Agrar 201811

Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 16

DODATAK

REALIZOVAN
U SARADWI SA
MINISTARSTVOM
POQOPRIVREDE,
[UMARSTVA I
VODOPRIVREDE
REPUBLIKE
SRPSKE
ponedjeqak, 5. novembar 2018.

ANALIZA:

INTERVJU:
Boris
Jesewa sjetva u Republici Srpskoj PA[ALI]:
STRU^NIM
Pod SAVJETIMA
p{enicom do ve}e

40.000
produktivnosti

hektara
Obezbije|eno regresirano dizel-gorivo
Podsticaji 200 maraka po hektaru
Planirana proizvodwa 180.000 tona
ǫ
ȍ ǫȓ
șȒȍ ǫȓȈș
ȘȗșȒȍ
ǹȘȗșȒȍ
ǏNjLJǔLJǘ ǫȓȈșǹ
ǫȓȈșǹȘȗ
ȈșǹȘȗșȒȍ
ǫȓȈșǹȘȗșȒȍ 
ǏǘǚǙǗLJ ǫȓȈșǹȘȗșȒȍ
ǫȓȈșǹȘȗșȒȍ
ǫȓȈșǹȘȗșȒȍ ǫȓȈșǹȘȗșȒȍ
ǫȓȈșǹȘȗșȒȍ ǫȓȈșǹȘȗșȒȍ
ǫȓȈșǹȘȗșȒȍ
ǫȓȈșǹȘȗșȒȍ
ǫȓȈșǹȘȗșȒȍ
ǫȓȈșǹȘȗșȒȍ

ǏǘljLJǑǕNJ
ǫȓȈșǹȘȗșȒȍ
ǫȓȈșǹȘȗșȒȍ
ǫȓȈșǹȘȗșȒȍ
ǫȓȈșǹȘȗșȒȍ
ǫȓȈșǹȘȗșȒȍ
ǫȓȈșǹȘȗșȒȍ


ǫȓȈșǹȘȗșȒȍ ǫȓȈșǹȘȗșȒȍ

ǔǕljǕNJǯǚǙǗLJ
ǫȓȈșǹȘȗșȒȍ ǫȓȈșǹȘȗșȒȍ
ǫȓȈșǹȘȗșȒȍ ǫȓȈșǹȘȗșȒȍ
ǫȓȈșǹȘȗșȒȍ ǫȓȈșǹȘȗșȒȍ
ǫȓȈșǹȘȗșȒȍ ǫȓȈșǹȘȗșȒȍ
ǫȓȈșǹȘȗșȒȍ ǫȓȈșǹȘȗșȒȍ
ǫȓȈșǹȘȗșȒȍ ǫȓȈșǹȘȗșȒȍ
ǫȓȈșǹȘȗșȒȍ ǫȓȈșǹȘȗșȒȍ
ǫȓȈșǹȘȗșȒȍ ǫȓȈșǹȘȗșȒȍ
ǫȓȈșǹȘȗșȒȍ ǫȓȈșǹȘȗșȒȍ
ǫȓȈșǹȘȗșȒȍ ǫȓȈșǹȘȗșȒȍ
ǫȓȈșǹȘȗșȒȍ ǫȓȈșǹȘȗșȒȍ

ǫȓȈșǹȘȗșȒȍ ǫȓȈșǹȘȗșȒȍ
ǫȓȈșǹȘȗșȒȍ
ǫȓȈșǹȘȗșȒȍ
ǫȓȈșǹȘȗșȒȍ
ǫȓȈșǹȘȗșȒȍ
ǫȓȈșǹȘȗșȒȍ
ǫȓȈșǹȘȗșȒȍ
ǫȓȈșǹȘȗșȒȍ
ǫȓȈșǹȘȗșȒȍ
ǫȓȈșǹȘȗșȒȍ
ǫȓȈșǹȘȗșȒȍ
ǫȓȈșǹȘȗșȒȍ
ǫȓȈșǹȘȗșȒȍ
ǫȓȈșǹȘȗșȒȍ
ǫȓȈșǹȘȗșȒȍ
ǫȓȈșǹȘȗșȒȍ
ǫȓȈșǹȘȗșȒȍ
ǫȓȈșǹȘȗșȒȍ
ǫȓȈșǹȘȗșȒȍ
ǫȓȈșǹȘȗșȒȍ
ǫȓȈșǹȘȗșȒȍ
ǫȓȈșǹȘȗșȒȍ
ǫȓȈșǹȘȗșȒȍ
ǫȓȈșǹȘȗșȒȍ
ǫȓȈșǹȘȗșȒȍ
ǫȓȈșǹȘȗșȒȍ
ǫȓȈșǹȘȗșȒȍ
ǫȓȈșǹȘȗșȒȍ
ǫȓȈșǹȘȗșȒȍ
ǫȓȈșǹȘȗșȒȍ
ǫȓȈșǹȘȗșȒȍ
ǫȓȈșǹȘȗșȒȍ
ǫȓȈșǹȘȗșȒȍ ǫȓȈșǹȘȗșȒȍ
ǫȓȈșǹȘȗșȒȍ ǫȓȈșǹȘȗșȒȍ
ǫȓȈșǹȘȗșȒȍ ǫȓȈșǹȘȗșȒȍ
ǫȓȈșǹȘȗșȒȍ ǫȓȈșǹȘȗșȒȍ
ǫȓȈșǹȘȗșȒȍ ǫȓȈșǹȘȗșȒȍ
ǫȓȈșǹȘȗșȒȍ ǫȓȈșǹȘȗșȒȍ
ǫȓȈșǹȘȗșȒȍ ǫȓȈșǹȘȗșȒȍ
ǫȓȈșǹȘȗșȒȍ ǫȓȈșǹȘȗșȒȍ
ȈșǹȘȗșȒȍ ǫȓȈșǹȘȗșȒ
ǹȘȗșȒȍ ǫȓȈșǹȘ
ȗșȒȍ ǫȓȈș
Ȓȍ ǫȓȈ
ȍ ZZZJODVVUSVNHFRP ǫ
ponedjeqak, 5. novembar 2018. GLAS SRPSKE Agrar 3

INTERVJU: Da nam
Boris Pa{ali} strane 4 i 5
rodi `ito
STRU^NIM Pi{e:
Veqko

IK
SAVJETIMA ZEQKOVI],
novinar
"Glasa Srpske"

UVODN
DO VE]E
PRODUKTIVNOSTI ta se `uti na beskrajnom
poqu, a ako te ko bude pit'o,

Romanovska ovca
Najplodnija
[ s ponosom mu odgovori to je
na{e `ito! Jer, mi budu}nost
ne zacrtavamo planovima,
nego brazdama traktora...
Stihovi su ovo jedne od pjesama grupe "Za-
braweno pu{ewe" i wenog nekada{weg fron-
tmena Neleta Karajli}a.

