WYKŁAD

KLASYFIKACJA DIET

Słowo „dieta” to specjalny sposób żywienia , uwzględniający ilość i jakość spożywanych

pokarmów.
Dieta ma na celu dostarczenie niezbędnych składników pokarmowych z jednoczesnym
dostarczaniem ich podaży do możliwości trawienia, wchłaniania i metabolizowania przez
zmieniony chorobowo organizm.

Nazwa diety Charakterystyczna cecha diety

1. Dieta podstawowa Określa racjonalny sposób żywienia ludzi
niewymagających diety: służy za podstawę do
planowania diet leczniczych
2. Dieta bogatoresztkowa Powinna zawierać powyżej 35-40g błonnika
pokarmowego
3. Dieta łatwo strawna Charakteryzuje się doborem produktów, potraw i
technik sporządzania posiłków łatwo strawnych
stanowi podstawę do planowania diet pozostałych
4. Dieta łatwo strawna z Tłuszcz w diecie zredukowany jest do połowy normy
ograniczeniem tłuszczu fizjologicznej . Wykazuje cechy diety łatwo strawnej
5. Dieta łatwo strawna z Wykazuje cechy diety łatwo strawnej; ogranicza
ograniczeniem substancji produkty i potrawy wzmagające wydzielanie
pobudzających wydzielanie soku żołądkowe
żołodkowego

Nazwa diety Charakterystyczna cecha diety

6. Dieta łatwo strawna oOkreśla konsystencję płynną lub
zmienionej konsystencji: papkowatą
- papkowata
- płynna
- płynna wzmocniona
- do żołądka przez
zgłębnik lub
przetokę
7. Dieta ubogoenergetyczna Ma zredukowaną liczbę kalorii,
najczęściej o 1000
8. Dieta o kontrolowanejCharakteryzuje się zwiększeniem
zawartości kwasówtłuszczów roślinnych i rybich kosztem
tłuszczowych tłuszczów zwierzęcych
9. Dieta łatwo strawnaZa bogatobiałkową uważa się dietę , która
bogatobiałkowa dostarcza powyżej 100g białka na dobę
10. Dieta z ograniczeniem W diecie ogranicza się a nawet wyklucza
łatwo przyswajalnychprodukty zawierające węglowodany
węglowodanów szybko wchłaniajace się jak cukier, miód,
dżemy wysokosłodzone, słodycze
11. Dieta łatwo strawnaZawartość białka w diecie sięga do 40g i
niskobiałkowa poniżej, lecz nie mniej niż 20g; mniejsze
wartości prowadzą do rozpadu białek
ustrojowych
W charakterystyce diety należy zwrócić uwagę aby żywienie dietetyczne było jak
najbardziej zbliżone do żywienia ludzi zdrowych.
U osób, które muszą stosować diety przez długi okres czasu lub przez całe życie (cukrzyca
typu I, celiakia , fenyloketonuria, galaktozemia, fruktozemia, przewlekła niewydolność
nerek) bardzo ważne jest indywidualne podejście do pacjenta w każdym przypadku.

DIETA PODSTAWOWA
• Stosowana jest dla osób niewymagających żywienia dietetycznego, ma zapewnić
zapotrzebowanie na energię oraz wszystkie niezbędne składniki odżywcze potrzebne
do prawidłowego funkcjonowania organizmu, utrzymania należnej masy ciała i
zachowania zdrowia
• Jest podstawa do planowania diet leczniczych
• Dozwolone są wszystkie produkty i potrawy oraz wszystkie techniki sporządzania
posiłków (z ograniczeniem smażenia z dużą ilością tłuszczy)
• Ważna jest różnorodność produktów co daje lepsze możliwości zapewnienia
niezbędnych składników odżywczych.
• Planowana jest na 4-5 posiłków dziennie – regularnie podawanych o tych samych
godzinach
• Przyjmuje się średnio 2000kcal/na dobę -ale należy wziąć pod uwagę normy na energię
i składniki mineralne w zależności od płci i wieku
• Dieta powinna być pełnowartościowa, smacznie przyrządzona, atrakcyjnie zestawiona

