Luke Shugni
Luke Shugni
Luke Shugni
Mutar³im
Dodixudoev R.H.
Muharrir
Dodixudoeva L.R.
Èëëþñòðàöèè:
Horace Knowles © The British & Foreign Bible Society, 1954, 1967, 1972
Louise Bass © The British & Foreign Bible Society, 1994
6 7
mardum-ard ta xalosi az ïam-at márg vírt. Dáý èíòèõîá ÷¢² õó ìàðäóì-àðä òà õàëîñè àç
qaríbi yik mi sol umoriyi naw yi ¾ulikik ¹ári àì-àò ìðã â¿ðò. ij àð¿áè éèê ìè ñîë
Falastín-and (Baytlem) yik-id kúdaki di-yi øóìîðèéè íà éè ´óëèêèê µðè
Xuýoy ni¹ùn ca èúð³ Yeso ba dinyo yoýd. Xabar Ôàëàñò¿í-àíä (Áàéòëåì) éèê-èä ê¢äàêè
dar borayi Xuýoy ni¹ùnèúð³ xaloskuni tamùmi äè-éè Õó³îé íèµí öà ÷¢² Éåñî áà äèíéî
mardum yid xabar ar odam-ard, ar ³o-ndi éî³ä. Õàáàð äàð áîðàéè Õó³îé íèµí÷¢²
zindagi ca ki¹t-at, ar èídùm ziv-ti gáp ca ýíd õàëîñêóíè òàììè ìàðäóì éèä õàáàð àð
firopt. îäàì-àðä, àð î-íäè çèíäàãè öà êèµò-àò, àð
In³íl az yiláv qismen iborat. Yik-am qism ÷¿äì çèâ-òè ãï öà ³¿ä ôèðîïò.
tama ³a ca mam-i Luqo, yíw az awwalín Yeso Èí¿ë àç éèëâ èñìåí èáîðàò. Éèê-àì
payrawen, niviè. £iwùni-ndi Luqo baánd èñì òàìà à öà ìàì-è Ëóî, é¿ àç ààë¿í
málumot zo¹t xu duxtur sut. Xu kitob Éåñî ïàéðàåí, íèâèø÷. èíè-íäè Ëóî
muqadímá-ndi Luqo qayd èúð³ idi yu-yi as piro áàøíä ìëóìîò çîµò õó äóõòóð ñóò. Õó êèòîá
nivièin kitoben-at as wev odamen Yeso-yen ca ìóàä¿ì-íäè Ëóî àéä ÷¢² èäè éó-éè àñ
wínè, istifoda-yi yoý³. ïèðî íèâèø÷èí êèòîáåí-àò àñ åâ îäàìåí
In³íl as piro Yúnùni ziv-ti nivièin sat, atá dawri Éåñî-éåí öà ¿í÷, èñòèôîäà-éè éî³.
bist qarn tar lapaþ ziven tar³umá sat. Az di ³umlá Èí¿ë àñ ïèðî É¢ííè çèâ-òè íèâèø÷èí
tar³umá sat tar Forsi, To³iki, Arabi. iè ida mam ñàò, àò äàðè áèñò àðí òàð ëàïà çèâåí
qisayen yekumín bor Xuðnùni-ti na¹tiyen. In³íl òàðóì ñàò. Àç äè óìë òàðóì ñàò òàð
soxt kitob tar³umá osùn kor nist atá mam tar³umá Ôîðñè, Òîèêè, Àðàáè. Øè÷ èäà ìàì
yik tar wi ziv idi wi-nd ïal adabiyot ca nist sof qín. èñàéåí éåêóì¿í áîð Õó²ííè-òè íàµòèéåí.
Di qín kor-en xu-ti zo¹t wáý odameni idi Pomer Èí¿ë ñîõò êèòîá òàðóì îñí êîð íèñò àò
ziven-ti kor ca kinen. Má-and bowar yidi mam ìàì òàðóì éèê òàð è çèâ èäè è-íä àë
èop-ta taraqiyoti adabiyot yik-di ziv-ard xizmat àäàáèéîò öà íèñò ñîô ¿í. Äè ¿í êîð-åí
ki¹t. õó-òè çîµò ³ îäàìåíè èäè Ïîìåð çèâåí-òè
êîð öà êèíåí. Ìø-àíä áîàð éèäè ìàì
8 9
In³íl ³ido sic boben-at oyaten-ard. Di ³át ar ÷îï-òà òàðàèéîòè àäàáèéîò éèê-äè çèâ-àðä
qismati tar³umá suý³in piro-ndi wi bob ni¹ùn suý³ õèçìàò êèµò.
idi as ká yu zo¹è suý³-at raqami oyat. Oyaten-ard Èí¿ë èäî ñèö áîáåí-àò îéàòåí-àðä. Äè
³ido sitow nivièin tar³umá èídow-ti rioyá suý³. ò àð èñìàòè òàðóì ñó³èí ïèðî-íäè è
Mam oxiri kitob-and ¾alikik luïat idi yamand-en áîá íèµí ñó³ èäè àñ ê éó çîµ÷ ñó³-àò
qin fám kalimayen mání ýoý³ sic. ðààìè îéàò. Îéàòåí-àðä èäî ñèòî
Instituti tar³umá Kitobi Muqadas íèâèø÷èí òàðóì ÷¿äî-òè ðèîé ñó³.
Ìàì îõèðè êèòîá-àíä ´àëèêèê ëóàò èäè
éàìàíä-åí èí ôì êàëèìàéåí ìí¿ ³î³
ñèö.
10 11
LUQO IN£ÍL ËÓÎ ÈͯË
2:1-52 2:1-52
1 Wi waxt-and farmùn na¹toyd xu yamand 1 ¬è àõò-àíä ôàðìí íàµòîéä õó éàìàíä
Rúm Qaysar Awgust rimod-i yidê tamùmi Тì àéñàð Àãóñò ðèìîä-è éèäÿ òàììè
zamín-ti mardum sarumori kinen. çàì¿í-òè ìàðäóì ñàðøóìîðè êèíåí.
2 Yid awwalín sarumori vad, wiy-en tám 2 Éèä ààë¿í ñàðøóìîðè âàä, èé-åí
12 13
8 A t á w i q a r íb i - r a - y e n è ú p ù n e n v a d , 8 Àò è àð¿áè-ðà-éåí ÷¢ïíåí âàä,
wáý-en biyábùn-ard zindagi èúd atá ³-åí áèéáí-àðä çèíäàãè ÷¢ä àò
¹ába³ev-en èarogo-ra mol ¹ibùni èúd. µáàåâ-åí ÷àðîãî-ðà ìîë µèáíè ÷¢ä.
