Batayan NG Pagsulat

Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 6

PILING LARANG

APAT NA KASANAYAN NA MAYROON ANG ISANG TAO


Pagsulat Pagsalita
Pagbasa Pakikinig

PAGSULAT
Makabuluhan Paglalarawan Artikulasyon ng mga IDEYA,
Impormatibo Pagsasalaysay KONSEPTO, NARARAMDAMAN, at
Paraan ng pagpapalabas Detalyado PANINIWALA sa paraang PASULAT,
ng ekspresyon Imahinasyon LIMBAG, at ELEKTROLIKO
Mensahe

DALAWANG YUGTO NG PAGSULAT


1. YUGTONG PANGKOGNITIBO - Artikulasyon ng mga ideya sa isip
2. PROSESO NG PAGSULAT - Binibigyan hugis, hulma ang mga naiisip (pagsulat)
Magkakambal ang dalawang yugtong ito sa dahilang sabay na ginagamit ito sa pagsulat. Hindi
makapagsulat ang isang estudyante ng isang sulating pananaliksik kung hindi muna niya pinag-
iisipan nang mabuti ang ideya at gagawin. Hindi niya marerebisa ang naisulat kung hindi niya tuluy-
tuloy na pinag-iisipan ang nabubuong hugis at hulma ng naisulat na papel.

IBA'T - IBANG URI NG PAGSULAT


1. Pormal- Ito ay mga sulating may malinaw na daloy at ugnayan ng pangunahing
paksa at detalyadong pagtalakay ng balangkas ng paksa. May sinusunod na
proseso ang pagsulat at laging gingamit dito ang ikatlong panauhan sa pagsulat
ng teksto. Hal: sanaysay, pamanahunang papel, at tesis.
2. Di- Pormal- Ito ay mga sulatin na malaya ang pagtalakay sa paksa, magaan ang
pananalita, masaya at may pagkapersonal na parang nakikipag-usap lamang sa
mga mambabasa. Hal: talaarawan, kwento at iba pa.
3. Kumbinasyon- mga iskolarling papel na gumagamit ng tala o istilo ng pagsulat ng
jornal, liham at iba pang personal na sulatin kaya posibleng magkaroon ng
kumbinasyon ng pormal at di-pormal na uri ng pagsulat.

BATAYAN NG PAGSULAT
Xing at Jin
“Ang pagsulat ay isang komprehensibong kakayahan na naglalaman ng wastong gamit,
talasalitaan, pagbubuo ng kaisipan, retorika at iba pang mga elemento.”

Badayos
“Ang kakayahan sa pagsulat nang mabisa ay isang bagay na totoong mailap para sa
nakararami sa atin maging ito'y pagsulat sa unang wika o pangalawang wika man.”

Keller
“Ang pagsulat ay isang biyaya, isang pangangailangan at isang kaligayahan ng nagsasagawa
nito.”
Donald Murray
“Writing is rewriting”. Paglalarawan ni Murray sa mabuting manunulat – “A good writer is
wasteful”. Metapora ni Murray: He saws and shapes and cuts away, discarding wood… The writer
cannot build a good strong piece of writing unless he has gathered an abundance of fine raw
materials.

Donald Murray
“Ang pagsulat ay isang eksplorasyonpagtuklas sa kahulugan, pagtuklas sa porma at ang
manunulat ay gumagwa nang pabalik- balik nagtutuon sa isa sa mga batayang kasanayan sa
bawat panahon nang kanyang matuklasan kung ano ang kanyang isusulat at kung paano niya
iyon maipapahayag nang mahusay.”

Peck at Buckingham
“Ang pasulat ay ekstensyon ng wika at karanasang natamo ng isang tao mula sa kanyang
pakikinig,pagsasalita at pagbabasa.”

AKADEMIKONG PAGSULAT
1. Paggamit sa antas ng wika
2. Pagkakaiba sa layunin ng mga awtor
3. Paraan ng pananaliksik hinggil sa akademikong artikulo

ANO ANG AKADEMIKONG PAGSULAT


1. Pormal na sulatin o akdang isinagawa sa isang akademikong institusyon o
unibersidad sa isang particular na larangang akademiko
2. Ito ay sumasaklaw sa mga sulating inihahanda ng isang mag-aaral kaugnay sa
kanyang pag-aaral. Kabilang dito ang pagsulat ng report, reaksyong papel,
konseptong papel, jornal at pamanahong papel.
3. Ito ay isang pagsulat na naglalayong linangin ang mga kaalaman ng mga mag-
aaral kaya ito na tinawag na intelektwal na pagsulat. Ilan sa mga halimbawa nito
ay ang tesis, term paper, lab report at iba pa.