ZAŁOŻENIA DIETY PODSTAWOWEJ

• Energia 2000 kcal/ 8368 kJ

• Białko ogółem 75-80g
• Białko zwierzęce 45g
• Tłuszcz 65g
• Węglowodany przyswajalne 275g
• Błonnik pokarmowy 30-40g
• Wapń 0,9g
• Żelazo 13mg
• Witamina A 750 µg
• Witamina B 1 1,7 mg
• Witamina B2 2mg
• Witamina C 70mg
• BIAŁKO OGÓŁEM – 15,5 % SUMY ZAPOTRZEBOWANIA
ENERGETYCZNEGO
• TŁUSZCZ – 29,5% SUMY ZAPOTRZEBOWANIA ENERGETYCZNEGO
• WĘGLOWODANY – 55% SUMY ZAPOTRZEBOWANIA
ENERGETYCZNEGO
I śniadanie Kawa zbożowa z mlekiem, pieczywo mieszane z
masłem, ser twarogowy z cebulką , jabłko
II śniadanie Chleb z pasztetem drobiowym, sałatka jarzynowa,
herbata zielona
obiad Zupa krem z selerów z grzankami
Ryba smażona, ziemniaki puree, sałatka z
czerwonej kapusty, kompot mieszany
Kolacja Klopsiki w sosie z makaronem, surówka z marchwi
z chrzanem, placek drożdżowy z kruszonką, herbata
z mlekiem

DIETA BOGATORESZTKOWA

• Stosowana w zaparciach nawykowych, w postaci atonicznej oraz w zaburzeniach

czynnościowych jelit.
Celem stosowania:
• - pobudzenie motoryki jelit,
• - uregulowanie czynności jelit bez stosowania środków farmakologicznych
Charakterystyka diety
• Jest modyfikacją diety podstawowej , polega na zwiększeniu ilości błonnika
pokarmowego frakcji nierozpuszczalnych i płynów.

Błonnik pokarmowy stanowią nieskrobiowe polisacharydy ścian komórkowych roślin.

Błonnik pokarmowy
-nie ulega strawieniu i wchłanianiu, jest jednak niezbędny do utrzymania prawidłowej funkcji
przewodu pokarmowego .
- zwiększa masy kałowe,
- przez mechaniczne drażnienie jelit przyspiesza perystaltykę,
- opóźnia hydrolizę skropi i wchłanianie glukozy,
- zmniejsza wartość energetyczna diety i daje poczucie sytości
Do wyzwolenia funkcji błonnika niezbędna jest woda . Zdolność wiązania wody jest różna np.
100g otrąb pszennych wiąże 450g wody a 100g ziemniaków - 40g wody
ZALECA SIĘ:
• - 2-3 łyżki otrąb czy zwiększeniu płynów co najmniej do 2-2,5l /dobę
• Suszone owoce: śliwki, rodzynki, figi
• Papryka , buraki – zawierają 5% ligniny i są bardzo skuteczne w zaparciach.
• Zwiększenie błonnika do 35-40g/dobę
• Korzystnie na perystaltykę jelit działa również : miód, jogurt, 1-dniowe mleko
ukwaszone, śmietanka , kompot ze suszonych śliwek, soki zawierające kwasy
organiczne, masło, oliwa z oliwek, surówki, siemię lniane, buliony, rosoły
• Potrawy powinny być podawana częściej a w małych ilościach o temperaturze
umiarkowanej.
WYELIMINOWAĆ:

• Mocną herbatę, suszone czarne jagody, wino czerwone, wytrawne, suche pożywienie
i pokarmy wzdymajace (groch, fasola, bób, warzywa kapustne)
• Sorbiol dodawany do produktów ( galaretki, guma do żucia, dżemy dietetyczne
i czekolady, słodziki
• Tłuszcze zwierzęce
• Używki: kawa , mocna herbata, alkohol
 • Napoje gazowane i potrawy wzdymające ( uwalniają gazy , nasilają wzdęcia i bóle
brzucha)
• Potrawy ciężko strawne – smażone

ZAŁOŻENIA DIETY

• Energia 2000 kcal/ 8368 kJ

• Białko ogółem 70-75g
• Białko zwierzęce 40g
• Tłuszcz 65g
• Węglowodany przyswajalne 280g
• Błonnik pokarmowy >40g
• Wapń >0,9g
• Żelazo >13mg
• Witamina A 750 µg
• Witamina B 1 1,7 mg
• Witamina B2 2mg
• Witamina C 70mg
• BIAŁKO OGÓŁEM – 14,5 % SUMY ZAPOTRZEBOWANIA ENERGETYCZNEGO
• TŁUSZCZ – 29,5% SUMY ZAPOTRZEBOWANIA ENERGETYCZNEGO
• WĘGLOWODANY – 56% SUMY ZAPOTRZEBOWANIA ENERGETYCZNEGO