9 Wev cem piro-ndi Xudowand fari¹tá 9 ¬åâ öåì ïèðî-íäè Õóäîàíä ôàðèµò
peýo ýod atá Xudowand ³alol wev ïå³î ³îä àò Õóäîàíä àëîë åâ
garginú¹á-yi rux èu. Wáý-en osepi sat. ãàðãèí¢µ-éè ðóõ ÷ó. ¬³-åí îñåïè ñàò.
10 Atá fari¹tá wev-ard-i lùd: «¥o³ má ýêret! 10 Àò ôàðèµò åâ-àðä-è ëä: «¤î ì
Wuz tama-rd buzurg xabar várum buzurg ³ÿðåò! ¬óç òàìà-ðä áóçóðã õàáàð âðóì
xursandi fuk xalq-ard áóçóðã õóðñàíäè ôóê õàë-àðä
11 Nur Dowúd ¹ár-and tama Na³otýáýí³
11 Íóð Äî¢ä µð-àíä òàìà Íàîò³³¿
14 15
14 «Xuýoy-ard ³alol pi sar tír osmùn! 14 «Õó³îé-àðä àëîë ïè ñàð ò¿ð îñìí!
Osoya¹ zamín ti mardum-ard idê wev-i Yu Îñîéൠçàì¿í òè ìàðäóì-àðä èäÿ åâ-è
íw³ ca èúð³!» Éó æ¿ öà ÷¢²!»
1 5 Fari¹tayen-en to pi osmùn sifád atá 15 Ôàðèµòàéåí-åí òî ïè îñìí ñèôä àò
èúpùnen-en tar yak digar gá¹t: «Tiyet sáwám ÷¢ïíåí-åí òàð éàê äèãàð ãµò: «Òèéåò
tar Baytlem, èisám taram èíz gáp sut, ar èíz-i ñì òàð Áàéòëåì, ÷èñì òàðàì ÷¿ç ãï
as Xudowand má-ard ca firêpè». ñóò, àð ÷¿ç-è àñ Õóäîàíä ìø-àðä öà
16 Wáý-en ³áld-aþ rawùn sat atá Maryam at ôèðÿï÷».
Yesuf-en virúd atá wev kúdak ïal ar winír 16 ¬³-åí ëä-à ðàí ñàò àò Ìàðéàì
19 Atá Maryam fukaþ-i xu ba dil an³úvd at ÷¢ïíåí íàëè àéðíè çîð ñàò.
fikri-yi èúd. 19 Àò Ìàðéàì ôóêà-è õó áà äèë àí¢âä
di ³inow gápen ¹ud: fari¹tá ar èíz-i wev-ard àëîë àò ñèòîൠ÷¢ä èäÿ äè èíî êîðåí
ca lùd, wi gáp-ti sut. ¿íò àò äè èíî ãïåí µóä: ôàðèµò àð
21 Waxt meþ bád, Wi ïiýá èúlburùn waxt to ÷¿ç-è åâ-àðä öà ëä, è ãï-òè ñóò.
yat atá Wi nùmen ýod Yeso ik wi nùm idê 21 ¬àõò ìå áä, ¬è è³ ÷¢ëáóðí àõò òî
fari¹tá piro as Wi nán qíè-and peýo sidaþ-i éàò àò ¬è íìåí ³îä Éåñî èê è íì
wi ca ýod. èäÿ ôàðèµò ïèðî àñ ¬è íí ¿÷-àíä ïå³î
ñèäà-è è öà ³îä.
16 17
22 Atá Maryam at Yesuf pokízaèíd waxt as 22 Àò Ìàðéàì àò Éåñóô ïîê¿çà÷¿ä àõò
rúyi ariyati Múso to firípt atá wáý-en kúdak àñ ð¢éè øàðèéàòè Ì¢ñî òî ôèð¿ïò àò
pi Yerusalím Xudowand-ard taqdímèíd vúd, ³-åí ê¢äàê ïè Éåðóñàë¿ì Õóäîàíä-àðä
23 dùnd aven idê Xudowand Qonún-and òàä¿ì÷¿ä â¢ä,
yaþè: «Ar naríná sarfarzand boyad 23 äíä àâåí èäÿ Õóäîàíä îí¢í-àíä
Yerusalím kuèá
Éåðóñàë¿ì êó÷
18 19
25 Yik wev waxten-and Yerusalím-and 25 Éèê åâ àõòåí-àíä Éåðóñàë¿ì-àíä
imùn nùm èorik vud, atá yu aqdúst at porso Øèìí íì ÷îðèê âóä, àò éó àä¢ñò àò
odam vud, Yisroyíl-ard-i na³ot tilápt atá ïîðñî îäàì âóä, Éèñðîé¿ë-àðä-è íàîò
Rúyi Ilohi wi-rd firípèin vud. òèëïò àò Тéè Èëîè è-ðä ôèð¿ï÷èí
26 imùn-ard-i Rúyi Ilohi yik-dis málum âóä.
èúd idê tùnec-i 26 Øèìí-àðä-è Тéè Èëîè éèê-äèñ
Mábad atá to-yen Yeso dod at nán taram Wi ì¿ðò. Тéè Èëîè è-éè õàáàð ÷¢ä õó éó
vúd idê ar èíz Qonún ca lùvd, bar Wi kinen, éàò òàð Ìáàä àò òî-éåí Éåñî äîä àò íí
28 imùn zo¹t-i xu mi ýust Wi xu òàðàì ¬è â¢ä èäÿ àð ÷¿ç îí¢í öà ëâä,
Xuýoy-ard-i ukrat èúd: áàð ¬è êèíåí,
29 «iè-ta Tu Xu bandá osoya¹-aþ lák-i, e 2 8 Øèìí çîµò-è õó ìè ³óñò ¬è õó
33 Atá Wi kúdak dod at nán-en ayrat qati 32 Í¢ð-óì ¿íò èäÿ Éó-òà áåõó³îéåí öåì
niïu¹t idê imùn dar borayi Yeso èíz lùvd. éåò êèµò àò Òó Éèñðîé¿ë õàë àëîë òà
ñä».
33 Àò ¬è ê¢äàê äîä àò íí-åí àéðàò àòè
20 21
34 imùn wev-ard-i barakatbá¹ èúd atá Wi 34 Øèìí åâ-àðä-è áàðàêàòáµ ÷¢ä àò
nán-ard, Maryam-ard-i lùd: «Yida yed-and ¬è íí-àðä, Ìàðéàì-àðä-è ëä: «Éèäà
yik-U ¹ov³ idê as dasti Di-ta éåä-àíä éèê-Ó µîâ èäÿ àñ äàñòè Äè-òà
35 Yisroyíl-and lap odamen wo¹en at lap-ta 35 Éèñðîé¿ë-àíä ëàï îäàìåí îµåí àò
andi¾en atá tu ³ùn-ta amer ýubá¹ ki¹t. ëàï-òà àíäè´åí àò òó í-òà øàìøåð
Yid-ta Xuýoy ni¹ùná sùd xu bar ziddi Di-ta ³óáµ êèµò. Éèä-òà Õó³îé íèµí ñä õó
lap odamen andi¾en xu xu darúnaki fikriyen áàð çèääè Äè-òà ëàï îäàìåí àíäè´åí õó õó
ta o¹kor kinen». äàð¢íàêè ôèêðèéåí òà îµêîð êèíåí».