rasa na I upravo kao {to i sami stihovi ove pjesme ka-


`u, budu}nost se ne mo`e graditi samo na pla-
novima, ve} na konkretnom radu. Tako bi bar
svijetu strana 8 trebalo biti.
Kako bi stimulisali poqoprivrednu proizvodwu,
u resornom ministarstvu su odlu~ili da, kao i ra-
nijih godina, regresiraju nabavku dizel goriva za je-
sewu sjetvu, ali i obezbijede odgovaraju}e nov~ane
podsticaje.
Ni sami stanovnici ruralnih podru~ja ne sjede
skr{tenih ruku, te su sve ~e{}i primjeri onih koji se
odlu~uju da u|u u neki "biznis". Ima tu i slu~ajeva gdje
se korisno spoji i sa ugodnim, kao {to je to bilo sa gru-
pom mladih entuzijasta koja je nedaleko od Mrkowi} Gra-
da upravo to uspjela.
Jesewa sjetva u Srpskoj Sve je krenulo od sakupqawa gqiva, a pretvorilo se u
centar koji svake godine privla~i sve vi{e turista
Pod p{enicom `eqnih aktivnog
odmora.
Ni {ta mawe inte-
strane 6 i 7
40.000 resantna nije ni
pri~a o nezaposle-
nom profesoru en-
KAKO BI
STIMULISALI
Za{tita geografskog porijekla hektara gleskog jezika iz
Bawaluke Nikoli Ga-
POQOPRIVREDNU
li}u, koji je svoj hobi PROIZVODWU,
Romanijski pretvorio u posao od
kojeg danas `ivi. Na-
U RESORNOM
MINISTARSTVU
skorup postaje pravio je malu zanatsku
pivaru nadomak Lakta- SU ODLU^ILI DA,
brend
strana 9 {a, u kojoj proizvodi pi-
vo simboli~nog imena
KAO I RANIJIH
GODINA, REGRESIRAJU
"gor{tak".
Me|utim, imati kvalitetan NA BAVKU DIZEL
Zanatska pivara "Gor{tak" proi zvod ne zna ~i i da }e GO RI VA ZA JESEWU
se posti}i uspjeh. Shvatili SJETVU, ALI I
Od hobija do male su to i proizvo|a~i nada-
leko poznatog romanijskog
OBEZBIJEDE
kraft pivare skorupa, ali jawskog kajmaka
i sira sa obronaka planine
ODGOVARAJU]E
NOV^ANE
strana 14
Vitorog, te su u{li u proces PODSTICAJE
Centar za brendirawa svojih proizvoda.
posjetioce Pecka Zakqu~ak? Prirodnih potenci-
jala imamo. Ali, bez novih ideja, stalne edukacije i modernizacije
Raj za strane 12 i 13 mehanizacije, ali i pomo}i dr`ave, sektor agrara Srpske, ali i svi
onih koji se "naslawaju" na wega, ne}e mo}i opstati u sve o{trijoj tr`i-

qubiteqe {noj borbi. Ono {to ohrabruje jeste podatak da je sve vi{e onih koji se
odlu~uju da se vrate na selo. Mo`da je upravo romanovska ovca prilika
da se pokrene posao.
prirode
4 Agrar GLAS SRPSKE ponedjeqak, 5. novembar 2018.

Boris Pa{ali}, pomo}nik ministra poqoprivrede,


{umarstva i vodoprivrede Republike Srpske INTERVJU

STRU^NIM
SAVJETIMA
ULO@ENA
ZNA^AJNA
SREDSTVA U
NABAVKU

DO VE]E
OPREME

produktivnosti
Uspostavili smo AGRAR: Koliko je savjetodavaca te za prenos tih aktivnosti na proi-
zaposleno i kako oni na terenu po- zvo|a~ke organizacije, jer su upravo
sistem koji unaprijed ma`u poqoprivrednicima? one te koje u ve}ini zemaqa Evropske
informi{e PA[ALI]: Aktivnosti ovog unije sprovode monitoring kvaliteta
resora organizovane su u tri glavna mlijeka i pra}ewe uzgojno-selekcij-
proizvo|a~e o podru~ja djelovawa, a to su: savjetoda- skog rada u govedarstvu.
mogu}nosti pojave vni rad sa poqoprivrednim proizvo- AGRAR: Koje su dodatne akti-
|a~ima, prognozno-izvje{tajni i vnosti?
bolesti biqaka, {to je kontrolni rad. Stoga i ne zapo{qava PA[ALI]: Postoji dio poslo-
signal za preventivno samo poqoprivredne savjetodavce, va koji izlaze izvan okvira ~isto sa-
odnosno diplomirane agronome, ve} i vjetodavnog rada, a koji se odnose na
prskawe. Sli~an poqoprivredne tehni~are i adminis- pru`awe usluga poqoprivrednicima
trativno osobqe. Trenutno imamo 75 u pogledu aplicirawa za podsticaje,
sistem postoji samo zaposlenih i ovaj kapacitet stru~ne registracije u Registru poqoprivre-
u Holandiji podr{ke sigurno nije na nivou koji dnih gazdinstava, pra}ewe stawa u
bi zadovoqio sve potrebe vi{e od proizvodwi i izvje{tavawe prema
svajawe novih znawa i 40.000 registrovanih gazdinstava i ovom ministarstvu, reagovawe u slu-
tehnologija u poqopri- jo{ toliko onih koji ostvaruju neke ~ajevima elementarnih nepogoda, ali

U vrednoj proizvodwi je-


dan je od osnovnih
preduslova u nasto-
jawima da bude podi-
gnuta produktivnost,
ali i konkurentnost doma}eg agrar-
nog sektora. Prema rije~ima pomo-
prihode u poqoprivredi.

POQSKI OGLEDI
NAJBOQI OBLIK
SAVJETODAVNOG
i saradwu sa me|unarodnim organi-
zacijama na realizaciji razvojnih
projekata. Mnoge ove aktivnosti ni-
su vidqive u javnosti, ali su presudne
kada je u pitawu podr{ka poqopri-
vrednicima na terenu.
AGRAR: Kako je opremqena sa-
}nika ministra poqoprivrede, vjetodavna slu`ba i postoje li ade-
{umarstva i vodoprivrede Republike RADA kvatna sredstva za rad?
Srpske Borisa Pa{ali}a, koji se na- PA[ALI]: U posqedwih pet
lazi na ~elu Resora za pru`awe stru- AGRAR: Jedna od va{ih va`ni- godina ulo`ena su zna~ajna sredstva
~nih usluga u poqoprivredi, ovaj jih aktivnosti je i kontrola kvali- u nabavku opreme za rad ovog resora.
resor je u potpunosti uspio da ispu- teta mlijeka. Akcenat je upravo dat na nabavku te-
ni sva o~ekivawa, ali i misiju koja PA[ALI]: Ta~no. Obavqamo renske opreme, jer je na{ ciq da sa-
je postavqena pred zaposlene, a koja kontrolu kvaliteta mlijeka, ali i vjetodavci {to vi{e vremena provedu
se odnosi na pru`awe stru~ne pomo- proizvodnosti u govedarstvu. To po- na poqoprivrednom gazdinstvu, a {to
}i poqoprivrednim proizvo|a~ima, drazumijeva kompletan uzgojno-sele- mawe u kancelariji. Analiti~ka i
pra}ewe stawa na terenu te sprovo- kcijski rad koji prevazilazi domen terenska oprema raspore|ena je u
|ewe planiranih mjera. kontrole, ali podrazumijeva vo|ewe svim regionalnim jedinicama u skla-
- Zahvaquju}i dobroj pokrivenos- registara genetskog potencijala u du sa posebnim potrebama terena i
ti terena i uspostavqenoj organiza- razli~itim oblastima sto~arske radnim uslovima. Svaka terenska
ciji uspjeli smo da reagujemo i u proizvodwe. Kada je u pitawu kontro- kancelarija ima skup alata i ure|aja
najkriti~nijim situacijama, kao {to la kvaliteta mlijeka, maksimalno za analitiku, kao i {irok raspon
je to bilo, recimo, 2014. godine nakon smo anga`ovali na{e resurse na mjernih instrumenata koji se koriste
velikih poplava, a kada je rad na{ih ispuwavawu tog va`nog zadatka, a on za brza mjerewa i pru`awe potrebnih
saradnika zna~ajno doprinio ubla`a- podrazumijeva monitoring lanca u informacija proizvo|a~ima. Resor AGRAR: Tu mislite na uspos-
vawu posqedica poplava na pogo|enim proizvodwi mlijeka, od wive do trpe- ima dovoqno vozila za brzo pru`awe tavqawe Sistema prognozno-izvje-
poqoprivrednim podru~jima - istakao ze. Postizawe visokog nivoa kontro- svih potrebnih usluga. Ovdje moram {tajne slu`be?
je Pa{ali} navode}i da ovaj vid orga- le je jedan od osnovnih preduslova za naglasiti zna~ajan iskorak koji smo PA[ALI]: Da. On ima vi{e
nizovanosti poqoprivredne savjeto- izvoz mlijeka na tr`i{te Evropske napravili u oblasti prognozno-izvje- od 52 mjerne stanice distribuirane
davne slu`be ne postoji u FBiH. unije. Vremenom stvaramo kapacite- {tajnog rada. {irom Republike Srpske. Postavqen
ponedjeqak, 5. novembar 2018. GLAS SRPSKE Agrar 5

