KABANATA 1

A. Kahulugan ng salitang “Pagdadalumat” at konsepto ng mga salitang

itinanghal na salita ng taon.

LAYUNIN

Matapos ang yunit na ito, inaasahang matututuhan ng mga estudyante ang mga
sumusunod:
1. Maipaliwanag ang kahulugan at kahalagahan ng wikang Filipino sa pagdadalumat o
pagteteorya.
2. Makapag-iisa-isa ng mga salitang itinanghal na salita ng taon.
3. Magagamit ang mga salitang itinanghal na salita ng taon sa pagbuo ng sariling
pangungusap tungo sa pakikipagkomunikasyon.

PAUNANG PAGTATAYA

PANIMULA:
Ang paksa at mga gawaing inilahad sa modyul na ito ay magsisilbing susi upang iyong
ganap na mabigyang kahalagahan at kahulugan ang salitang “Pagdadalumat” at kaunayan nito sa
proseso ng pag-iisip at pag-urirat sa mga salitang nakaugnay sa salita o paksang dinadalumat. Ito
ang gagabay sa iyo upang lubos pang mapayabong ang iyong talasalitaan na dulot ng katangian
ng wika na buhay at nagbabago ay nagbubunga ito ng mga bagong salita na ganap na itinanghal
at kinilala bilang salita ng taon.

DALOY NG KAALAMAN

A. Kahulugan at Katuturan
Ang PAGDADALUMAT ay isang maagwat na prosesong nagpapalawak at nagpapalalim
sa kasanayan sa malalim at mapanuring pagbasa, pagsulat, at pananaliksik sa wikang Filipino sa
iba’t ibang larangan, sa konteksto ng kontemporaryong sitwasyon at mga pangangailangan ng
bansa at ng mga mamamayang Pilipino.
 Ayon kay Nuncio (2018), pagdalumat ang tawag sa proseso ng pag-iisip at pag-urirat sa
mga lantay o ipinahiwatig ng isang salita. Dagdag pa niya, madalas ginagamit lamang ang mga
ito para makabuo ng matino’t makahulugang pahayag o ekspresyon para makipag-usap.
Ang pag-aaral na ito ay may pagtatangkal dalumatin ang salitang “dulansangan”. Gagamitin ang
tatlong lebel ng pagdadalumat ng salita na tumutukoy sa lexical, simbolikal, at diskursibo. Ang
prosesong ito ay batay sa Utopian Natin, sa pagdadalumat ng isang salita.

Halimbawa ng Pagdadalumat sa Lebel na Lexical, Simbolikal, at Diskursibo

Ang Leksikal na Talakay sa Salitang Dula

Sa pagtalakay sa leksikal na bahagi ng salitang dulansangan, dalawang salita ang

Dadalumatin, ang salitang “dula” at “lansangan”. Ang dalawang salitang ito ay nagtataglay ng
kani-kanilang kahulugan. Mga salitang-ugat na maaaring lagyan ng panlapi upang makabuo ng
isa pang salita na magbibigay rin ng iba pang kahulugan o konotasyon. Ang tawag sa prosesong
ito ay simantiko. Ayon kay Bernales (2016), ang paglalapi ay tumutukoy sa proseso ng paggamit
ng panlapi upang makabuo ng bagong salita. Sa Filipino, maaaring maglapi sa limang paraan
tulad ng (1) pag-uunlapi, o pagkabit ng panlapi sa unahan ng salita (2) paggitlapi o pagkakabit ng
panlapi sa gitna ng salita (3) paghuhulapi o pagkakabit ng panlapi sa huliha ng salita (4)
paglalaping kabilaan o pagkakabit ng panlapi sa unahan at hulihan ng salita, at (5) paglalaping
laguhan o paglalagay ng panlapi sa unahan, gitna at hulihan ng salita.
Mahalagang matalakay ang paglalapi sa usaping leksikal ng dalawang salitang
dadalumatin. Sa mga susunod na tala, makikita kung papaano nilapian ng mananaliksik ang
dalawang salita at kung paano nauugnay ang mga nilapiang salita sa pagdadalumat ng
dulansangan.
Sa lebel na ito, aalamin ang kahulugan ng dalawang salitang dinalumat. Ang dalawang
salitang ito ay mayroong magkaibang kahulugan at kayarian batay sa mga sangguniang nabasa
ng mananaliksik. Narito ang ilang paglilinaw sa leksikal na talakay ng salitang “dula” ayon sa
Diksyunaryo-Tesauro ni Panganiban (1970).
Dula, var. dula n. Sb. Tg. Stage play. Syn. Drama. sarswela, parsa, kumedya (moromoro);
cf opera, operata,-llk.Pabuya;Pang.Palayan.