36 Atá yam-and nabiya Ánná, Fanuyíl rizín 36 Àò éàì-àíä íàáèéà íí, Ôàíóé¿ë
as Aer awlod vad. Yá lap pír vad. Bád as ðèç¿í àñ Àøåð àëîä âàä. É ëàï ï¿ð âàä.
èor-èíd wúvd sol-i xu èor qati zindagi èúd Áä àñ ÷îð-÷¿ä ¢âä ñîë-è õó ÷îð àòè
37 xu bewá-þ reý³ xu yima atod-u èor sol çèíäàãè ÷¢ä
sic. Yá aèaþ as Mábad-and 37 õó áå- ðå³ õó éèìà àøòîä-ó ÷îð
tar wev xez yat xu Xuýoy-i sitowa¹ èúd. Atá éëëî ÷¢ä àò ïàðåçè àí¢âä. Éèê äè
ar èáy Yerusalím ozodi muntazir ca vud, yá àõò-àíä é ìèñ òàð åâ õåç éàò õó
wev-ard-i dar borayi kúdak naqli èúd. Õó³îé-è ñèòîൠ÷¢ä. Àò àð ÷é
Éåðóñàë¿ì îçîäè ìóíòàçèð öà âóä, é
åâ-àðä-è äàð áîðàéè ê¢äàê íàëè ÷¢ä.
Yerusalím Mábad
Éåðóñàë¿ì Ìáàä
22 23
39 Fuk èízaþ-en as rúyi Xudowand Qonún 39 Ôóê ÷¿çà-åí àñ ð¢éè Õóäîàíä
yi³ro èúd xu îí¢í éèðî ÷¢ä õó
40 gá¹t-en èu pi £alíl, pi xu ¹ár Nosirá. 40 ãµò-åí ÷ó ïè àë¿ë, ïè õó µð Íîñèð.
Kúdak qád-i èúd at baèamard sut, aqlidor Ê¢äàê ä-è ÷¢ä àò áà÷àìàðä ñóò, àëèäîð
sut. Atá Xuýoy fayz at barakat Wi-nd vud. ñóò. Àò Õó³îé ôàéç àò áàðàêàò ¬è-íä âóä.
41 Ar sol-en Yeso dod at nán pi Yerusalím, 4 1 Àð ñîë-åí Éåñî äîä àò íí ïè
ar Fis Éåðóñàë¿ì, àð Ôèñ
4 2 a y ù m s a t. Y u d u w oz d a s o l á s u t a t á 4 2 àéì ñàò. Éó äóîçäàñîë ñóò àò
pi èíd rawùn sat atá yu ïiýá Yeso ³ ïè ÷¿ä ðàí ñàò àò éó è³ Éåñî
Yerusalím-and red. Éåðóñàë¿ì-àíä ðåä.
4 4 Atá wi dod at nán-en di na wzent, 44 Àò è äîä àò íí-åí äè íà çåíò,
xayol-en èúd idê Yu wev xu amrogùn darún; õàéîë-åí ÷¢ä èäÿ Éó åâ õó àìðîãí
wáý-en yi meþ pùnd tay èúd xu tám-en Wi äàð¢í; ³-åí éè ìå ïíä òàé ÷¢ä õó
xe¹ at tabor at baladen darún daraw ¹ikíd sat. òì-åí ¬è õåµ àò òàáîð àò áàëàäåí äàð¢í
4 5 Cùnden ¹ikúd Wi-yen na virúd xu äàðà µèê¿ä ñàò.
ga¹t-en èu pi Yerusalím Xu yamard-en Wi 45 Öíäåí µèê¢ä ¬è-éåí íà âèð¢ä õó
24 25
48 Wi dod at nán-en Wi wínt xu ayrùn-en 48 ¬è äîä àò íí-åí ¬è ¿íò õó àéðí-åí
sat. Wi nán Wi-rd-i lùd: «E pucik, Tu-t ñàò. ¬è íí ¬è-ðä-è ëä: «Å ïóöèê, Òó-ò
èíz-ard má di ³ínow èúd? Tu èis, Tu dod at ÷¿ç-àðä ìø äè ¿íî ÷¢ä? Òó ÷èñ, Òó
wuz-ám to Tu virêdow-ard ïam at ïussándi äîä àò óç-ì òî Òó âèðÿäî-àðä àì àò
vad». óññíäè âàä».
49 «Tame-t èíz-ard Mu ¹ikúd? Yu ³iwob-i 4 9 «Òàìå-ò ÷¿ç-àðä Ìó µèê¢ä? Éó
ýod. Tame-t na wzent ná yidê Wuz boyad èîá-è ³îä. Òàìå-ò íà çåíò í éèäÿ
xu Dod èíd-and vím?» ¬óç áîéàä õó Äîä ÷¿ä-àíä â¿ì?»
50-51 Ammo wáý-en Wi gáp na fámt. Yeso 50-51 Àììî ³-åí ¬è ãï íà ôìò. Éåñî
wev qati sut; Yu pi Nosirá ga¹t-i èúd xu aèaþ åâ àòè ñóò; Éó ïè Íîñèð ãàµò-è ÷¢ä õó
as wev gáp na na¹túyd. Atá Wi nán yik di-yi à÷à àñ åâ ãï íà íàµò¢éä. Àò ¬è íí éèê
fukaþ äè-éè ôóêà
52 xu ba yoý an³úvd. Yeso ïullá sut at Wi sol 5 2 õó áà éî³ àí¢âä. Éåñî óëë ñóò àò
Tar ibodatxùná
Òàð èáîäàòõí
26 27
5:1-11 5:1-11
1 Yi meþ £inesor nùm qùlláv-ti ná 1 Éè ìå èíåñîð íì ëëâ-òè íø
mardum Yeso garginú¹á ¾uv vud idê Xuýoy ìàðäóì Éåñî ãàðãèí¢µ ´óâ âóä èäÿ Õó³îé
Kalùm as wi ïêv-and ¹ínt. Êàëì àñ è ÿâ-àíä µ¿íò.
2 Yeso ýiyùn ka¹tín-i wínt idê tar qùlláv-en 2 Éåñî ³èéí êàµò¿í-è ¿íò èäÿ òàð
5 Atá imùn wi-rd-i lùd: «E Wistoý, «Òàð à´è ñà. Éèê-ä-àíä àí¿âäî-àðä
má-ám katara¹áb ar cùnd ca èu, yi ò¢ð ïèòåò».