MAHAHALAGANG KONSEPTO NG AKADEMIKONG PAGSULAT AYON KAY


KAREN GOCSIK (2004)

1. Ginagawa ng mga iskolar at para sa mga iskolar.


2. Nakalaan sa mga paksa at mga tanong na pinag-uusapan o interesante sa
akademikong komunidad.
3. Nararapat na maglahad ng importanteng argumento.

MGA LAYUNIN SA PAGSULAT


IMPOMATIB NA PAGSULAT
Kilala rin sa tawag na expository writing. Ito ay naghahangad na makapagbigay
impormasyon at mga paliwanag. Ang pokus nito ay ang mismong paksang tinatalakay sa
teksto.
Pahayagan (news paper) Mga tala (notes)
Encyclopedia Listahan (directory)
Libro at aklat-aralin Diksyunaryo
Ulat Mga legal na dokumento
MAPANGHIKAYAT NA PAGSULAT
Kilala sa tawag na persuasive writing. Ito ay naglalayong makumbinsi ang mga mambabasa
tungkol sa isang katwiran, opinyon o paniniwala. Ang pangunahing pokus nito ay ang
mambabasa na nais maimpluwensyahan ng isang awtor.
Editoryal Talumpatii
Sanaysay Serimonyas
Proposyal

MALIKHAING PAGSULAT
Ito ay ginagawa ng mga manunulat ng mga akdang pampanitikang tulad ng maikling katha,
nobela, tula, dula at iba pang malikhain o masining na akda. Kadalasan ang pangunahing
layunin ng awtor dito ay magpahayag lamang ng kathang-isip, imahinasyon, ideya,
damdamin o kumbinasyon ng mga ito.
Tula
Nobela
Maikling katha

PANSARILING PAGPAPAHAYAG
Pagsulat o pagtatala ng mga bagay na nakita, narinig, nabasa o naranasan. Sa layuning ito,
ginagawa ang pagsulat bunga ng paniniwalang ito’y mapapakinabangan. Hal. Dyurnal

“Bawat paksa, layunin, at kahalagahan ng akademikong sulatin ay tinutugunan ng isang


mainam na paraan kung paano ito ‘iuulat’ o “sasabihin” sa mambabasa.”

MGA ANYO NG PAGSULAT


PAGLALAHAD (ekpositori)
Kung ang teksto ay nagbibigay-linaw o nagpapaliwanag hinggil sa proseso, isyu, konsepto, o
anumang paksa na nararapat na alisan ng pag-aalinlangan.

PAGLALARAWAN (DESKRIPTIV)
Kung ang teksto ay bumubuo ng isang imahe sa pamamagitan ng paglalantad ng mga
katangian nito. Isinasaad sa panulat na ito ang obserbasyon, uri, kondisyon, palagay,
damdamin ng isang manunulat hinggil sa isang bagay, tao, lugar at kapaligiran.

PAGSASALAYSAY (NARATIV)
Kung ang teksto ay nagkukwento ng mga magkakaugnay na pangyayari. Nakapokus ito sa
kronolohikal o pagkakasunud-sunod na daloy ng pangyayaring aktwal na naganap. Isa pa
ring pokus ang lohikal na pagsulat .Nakasalalay sa may-akda ng maikling kwento o nobela
ang mahahalaga at kapana-panabik na bahagi ng salaysay. Gumagamit ng iba’t ibang istilo
o istruktura ng pagbuo ng kwento ang mga manunulat ng panitikang nasa anyong tuluyan.

PANGANGATWIRAN (ARGUMENTATIV)
Kung ang teksto ay may layuning manghikayat at magpapaniwala sa pamamagitan ng
pagbibigay ng mga rason at ebidensya. Ipinapahayag dito ang katwiran, opinyon, o
argumentong pumapanig o sumasalungat sa isang isyo na nakahain sa manunulat.
ORGANISASYON NG TEKSTO
Ang lahat ng sulating pang-akademiko ay binubuo ng apat na bahagi.