Uspostavqawe
reda
AGRAR: Kakvi su vam planovi, koji
su to novi projekti koje planira-
te uskoro da realizujete?
PA[ALI]: Planiramo da pravno
uredimo oblast pru`awa savjeto-
davnih usluga. U procesu preno-
{ewa znawa poqoprivrednicima
u~estvuju svi, od profesora, nau-
~nika, preko savjetodavaca, samo-
zvanih eksperata, agronoma
raznih profila, predstavnika
sjemenskih ku}a i zastupnika
proizvo|a~a razli~itih vrsta re-
promaterijala, pa do zaposlenih
u raznim nevladinim organiza-
cijama koji ~esto nemaju ni obra-
zovawe u poqoprivredi. Zbog
toga ovo pitawe namjeravamo da
uredimo i u tom smislu usposta-
vimo red i odgovornost u preno-
su i u ovom dijelu.

"Dana poqa" jedan su od o~iglednih


primjera prenosa znawa. Koliko ste
zadovoqni ostvarenim rezultati-
ma?
PA[ALI]: Poqski ogledi su
jedan od najboqih oblika savjetoda-
vnog rada, jer je veoma efektno kada
poqoprivrednom proizvo|a~u ne{to
ka`ete, a potom i poka`ete na samoj
proizvodnoj parceli. Zbog toga iz go-
dine u godinu poboq{avamo kako
kvalitet, tako i brojnost na{ih
poqskih ogleda. U 2018. godini smo
postavili i obradili ukupno 36 ma-
kro i demo ogleda {irom Republike
Srpske, postavqenih na ukupno 50 he-
ktara. Radi se o ogledima sa kukuru-
zom, sojom, strnim `itima, krmnim
biqem i vo}nim vrstama. Oglede pos-
tavqamo u svim regijama Srpske, jer
one zbog svojih specifi~nosti omo-
gu}avaju razli~ite uslove za rast i ra-
zvoj iste sorte i hibrida. Tako, jedna
sorta ili hibrid u odre|enim proi-
zvodnim uslovima daje dobar rezultat,
a u drugim ne{to lo{iji i obrnuto.
AGRAR: [ta je ciq ovih ogleda?
PA[ALI]: Ciq je da na{i
proizvo|a~i dobiju informaciju o
tome kakve proizvodne rezultate os-
tvaruju razli~ite selekcije gajenih
biqaka u wihovom proizvodnom po-
dru~ju i da te sorte iskoriste za ga-
jewe na svojim oranicama. Moram
naglasiti da se u na{im ogledima na-
laze sve najnovije sorte i hibridi ra-
tarskih kultura koji se nalaze na
tr`i{tu BiH i {ire, i u tom smislu
su na{i proizvo|a~i potpuno konku-
rentni sa proizvo|a~ima iz okru-
`ewa. Primijetili smo da su na{e
manifestacije "Dani poqa", koje or-
je tako da unaprijed informi{e tokom godine i uticati na smawewe zvili smo ga uz pomo} UNDP-a i ganizujemo s ciqem promocije rezul-
proizvo|a~e o mogu}nosti pojave bo- tro{kova svakog proizvo|a~a. Komu- vlastitih sredstava. Tako|e, imamo tata ogleda, sve boqe posje}ene i da
lesti biqaka ili {teto~ina, {to je nikacija s korisnicima odvija}e se qudske i tehni~ke kapacitete za je primjetan rast prosje~nih prinosa,
signal za preventivno prskawe ili putem veb aplikacije. Ovaj sistem odr`avawe sistema i wegovo daqe prije svega ratarskih kultura, u pos-
za{titu usjeva ili zasada. To }e re- prognoze koji se daje prije pojave bo- poboq{awe. qedwih nekoliko godina na nivou Re-
zultovati smawewem broja tretmana lesti postoji samo u Holandiji, a ra- AGRAR: Manifestacije poput publike Srpske.
6 Agrar GLAS SRPSKE ponedjeqak, 5. novembar 2018.

Do smawewa obima naredne godine.


Do smawewa obima sjetve ozimih
sjetve ozimih usjeva, usjeva, prvenstveno sjetve p{enice,
prvenstveno sjetve do}i }e zbog lo{ih proizvodnih re-
zultata u ovom sektoru tokom ove go-
p{enice, do}i }e zbog dine. Jedan broj proizvo|a~a
ANALIZA:
lo{ih proizvodnih planira ve}i obim sjetve uqane re- Jesewa sjetva u Republici Srpskoj
pice i soje, dok }e drugi pove}ati
rezultata u ovom povr{ine pod kukuruzom. Kada je u
sektoru tokom ove sjepitawu pro{la godina, u jesewoj

jedan dio proizvo|a~a voqni


tvi 2017. godine strna `ita su za-
godine, zbog ~ega se sijana na oko 73.400 hektara, od ~ega
p{enica na oko 47.225 hektara. Po-
uslovi tokom proqe}a doda-
okrenuo proizvodwi tno su pogodovali ozimim usjevima,
POD
uqane repice i soje tednossutiproproi
cjene ukupnog roda i vrije-
zvodwe neposredno pri-
je `etve bile da }e rod p{enice
rema procjenama stru- 2018. biti ~ak iznad vi{egodi{weg
P[ENICOM
~nih slu`bi Minis- prosjeka. Me|utim, vremenski uslo-