èízaþ-ám na an³úvd, atá tu gáp na gárýenum, 5 Àò Øèìí è-ðä-è ëä: «Å ¬èñòî³,
28 29
6 Moyigíren-en túr pitêwd xu yik dis lap 6 Ìîéèã¿ðåí-åí ò¢ð ïèòÿä õó éèê äèñ
moyi-yen an³úvd ëàï ìîéè-éåí àí¢âä
7 idê túr pirost. Bád-en tar xu amrogùn 7 èäÿ ò¢ð ïèðîñò. Áä-åí òàð õó àìðîãí
daraw ýust-weýd sat idê yaden wev-ard äàðà ³óñò-å³ä ñàò èäÿ éàäåí åâ-àðä
yordam kinen. Wev amrogùnen xu ka¹tín éîðäàì êèíåí. ¬åâ àìðîãíåí õó êàµò¿í
qati yat xu wáý-en varþ ka¹tínen yik dis lap àòè éàò õó ³-åí âàð êàµò¿íåí éèê äèñ
moyi wíz èúd idê wáý ka¹tínen-en daraw ëàï ìîéè ¿ç ÷¢ä èäÿ ³ êàµò¿íåí-åí
bun-níst sat. äàðà áóí-í¿ñò ñàò.
8 Atá imùn Petrus di-yi wínt xu Yeso 8 Àò Øèìí Ïåòðóñ äè-éè ¿íò õó
30 31
9-10 Oxir imùn at wi amrogùn Yoqúb, 9-10 Îõèð Øèìí àò è àìðîãí Éî¢á,
Yáyo, Zebeday pacen, imùn rafíqen Ééî, Çåáåäàé ïàöåí, Øèìí ðàô¿åí
fukaþ-en as di ³inow moyi-an³ívd osepi sat. ôóêà-åí àñ äè èíî ìîéè-àí¿âä îñåïè
Atá Yeso imùn-ard-i lùd: ñàò. Àò Éåñî Øèìí-àðä-è ëä:
«¥o³ má ýêr. As nur-and-ta tu, moyi nay «¤î ì ³ÿð. Àñ íóð-àíä-òà òó, ìîéè íàé
atá odamen an³ávi». àò îäàìåí àíâè».
11 Xu ka¹tínen-en tar zímbá ziwost xu fuk 11 Õó êàµò¿íåí-åí òàð ç¿ìá çèîñò õó
èízaþ-en yamand lák èúd xu Yeso ôóê ÷¿çà-åí éàìàíä ëê ÷¢ä õó Éåñî
dám-ti-yen toyd. äì-òè-éåí òîéä.
7:1-17 7:1-17
1 Bád atá Yeso, ar èíz mardum-ard wi fora¹ 1 Áä àò Éåñî, àð ÷¿ç ìàðäóì-àðä è
ca vud, lùd-i xu ga¹t-i èu tar Kafarnaum. ôîðൠöà âóä, ëä-è õó ãàµò-è ÷ó òàð
2 Yi a³nabi sadá mír-and baánd damdor Êàôàðíàóì.
ïulùm vud, 2 Éè àíàáè ñàä ì¿ð-àíä áàøíä
3 Yu ïulùm bemor sut xu èi míd sut. Sadá äàìäîð óëì âóä,
mír Yeso gáp-i ¹ud xu yawúd aqsaqolen-i tar 3 Éó óëì áåìîð ñóò õó ÷è ì¿ä ñóò. Ñàä
wi xez rimod idê yoýd wi ïulùm as mídow ì¿ð Éåñî ãï-è µóä õó éà¢ä àñàîëåí-è
na³ot ýíd. òàð è õåç ðèìîä èäÿ éî³ä è óëì àñ
4 Wáý-en yat tar Yeso xez xu xa¹-aþ ì¿äî íàîò ³¿ä.
yiltimos-en as wi èúd. Wáý-en Yeso-rd lùd: 4 ¬³-åí éàò òàð Éåñî õåç õó õàµ-à
5 «Yik-id odam má mardum-i íw³, yid éèëòèìîñ-åí àñ è ÷¢ä. ¬³-åí Éåñî-ðä
má-ard-i kinit mízd atá tu wi-rd yordam ca ëä:
kini, lap baánd kor sùd». 5 «Éèê-èä îäàì ìø ìàðäóì-è æ¿,
32 33
6 Yeso wev qati rawùn sut xu qaríbaki 6 Éåñî åâ àòè ðàí ñóò õó àð¿áàêè
sadá mír èíd-en yat atá yu pis xu nazdík ñàä ì¿ð ÷¿ä-åí éàò àò éó ïèñ õó íàçä¿ê
odamenaþ-i Yeso-rd pêïùm èúd: îäàìåíà-è Éåñî-ðä ïÿì ÷¢ä:
«E Taxsír, tu xu qadam ran³á má kin, «Å Òàõñ¿ð, òó õó àäàì ðàí ì êèí,
wuz-um dùnd-ard loyiq nist idê tu tar mu èíd óç-óì äíä-àðä ëîéè íèñò èäÿ òó òàð ìó
deýi. ÷¿ä äå³è.
7 Xubaþ-um mis dùnd aven tar tu xez na yat 7 Õóáà-óì ìèñ äíä àâåí òàð òó õåç íà
idê loyiq-um nist. Tu yik-dùnd rimi atá mu éàò èäÿ ëîéè-óì íèñò. Òó éèê-äíä ðèìè
ïulùm-ta xub sùd. àò ìó óëì-òà õóá ñä.
8 Wuz-um xubaþ farmùnbardor odam atá 8 ¬óç-óì õóáà ôàðìíáàðäîð îäàì àò
tar wev odamen idê wi dám-ti-yen ca toyd xu ãµò òàð åâ îäàìåí èäÿ è äì-òè-éåí öà
lùd-i: òîéä õó ëä-è:
«Tama-rd lùm idê Yisroyíl-and-aþ-um «Òàìà-ðä ëì èäÿ Éèñðîé¿ë-àíä-à-óì
wuz yik dis yemùn na wínt». óç éèê äèñ éåìí íà ¿íò».
10 Atá wáý sadá mír bo¹èin odamen-en to 10 Àò ³ ñàä ì¿ð áîµ÷èí îäàìåí-åí òî
tar wi èíd yat idê yu ïulùm waxt-aþ xub suý³. òàð è ÷¿ä éàò èäÿ éó óëì àõò-à õóá
11 Atá èand waxt bád Yeso tar Nayin nùm ñó³.
¹ár túyd atá wi ¹ogirden at katá yizdiùmen wi 11 Àò ÷àíä àõò áä Éåñî òàð Íàéèí
34 35
12 Atá Yeso tar ¹ár darwozá xez yat atá as 12 Àò Éåñî òàð µð äàðîç õåç éàò àò àñ
¹ár-and-en yi murýá ziwost idê yu yi µð-àíä-åí éè ìóð³ çèîñò èäÿ éó éè
bewá-nd wam yíwikaþ ziryot vuý³. áå-íä àì é¿èêà çèðéîò âó³.