DIETA ŁATWOSTRAWNA

Wskazana jest:
• W stanach zapalnych błony śluzowej żołądka i jelit
• W nadmiernej pobudliwości jelita grubego
• W nowotworach jelita grubego
• W wyrównanych chorobach nerek i dróg moczowych
• W chorobach infekcyjnych przebiegających z gorączką
• W zapalnych chorobach płuc i opłucnej o przebiegu ostrym
• W przewlekłych chorobach układu oddechowego przebiegających z rozedmą
• W zaburzeniach krążenia płucnego
• W okresie rekonwalescencji po zabiegach chirurgicznych
• Dla chorych długo lezących , u których dochodzi do zaburzenia pracy przewodu
pokarmowego
• Dla osób w wieku podeszłym

Celem diety jest dostarczenie choremu wszystkich niezbędnych składników pokarmowych oraz
ograniczenie produktów i potraw ciężko strawnych.
Charakterystyka diety:
- Dobór produktów łatwostrawnych, świeżo przyrządzone , gotowane w wodzie, na
parze, w naczyniach bez wody, smażone bez tłuszczu, pieczone w folii , pergaminie
- Wykluczenie produktów smażonych, pieczonych w tradycyjny sposób, długo
zalegających w żołądku, wzdymających, ostro przyprawionych .
- Ograniczenie błonnika pokarmowego <25g/dobę, poprzez dobór delikatnych warzyw
i dojrzałych owoców, obieranie, gotowanie, przecieranie przez sito i miksowanie
produktów , podawanie przecierów i soków, stosowanie oczyszczonych produktów
zbożowych)
 - Posiłki spożywać 4-5razy w ciągu dnia , regularnie w określonych godzinach
i w niewielkich objętościach.
- Ostatni posiłek 2 godziny przed snem.
• Celem diety jest dostarczenie choremu wszystkich niezbędnych składników
pokarmowych oraz ograniczenie produktów i potraw ciężko strawnych.

Wskazania:
- W przewlekłym zapaleniu i kamicy pęcherzyka żółciowego oraz dróg żółciowych
-w chorobach miąższu wątroby-przewlekłym zapaleniu wątroby, marskość wątroby
-w przewlekłym zapaleniu trzustki
- we wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego

DIETA ŁATWOSTRAWNA Z OGRANICZENIEM SUBSTANCJI POBUDZAJĄCYCH

WYDZIELANIE SOKU ŻOŁĄDKOWEGO

Celem diety jest ochrona wymieniony narządów przez zmniejszenie ich aktywności
wydzielniczej.

Wskazania:
• W chorobach wrzodowych żołądka i dwunastnicy
• W przewlekłym nadkwaśnym nieżycie żołądka
• W refluksie żołądkowo-przełykowym
• W dyspepsjach czynnościowych żołądka

Zadaniem diety jest:

• Dostarczenie produktów wszystkich niezbędnych składników odżywczych
• Ograniczenie produktów i potraw pobudzających wydzielanie kwasu solnego
• Neutralizowanie soku żołądkowego
• Niedrażnienie chemiczne, mechaniczne, termiczne błony śluzowej żołądka

• Ograniczeniu podlega błonnik pokarmowy -wyeliminować z diety razowe pieczywo,

kasze grube, surowe warzywa i owoce, które podrażniają błonę śluzową żołądka
• Posiłki rozłożone na 5 porcji w równych odstępach czasowych w małych ilościach o
umiarkowanej temperaturze
• Potrawy przyrządza się za pomocą gotowania w wodzie, na parze, w kombiwarach lub
duszenia bez obsmażania na tłuszczu. Tłuszcz dodaje się do gotowych potraw.
• Warzywa i owoce podaje się gotowane i rozdrobnione , soki owocowo-warzywne
rozcieńcza się najlepiej mlekiem.