P tarstva poqoprivrede, vi u vrijeme `etve, obiqe`eni u~es-


{umarstva i vodopri- talim padavinama, uticali su na
vrede i Poqoprivre- produ`etak vremena `etve, pad pri-
dnog instituta nosa i drasti~an pad kvaliteta, a sa-
40.000
Republike Srpske, u je- mim tim i otkupne cijene p{enice,
sewoj sjetvi tokom ove godine bi}e koja je vezana za kvalitet.
zasijano ukupno 65.616 hektara ra- Ovogodi{wa kampawa `etve
tarskim kulturama, od ~ega }e oko p{enice trajala je neuobi~ajeno du-
40.100 hektara biti zasijano p{eni- go, gotovo 50 dana. P{enica koja je
HEKTARA
com, kao dominantnom ratarskom po`wevena u prvim danima bila je
kulturom u jesewoj sjetvi. Uqanom relativno dobrog kvaliteta, odgova-
repicom }e biti zasijano 1.735 he- raju}e hektolitarske te`ine i ne-
ktara. {to ve}eg sadr`aja vlage.
Najve}e povr{ine bi}e Me|utim, p{enica koja
zasijane u Semberiji, za- nije bila uklowena po-
tim Posavini i Lijev- lovinom juna, odno-
~e poqu, {to je ZASIJANO sno ~ija je `etva
uobi~ajeno kada je u ZA 15 po~ela kasnije, ima-
pitawu ovaj sektor po- ODSTO la je veoma lo{e ka-
qoprivredne proi- MAWE rakteristike i
P[ENI C E
zvodwe. uglavnom nije zado-
Uz navedeni obim sje- voqavala minimalne
tve i ostvarene prosje~ne uslove kvaliteta.
vi{egodi{we prinose ozimih Nakon okon~ane `etve
kultura, procjewuje se da }e obim konstatovano je da je prosje~an pri-
proizvodwe tokom naredne godine nos p{enice roda 2018. oko 4,5 tona
biti 285.578 tona, odnosno oko 88,7 po jednom hektaru, {to je mawe za 18
miliona maraka, od ~ega se na proi- odsto u odnosu na procjene prije `e-
zvodwu p{enice odnosi 180.450 to- tve. Samim tim, ukupno proizvedena
na, {to je za 15 odsto mawe od koli~ina je iznosila oko 212.512 to-
ovogodi{we proizvodwe. Vrijednost na i za 18 odsto bila je ni`a u odno-
ove p{enice trebalo bi da se kre}e su na procjene, dok je ukupna
oko 48,7 miliona maraka, odnosno za vrijednost proizvodwe zbog pada
devet odsto mawe od ostvarene vrije- kvaliteta i cijene bila oko 53 mi-
dnosti proizvodwe u teku}oj godini. liona maraka i za oko 30 odsto ni`a
Treba naglasiti da su mogu}e u odnosu na procijewenu vrijednost.
zna~ajne oscilacije ovih vrijednos- Prera~unato na prihod po hekta-
ti, u zavisnosti od prinosa p{eni- ru, mo`emo konstatovati da je uku-
ce i tr`i{nih kretawa tokom pan ovogodi{wi prihod bio

SJETVENE POVR[INE OZIMIH KULTURA U REGIJAMA


Regija P{enica Ra` Je~am Zob Uqana repica

Bawaluka 3.200 215 900 1.867 15


Gradi{ka 8.000 20 2.350 600 550
Prijedor 2.100 20 1.700 500 70
Doboj 11.000 30 3.000 600 650
Bijeqina 15.000 67 3.000 75 450
Sokolac 350 47 110 75 -
Trebiwe 450 650 200 - -
Ukupno 40.100 1.049 11.260 3.717 1.735
ponedjeqak, 5. novembar 2018. GLAS SRPSKE Agrar 7
godini biti skupqa u odnosu na pro-
VRIJEDNOST PROIZVODWE OZIMIH KULTURA {lu godinu. Razlika u smislu pove-
}awa cijena o~ekuje se, prije svega,
Vrsta Prinos (t/ha) Koli~ina (t) Cijena (KM/t) kod dizel-goriva i sjemenske p{eni-
ce, ali i kod kompleksnog NPK |u-
P{enica 4,5 180.450 270 briva, a smawewe cijene kod
Ra` 3,4 3.566 300 mineralnog |ubriva KAN. Cijena
Je~am 4,3 48.418 400 uree je nepromijewena u odnosu na
Zob 3,3 12.266 330 isti period pro{le godine.
Repica 3,0 5.205 600 Tro{kovi sjetve p{enice, pri
navedenim cijenama repromaterija-
la, iznosi}e oko 1.230 maraka po je-
dovoqan samo da pokrije tro- dnom hektaru, ostalih strnih `ita
{kove sjetve koji su izno- oko 1.300, a uqane repice oko 1.440
maraka po jednom hektaru.

M sili oko 1.100


maraka po jednom
hektaru, a da
}e podsti-
cajna
Na osnovu procjene stawa i uslo-
va za realizaciju plana jesewe sjetve
za 2018. godinu, Ministarstvo poqo-
privrede, {umarstva i vodoprivrede
utvrdilo je i mjere podr{ke za zasni-
s r ed -
stva vawe novog proizvodnog ciklusa.
Kao prvo, odlu~eno je da bude
nastavqena redovna isplata podsti-
caja za 2018 godinu, ~ime se u velikoj
mjeri podsti~e novi proizvodni ci-
klus, ali i obezbje|uje regresirano
dizel-gorivo za potrebe izvo|ewa je-
sewih i proqe}nih radova u poqo-
privredi u visini 0,60 maraka po
jednom litru.
Tako|e, kroz stru~ni i savjeto-
davni rad na terenu, kao i publiko-
vawe rezultata poqskih
eksperimenata, savjetodavna slu`ba
ministarstva poqoprivredne proi-
zvo|a~e je upoznavala sa sortama ko-

OBEZBIJE\ENO
REGRESIRANO
DIZEL-GORIVO
ko -
ja je
obe- je daju boqi kvalitet zrna. Ova
zbijedila slu`ba je u zadwih nekoliko godina
Vlada RS u zna~ajno pove}ala broj postavqenih
iznosu od 200 eksperimenata {irom Srpske. To-
maraka po jednom kom ove godine postavqeno ih je
hektaru i 0,05 maraka {est sa strnim `itima u koje je
po jednom kilogramu ukqu~eno oko 50 sorti iz 12 sele-
biti jedina zarada kcijskih ku}a.
koju }e proizvo|a~i Ministarstvo je tokom septem-
p{enice imati u bra teku}e godine donijelo i pra-
ovoj godini. vilnik o parametrima kvaliteta i
Ana li zom kvalitativnim klasama p{enice u
teku}ih cijena otkupu, ~ime su precizno regulisa-
repromateri- ni parametri kvaliteta merkantil-
jala mo`e se ne p{enice. Precizirano je da bude
zakqu~i ti podr`ana iskqu~ivo proizvodwa
da }e sje- merkantilne p{enice namijewene
tva ozi- za qudsku ishranu. Planirani pod-
m i h sticaj - 200 maraka po jednom hekta-
k ul tu - ru. Me|u mjerama podr{ke
ra u predvi|eno je i obezbje|ivawe po-
teku- voqnih obrtnih sredstva u vidu na-
}oj mjenskih zajmova IRB RS za
zasnivawe novog proizvodnog ci-
klusa, odnosno uspostavqawe par-
tnerskog odnosa izme|u doma}e
primarne proizvodwe, prerade i
prometa s ciqem ugovarawa proi-
zvodwe, preuzimawa, otkupa i pla-
smana poqoprivrednih proizvoda.
8 Agrar GLAS SRPSKE ponedjeqak, 5. novembar 2018.