13 Atá wam bewá qati ná mardum vud. 13 Àò àì áå àòè íø ìàðäóì âóä.
Yeso-yi Mase wam-i wínt xu Wi-rd as wam Éåñî-éè Ìàñå àì-è ¿íò õó ¬è-ðä àñ àì
rám yat xu lùd-i: ðì éàò õó ëä-è:
«Má náw». «Ì í».
14 Daý yat xu xu ýust-i ýod tar tobút. Wáý 14 Äà³ éàò õó õó ³óñò-è ³îä òàð òîá¢ò. ¬³
odamen-en tobút qati ca vad, gír-en sat. îäàìåí-åí òîá¢ò àòè öà âàä, ã¿ð-åí ñàò.
Yeso lùd-i: Éåñî ëä-è:
«E ³iwùn, tu-rd ta lùm, andi¾!» «Å èí, òó-ðä òà ëì, àíäè´!»
1 5 Yu murýá xu ³oy-ti núst xu daraw 1 5 Éó ìóð³ õó îé-òè í¢ñò õó äàðà
gáp-ýêd sut. Yeso wi-yi wi nán-ard zindá ãï-³ÿä ñóò. Éåñî è-éè è íí-àðä çèíä
èúd. ÷¢ä.
1 6 F u k a þ ma r d u m wo y má - n d i ýo d x u 1 6 Ôóêà ìàðäóì îéì-íäè ³îä õó
Xuýoy-ard-en daraw yùllo sat. Wáý-en Õó³îé-àðä-åí äàðà éëëî ñàò. ¬³-åí
xa¹aþ lùd: õàµà ëä:
«Buzurg payïambar má darún peýo ýod. «Áóçóðã ïàéàìáàð ìø äàð¢í ïå³î ³îä.
Xuýoy xu xalq-ard yordam yat». Õó³îé õó õàë-àðä éîðäàì éàò».
17 Atá Yeso naqli tamùmi mulki Yawúdo-rd 1 7 Àò Éåñî íàëè òàììè ìóëêè
atá wi garginú¹á pán sut. Éà¢äî-ðä àò è ãàðãèí¢µ ïí ñóò.
8:22-25 8:22-25
Yak bor Yeso xu ¹ogirden qati ar yi
22 22Éàê áîð Éåñî õó µîãèðäåí àòè àð éè
ka¹tín núst xu lùd-i wev-ard: êàµò¿í í¢ñò õó ëä-è åâ-àðä:
«Tiyet tar wi rúya por ýiyám». «Òèéåò òàð è ð¢éà ïîð ³èéì».
36 37
23 Yá wev ka¹tín rawùn sat, dúsik-ga bád 23 É åâ êàµò¿í ðàí ñàò, ä¢ñèê-ãà áä
atá Yeso tar xúým ýod. Banokáf-and yik dis àò Éåñî òàð õ¢³ì ³îä. Áàíîêô-àíä éèê
gandá ¹ú¾ andúyd idê wi ka¹tín-i azu taram äèñ ãàíä µ¢´ àíä¢éä èäÿ è êàµò¿í-è àçó
kiltent at ar wi darún ná ¹ac sut atá wev òàðàì êèëòåíò àò àð è äàð¢í íø µàö ñóò
³ùn-ard xatar yat. àò åâ í-àðä õàòàð éàò.
24 Apostolen-en yat xu Yeso-yen agá èúd 24 Àïîñòîëåí-åí éàò õó Éåñî-éåí àã ÷¢ä
xu lùd-en: õó ëä-åí:
«Wistoý, wistoý, iè-ta alok sáwám!» «¬èñòî³, èñòî³, øè÷-òà àëîê ñì!»
Yeso agá sut xu wi ¹ú¾ at ¹ac maw³en-i Éåñî àã ñóò õó è µ¢´ àò µàö ìàåí-è
binêst atá fuka ³o orùmi sut. áèíÿñò àò ôóêà î îðìè ñóò.
25 Atá Yeso xu ¹ogirden-ard-i lùd: 25 Àò Éåñî õó µîãèðäåí-àðä-è ëä:
«Tama yemùn káyi?» Apostolen-en ¹o³ pi «Òàìà éåìí êéè?» Àïîñòîëåí-åí µî
¹o³ at ayrùn-aþ tar yakdigar gá¹t: ïè µî àò àéðí-à òàð éàêäèãàð ãµò:
«Yid ku èáy ved idê ¹ú¾ at ¹ac-ard mis «Éèä êó ÷é âåä èäÿ µ¢´ àò µàö-àðä ìèñ
farmùn ýíd atá wáý tobê sen?» ôàðìí ³¿ä àò ³ òîáÿ ñåí?»
¹ú¾ andúyd
µ¢´ àíä¢éä
38 39
9:10-17 9:10-17
10 Apostolen-en ga¹t èúd xu fukaþ-en xu 10 Àïîñòîëåí-åí ãàµò ÷¢ä õó ôóêà-åí õó
koringi Yeso-rd naqli èu. Atá Yeso wev-i êîðèíãè Éåñî-ðä íàëè ÷ó. Àò Éåñî
zo¹t xu tar Baytsaydo nùm ¹ár túyd idê åâ-è çîµò õó òàð Áàéòñàéäî íì µð ò¢éä
yamand wev èäÿ éàìàíä åâ
11 qati xilwat-aþ níþt. Ammo xalq di-yi 11 àòè õèëàò-à í¿ò. Àììî õàë äè-éè
fámt xu wev dám-ti sut. Yeso wi mardum-i ôìò õó åâ äì-òè ñóò. Éåñî è ìàðäóì-è
baánd-aþ qabúl èúd xu dar borayi Xuýoy áàøíä-à àá¢ë ÷¢ä õó äàð áîðàéè Õó³îé
Malakúti wev-ard naqli èúd at ar èáy bemor Ìàëàê¢òè åâ-àðä íàëè ÷¢ä àò àð ÷é
ca vud, wi-yi xub èúd. áåìîð öà âóä, è-éè õóá ÷¢ä.