Dagdag pa rito ang pagbibigay kahulugan ng Binagong Edisyon ng UP Diksyunaryong

Filipino (2010).

Du-la pnd du-la-in, du-mu-la (Bik): kumain, makihalubilo sa kainan.

Talakayin naman natin ang interlingual analisis ng salitang dula. Ginamit na pangunahing
hanguan ng katumbas na kahulugan ang Diksyunaryo-Tesauro ni Panganiban (1971) ngunit
isasama rin ang iba pang pagpapakahulugan ng UPDF (2010) para sa mas malawak at mas
matibay na pagtalakay. Sa Teasauro ni Panganiban (1971), ganito niya binigyang katumbas ang
salitang dula:
 Ilokano – pabuya
Pangasinan – palayan
Para naman sa UPDF (2010), binigyan katumbas ang dula sa ganitong paraan:
Hiligaynon – puksa
Bikol – kumain, makihalobilo sa kainan.

Kapansin-pansin na sa pinaghalong katumbas ni Panganiban at UPDF ay apat lamang na

lipi ng tao sa Pilipinas ang nakatalang may sariling pagtutumbas ng salitang dula.
Patunay lamang na mayaman ang leksikal na kahulugan ng salitang dula. Ang mga
nakatalang mga salita mula sa interlingual at intralingual na analisis ay gagamitin ng
mananaliksik upang mapayaman ang pagbibigay ng sariling kahulugan ng dula kapag ito ay
naitatambal sa isa pang salita.

Ang Usaping Simbolikal sa Salitang Dula

Ayon kay Salazar (1968) ang dula ay isang larawan ng buhay na sinasangkapan ng wika,
damdamin at sining. Hinahabi ito upang itanghal, makaaliw, umantig ng damdamin, at
makapaghatid ng isa o higit pang mensahe.
Ayon naman kay Atienza (2001), karaniwan nang ikinakabit sa salitang dula ang mga
konseptong tulad ng teatro, artista, iskrip, pag-arte, stage, costume make-up, set, props, rihersal,
director at palakpak.
Batay sa mga konseptong nakalahad, malawak ang sinisimbulo ng salitang dula bilang
isang salita na nagsisimula sa mga gresya bago na isinilang si kristo (Salazar 1968). Sa
pamamagitan ng dula, maaari nating mabatid ang mga isyung pampolitika, panrelihiyon, pang-
ekonomiya, panlipuna at maging mga usaping tumatalakay sa pag-uugali, pananamit at kaisipan
ng mga taong nabubuhay sa isang lugar. Simbolo ang dula ng representasyon ng mga ganap at
danas ng mga tao ng isang lipunan sa pamamaraang pagtatanghal o dulaan.

Usaping Diskurso sa Salitang Dula

Ayon kay Mendoza (2011), hindi na mabilang sa daliri ang napakaraming kahulugan ng
dula. Mula sa konsepto ng mimesis ni Aristotle hanggang sa pagkilala sa iba’t ibang `katangian
taglay nito. Dagdag pa niya, bago dumating ang mga kolonyalistang espanyol, ang dula ay ang
kabuoang ritwal na idinaraos n gating mga ninuno. Sa pamamagitan ng mga awit, at tula bilang
pangunahong anyo ng panitikan at pagkatuto. Kasama ng mga sayaw at pagtugtog ng mga
instrumentong pangmusika, nabubuo ang kolektibong uri ng komunidad.
Samakatwid, kung pakasusuriin ang kalawakang nasasaklaw ng dula, batay sa katuturang
nabanggit, malaki ang maitutulong nito sa kaakuhan ng identidad ng grupo ng mga tao sa isang
lipunan. Isa itong mabisang paraan na nagpapakita ng kaisahan ng mga mamamayan para sa
pagpapahalaga niula sa kanilang kultura at pagkatao.
 B. Konsepto ng mga salitang itinanghal na salita ng taon
Friday, Abril 7, 2006

MGA SALITANG LARAWAN NG MUNDO

Ni Romulo Baquiran, Jr.