Romanovska ovca,
najplodnija rasa
ovaca na svijetu

Od 100
ovaca i do AJ
^E[KA
N VE]A BAZA
GENETSKOG
MATERIJALA

400 jagwadi
`u od 50 do 60 kilograma, dok mu`ja- wadi oko 30 kilograma. Ovu koli~i- dnevno pojede malu koli~inu hrane
Ove ovce imaju ci dosti`u od 70 do 90. Prosje~na te- nu jagwe}eg mesa po ovci prirodnim koja mora biti kvalitetnog sastava
izra`enu sposobnost `ina jagwadi sa 90 dana iznosi 22-25 putem ne mo`e dati nijedna druga ra- da bi mogla dati svoj maksimum. U
kilograma uz adekvatnu ishranu. Naj- sa ovaca za isti period odgoja jag- zimskom periodu treba joj obezbijedi-
parewa tokom ~itave boqi primjerci dosti`u te`inu ve- wadi. ti kvalitetno sijeno, po mogu}nosti
godine, {to zna~i da }u od 30 kilograma za 90 dana. lucerku, a dobru pa{u tokom proqe}a,
Randman mesa izvrsnog ukusa iznosi qeta i jeseni. Od koncentrovanog
se uz odgovaraju}u od 50 do 55 odsto. obroka dovoqno je davati oko 200 gra-
ishranu mo`e posti}i Prosje~na plodnost romanovskih USPJE[NO UKR[TAWE ma po grlu dnevno.
ovaca iznosi oko 260 odsto po jag- Romanovska ovca kao najplodnija
jagwewe prirodnim wewu, dok uz poboq{anu ishranu
SA DRUGIM RASAMA rasa ovaca na svijetu vrlo uspje{no
putem na svakih iznosi i vi{e od 400 odsto, {to bi se koristi u ukr{tawu sa drugim ra-
zna~ilo da se od 100 ovaca dobija 260 Ovce se pare ve} poslije 30 dana sama, da bi se pove}ala plodnost kod
{est mjeseci do 400 jagwadi u jednom jagwewu. Ove po jagwewu, i po tome su jedinstvene ovaca. U ogledima koji su ra|eni u
ovce imaju izra`enu sposobnost pa- u svijetu, dok npr. drugim rasama tre- svijetu, pokazalo se da ukr{tawem
omanovska ovca je nastala rewa tokom ~itave godine, {to zna~i ba najmawe 40 dana. Kod ovaca ove ra- drugih rasa ovaca i romanovskih
u Rusiji sredinom 19. vije- da se uz odgovaraju}u ishranu mo`e se dosta dobro je izra`ena ovnova se drasti~no pove}ala plo-

R ka u dolini Volge u Jaro-


slavskoj oblasti, a ime je
dobila po okrugu Romano-
vo-Borisoglebska, okolina
dana{weg grada Tutaev. Ruska fede-
racija je dugo branila izvoz romanov-
skih ovaca iz Rusije, ali je 1980.
posti}i jagwewa prirodnim putem na
svakih {est mjeseci.
U jednoj godini se od jedne ovce,
kad se jagwi svako {est mjeseci, do-
bija u prosjeku od ~etiri do {est jag-
wadi, {to je broj koji ni jedna druga
rasa ne mo`e dati. Na taj na~in od je-
sposobnost za proizvodwu mlijeka
odli~nog kvaliteta. Sa prosje~nom
proizvodwom mlijeka od 150 do 200
litara u laktaciji, ova ovca bez pro-
blema othrani svoje leglo koje nekad
broji i od pet do {est jagwadi.
S obzirom na to da je romanovska
dnost kod wihovih potomaka. Tako se
dobijaju jako dobre majke koje ugla-
vnom jagwe veliki broj jagwadi, a
zbog mlije~nosti ih lako odgoje bez
ikakvog dohrawivawa, {to tako|e
olak{ava posao oko stada. Najbr`i i
najjeftiniji na~in da se pove}a pro-
odobrila prvi izvoz koji je oti{ao u dnog stada dobijemo od 120 do 180 ki- ovca visoko reproduktivna ovca po- duktivnost u mati~nom stadu je kupo-
Kanadu. Poslije toga izvr{eno je jo{ lograma jagwadi `ive mjere, ako trebno joj je omogu}iti adekvatnu is- vina ~istokrvnog romanovskog ovna
nekoliko isporuka od kojih je najve- uzmemo da je prosje~na te`ina jag- hranu tokom cijele godine. Ova ovca ili mu{kog jagweta dobrog genetskog
}i broj grla zavr{io u ^e{koj, koja potencijala. @enske potomke od
danas va`i za najve}u bazu genetskog wega ostavqati za priplod i ta grla
materijala u Evropi. uz adekvatnu ishranu }e imati plo-
Od samog starta je vr{ena o{tra dnost na godi{wem nivou preko tri
selekcija na plodnost, pa je posqedi- jagweta po ovci uz prosje~nu ishranu.
ca tog selekcijskog rada da je danas u Ve} sa godinu dana starosti dava}e
svijetu romanovska ovca ubjedqivo uglavnom blizance i jagwi}e se na
najplodnija rasa ovaca. Grla ove rase svakih {est do osam mjeseci nakon
su vrlo otporna i bez ikakvih pose- toga. Najboqi efekat se dobija ako
bnih zahtjeva prema ishrani i smje- se uradi trostruko ukr{tawe i ako te
{taju. F1 meleze parimo sa ovnovima termi-
Spada u kategoriju ovaca sitnije nalnih rasa - teksel, {arole, suflok,
gra|e. Odrasle `enke dosti`u kila- il de frans.
ponedjeqak, 5. novembar 2018. GLAS SRPSKE Agrar 9

Za{tita geografskog porijekla doma}ih proizvoda

AUTOHTONI
MLIJE^NI
PROIZVOD
ROMANIJSKE
VISORAVNI

Romanijski skorup
POSTAJE BREND
Kajmak je specifi~an zbog samog mlijeka sa ovog podru~ja,
nadmorske visine i geografskih karakteristika ovog kraja,
ali i zbog tradicionalnog i originalnog na~ina pripreme
o{ iz vremena glasina~ke Ovaj romanijski kajmak se pra- onalni brend,
kulture postoje materijal- vi na specifi~an na~in, a ima i Udru`ewe proi-

J ni dokazi o preradi mli-


jeka na podru~ju Romanije.
U svemu tome skorup ima
posebno mjesto kao visoko
kvalitetna i energetska
namirnica, koja se mo`e
~uvati, relativno du`i vremenski
period, bez promjene organolepti-
karakteristi~an ukus i miris, koji
se dobija dimqewem, {to ovaj mli-
je~ni proizvod izdvaja od sli~nih
iz okru`ewa. U pitawu je slan
proizvod, koji zrije u anaerobnim
uslovima - pritisnut kamenom. Po-
vr{ina se mora stalno prepirati
~istom surutkom, a dim ima svojstvo
zvo|a~a "Romanijski
skorup-kajmak", podni-
jelo je zahtjev za prijavu
imena geografskog porije-
kla ovog skorupa.
nine
Romanija.
Prijava je
podnesena da bi se za{ti-
tio proizvod, stvorila prepo-
znatqivost takvog proizvoda na
~kih osobina i kvaliteta. konzervansa. KARAKTERISTI^AN tr`i{tu i uspostavila direktna ve-
Pretpostavqa se da je skorup Uglavnom se proizvodi u periodu za proizvoda sa odre|enim geograf-
UKUS I MIRIS skim podru~jem koja mu daje dodatnu
kao roba po~eo da se proizvodi ka- od maja do septembra i to po tradi-
da je za`ivjela trgovina na ovom cionalnoj recepturi, koja se preno- DOBIJA SE DIMQEWEM vrijednost, odnosno ve}u cijenu na
prostoru, a u doma}instvima se si sa koqeno na koqeno. tr`i{tu.
proizvodio za vlastite potrebe, Kako bi se ovakvi i sli~ni Rezultat - romanijski kajmak Udru`ewe proizvo|a~a "Roma-
jo{ znatno ranije. Po{to je nave- proizvodi, koji se odlikuju nekom 7.2.2017. godine dobio je od Instituta nijski skorup-kajmak" ima aktivne
deno podru~je u pro{losti bilo specifi~no{}u i kvalitetom, za intelektualno vlasni{tvo BiH ~lanice sa podru~ja op{tina Han
izrazito sto~arsko i proizvodwa boqe promovisali na doma}em i Rje{ewe o za{titi imena porijekla Pijesak, Sokolac i Rogatica. Re-
skorupa bila je dominantna. me|unarodnom tr`i{tu, kao naci- za kajmak koji poti~e sa podru~ja pla- dovno sara|uje sa Resorom za pru-
Romanijski skorup je autohtoni `awe stru~nih usluga u
specifi~an mlije~ni proizvod ve- poqoprivredi pri Ministarstvu
like hranqive vrijednosti i poqoprivrede, {umarstva i vodo-
izvanrednih organolepti~kih svoj- privrede RS, PJ Sokolac, preko
stava. On je specifi~an zbog samog kojih dobijaju stru~nu podr{ku u
mlijeka sa ovog podru~ja, nadmor- smislu edukacije, organizovawa
ske visine i geografskih karakte- izlo`bi, sajmova i svih drugih do-
ristika romanijske i bori~ke ga|awa u okru`ewu.
visoravni, ali i zbog tradici- U 2018. godini ura|ena je poje-
onalnog i originalnog na~ina dina~na registracija ~lanica
pripreme ovog kajmaka. udru`ewa kod Instituta za inte-
Krave se hrane iskqu~ivo na lektualno vlasni{tvo BiH. Pre-
pa{wacima, a sila`a se ne koristi dat je zahtjev za za{titu pe~ata i
za ishranu, kao ni bilo koja hrana na taj na~in je zaokru`en komple-
koja odaje specifi~ne mirise. tan proces.
10 Agrar GLAS SRPSKE ponedjeqak, 5. novembar 2018.