12 Meþ vegá daraw sid vad atá duwozdá 12 Ìå âåã äàðà ñèä âàä àò äóîçä
apostolen yat tar Yeso xez xu lùd-en: àïîñòîëåí éàò òàð Éåñî õåç õó ëä-åí:
«Di mardum iè lák sen tar dev atrof «Äè ìàðäóì øè÷ ëê ñåí òàð äåâ àòðîô
qiloqen at toqaxùnayen xu ¹avgá atá xurok èøëîåí àò òîàõíàéåí õó µàâã àò
xu-rd ¹ikaren. Yùdand má-and biyábùn ³oy». õóðîê õó-ðä µèêàðåí. Éäàíä ìø-àíä
13 Atá Yeso wev-ard-i lùd: «Tama dev-ard áèéáí îé».
awqot ýet». 13 Àò Éåñî åâ-àðä-è ëä: «Òàìà äåâ-àðä
40 41
«Baïer má xubaþ sáwám dev-ard «Áàåð ìø õóáà ñì äåâ-àðä
awqotwori xaríd-ám». àîòîðè õàð¿ä-ì».
14 (Fukaki yamand qaríb pín¾ azor odam 1 4 (Ôóêàêè éàìàíä àð¿á ï¿í´ àçîð
barakatbá¹ duo-yi èúd xu bád-i wev õó ìè ³óñò çîµò õó õó ï¿ö-è ïè îñìí ÷¢ä
garýayen at moyien kánd èúd xu dák-i èu õó áàðàêàòáµ äóî-éè ÷¢ä õó áä-è åâ
apostolen-ard idê mardum-ard bá¹ kinen. ãàð³àéåí àò ìîéèåí êíä ÷¢ä õó äê-è ÷ó
17 Yik-u dùnd mardum fukaþ-i xúd at ser àïîñòîëåí-àðä èäÿ ìàðäóì-àðä áµ êèíåí.
sut atá vo duwozdá toþè-and-ga yu awqot 17 Éèê-ó äíä ìàðäóì ôóêà-è õ¢ä àò ñåð
42 43
27 Yu Qonún oxùn ³iwob-i ýod: 27 Éó îí¢í îõí èîá-è ³îä:
«Xu Xudowand, xu Xuýoy as dil-at ³ùn-aþ «Õó Õóäîàíä, õó Õó³îé àñ äèë-àò
íw³ ki, ar cùnd tu quwat ca tízd at tu aqli ca í-à æ¿ êè, àð öíä òó óàò öà ò¿çä
firopt, Wi-rd xizmat kin. àò òó àëè öà ôèðîïò, ¬è-ðä õèçìàò êèí.
Atá yiga odamizod mis xu ³inow íw³ kin». Àò éèãà îäàìèçîä ìèñ õó èíî æ¿
28 Atá Yeso wi-rd-i lùd: êèí».
«Tu-t durust ³iwob ýod. Yik di xu gáp-ti ca 28 Àò Éåñî è-ðä-è ëä:
taraf qati nað³íst xu tízd. ÷¢² òàð è µ¿â¿í õåç íàçä¿ê ñä õó
33 Atá yi Samari èorik mis yik wi pùnd-ti éè-ãà òàðàô àòè íಿñò õó ò¿çä.
yaþè xu wi beèorá-yi wínè xu rám-i bar wi 3 3 Àò éè Ñàìàðè ÷îðèê ìèñ éèê è
44 45
34 as xu qaèír-ti xáv³, wi ma³rú zaxmiyen-i 34 àñ õó à÷¿ð-òè õâ, è ìàð¢
zinoý³ at yamard-i zaytún rúïan atá arob çàõìèéåí-è çèíî³ àò éàìàðä-è çàéò¢í
molè xu wi-yi xu qaèír-ti èúð³ sawor xu tar ð¢àí àò øàðîá ìîë÷ õó è-éè õó
memúnxùná-yi vúð³ xu à÷¿ð-òè ÷¢² ñàîð õó òàð ìåì¢íõí-éè
3 5 yamandi-yi mis pis wê-þ paloysè. Wi ⢲ õó
yiga meþ-ard xu tídow-ti-yi memúnxùná 35 éàìàíäè-éè ìèñ ïèñ ÿ- ïàëîéñ÷. ¬è
«Sa xu tu mis yik dis-ga ki», Yeso lùd-i. îõí èîá-è ³îä.
«Ñà õó òó ìèñ éèê äèñ-ãà êè», Éåñî
11:1-10 ëä-è.
1 Yi meþ Yeso ar ³o-ndi ca duo-yi èúd atá
11:1-10
yi ¹ogird Wi-rd-i lùd:
«E Xudowand, má duoèíd uxmánd kin. 1 Éè ìå Éåñî àð î-íäè öà äóî-éè ÷¢ä
Yáyo yida xu ¹ogirden-i uxmánd èúd». àò éè µîãèðä ¬è-ðä-è ëä:
«Å Õóäîàíä, ìø äóî÷¿ä óõìíä êèí.
Ééî éèäà õó µîãèðäåí-è óõìíä ÷¢ä».
Rúmi dinor
Тìè äèíîð
46 47
2 Atá Yeso wev-ard-i lùd: 2 Àò Éåñî åâ-àðä-è ëä:
«Ar waxt duo èi ¹êyd ca set, yik dis lùvet: «Àð àõò äóî ÷è µÿéä öà ñåò, éèê äèñ
E Padari Buzurgwor! Yu tar osmùn. ëâåò:
Lák Tu nùm muqadas sùd! Å Ïàäàðè Áóçóðãîð! Éó òàð îñìí.
Lák Tu Malakút yoýd! Ëê Òó íì ìóàäàñ ñä!
Lák Tu yirodá zamín-ti mis osmùn ³inow Ëê Òó Ìàëàê¢ò éî³ä!
barqaror ved; Ëê Òó éèðîä çàì¿í-òè ìèñ îñìí
3 Tu má-ard ar meþ má risq at rúzi dák; èíî áàðàðîð âåä;
4 Má guno má-ard biyomurzídá kin yidê 3 Òó ìø-àðä àð ìå ìø ðèñ àò ð¢çè
ozmúd-ard má dièor má kin at as yiblís má éèäÿ ìø ìèñ ôóêàðä-à àð ÷é ìø-àðä
nigo ýêr». áàäè öà êèµò, åâ ãóíî áèéîìóðç¿ä
5 Yeso vo wev-ard-i lùd: êèíì, îçì¢ä-àðä ìø äè÷îð ì êèí àò àñ
«Farz-ám èúd, idê yíw-and as tama dúst éèáë¿ñ ìø íèãî ³ÿð».
yast xu barobar ¹áb yoýd tar wi èíd divi xu 5 Éåñî âî åâ-àðä-è ëä:
7 Naxo yu-ta as èíd-and xu dúst-ard lùvd: Øè÷ òàð ìó ÷¿ä éè ä¢ñò äåä àò ìó-íä
A ³ ù n , t u o l mu ý a ! D i v i y i d a è u s t, éè-÷¿ç-à íèñò èäÿ è ïèðî-íäè ðèá¿ì.
báè-káè-en yida ¹êv¾, wuz-um mis ar bíre³. 7 Íàõî éó-òà àñ ÷¿ä-àíä õó ä¢ñò-àðä ëâä:
Wuz na várýím andi¾um xu garýá tu-rd À í, òó îë ìó ³à! Äèâè éèäà ÷óñò,
ziwêýum? á÷-ê÷-åí éèäà µÿâ´, óç-óì ìèñ àð
á¿ðå. ¬óç íà âð³¿ì àíäè´óì õó ãàð³
òó-ðä çèÿ³óì?