Nailalarawan ng mga bagong salita ang mga kontemporanyong realidad. O ang realidad
ba ang lumilikha ng mga bagong salita? Ano’t anuman, magkatalik ang salita at realidad. At
natatandaan natin ang mundo—ang ating mundo—sa pamamagitan ng mga popular at
mabebentang salita
Halimbawa ng mga ganitong salita ang “metrosexual” at “blingbling”. Ngayon lang
nailahok ang mga ito sa bokabularyong Amerikano-Ingles. Nitong nakalipas na ilang taon,
tanging mga propesyonal na lalaking puti lang ang nakakikilala sa metrosexual at mataginting
lang ang blingbling sa mga mahilig sa hiphop. Sa mga hindi nakakaalam, ang “metrosexual” ay
isang lalaking hindi nababahalang ipagmalaki ang kaniyang pagkahilig sa postura at pananamit.
Ang mga “blingbling” naman ay mga nakasisilaw na abubot sa katawan
Ganito rin kakulay ang mga bukambibig ng mga Filipino. Hindi na halos maiwasan ng
mga kabataan ngayong budburan ng mga salitang tsika, tsugi, at jolog ang kanilang usapan. At
paano naman ang mga medyo tumatanda na? Dapat nilang ipagmalaki ang kanilang
naimbentong mga walang-kupas na salitang “astig,” “hanep,” at “bangag.”
Sa isang subkultura muna umiinog ang mga bagong salita bilang ekspresyon ng
identidad nito. Kung mabenta talaga ang salita, kakalat ito. Sa mga bagets nag-umpisa ang tsika
noong kalagitnaan ng 80s na ang ibig sabihi’y “maikling pakikipag-usap.” May ganoon pa rin
naman itong kahulugan ngayon pero lumawak ang konotasyon nito at naisama pati ang “mang-
aliw,” “hindi pagseryoso sa isang gawain,” “pagkumbinsi ng isang tao sa pamamagitan ng mga
boladas,” “pagiging miyembro ng isang social group,” atbp.
Nakakasakit ka na, Pre!
Magtampo ka kapag sinabihan kang tsáka, tsápter, o mas masahol pa, tsúgi. Iba’t ibang
anyo lang ang mga ito ng pang-uring pangit. At ang talagang ibig sabihin ay “Ang pangit-
pangit.” Naaalala mo ba ang sikat na kantang “I Feel For You” noong 1980s? Si Chaka Khan
ang kumanta nito sa MTV. Tikwas-tikwas ang buhok niya, maga ang mga labi, kumikintab ang
kaniyang kaitiman at taglay niya ang lahat ng mga katangian ng isang negra, na para sa mga
nagkakatuwaang Filipino ay hindi kailanman puwedeng tawaging maganda. Ito ang etimolohiya
ng tsáka. Binagong ispeling naman ng chapter ang tsápter. Kapag dumikit sa isang tao ang
ganitong bansag, ibig sabihin, wala na siya sa eksena. Tapos na ang tsápter niya sa isang
mahabang salaysay. Malamang na onomatopeic ang tsúgi dahil kagaya ito sa tunog ng
pagbagsak ng talim sa sangkalan.
Madalas na nagtatagal ang mga salitang tumutukoy sa isang mahalagang karanasang
panlipunan. May puwang na ang astig (binaligtad na “tigas”) sa ating wika. Kasinsigasig pa rin
ng mga jeproks ang mga kabataan ngayon sa paggamit sa salitang ito. Maging kasinghaba kaya
ng buhay ng “baduy” ang “jolog?” O susunod ito sa yapak ng bakya na halos limot na ngayon.
Sa ngayon, namamayagpag ang ukay sa pang-araw-araw na buhay ng mga
Filipino. Mula sa mga salitang hukay at halukay, tumutukoy ito sa pamimili ng mga mayaman
at ng mga kapos sa pera ng mura, imported, at pinaglumaang mga gamit. Pinasikat pa ito lalo ng
isang commercial ng sabong panlaba na nagpauso sa eupemistikong bersiyong “Made in UK”.
Paniniktik sa mga salita.
Sa Estados Unidos, ilang dekada nang nagmamasid sa mga salita ang American Dialect
Society (ADS). Taon-taon, nagkikita-kita ang mga miyembro nito sa isang asamblea para pag-
usapan kung ano-anong mga salita mula sa nakaraang taon ang makapaglalarawan sa diwa ng
panahon. Mula sa mahabang listahan, pumipili ang mga miyembro kung alin ang puwedeng
lumaban para sa titulong “Word of the Year”. Nanalo kailan lang ang “metrosexual”,
“blingbling”, at “shock and awe”.
Dahil sa gawaing ito ng ALS, ang Filipinas Institute of Translation (FIT), sa
pakikipagtulungan ng UP Institute of Creative Writing, Unyon ng mga Manunulat sa Pilipinas
(UMPIL), at ng Ople Foundation ay naengganyong mag-isponsor ng SAWIKAAN: Salita ng
Taon. Naganap ang unang forum para sa “Salita ng Taon” noong Agosto 2004. Nagkaroon
muna ng pre-event selection--kinonsulta ang mga eksperto, iskolar, at matuwain sa wika para
tukuyin ang mga potensiyal na salita ng taon at ikampanya ang mga ito para mapili. Popular
dapat ang salita ng kalahok at nagpapahayag ng mahahalagang karanasan mula sa nakaraang
taon.

