng Kalihim Tagapagpaganap Alejandro Melchor ang

Marso 4, 1971 – Pinalabas ng Kalihim Tagapagpaganap Alejandro Melchor ang

Hulyo 29, 1971 – Memorandum Sirkular Blg. 488 na humihiling sa lahat ng

Disyembre 1, 1972 - Nilagdaan ng Pangulong Marcos ang Kautusang Panlahat Blg.