DIETA O ZMIENIONEJ KONSYSTENCJI

Zastosowanie:
• W chorobach jamy ustnej i przełyku(zapalenie jamy ustnej, zapalenie przełyku, rak
przełyku, zwężenie przełyku, żylaki przełyku)
• W przypadku utrudnionego gryzienia i połykania
• W niektórych chorobach przebiegających z gorączką
• Po niektórych zabiegach operacyjnych chirurgicznych
DIETA PŁYNNA

Celem diety jest zapewnienie choremu wszystkich niezbędnych składników pokarmowych

Charakterystyka diety:
• W skład diety wchodzą tylko płyny : woda , napar z rumianku, mięty, herbata bez cukru
(na zlecenie może być lekko posłodzona, z cytryną lub sokiem owocowym)
• Na zlecenie może być 5%kleik przecedzony przez sito ugotowany z kaszy jęczmiennej,
ryżu lub płatów owsianych
• Dietę zaleca się na 1-2 dni
• W 2-3 dobie stosowania podaje się kleiki cedzone albo przecierane. Dietę kleikową
modyfikuje się wprowadzając niewielką ilość mleka , masła , żółtka, przecieru z jabłek,
cukru, bułki czerstwej. Dietę stopniowo się rozszerza do diety łatwo strawnej.

DIETA DO ŻYWIENIA PRZEZ ZGŁĘBNIK

• Celem diety jest dostarczenie odpowiedniej energii i niezbędnych składników
odżywczych
• Dieta może być przygotowana ze składników naturalnych (dieta płynna wzmocniona)
lub połączona z gotowymi dietami przemysłowymi .
• Zaletą diet przemysłowych jest : Standardowy skład , ściśle określony, łatwość w
przygotowaniu, znana wartość osmolarna, sterylność, opakowania o określonej
objętości, zróżnicowane pod względem smakowym.
Diety przemysłowe są :
• bezlaktozowe,
• normokaloryczne- 1kcal/ml lub hiperkaloryczne -> 1kcal/ml,
• Normobiałkowe lub wysokobiałkowe >20% energii z białka
• izoosmolarne lub hiperosmolarne
• Ubogo-, bogatoresztkowe (wzbogacone w błonnik) lub bezresztkowe
• Pełnowartościowe
• Wzbogacane w tłuszcze
Obecnie w Polsce jest bardzo szeroki asortyment preparatów do żywienia przez zgłębnik lub
przetokę. Dobór preparatu zależy od: choroby podstawowej, jej powikłań, choroby
współistniejącej , zapotrzebowania na energię, białko, stan odżywienie, wydolność przewodu
pokarmowego. Rodzaj diety, rytm podawania i objętość ustala lekarz.
Posiłki należy podawać o temperaturze `podobnej do temperatury ciała lub nieco niższej tj 30-
37 ˚C.

DIETA UBOGOENERGETYCZNA

Stosowana podczas redukcji masy ciała u osób z otyłością i z nadwagą.

Celem diety:
• Redukcja masy ciała
• Zapewnienie prawidłowego funkcjonowania organizmu
• Utrzymanie dobrego samopoczucia pacjenta
• Ograniczenie uczucia głodu

Charakterystyka diety
• Dieta powinna być ubogoenergetyczna a równocześnie zrównoważona pod względem
zawartości składników odżywczych
 • Dla osób otyłych źródłem energii obok pożywienia ma być nagromadzona
w organizmie tkanka tłuszczowa. 1g tkanka tłuszczowej daje 7kcal a 1kg-7000kcal.
• Aby zredukować 1kg masy ciała w ciągu tygodnia trzeba zmniejszyć podaż kalorii
o 1000kcal dziennie.
• Zapotrzebowanie energetyczne oblicza się indywidualnie biorąc pod uwagę aktywność
fizyczną oraz wydatek energetyczny potrzebny do podstawowych procesów życiowych
czyli podstawową przemianę materii. (PPM)

Osoby dorosłe na PPM potrzebują : kobiety -0,95kcal/kg mc /1h

mężczyźni – 1 kcal/kg/mc /1h
Całkowite zapotrzebowania energetyczne obliczamy mnożąc wartość PPM przez współczynnik
aktywności fizycznej , który wynosi :
• Dla małej aktywności 1,4-1,69
• Dla umiarkowanej aktywności 1,70-1,99
• Dla dużej aktywności 2,00-2,40
Np. Dla osób z umiarkowaną aktywnością będzie wynosić:
CPM = PPM X 1,7
Uzyskany wynik jest podstawą do ustalenia wartości energetycznej diety.
Chcąc zmniejszyć masę o 1kg tygodniowo odejmuje się 1000kcal.
Wartość diety nie powinna być mniejsza niż 1000kcal