Demokrasya at “canvass”
Sa SAWIKAAN na ginanap noong Agosto 2004 sa Bulwagang Rizal, tinalo ng ‘canvass’
ang 14 pang lahok. Iprinisinta ni Randy David ng UP Departamento ng Sosyolohiya ang isang
papel na nagpapaliwang sa halaga ng canvass sa paggarantiya ng pag-iral ng demokrasya sa
bansa. Ang “úkay-úkay” na sinulat ni Dr. Delfin Tolentino ng UP Baguio ang nanalo ng
ikalawang gantimpala samantalang nagsalo sa ikatlong gantimpala ang “tsúgi” ni Dr. Roland
Tolentino at “tsíka” ni Ate Glow (Rene Facunla). Tumanggap ng higit sa P20,000 ang mga
nanalo.
Nasorpresa ang mga estudyante, mga guro, at mga matuwain sa wika sa samutsari at
mayamang talakayan tungkol sa mga salitang itinuturing na karaniwan at pangkanto.
Gaya ng inaasahan, pinakakuwela ang presentasyon ni Vim Nadera. Pinangatawanan
niya ang pagiging aktuwal na representasyon ng mga suki ng úkay, nagsabit siya ng kung ano-
anong abubot na nahagilap sa nagkalat na mga tindahang segunda-mano. Naitampok din ang
mga salitang salbakuta, tapsilog, dagdag-bawas, terorista, jolog, at fashionista; ipinaliwanag ang
mga ito para sumalamin sa buhay-buhay at panahon, sa sikolohiya, sa politika, at sa pananaw ng
mga Filipino. Ipinapahayag ng mga salitang ito ang diwa at puso ng karaniwang tao. Nakaisip
na ng makabuluhang proyekto ang FIT para itaguyod ang Buwan ng Wika.
Matagumpay ding naisagawa ang SAWIKAAN 2005. Nagwagi bilang Salita ng Taon ang
“huweteng” na sinundan ng “pasawáy” at “tibák/T-bak.” Inisponsor ito nina Roberto T.
Anonuevo, Dr. Patrick Flores, at tambalang Salvador Biglaen at April Jade Imson. Naging
interesante rin ang presentasyon sa mga popular na salitang wire-tapping, caregiver, blog,
tsunami, coño, networking, atbp.
Naghahanda na ang FIT para sa SAWIKAAN 2006: Mga Salita ng Taon. Hinihimok ang
mga iskolar at mga matuwain sa wika na magmasid ng mga potensiyal na salita at magpasa ng
mga nominasyon kasama ang isang angkop na sanaysay. Para sa mga tanong at paraan ng
pagsusumite, mangyaring mag-email sa [email protected].
Ipagpapatuloy ang bagong komponent na idinagdag sa Sawikaan 2005. Magbibigay ng
panayam ang mga iskolar mula sa Espanya at Malaysia ng karanasan ng kani-kanilang bansa sa
pagdevelop ng pambansang wika.
 Malapit nang maisalibro ang mga binasang papel sa Sawikaan 2005. Pinamamatnugutan
ito nina Dr. Galileo Zafra at Prop. Michael Coroza at ilalathala ng University of the Philippines
Press. Inaaasahang mapapaangat nito ang kamalayan sa halaga ng mga salita sa pamamagitan ng
mga talakay ng 12 manunulat na lumahok sa kumperensiya. (Salin mula sa Ingles ni Salvador
Biglaen)