Posude za zrewe kajmaka nekad


su bile uglavnom ka~ice za zreli i
mladi kajmak. Sad su to uglavnom
OD 100
LITARA
MLIJEKA
DESET TOKOM ZREWA
KILOGRAMA
SIRA AROMA KAJMAKA
SE MIJEWA
sudovi od plastike razli~itih ve-
li~ina i oblika, zavisno od pri-
lika. Prije skidawa kore treba
tupim no`em pro}i izme|u zida
posude i same kore, da bi se mogla
lak{e zahvatiti. Ina~e, skidawe
kore sa mlijeka mo`e se obaviti
na jedan od dva na~ina. Po jednom
na~inu posuda se nagne, a kora za-
dr`i rukom, tako da se mlijeko is-
pusti, a kora prenese u posudu za
zrewe. Pri tome se pazi da slojevi
aw je geografska, istorij- budu ujedna~eni i da kora u potpu-
Autohtoni prirodni proizvodi
J ska i kulturna oblast ju-
`no od [ipova prema
Kupresu koju ~ini oko 18
sela smje{tenih oko ka-
wona rijeke Jaw i obrona-
ka planine Vitorog.
Osnovna djelatnost stano-
vni{tva ovog podru~ja je poqopri-
JAWSKI
od mlijeka {ipova~kog kraja
nosti popuni prostor u posudi. Po
drugom na~inu kora se zahvata per-
formiranom ili mre`astom ka-
{ikom tawirastog oblika i
prenese u sud za zrewe i prodaju.
Prije stavqawa prvog sloja po
dnu posude pospe se malo soli, a
onda preko svakog narednog sloja.
vreda, gdje je sto~arstvo Koli~ina soli se odre|uje zavisno
zastupqeno vi{e od 95 odsto. Od
tradicionalnih autohtonih proi-
zvoda izdvajaju se jawski kajmak i
sir od neobranog mlijeka u plete-
nici.
KAJMAK SA od namjene proizvoda. Za du`e
zrewe i ~uvawe potrebno je vi{e
soli, jer so, kao i kod sira, ne uti-
~e samo na ukus ve} je i konzervi-
raju}i ~inilac. Kad je ka~ica ili
Nekoliko sqede}ih koraka po-
trebno je za pravqewe jawskog kaj-
maka. Najboqe je kravqe mlijeko
iz brdsko-planinskih podru~ja.
Mlijeko sa prirodnih visoravni
OBRONAKA druga posuda znatno ve}a nego {to
je jednodnevna
puwewe traje vi{e dana.
proizvodwa,

Posude s kajmakom tokom zrewa


dr`e se u prostoriji koja ima po-
Jawa svakako je kvalitetna siro-
vina za pravqewe kajmaka. U qe-
tnom periodu krave su na ispa{i
i hrane se kvalitetnom travom sa
VITOROGA Za proizvodwu jednog kilograma ovog
drumsku temperaturu (oko 15-18
stepeni). Poslije 15-20 dana kaj-
mak je zreo i mo`e se dugo ~uvati
na hladnom i promajnom mjestu. Za
pa{waka, a u zimskom periodu pla- du`e ~uvawe neophodno je da po-
ninskim sijenom, uz ~istu pitku kajmaka potrebno je od 15 do 20 litara mlijeka. vr{ina bude za{ti}ena, najboqe
vodu iz rijeke Jaw, bez dodataka prelivom od topqenog masla. To-
sila`e i koncentrata. Tako da sa Od ostatka mlijeka, obranog poslije skidawa kom zrewa aroma kajmaka se mi-
sigurno{}u mo`emo re}i da je ri- kajmaka, mo`e biti proizveden sir, koji se jewa.
je~ o ~istoj ekolo{koj proizvodwi Za proizvodwu jednog kilogra-
mlijeka. naziva posni ili prpa ma kajmaka potrebno je od 15 do 20
Kajmak se pravi od kuvanog litara mlijeka, {to zavisi od go-
mlijeka. Svje`e pomuzeno mlijeko taju i zgru{ane proteine, pa se ta- od 18 stepeni Celzijusa, jo{ boqa di{weg doba.
se procijedi kroz cjedilo ili ga- ko dobija proizvod koji je mje{a- je od 10 do 15 stepeni. Od ostatka mlijeka, obranog
zu. Zatim razlijeva u posudu ili vina ve}eg dijela masti i maweg poslije skidawa kajmaka mo`e bi-
tepsiju, koje se onda zagrijava i dijela proteina. Po`eqno je da ti proizveden sir - koji se naziva
kuva oko petnaestak minuta. Po za- se mlijeko na po~etku uspore- posni ili prpa. Od 100 litara
vr{etku kuvawa ili "uzvarivawa" no hladi, odnosno da prva dva obranog mlijeka bude proizvedeno
mlijeko se razlije u plitke posude. sata ostane na temperaturi od 10 do 14 kilograma ovog sira.
Nekada su to bile drvene karlice, od oko 80 stepeni Celziju- Proizvodwa jawskog kajma-
sad preovla|uju emajlirane posude sa, a onda da se postepeno ka je tradicionalna, prenosi
od ner|aju}eg ~elika. Napuwene hladi i tek nakon 12 ~aso- se s koqena na koqeno. Tre-
tepsije se dr`e u miru, na {pore- va dostigne temperaturu nutno vi{e od 100 poqopri-
tu sve do narednog zahvata, ski- povoqnu za skidawe kore. vrednih proizvo|a~a u Jawu
dawa masne kore. Mlijeko se, radi iz- proizvodi ovaj kajmak. U
Izdvaja se masniji dio mlije- dvajawa masnog sloja, mo- fazi su osnivawa udru-
ka i formira se kora. Mast je la- `e ostaviti i do 24 ~asa, `ewa proizvo|a~a, a pla-
k{a od ostatka mlijeka i zato se pa i vi{e, posebno u zim- niraju da u|u i u proces
potpuno tokom vremena pewe ka skom periodu. Temperatu- za{tite oznake geograf-
povr{ini. ^estice masti imaju ra u momentu skidawa kore skog porijekla i brendi-
opnu proteinske prirode, a zahva- ne bi trebalo da bude vi{a rawa.
ponedjeqak, 5. novembar 2018. GLAS SRPSKE Agrar 11