48 49
8 Rost-aþ tama-rd lùm idê, aga dúst ³inow 8 Ðîñò-à òàìà-ðä ëì èäÿ, àãà ä¢ñò
wi-rd garýá ca na dáki¹t, yu-ta picemak ca èíî è-ðä ãàð³ öà íà äêèµò, éó-òà
sùd, yu wi dúst-ta ma³búr sùd andízd xu, ar ïèöåìàê öà ñä, éó è ä¢ñò-òà ìàá¢ð ñä
cùnd wi-rd ca fort, dáki¹t. àíä¿çä õó, àð öíä è-ðä öà ôîðò, äêèµò.
9 Atá Wuz tama-rd lùm: 9 Àò ¬óç òàìà-ðä ëì:
«Yi odam ziyofat-i takíl èúd xu lap «Éè îäàì çèéîôàò-è òàøê¿ë ÷¢ä õó ëàï
memún-i qíwd. ìåì¢í-è ¿ä.
17 Dastorxùn kál-ti nístow waxt yat atá yu 17 Äàñòîðõí êë-òè í¿ñòî àõò éàò àò
ba¹xi¹-tilápt sat. Yíw lùd-i yidê yu zimc-i áàµõèµ-òèëïò ñàò. É¿ ëä-è éèäÿ éó
xarít èúð³ xu atman boyad wam èí¹tow sùd, çèìö-è õàð¿ò ÷¢² õó àòìàí áîéàä àì
wi-rd ba¹xi¹ kinen. ÷¿µòî ñä, è-ðä áàµõèµ êèíåí.
50 51
19 Yu yi-ga lùd-i yidê yu pín¾ ³uft ¹í³-i xarít 19 Éó éè-ãà ëä-è éèäÿ éó ï¿í´ óôò
èúð³ xu boyad èost idê wáý báf-en yo nay, µ¿-è õàð¿ò ÷¢² õó áîéàä ÷îñò èäÿ ³
wi-rd ba¹xix kinen. áô-åí éî íàé, è-ðä áàµõèõ êèíåí.
20 Seyum lùd-i: 20 Ñåéóì ëä-è:
Wuz-um naw ðin vúð³ xu as wam xez-and ¬óç-óì íà ²èí ⢲ õó àñ àì õåç-àíä
tídow na várýím. ò¿äî íà âð³¿ì.
21 Ðulùm ga¹t-i èúd xu xú³ayín-ard-i naqli èu. 21 ±óëì ãàµò-è ÷¢ä õó õ¢àé¿í-àðä-è
52 53
23 Tám-i xú³ayín ïulùm-ard lùd: 23 Òì-è õ¢àé¿í óëì-àðä ëä:
Sa as fuk kuèá at parýíren pùnd nað³ís xu Ñà àñ ôóê êó÷ àò ïàð³¿ðåí ïíä
pi ¹ár darwozá mis sa xu fukaþ rozi kin idê íಿñ õó ïè µð äàðîç ìèñ ñà õó ôóêà
tarù yaden. ðîçè êèí èäÿ òàð éàäåí.
2 4 Lák mu èíd as memùn pur sùd! Wuz 24 Ëê ìó ÷¿ä àñ ìåìí ïóð ñä! ¬óç ëì
lùm tama-rd yidê yi-èáy-aþ-ta yik as wev òàìà-ðä éèäÿ éè-÷é-à-òà éèê àñ åâ
dáwatsuý³inen tar mu dastorxùn kál na yoýd: äàòñó³èíåí òàð ìó äàñòîðõí êë íà
³atèúð³in lap atá qabulsuý³in kám». éî³ä: àò÷¢²èí ëàï àò àáóëñó³èí
êì».
15:11-32
11 Atá Yeso dawùm-i èúd: 15:11-32
12 «Yi odam-and-en ýu puc vad. Fitír puc 11 Àò Éåñî äàì-è ÷¢ä:
xu dod-ard-i lùd: Mu bá¹ míros mu-rd 12 «Éè îäàì-àíä-åí ³ó ïóö âàä. Ôèøò¿ð
dák. Atá yu èorik xu mol at oli xu pacen-ard ïóö õó äîä-àðä-è ëä: Ìó áµ ì¿ðîñ
bá¹ èu. ìó-ðä äê. Àò éó ÷îðèê õó ìîë àò îëè õó
13 Bád as ýu-aray meþ yu fitír puc fukaþ-i ïàöåí-àðä áµ ÷ó.
xu mol ³ám èúd xu púl qati tar ýaraki 13 Áä àñ ³ó-àðàé ìå éó ôèøò¿ð ïóö
mamlakat túyd. Taram-i yik dis ay èúd idê ôóêà-è õó ìîë ì ÷¢ä õó ï¢ë àòè òàð
ar èíz wi-nd ca vud, fukaþ-i binêst. ³àðàêè ìàìëàêàò ò¢éä. Òàðàì-è éèê äèñ
14 Atá yik di waxt-and yik wi mamlakat-and àéø ÷¢ä èäÿ àð ÷¿ç è-íä öà âóä, ôóêà-è
moð¾ sut xu yu sof benawo sut. áèíÿñò.
15 Bád as ma³búri sut tar yi boy xez kor 1 4 Àò éèê äè àõò-àíä éèê è
tilápt atá yu boy wi-yi tar xu qiloq xúgbùni ìàìëàêàò-àíä ìî²´ ñóò õó éó ñîô áåíàî
èídow bo¹t. ñóò.
15 Áä àñ ìàá¢ðè ñóò òàð éè áîé õåç êîð
54 55
16 Yu ame¹á yik dis mað¾ùn³ vud idê xúgen 16 Éó àìåµ éèê äèñ ì಴í âóä èäÿ
xuroká èi xíd sut, dùnd-aven idê wi-rd-en õ¢ãåí õóðîê ÷è õ¿ä ñóò, äíä-àâåí èäÿ
yi-èíz-aþ na ýod. è-ðä-åí éè-÷¿ç-à íà ³îä.
17 Daý wi wu¹ tar wi yat xu yu xu-rd-aþ-i 17 Äà³ è óµ òàð è éàò õó éó õó-ðä-à-è
lùd: ëä:
Mu dod-and wi dùnd xizmatgor atá yi èáy Ìó äîä-àíä è äíä õèçìàòãîð àò éè
as wev-andi mað¾ùn³ na rist-at wev xurok ÷é àñ åâ-àíäè ì಴í íà ðèñò-àò åâ
be¹ mis ýed. õóðîê áåµ ìèñ ³åä.