a. “Canvass” (2004) – bago nagkaroon ng authomated election, ang resulta ng halalan

ay dumadaa sa mano-manong “Canvasing o pagtally sa eleksyon. Itinuturing na isa sa
pinaka-kontrobersyal sa bansa ang halalan noong 2004. Dahil mainit na usapan sa
taóng iyon, dalawang salita kaugnay ng eleksiyon ang naging nominado sa Sawikaan
- ang “canvass” at “dagdag -bawas.” Tatlo ang pakahulugan ni David sa salitang canvass: ang
una ay tumutukoy sa telang ginagamit sa pagpipinta o trapal na pantapal; ikalawa,
may kinalaman sa komersiyo na tumutukoy sa pangangalap ng pinakamahusay sa
kalidad ng isang produkto o serbisyo sa mababang presyo; ngunit ang namayani ay
ang ikatlo na may kaugnayan sa politika, na isang mapagpabagong gawain sa
eleksiyon na nangangailangan ng isang masusing pagkilates ng mga dokumentong
naglalaman ng resulta. Mapagpabago sapagkat nakasalalay sa masusing inspeksiyon
at pagbibilang ng sagradong boto ng mamamayan ang kinabukasan ng bayan. At
dahil sa itinakbo ng halalan noong mga panahong iyon, ayon kay David: “dahil sa
canvassing, maaari kang manalo sa botohan at matalo sa canvassing… Mayroon tayong
presidenteng nailusot sa butas ng magaspang na canvas (s). Ayon kay Randy David,
Canvassing ang tawag sa proseso ng maingat na pagsisiyasat sa dokumentaryo upang
matiyak na ito nga ay tunay. Canvassing din ang tawag sa talakayang nagaganap
bilang bahagi ng pagtatasa sa katunayan ng mga dokumento. Ang kahulugang ito, na
tuluyan nang mawawala ay may mga bakas pang naiwan sa ating mga batas. Makikita
ito sa mga salitang “authenticity” at “due execution” na parehong binanggit kaugnay
sa proseso ng canvassing.
b. “Huweteng” (2005) – may malaking impluwensya ang popular na sugal na
huweteng sa mga koneksyon sa politika at sa pagkontrol ng galaw ng mga nasa
kapangyarihan. Sinasabing nagbibigay naman ito ng pag-asa sa karaniwang
mamamayan, at sumira rin ng values. Nagkaroon ito ng mga “kapatid na salita” tulad
ng “jueteng lord” anak ng huweteng, “juetengate,” at ‘jueteng payola,” ayon sa
manunulat na si Roberto T. Anonuevo, na nagnomina ng salita ng taon. Iligal ngunit
napakalaki ng pulitikal at kultural na implikasyon, napaka-popular at masasabing
"timeless" ang Jueteng bilang isang uri ng panunugal. Tiningnan ni Edlyn Llanes ng
Math department ang kulturang ito. Ito ang dahilan ng pagbagsak ni Erap. Ito rin ang
dahilan kung bakit ang presidente ng ating bansa ay nalulugmok ngayon sa
eskandalo. Hindi ito droga, hindi rin naman ito alak. Pero ito ay nakakaadik. . .
nakakalasing. Nakakabuo ng bagong dimensyon ng buhay. Isang buhay na
nabibigyan ng panibagong pag-asa.
Ito ang jueteng.
Isang salitang naging bahagi na nang pang-araw-araw na pamumuhay ng mga
Pilipino – maging siya man ay isang ordinaryong mananaya, cobrador, cabo, banca o
kung ano pa man. Isang salita na nauunawaan hindi lamang ng mga mahihirap kundi
maging ng mga taong nasa alta-sosyedad o ang mga naghaharing-uri. Isang salita na
nakaukit na sa ating kultura. Mananatili ang jueteng sa bokabularyo ng mga Pilipino
hangga’t may mga taong naghahalu-halo ng mga numero para matsambahan ang