SAVJETI: Kako razlikovati prave p~eliwe proizvode od falsifikovanih


iti uspje{an u p~elar- karakteristi~nom ukusu, boji i miri-
stvu, sa~uvati zdravqe su. Pravi med se vremenom kristali-

B p~ela, proizvesti dosta


proizvoda i ostvariti
prihod, proizvesti higi-
jenski ispravne i po
zdravqe qudi sigurne
proizvode, trebalo bi da bude ciq
svakoga p~elara. Me|utim, da li kva-
litet i koli~ina proizvedenih p~e-
{e. Obavezno treba pro~itati i
deklaraciju na tegli, ali i provjeri-
ti curewe meda u neprekinutoj niti
sa podignute ka{ike. Provjeru je mo-
gu}e obaviti i tako {to }e se okre-
nuti tegla i pratiti podizawe
vazdu{nog balona ili staviti med u
~a{u vode i pratiti wegovo otapawe.
larskih proizvoda mogu stajati Niska prodajna cijena meda tako-
ravnopravno u istoj re~enici i biti |e treba da izazove sumwu kod potro-
ostvareni u isto vrijeme? {a~a. Med treba kupovati direktno
Velike klimatske promjene, mo- OBAVEZNO od p~elara u kojeg imamo povjerewe.
dernizacija u poqoprivrednoj proi- PRO^ITATI Laboratorijsko ispitivawe fizi-
JU
zvodwi, kao i mnogi drugi faktori DEKLARACI ~kih, hemijskih i biolo{kih osobi-
koji uti~u na medonosni biqni svi- na meda ipak je najpouzdanije.
jet, direktno su uticali na `ivot Na kvalitet meda uti~u mnogo-
p~ela, a samim tim i na prinose p~e- brojni faktori kao {to su: botani-
liwih proizvoda. ~ko porijeklo medonosnog biqa,
U godinama kao {to su bile pro- sastav nektara, geografski region
tekle dvije, mnogi p~elari ne samo da na kome rastu medonosne biqke, kli-
nisu imali med za vlastite potrebe,
nego su morali vr{iti i pri-
hrawivawe p~eliwih dru{tava. ^ak
i u takvim godinama, na tr`i{tu su
PRAVI MED matski uslovi, vrijeme i na~in skla-
di{tewa, zrelost i obrada, prisustvo
lijekova, pesticida i mikroorgani-
zama.
se u ponudi konstantno mogle prona-
}i velike koli~ine kako doma}eg ta-
ko i uvoznog meda sumwivog
se vremenom
porijekla.
Nesavjesne osobe u svijetu p~e-
larstva `ele do}i do ve}e zarade te u
svom radu primjewuju razne metode.
Neki lo{e p~elarske godine nado-
kristali{e NISKA PRODAJNA
CIJENA IZAZIVA
SUMWU

knade tako {to tokom cijelog pa{nog


Pojedini p~elari prave med kojeg p~ele nikada Med koji se stavqa na tr`i{te
perioda p~ele prihrawuju {e}ernim nisu ni vidjele. Oni su ovaj posao doveli gotovo ne smije imati ikakav strani okus
i invertovanim sirupima, koje p~ele ili miris ili biti u po~etnom sta-
skladi{te u sa}e zajedno sa priro- do savr{enstva, tako da bez pregleda u stru~nim dijumu fermentacije. On ne smije bi-
dnim nektarom. laboratorijama nije mogu}e utvrditi da li se ti dobijen hrawewem p~ela {e}erom
Pojedini p~elari `eqni brze i i {e}ernim proizvodima, a ni pomi-
lake zarade ~ak prave med kojeg p~ele radi o pravom p~eliwem proizvodu je{an sa medom dobijenim na taj na-
nikada nisu ni vidjele. Oni su ovaj o wihovim fizi~kim, hemijskim i stru~wacima. Tako imamo niz savjeta ~in.
posao doveli gotovo do savr{enstva, organolepti~kim svojstvima, metoda- koji ka`u da je sortni med prepo- Na klimatske promjene p~elari
tako da bez pregleda u stru~nim labo- ma provjere, kako bi svako koliko-to- znatqiv po ne mogu sami uticati, ali ono {to
ratorijama nije mogu}e utvrditi da liko mogao razlikovati pravi od svom mogu u~initi kako bi stvorili pre-
li se radi o pravom prirodnom proi- krivotvorenog meda. To i nije ba{ duslove za uspjeh, jeste dr`ati se pri-
zvodu. tako jednostavan zadatak ni boqim mjera dobre p~elarske prakse i biti
Dana{wi potro{a~i se nalaze poznavaocima, savjesni u svom radu. Kako bi se iz-
pred jednom velikom enigmom, kako a ni bjegle sve mogu}e neugodnosti sa la-
prepoznati i nabaviti pravi kvali- `nim medom, mo`e se zakqu~iti da
tetan med za sebe i svoju po- je neophodno obrazovawe ne samo
rodicu. Danas postoje p~elara, nego i svakog ko kupuje
brojni tekstovi o ili konzumira med.
vrstama meda,
kvalitetu,
12 Agrar GLAS SRPSKE ponedjeqak, 5. novembar 2018.

Pored pewawa, turisti


u ovaj kraj dolaze i
zbog vo`we biciklom,
odlazaka na izvori{te
RURALNI TURIZAM:
rijeke Sane, vikend CIQ
Centar za posjetioce Pecka
WE
{kola gqivarstva, O@IVQAVAIH kod Mrkowi} Grada
NAPU[TEN
ali i doma}e hrane SEOSKIH
PODRU^JA
karakteristi~ne
za ovaj kraj
entar za posjetioce
Pecka u mjestu Bara-
RAJ ZA
C }i, nekoliko desetaka
kilometara
Mrkowi} Grada, sva-
ke godine privla~i
od

sve vi{e turista koji


QUBITEQE
ve.
na ovo mjesto dolaze
bje`e}i od svakodnevne gradske vre-

Centar je smje{ten u podno`ju


stijena i najve}eg prirodnog pewali-
{ta u BiH, sa vi{e od stotinu pewa-
PRIRODE
~kih smjerova.
Pored wega najzna~ajnije atra-
kcije koje privla~e turiste na ovo po-
dru~je su izvori Sane, ali i izvori
Plive i eko-zona Zelenkovac udaqena
oko 15 kilometara.
Sve je krenulo po osnivawu
Poqoprivredne zadruge "Pecka" prije
dvije godine. Direktor ove zadruge
Milo{ Gali} obja{wava da je ona

SVE PO^ELO
OD IDEJE
SAKUPQAWA GQIVA

osnovana sa primarnim ciqem da ot-


kupquje {umske plodove na ovom po-
dru~ju, ali je ubrzo do{lo do ideje o
ruralnom turizmu, s obzirom na to da
je ovo podru~je kao stvoreno za to.
Staru seosku {kolu su uz pomo}
sredstava iz evropskih fondova adap-
tirali i pretvorili u smje{taj za po-
sjetioce. Tako je nastao Centar za
posjetioce Pecka (Visitor center Pecka),
nakon ~ega je ovo omaleno selo pono-
vo o`ivjelo.
Pored pewawa, turisti u ovaj kraj
ponedjeqak, 5. novembar 2018. GLAS SRPSKE Agrar 13

- Udru`ivawe u preduzetni~kim ovo podru~je.