W diecie ubogoenergetycznej największym ograniczeniom podlegają tłuszcze. Zaleca się nie

więcej niż 40g tłuszczów z czego 25-30g tłuszcz niewidoczny, pochodzący w produktów
białkowych. Tłuszcze powinny stanowić maksymalnie 25% wartości kalorycznej
Dieta powinna zawierać powyżej 100g węglowodanów (ta ilość chroni białka przed spalaniem)
wskazane jest pieczywo razowe, kasza gryczana, otręby, produkty zbożowe
z grubego przemiału (ograniczenie pieczywa jasnego). Są one cennym źródłem błonnika.
Ograniczyć a nawet wyeliminować z diety cukry proste: cukier, miód, dżemy, słodycze, desery,
ciastka.
Białko zaleca się w fizjologicznej normie 1h/kg/mc tj 70-80g/dobę. W szczególnych
przypadkach tj. kobiety w czasie ciąży i laktacji , dzieci i młodzież w okresie rozwojowym,
choroby wyniszczające białko – 1,5-2kcal/kg mc (100-120g/dobę). Źródłem białka powinny
być produkty zwierzęce, chude: mleko, mięso, ryby, drób, sery twarogowe, w ograniczonej
ilości jaja, wędliny (drobiowe).
Zalecenia:
• Zaleca się bardzo dużo warzyw i owoców (surówki, sałatki, warzywa gotowane) do
750g/dobę, są one źródłem błonnika oraz witamin i składników mineralnych. Ze
względu na ograniczenie podaży witamin rozpuszczalnych w tłuszczach należy
zwiększyć podaż warzyw i owoców bogatych w ß-karoten
• Ograniczyć należy sól kuchenną do 5g/dobę oraz ostre przyprawy które działają
pobudzająco na łaknienie
• Zaleca się 4-5 posiłków małych w równych odstępach czasu
• Zaleca się wypić około 1,5-2 l płynów dziennie (woda, słaba herbata bez cukru, herbaty
owocowe)
• Przygotowywać posiłki metodą gotowania lub na parze, w szybkowarach,
w kuchenkach mikrofalowych , w kombiwarach. Mogą być duszone bez tłuszczu lub
pieczone w folii, w pergaminie , na ruszcie, rożnie, w garnkach kamionkowych.
 • Rozłożyć dzienną rację pokarmową na posiłki tak aby zawierały
• I śniadanie -25% kcal, II śniadanie -10kcal, Obiad -35% kcal, podwieczorek- 10%,
kolacja -20%

DIETA O KONTROLOWANEJ ZAWARTOŚCI KWASÓW TŁUSZCZOWYCH

Zastosowanie i cel diety:
• w hiperlipidemii (hipercholesterolemia, hipertriglicerydemia, hiperlipidemia
mieszanej)
• w miażdżycy
• w profilaktyce niedokrwiennej choroby serca
• Najważniejszą cechą diety jest ograniczenie spożycia nasyconych kwasów
tłuszczowych (NKT) i częściowe ich zastąpienie wielo-i jednonienasyconymi kwasami
tłuszczowymi. Dieta ma zapewnić wszystkie składniki odżywcze, zgodnie
z wytycznymi racjonalnego żywienia
• Tłuszcze o zwiększonej zawartości nienasyconych kwasów tłuszczowych mają
dostarczyć 25-30 % energii. Ważny jest dobór tłuszczów i ich proporcje. Pożądany
stosunek powinien wynosić
NNKT 0,7 : WNKT 0,8 : JNKT 1,5
• Aby osiągnąć taki stosunek kwasów tłuszczowych należy zaplanować w diecie oleje
bogate w jedno- i wielonienasycone kwasy tłuszczowe oraz margaryny miękkie
produkowane z tych olejów.
• Najbardziej korzystna jest oliwa z oliwek i olej rzepakowy w których zawarty jest kwas
oleinowy , który zmniejsza stężenie LDL przy jednoczesnym korzystnym stężeniu
HDL
• Na zmniejszenie cholesterolu mają również wpływ niezbędne nienasycone kwasy
tłuszczowe: kwas linolowy n-6 występujący w oleju słonecznikowym, sojowym,
kukurydzianym, z zarodów pszennych oraz kwas alfa-linolenowy n-3 , znajdujący się
w największych ilościach w oleju rzepakowym, i sojowym.