tamang kombinasyon nito.
 Nakakasira. . . Nakakabuo ng buhay . . . Alin man sa dalawa. . .
Ito ang jueteng.
Ang librong “The Anantomy of Gambling” na isinulat ni Ret. Police Director
Wilfredo R. Reotutar ay tumatalakay sa iba’t ibang uri ng sugal – kung paano laruin
ang mga ito, ang kayarian nito, mga kagamitang ginagamit sa mga sugal na ito at
maging ang mga taong bumubuo rito. Tinalakay rin ng may-akda ang eksistensiya ng
sugal, sistema ng pagtaya, mga argumento hinggil sa sugal, mga pangunahing
simulain ng sugal at iba pa. Isa sa mga uri ng sugal na kaniyang tinalakay rito ay ang
jueteng na kung saan marami siyang isiniwalat tungkol rito.
Inihayag niya sa librong ito na ang jueteng ay isang laro ng mga mahihirap at
may-kayang pamilya. Na ang mga taong ito ang nagpapanatili sa operasyon ng
jueteng. Sinabi rin niya rito na malaking bilang ng mga Pilipino ay nakadepende ang
kabuhayan sa jueteng sapagkat wala na silang ibang paraan na alam na hanapbuhay
maliban dito. Sila ay nagtatrabaho rito bilang mga cobrador, cabo, revisador, bolador
at iba pa.
Isiniwalat niya ang nagaganap na dayaan sa jueteng. Bago pa man umpisahan
ang bolahan, natignan na nang mabuti ang listahan ng mga taya at ang kombinasiyon
na walang taya o di kaya ay may pinakamaliit na taya ang siyang karaniwang
nananalo. Bihira lamang silang nagpapanalo ng malaking taya at gagawin lamang nila
umano ito upang makahikayat ng mas marami pang mananaya.
Isiniwalat rin niya na 30 porsiyento ng kabuuang koleksyon sa operasyon ng
jueteng ay napupunta sa “protection racket” nila. Ito ay kinabibilangan ng mga
opisyales ng gobyerno at kapulisan, maging siya man ay nasa mataas o mababang
posisyon. Binibigyan nila ang mga ito ng suhol upang hindi magambala ang
operasyon ng jueteng. Kapalit ng suhol ay ang pagbibigay proteksyon sa mga ito.
Ang larawan o pigurang inyong nakita ay ang iskematikong balangkas o
herarkiya ng jueteng na ginawa ni Divinia Galvez Partosa sa kanyang tesis na
pinamagatan niyang “Perceived determinants of PNP effectiveness: with special
reference to jueteng.” Ipinapakita rito ang ayos ng mga posisyon ng mga taong nasa
likod ng operasyon ng jueteng mula sa pinakamababa hanggang pinakamataas na
posisyon, kabilang na rin dito ang mga benepisyaryo nito.Hindi isinali ni Partosa ang
simbahan sa mga benepisyaryo bilang isa sa mga limitasyon niya sa kaniyang pag-
aaral.
Makikita natin na ang pinakamataas na posisyon sa jueteng ay ang gambling
lord o ang tinatawag nilang banca o “financier”. Kapantay naman ng banca ang mga
benepisyaryo o intelligencia nito sapagkat sila ang nagbibigay proteksiyon sa
operasyon ng jueteng at tulad niya ay may mataas ding posisyon ngunit sa gobyerno
naman ito. Sumunod naman ang coordinator o ang tinatawag nilang table manager o
jueteng operator. Sa management naman, dito kasapi ang revisador, caha, watcher, at
bolador. Sila ang karaniwang makikita sa mga bolahan. Ikalawa sa panghuli ay ang
mga cabo na siyang pinagdadalhan ng mga cobrador ng kanilang buong koleksiyon
ng taya sa isang araw. Ang cobrador ang pinakamababang posisyon sa opersayon ng
jueteng.