1. TITULO O PAMAGAT
Naglalaman ito ng titulo o pamagat ng papel; pangalan ng sumulat, petsa ng pagkasulat o
pagpasa, at iba pang impormasyon na maaaring tukuyin ng guro.

2. INTRODUKSYON O PANIMULA
Karaniwang isinasaad dito ang paksa, kahalagahan ng paksa, dahilan ng pagsulat ng paksa
at pambungad na talakay sa daloy ng papel.
Mga Paraan ng Pagsisimula
Binanggit nina Arrogante (2000); Leyson at Montera (2005) na maraming paraan ang
maaaring gamitin sa pagsisimula ng sulatin. Narito ang ilang mungkahing paraan sa
pagbuo ng introduksiyon ng sulatin o komposisyon:
1.Pasaklaw na Pahayag - Ang resulta o kinalabasan muna ang sinasabi bago
isa-isahin at pagsunud-sunurin mula sa di gaanong mahalaga hanggang sa
pinakamahalagang mga detalye. Ito’y karaniwang makikita sa araw-araw na
pahayagan.
2.Pagbubuod - Ito’y nagpapahayag muna ng pinakadiwa bago tuntunin ang
sadyang talakay.
3.Pagtatanong - Patanong ang ginagamit na paraan ng manunulat.
4.Tuwirang Sinasabi -Ito’y karaniwang nakikita na nakapanipi ( " " ) dahil
kuha ito sa mga awtor o bantog na tao.
5.Panlahat na Pahayag -Ito’y nagtataglay ng kahalagahang unibersal na
maaaring hanguin sa mga salawikain, sa mga kawikaan at maging sa mga
pamilyar at pang-araw-araw na makatotohanang kaalaman ng lahat na
nagtataglay ng diwa o aral.
6.Paglalarawan -Ito’y ginagamit kapag nagtatampok ng tao sapagkat
nagbibigay-deskripsyon, mga malarawan at maaksyong salita ang
ginagamit.
7.Pagsalungat -Binibigyang diin dito ang pagkakaiba. Kung mas malaki ang
pagkakaiba mas matindi ang bisa.

3. KATAWAN
Dito matatagpuan ang mga pangunahing pagtalakay sa paksa. Ang pangangatwiran,
pagpapaliwanag, pagsasalaysay, paglalarawan at paglalahad ay matatagpuan sa
bahaging ito.
Mga Paraan ng Pagsulat ng Nilalaman
Ilang pangkalahatang paraan sa pagsasaayos ng katawan ng komposisyon ay ang mga
sumusunod (Arrogante, 1994):

1. Pakronolihikal - Ito’y pag-aayos sa mga pangyayari na magkasunod-


sunod mula sa pinakamatagal hanggang sa pinakasalukuyan.
2. Paanggulo - Ito’y pagsasaayos na ibinabatay sa personal na masasabi o
reaksiyon ng bawat tao tungkol sa mga bagay-bagay o isyu tungo sa isang
obhektibong paglalagom. Sa isang isyu, ang tatlong anggulo ay sapat na
para makabuo ng isang komposisyon.
3. Paespasyal o Paagwat - Pinauunlad ang paglalahad sa malapit na
sinisimulan dahil ang mga bagay-bagay dito’y alam na alam, patungong
malayo o palayo kung saan man ang mga bagay-bagay ay hindi gaanong
kilala o “vice versa”.
4. KONGKLUSYON O WAKAS
Dito nilalagom ang mga mahahalagang puntos ng papel. Isinasaad din sa bahaging ito ang
napatunayan o napag-alaman batay sa paglalahad at pagsusuri ng mga impormasyong
ginamit sa papel o sa pananaliksik.

Mga Paraan ng Pagsulat ng Wakas


Ilang mungkahing paraan sa pagbuo ng wakas ng komposisyon ay ang mga
sumusunod:

1. Tuwirang Sinasabi - Karaniwang nakikitang nakapanipi sapagkat mula ito sa


tapat na pagsipi sa tiyak na pahayag ng isang taong bantog, dalubhasa,
awtoridad, at maaari rin namang karaniwang tao lamang ngunit ang sinabi'y
naghahayag ng mahahalagang bagay na magagamit ng lunduyan sa
pinapaksa.
2. Panlahat na Pahayag - nagtataglay ng kahalagahang unibersal na maaaring
hanguin sa mga salawikain, sa mga kawikaan, at maging sa mga pamilyar at
pang araw-araw na makatotohanang kaalaman ng lahat na nagtatataglay ng
diwa o aral.
3. Pagbubuod- siksik at pinaikling bersyon ng teksto
4. Pagpapahiwatig ng Aksyon - Paghamon sa mga mambabasa
5. Pagtatanong - Pagtatapos ng may tanong upang mapaisip ang mambabasa
6. Pagsisipi - Kumukopya ito ng isang linya o mahigit pa sa isang akda, patula
man o tuluyan, na angkop sa tinatalakay na paksa