• W diecie należy uwzględnić tłuszcze ryb i ssaków morskich bogate

w wielonienasycone kwasy tłuszczowe: eikozapentaenowy i dokozaheksaenowy, które
zmniejszają stężenie trójglicerydów w surowicy i działają przeciwkrzepliwie.
• Wielonienasycone kwasy tłuszczowe powinny dostarczać 8% energii a stosunek
kwasów tłuszczowych z rodziny n-6 do kwasów tłuszczowych z rodziny n-3 powinien
wynosić 5:1 do 3:1
• W diecie należy wyeliminować tłuszcze zwierzęce : smalec, słoninę, boczek, tłuste
mięsa , wędliny, sery, drób.
• Ogranicza się ilość produktów z cholesterolem ( m.in. żółtka, podroby, śmietana,
masło). Ilość cholesterolu nie powinna przekraczać 300mg/dobę.
• Wartość energetyczna u pacjentów o prawidłowej masie ciała przyjmuje się na
poziomie 2000kcal. U otyłych i z nadwagą redukuje się indywidualnie biorąc pod
uwagę aktywność fizyczną,. U pacjentów wyniszczonych wartość energetyczna
podnosi się .
• Białko zalecane w normie fizjologicznej 1g/kg/mc - 15% zapotrzebowania
energetycznego
• Węglowodany pochodzące z produktów zbożowych, ziemniaków i nasion roślinnych
strączkowych. Powinny zawierać na dietę 2000kcal -300g tj 55-60% energii.
Ograniczaniu podlegają cukry proste.
• Korzystnie działanie ma błonnik na obniżenie cholesterolu we krwi. Ilość błonnika
powinna być większa niż 25g.
 • Ze względu na mniejszą podaż wit A w tłuszczach korzystne jest zwiększenie warzyw
i owoców z ß-karotenem: warzywa i owoce koloru żółtego, pomarańczowego
i zielonego
• Co najmniej 700g warzyw i owoców ze względu na antyoksydanty : wit C, ß-karoten,
wit E i flawonoidy (działają przeciwmiażdżycowo i antyagregacyjnie) wit. B6 i B12
oraz kwas foliowy
• Ograniczenie soli do 5g/dobę
• Zwiększyć należy : potas, magnes, wapń i selen
• Posiłki można przygotowywać przez gotowanie, na parze, pod ciśnieniem , duszenie,
smażenie bez tłuszczu , pieczenie w folii , w pergaminie, na ruszcie i rożnie.
DIETA BOGATOBIAŁKOWA
Stosowana jest dla osób:
• Wyniszczonych
• W chorobach nowotworowych
• W rozległych oparzeniach
• W zranieniach
• W chorobach przebiegających z gorączką
• Dla rekonwalescentów po przebytych chorobach
Dieta ta ma na celu dostarczenie odpowiedniej ilości białka do budowy i odbudowy tkanek
ustrojowych, ciał odpornościowych, enzymów, hormonów, białek osocza .

• Modyfikacja diety polega na podniesieniu ilości białka do 2g/kg mc to jest 100-

120g/dobę w skrajnych przypadkach np. rozległych oparzeniach do 3g/kg mc . Białko
pokrywa 15-20% zapotrzebowania energetycznego .
• Ze względu na dużą podaż produktów białkowych przetworzonych (mięs, ryb)
zwiększa się ilość sodu do 2g dlatego w takich przypadkach ogranicza się lub eliminuje
z diety podaż soli kuchennej i produktów z dodatkiem NaCl (wędlin, konserw, marynat,
pieczywa solonego)
• Inne produkty mają zalecenia jak przy diecie lekkostrawnej

DIETA Z OGRANICZENIEM ŁATWOPRZYSWAJALNYCH WĘGLOWODANÓW

• Dieta ma zastosowanie w cukrzycy w przypadku upośledzenia tolerancji glukozy

• Celem diety jest zmniejszenie stężenia glukozy we krwi i poprawa metabolizmu
• Dieta polega na ograniczeniu lub wykluczeniu z życia glukozy , fruktozy, sacharozy,
a zwiększeniu węglowodanów złożonych (skrobi i błonnika pokarmowego)
• Dietę opracowuje się indywidualnie biorąc pod uwagę : płeć , wiek, wzrost, masę
rzeczywistą i należną , aktywność fizyczną oraz stan fizjologiczny (ciąża, karmienie)
i choroby współistniejące .