aktivnostima je kqu~ za uspjeh u budu- Osim toga, u okviru RBDP proje-
}nosti. Na{i planovi su ambiciozni kta, "Pecka" je aplicirala i za nabav-
i dosta toga je jo{ neophodno uraditi ku opreme za su{ewe gqiva u
da bi se mladi vratili na selo i po- vrijednosti 54.000 maraka, a koja bi
~eli da privre|uju - navodi Gali}. trebalo da im pomogne da gqive ot-
do- Zadruga "Pecka" do sada je u~es- kupqene od lokalnog stanovni{tva
la ze tvovala u nekoliko projekata, a bili osu{e, pakuju i prodaju po vi{im ci-
i zbog su i jedni od aplikanata u projektu jenama.
vo`we razvoja ruralnog poslovawa, Me|una- Zadruga je ukqu~ena i u trenutni
bi ci klom, rodnog fonda za ruralni razvoj, koji IFAD projekat - Program razvoja ru-
odlazaka na implementira Jedinica za koordina- ralne konkurentnosti (RCDP). U
izvori{te rijeke Sa- ciju poqoprivrednih projekata pri sklopu ovog projekta akcenat je
ne, vikend {kola gqivar- Ministarstvu poqoprivrede, vodo- stavqen na obuku za sakupqawe
stva, ali i doma}e hrane privrede i {umarstva Republike gqiva. Na ovaj na~in bi, smatra Ga-
karakteristi~ne za ovaj kraj Srpske. li}, bila pro{irena kooperantska
Lokalni putevi kroz selo sre|e- U toku ovog projekta zadrugari mre`a, a time i za-
ni su kao trase za pje{a~ewe, a ovo su promovisali ideju sa- poslen ve}i
podru~je nudi i mogu}nosti za kupqawa i otkupa gqiva dio lo-
rowewe ili vo`wu ~amcima u jednom sa ovog podru~ja. kal-
dijelu rijeke Sane. Prepoznali su nog
A sve je krenulo sasvim slu~ajno {anse koje imaju
i spontano. Sa `eqom da koliko-to- u prirodnom
liko o`ive ovaj kraj, ali i stvore ok r u `e w u ,
uslove da se mladi vrate na ovo podru- sma tra ju }i
~je, prvi zadatak koji su anga`ovani da }e na ovaj
u ovom centru postavili pred sebe na~in uspje-
bio je da se kroz preduzetni{tvo ani- ti ekonom-
miraju i anga`uju zainteresovane s k i
osobe za sakupqawe gqiva. osna `i ti

sta-
n o -
vni{tva.
S obzirom na
to da je projekat kon-
struisan za siroma{ni dio stano-
vni{tva, Gali} smatra da je ovo
pravi na~in da bude pru`ena pomo}
lokalnom preduzetni{tvu.
Iz resornog ministarstva nagla-
{avaju da je agroturizam u posqedwih
nekoliko godina postao sve popular-
niji u Republici Srpskoj, {to je je-
dna od prilika za revitalizaciju
napu{tenih ruralnih podru~ja.
Kako su rekli, plan je da privla-
~ewem turista, ali i razvojem poqo-
privrede, putne i telekomunikacione
infrastrukture bude napravqen am-
bijent kroz koji qudi ne}e samo pro-
laziti, nego i ostajati sa `eqom da
ba{ tu `ive.
14 Agrar GLAS SRPSKE ponedjeqak, 5. novembar 2018.

Zanatska pivara "Gor{tak" iz Glamo~ana kod Lakta{a tiv za ovakvo ime krije se u wegovoj
zaqubqenosti u prirodu.
- Jako volim prirodu i ovo ime
se lako nametnulo kao naziv, jer
simboli{e taj sklad sa prirodom. U
sredi{tu samog grba su ma~ i hrast.
Ma~ kao simbol borbe i opstanka,
neodustajawa od svojih principa, a
hrast kao simbol nade i `ivota,
sveto drvo koje je neodvojivi dio na-
{eg i paganskog i hri{}anskog
nasqe|a - objasnio je Gali}.

MJESE^NO
1.800 LITARA
VISOKOKVALITETNOG
PIVA
Wegova pivara danas radi u pu-
nom kapacitetu, {to je rezultat vi-
{egodi{weg predanog i mukotrpnog
rada. Sve je krenulo u qeto 2016. go-
dine kada je odlu~io da pokrene in-
ternet kampawu za prikupqawe
dijela sredstava za opremawe svoje
male pivare u kojoj je do tada ekspe-
rimentisao sa proizvodwom piva.
- Tom prilikom sakupio sam do-
voqno sredstava za jedan fermentor,
ali najve}i dobitak bio je to {to je
ogroman broj qudi na taj na~in ~uo
zanatskog piva u Republici Srp- za moje pivo - nagla{ava Gali} i do-
skoj. daje da je nakon dvije godine

OD HOBIJA U maloj zanatskoj pivari smje-


{tenoj na porodi~nom imawu u Gla-
mo~anima kod Lakta{a Gali}
mjese~no proizvodi oko 1.800 litara
pravqewa piva u ku}nim uslovima
odlu~io da proda i stan, te da i taj
novac ulo`i u pokretawe sopstvene
pivare.
visokokvalitetnog piva i to po re- Nije pogrije{io. Trud i wegova

DO MALE cepturama koje je sam usavr{io.


Wegov proizvod nosi simboli-
~no ime - "gor{tak". Ime piva nije
slu~ajno nastalo. Kako je obja-
gor{ta~ka upornost doveli su ga do
ciqa. On danas u svom malom pogo-
nu proizvodi nekoliko vrsta piva.
Kako je objasnio ovaj nesu|eni
profesor engleskog jezika, velike

KRAFT GOR[TA
UPOR NO
^
ST
K

D
A
GA
O
snio, to je na jedan na~in oma`
wegovim djedovima koji su ro-
|eni u gor{ta~kim krajevi-
ma, na obroncima Mawa~e i
Kozare, a koji su radili vri-
su razlike izme|u zanatskog (kraft)
piva i "uobi~ajenog" industrijskog.
Zanatska piva, kako je pojasnio, kra-
si veliko bogatstvo ukusa, aroma,
DOVELA stilova i svako pivo predstavqa li-

PIVARE CI Q A jedno i `ivjeli skromno, od


svoga rada, ne `ele}i ni{ta
{to im ne pripada. Drugi mo-
~ni pe~at pivara koji ga je napra-
vio. Koriste se u pravilu samo
prirodne sirovine, bez vje{ta~kih
dodataka, za razliku od industrij-
U sredi{tu samog skog.
grba su ma~ i hrast. - U industrijskoj proizvodwi
~esto se te`i profitu na u{trb
Ma~ kao simbol kvaliteta. To }ete dobiti tako {to
borbe i opstanka, }ete nerijetko koristiti mawe
kvalitetne i jeftine sirovine i
neodustajawa od wene mawkavosti nadomjestiti
svojih principa, a vje{ta~kim dodacima. Pored toga,
kod industrijskog piva, u procesu
hrast kao simbol proizvodwe, gube se skoro sve hran-
nade i `ivota, qive materije. Kod zanatskog piva
sasvim je druga~ije, jer vi s wim do-
objasnio Gali} bijate pravi mali obrok, sa svim
ezaposleni profesor hranqivim materijama i vitamini-
engleskog jezika i mu- ma iz sirovina - ka`e ovaj mladi

N zi~ar Nikola Gali}


iz Bawaluke postao je
jedan od prepoznat-
qivijih proizvo|a~a
preduzetnik iz Bawaluke, isti~u}i
da vrijeme zanatskog pivarstva po-
lako, ali sigurno dolazi i u na{e
krajeve.

You might also like