c. “Lobat” (2006) – ito ang itinuturing na unang pagpaparamdam ng epekto sa wikang

Filipino ng umuunlad na mobile na technology. Sa panahon ring ito dumami ang
 gumamit ng cellphone sa bansa. Mula sa ingles na “low battery” kalaunan ding
gumagamit ang “lowbat” upang ilarawan ang matinding pagod o pagkawala ng gana.
Noon 2006, ang salitang “lobat” ay ipinahayag na Salita ng Taon sa Sawikaan 2006:
Pambansang Kumperensiya sa Salita ng Taon. Ang salita na ito ay nanggaling sa
dalawang Ingles na salita na “low” at “battery.” Sa konteksto ng Pilipinas, ipinaikli
natin ang dalwang salita sa isang salita lamang: “lobat.”. Pero saan pa ba ito
nagsimula? Sa huli ng 20th century, nagbago ang buong mundo dahil sa introduksyon
ng mobile telephone. Dahil sa imbensyon na ito, napabilis ang progreso ng
komunikasyon. Ngayon, maaari na natin tawagan kahit sino kahit nakatira sila sa
malayong lugar. Ngungit, dahil ito ay isang makina pa rin, kailangan nito ng kuryente
o enerhiya para gumana. Dito sa Pilipinas, ang tawag ng isang mobile telephone na
kulang sa baterya o “low on battery” ay “lobat.” Maaaring natin magamit ang salitang
“lobat,” hindi lang para sa mobile telephone, pero sa iba’t ibang aspeto ng buhay din.
Ngayon, ito ay naging isang termenolohiya na maaari natin maiugnay sa pagdama ng
pagod o antok. Ayon kay GMANews, “Filipinos nowadays are much like the cellular
phones that rely so much on batteries that get discharged quickly.” Ngayon, tayo ay
gumagamit ng salitang “lobat” para ilarawan ang Filipino na naghihina dahil sa
“personal, social, and global pressures.” Pero ano naman ang epekto ng paglolobat sa
kasalukuyan panahon? Kadalasang nararamdaman ng kabataan, lalo na ng mga mag-
aaral, ang tinatawag na “lobat”. Kadalasang nagmumula ito sa labis na pagtratrabaho
para makakuha ng mataas na marka na nagdudulot ng matinding pisikal at mental na
pagkapagod. Maraming mag-aaral ang kinakailangang maratay sa ospital dahil sa
kakulangan sa tulog o sa nutrisyon. Mayroon ding mga mag-aaral na nagkakaroon ng
“mental illness” na dulot ng higit na presyur mula sa lipunan. Para sa mga kabataan
ngayon, masama ang penomena na “lobat” dahil na rin sa negatibong dinudulot nito
sa kapakanan at kalusugan ng isang indibidwal. Sa ngayon, mahalaga para sa mga
kabataan na itaguyod ang “self-care movement” upang maiwasan ang mga nabanggit
na masasamang epekto ng pagiging “lobat.”

d. “Jejemon” (2010) – ay bagong buong salita noong panahong iyon na kumakatawan

sa bagong umuusbong na kultura na dala ng cellphone. Isa itong paraan ng kakaibang
pakikipag-usap sa text dahil sa limitasyon ng 160 character ayon sa nagnomina sa
salita ng taon na si Prof. Roland Tolentino ng UP. Ang Jejemon (IPA: ['dʒɛdʒɛmon])
ay isang kaganapan ng pop culture sa Pilipinas na mailalarawan bilang isang
pagmamalabis ng fReAk, LOL at pananalitang l33t. Ito ay kamukhang-kamukha sa
katapat nitong Polako na tinatawag na Pokemoniaste pismo' (‘Pokemon na
panunulat’). Ang mga Jejemon ay inilalarawan ng Talahuluganang Urban bilang ang
mga tao na "nakagawa na ibahin ang Wikang Ingles sa punto na hindi na ito
nauunawan at mga lipon sa internet. Ang isang Jejemon ay inilalarwan bilang ang isa
sa "bagong uri ng mga hipster na nakauri ng kanilang wika ngunit pati na rin ang
kanilang pananamit." Ginagaya rin ng mga Jejemon ang mga mala-"gangster" na
katangian at kaugalian na nagiging kamukha sila sa mga Ingles chav, Tsileanong
flaite, Eskosyanong ned, Irlandng skanger, Rusong gopnik at Australiyano at Bagong
Selandang bogan. Ang sosyalekto ng mga Jejemon na tinatawag na Jejenese
(magiging literal na Jejenismo sa Wikang Tagalog) ay nanggaling mula sa Ingles,
Filipino at ang kanilang paiba-ibang Taglish. Ang kanilang alpabeto, ang Jejebet
(magiging literal na Jejebeto sa Wikang Tagalog) ay gumagamit ang Alpabetong
Romano, kasam na ang mga Numero Arabiko at iba pang mga espesyal na karakter.
Nabubuo ang mga salita sa pagiba-iba ng mga posisyon ng titik s isang salita, palitang
 pagmamalaking titik sobrang paggamit ng mg titik na H, X o Z at paghahalo ng mga
numerikong karakter at ng ating normal na alpabeto. Ang pagbabaybay ay katulad sa
Pananalitang Leet.
Mga halimbawa:
 Filipino: "3ow ph0w, mUsZtAh nA?" salin sa Filipino bilang
"Hello po, kamusta na?",
 English: "i wuD LLyK tO knOw moR3 bOut u. crE 2 t3ll mE
yur N@me? jejejejeje!" salin sa Ingles bilang "I would like to
know more about you, care to tell me your name? Hehehehe!"
 aQcKuHh- ibig sabihin ay ako
 lAbqCkyOuHh- ibig sabihin ay mahal kita
 yuHh- ibig sabihin ay ikaw
 jAjaJa- pagtawa
 jeJejE- ibang-anyo ng jAjaJa;
 iMiszqcKyuH- ibig sabihin ay nami-miss kita
 eEoWpFhUeEhsxz - ibig sabihin ay kumusta