WYMIENNIK WĘGLOWODANOWY

• jest to porcja produktu wyrażona w gramach dostarczająca 10g węglowodanów

przyswajanych
(węglowodany przyswajalne=węglowodany ogółem –błonnik pokarmowy)

INDEKS GLIKEMICZNY
 Klasyfikuje produkty żywnościowe na podstawie ich wpływu na stężenie glukozy we krwi
i czas pojawienia się zmian.
Dzielimy na:
• produkty o niskim IG – poniżej 55
• produkty o średnim IG -55-70
• produkty o wysokim IG - >70
Rozkład energii i węglowodanów na posiłki:

• 6 posiłków na dobę: I śniadanie 20-25%, II śniadanie 10%, obiad 30lub 25%,

podwieczorek 10% kolacja 20% posiłek przed snem 10%
• 5posiłków : I śniadanie 25%, II śniadanie 10%, obiad 25% lub 30%, podwieczorek 15%
lub 10%, kolacja 25%
• 4 posiłki na dobę: I śniadanie 30%, II śniadanie lub podwieczorek 15%, obiad 30% ,
kolacja 25%

PROCENTOWY UDZIAŁ SKŁADNIKÓW ODŻYWCZYCH

• Węglowodany 40-50% o niskim IG
• Błonnik pokarmowy 25-40g/dobę
• Tłuszcz 30-35% energii
• Do 10% energii kwasy tłuszczowe nasycone
• Poniżej 7% energii kwasy tłuszczowe nasycone dla chorych ze stężeniem cholesterolu
frakcji LDL > 100mg/dl
• 10-15% energii kwasy tłuszczowe jednonienasycone
• 6-10% energii kwasy tłuszczowe wielonienasycone w tym 5-8% kwasy tłuszczowe
n-6, 1-2% kwasy tłuszczowe n-3
• Cholesterol < 300mg/dobę
• Białka 15-20% stosunek białka zwierzęcego do roślinnego powinien wynosić 50:50
• Eliminacja alkoholu ze względu na hamowanie uwalniania glukozy z wątroby
i to może sprzyjać niedocukrzeniu

DIETA ŁATWOSTRAWNA NISKOBIAŁKOWA

• Stosowana w chorobach nerek i wątroby przebiegających z niewydolnością
Zadaniem diety jest:
• Zapobieganie nadmiernemu wytwarzaniu toksycznych dla organizmu produktów
przemiany białkowej
• Ochrona zmienionych chorobowo narządów –wątroba, nerki
• Utrzymanie możliwie dobrego stanu odżywienia pacjenta przez dostarczanie potrzebnej
ilości energii i składników pokarmowych

CHARAKTERYSTYKA DIETY

• Ustalana indywidualnie
• Zapotrzebowanie na kalorie 35kcal/kg mc około 2000-2500kcal/dobę
• Mniejsza ilość białka do granic tolerancji chorego, dobierać tak białko aby z jednej
strony nie uszkodzić nerek i wątroby a z drugiej nie dopuścić do ujemnego bilansu
azotowego i nie doprowadzić do wyniszczenia organizmu.
• Dieta niskobiałkowa dostarcza 40-50 g/dobę białka przy 0,6-0,7 g/kg mc,
• Białko pokrywa 8-10% energii na doba. ¾ powinno pokrywać białko zwierzęce.
• Głównym źródłem energii są węglowodany złożone (60% energii)
• Bardzo istotna jest kontrola płynów i elektrolitów . Ilość płynów zależy od diurezy, na
ogół płyny się ogranicza .
• Istotna jest też eliminacji soli lub ograniczenie do 1,5g-2g na dobę
• Dieta nie dostarcza odpowiedniej ilości wapnia, fosforu, żelaza dlatego wskazana jest
suplementacja

Literatura:
Ciborowska H, Rudnicka A. „Dietetyka . Żywienie zdrowego i chorego człowieka. PZWL
Warszawa 2014 str. 219-320.