PROSESO NG PAGSULAT

PAGTATANONG AT PAG-UUSISA
Ang mga sulating papel sa kolehiyo’y nagmumula sa isa o maraming tanong. Maaaring
galing ang isang tanong sa guro na nagnanais makuha ang opinyon ng mga estudyante
tungkol sa patuloy na pagtaas ng presyo ng mga pangunahing bilihin. Kung ang kahingian
naman sa klase ay isang sulating pananaliksik o tesis, kanariwang maraming tanong ang
nag-uudyok para sulatin ang mga kasagutan para rito. Nabubuo rito ang paksa ng sulatin.
Hindi ganap ang pagtatanong lamang kung kaya’t ang mausisang isipan ang nagbibigay-
daan para makahanap ng sagot sa tanong. Ang pag-uusisa ang pangunahing simula ng
isang masinop na pananaliksik.

PALA - PALAGAY
Kung ang mausisang isipan ang binhi para sa simula ng pananaliksik, sa isang banda, unti-
unting nabubuo ang pala-palagayng manunulat sa paksang susulatin. Habang wala pang
tiyak na balangkas at daloy ng pagtalakay sa pagsang susulatin, naghahain muna ng haka-
haka ang manunulat. Maaaring sulatin niya sa kanyang scrapbook o kwaderno ang mga
posibleng ugat ng kahirapan, katiwalian, pagkawasak ng moral na pundasyon ng pamilya, o
ang kultura ng kapabayaan at walang pakialaman. Iisa-isahin niya ang iba pang sanhi at
bunga ng pangyayari habang nag-iisip kung paano bubuuin ang balangkas ng paksang
napili. Balisa o hindi mapalagay ang manunulat sa yugtong ito dahil patuloy siyang
naghahanap ng sagot at maaaring patuloy ang pagsulpot ng iba pang mga tanong.
Lumalawak ang pala-palagay sa pamamagitan ng panimulang pananaliksik sa aklatan,
pagtatanong sa ibang tao, pagbabasa, at pagmamasid. Kadalasan, ito ang pinakamahabang
bahagi sa proseso ng pagsulat. Tinatawag ng ilan ang yugtong ito bilang incubation period.
INISYAL NA PAGTATANGKA
Sa bahaging ito, kailangang maipokus ng manunulat ang saklaw ng pananaliksik na
gagawin. Ito ang yugto na tatangkain ng manunulat na ayusin ang panimulang datos, pala-
palagay at iba pang impormasyon para makabuo ng balangkas. Ang pagsulat ng balangkas
ng pananaliksik o anumang dokumento ay palatandaan na may direksyon na ang pagsulat
na gagawin ng isang manunulat.Kapag may balangkas na, babalik muli ang manunulat sa
aklatan upang tiyak nang makuha ang kailangang sanggunian, o di kaya’y pupunta na sa
mga taong may ekspertong kaalaman hinggil sa paksa para kapanayamin.

PAGSULAT NG UNANG BORADOR


Kung handa na ang lahat ng sanggunian at maayos na ang daloy ng paksa at detalye ng
paksa ayon sa balangkas nito, maaring sulatin na ang unang borador.Dito na ibubuhos ng
manunulat ang kanyang kasanayan, kaalaman at kakayahan upang mabuo ang papel.

PAGPAPAKINIS NG PAPEL
Kung tapos na ang unang borador, muli’t muling babasahin ito para makita ang
pagkakamali sa ispeling, paggamit ng salita, gramatika at ang daloy ng pagpapahayag,
impormasyon at katwirang nakapaloob sa komposisyon.

PINAL NA PAPEL
Kapag nasuyod nang mabuti ang teknikal na bahagi at nilalaman ng papel, pwede nang
ipasa at ipabasa ito sa guro o sa iba pang babasa’t susuri nito.

You might also like