e. “Miskol” (2007) – Kadalasang sinasabi iyan upang maisave ang number ng kausap,
mahanap ang nawawalang cellphone, o pinagyabang ang bagong ring tone. Ngunit
naging paraan din ang pag’miskol upang magparamdam sa isang mahal sa buhay
nang hindi kailangang mabawasan ang load. Tinalo ng ‘miskol’ ang mga salitang
‘roro’ at ‘friendster’ upang maging Word of the Year sa botohan ng mga pantas sa
wikang Filipino, mga guro at estudyante na naganap sa isang kumperensya sa
Unibersidad ng Pilipinas. Ito ay ayon kay Alexander Villafania sa kanyang artikulo sa
Inquirer.net*. Ang salitang ‘miskol’ay Filipino homonym ng ‘missed call’ – o isang
tawag na hindi natanggap ng tinatawagan. Sa isang presentasyon sa Sawikaan: Salita
ng Taon Conference, sinabi ni Professor Adrian Remodo ng Ateneo de Naga na
ginagamit ang ‘miskol’ bilang isang alternatibong paraan upang iparamdam ang
presensya ng isang tao. Ayon pa sa kanya, maaaring ang ibig sabihin nito ay, "Buhay
pa ako, Magparamdam ka naman." Ginagamit din ang ‘miskol’ tuwing nagpapalitan o
nagbibigayan ng numero sa cellphone ang dalawang tao. Sinasabi ang "Miskulin mo
ako" upang mailagay sa directory ng cellphone ang numero ng taong nag-miskol.
Pangalawa na ang ‘miskol’ sa natanghal na Word of the Year na nagmula sa
malawakang paggamit ng cellphones sa bansa. Nauna dito ang "lobat" (low battery),
na siyang nanalo noong nakaraang taon. Ang taunang Sawikaan na pinopondohan ng
National Commission for Culture and the Arts at ng Blas Ople Foundation ay
ginaganap upang kilalanin ang malaking bahaging ginagampanan ng wika sa pag-
unawa ng mga Pilipino ng mundo.

f. “Wangwang” (2012) – walang wang’wang, walang counterflow, walang tong.

Panahon na upang tayo ay muling magkawanggawa. Luma na ang wang’wang pero
nauso itong gamitin ni Pinoy sa kanyang inaugural speech para patamaan ang mga
abusadong opisyal. Naging sumbulo ang wang’wang na “Tuwid na Daan” na
kampanya ng kanyang administrasyon. Ngunit nang lumaon, ang salita ring ito ang
ginamit ng mga kritiko laban diumano’y kakulangan ng pamahalaan na labanan ang
katiwalaan. Ang wangwang ay isang onomatopoeia, na ang salita ay halaw sa
mismong tunog. May pagka-infantile ang pagbuo nitong salita dahil may pananalig na
ang kahulugan ay matutunghayan sa mismong karanasan sa salita. Pavlov’s dog
lamang o ang pagdanas ng kaalaman batay sa repetisyon sa karanasan, at sa kalaunan
dahil artifisyal lang naman ang konstruksyon, hindi na matatanggap ang arbitraryong
kawalan-pagtalaga sa operasyon ng salita.