18 Atá wuz yùdard as mað¾ùn³gi marum. 18 Àò óç éäàðä àñ ì಴íãè ìàðóì.
Azùdand tím, tar xu dod xez ga¹t kinum xu Àçäàíä ò¿ì, òàð õó äîä õåç ãàµò êèíóì õó
wi-rd lùm: è-ðä ëì:
A dod, wuz-um Xuýoy at tu xez-and À äîä, óç-óì Õó³îé àò òó õåç-àíä
ginágor. ãèíãîð.
19 Wuz-um aè-ga loyiqi tu puc vidow nist, 19 ¬óç-óì à÷-ãà ëîéèè òó ïóö âèäî
atá yik dis yisob kin idê wuz-um mis tu íèñò, àò éèê äèñ éèñîá êèí èäÿ óç-óì
xez-and yi xizmatgor. ìèñ òó õåç-àíä éè õèçìàòãîð.
20 Bád daraw-aþ yat tar xu dod xez. Yu ïal 20 Áä äàðà-à éàò òàð õó äîä õåç. Éó àë
ýar-aþ vud atá wi dod-ard as wi rám yat. Wi ³àð-à âóä àò è äîä-àðä àñ è ðì éàò.
dod ê¹t-ê¹t sut xu xu puc-i kinor an³úvd xu ¬è äîä æÿµò-æÿµò ñóò õó õó ïóö-è êèíîð
daraw báèíd sut. àí¢âä õó äàðà á÷¿ä ñóò.
21 Atá wi puc lùd-i: 21 Àò è ïóö ëä-è:
56 57
£áldi as fukaþ bídi pú¹oken vet xu di-rd ëäè àñ ôóêà á¿äè îêåí âåò õó
pini¾et. Di angi¹t-ard èillá weýet at múzá äè-ðä ïèíè´åò. Äè àíãèµò-àðä ÷èëë
vet, lák pinízd. å³åò àò ì¢ç âåò, ëê ïèí¿çä.
23 As fukaþ pirvor íg vet xu kaðet. Xárám at 23 Àñ ôóêà ïèðâîð ø¿ã âåò õó êà²åò.
sut, yid bed xu vo peýo ýod. Bád-en wáý çèíä ñóò, éèä áåä õó âî ïå³î ³îä. Áä-åí
ziyofat ýod. ³ çèéîôàò ³îä.
25 Atá xidír puc di waxt-and tar zimcen vud. 25 Àò õèä¿ð ïóö äè àõò-àíä òàð çèìöåí
dùnd-aven idê tu virod zindá atá salùmat-aþ Òó âèðîä éàò õó òó äîä ïèðâîð ø¿ã-è
yat. êóµò, äíä-àâåí èäÿ òó âèðîä çèíä àò
ñàëìàò-à éàò.
Sozindá at raqosigaren
Ñîçèíä àò ðàîñèãàðåí
58 59
28 Wi xidír virod-and wi qár yik dis sifíd, 28 ¬è õèä¿ð âèðîä-àíä è ð éèê äèñ
idê tar èíd dedow wi-rd na forti. Bád wi dod ñèô¿ä, èäÿ òàð ÷¿ä äåäî è-ðä íà ôîðòè.
na¹túyd xu yùlloyi pi wi èúd. Áä è äîä íàµò¢éä õó éëëîéè ïè è ÷¢ä.
29 Ammo yu xu dod-ard-i lùd: 29 Àììî éó õó äîä-àðä-è ëä:
Tu èis, wuz soloyi sol-and ïulùm ³inow Òó ÷èñ, óç ñîëîéè ñîë-àíä óëì
tu-rd mênat kinum at as tu gáp-um na èíî òó-ðä ìÿíàò êèíóì àò àñ òó ãï-óì
na¹túy³, tu-t gu³buc-aþ mis mu-rd na íà íàµò¢é, òó-ò ãóáóö-à ìèñ ìó-ðä íà
dákèúd idê wuz xu o¹nogùn qati xui kinum. äê÷¢ä èäÿ óç õó îµíîãí àòè õóøè
3 0 Atá yid tu puc, yidê tu mol at ol-i êèíóì.
³alaben-ard ebt at binêst-i xu ga¹t èúd, atá 30 Àò éèä òó ïóö, éèäÿ òó ìîë àò îë-è
tu-t di ³át pirvor-i íg ku¹t! àëàáåí-àðä øåáò àò áèíÿñò-è õó ãàµò ÷¢ä,
31 Atá wi dod wi-rd-i lùd: àò òó-ò äè ò ïèðâîð-è ø¿ã êóµò!
E pucik, tu-t ame¹á mu qati xu ar èíz 31 Àò è äîä è-ðä-è ëä:
60 61
38 Atá yu caráng daraw wáïd sut: 38 Àò éó öàðíã äàðà ä ñóò:
«Yeso, Dowúd awlod puc, mu-rd rám kin!» «Éåñî, Äî¢ä àëîä ïóö, ìó-ðä ðì êèí!»
39 Wáý pironen³ odamen-en wi duwú ýod, 39 ¬³ ïèðîíåí îäàìåí-åí è äó¢ ³îä,
idê qaror ki¹t, ammo yu xa¹di-yi wáïast ýod: èäÿ àðîð êèµò, àììî éó õàµäè-éè àñò
«Dowúd awlod puc, rám bar mu kin!» ³îä:
40 Yeso qaror èu xu rimod-i kùr-en tar Wi «Äî¢ä àëîä ïóö, ðì áàð ìó êèí!»
xez vúd. Yu kùr yat atá Yeso as wi-yi pe¹st: 40 Éåñî àðîð ÷ó õó ðèìîä-è êð-åí òàð
41 «Wuz èíz tu-rd kinum? Tu-rd èíz fort?» ¬è õåç â¢ä. Éó êð éàò àò Éåñî àñ è-éè
«E Xudowand, mu-rd mu cemen tozá ki», ïåµñò:
kùr ³iwob-i ýod. 4 1 «¬óç ÷¿ç òó-ðä êèíóì? Òó-ðä ÷¿ç
èúd. Atá yid mardum, idê di odisá-yi ca wínt, «Òó á¿íî ñ! Òó éèìí òó-éè äàðìîí
Xuýoy-ard-en ukrat èúd. ³îä».
43 Éó êð äè äàì-òÿ á¿íî ñóò õó Éåñî
23:26-49 äì-òè ðàí ñóò àò Õó³îé-è àìä àò ñàíî
26Atá Yeso-yen tar qatli ³oyá³ ca yoý³at, wi ÷¢ä. Àò éèä ìàðäóì, èäÿ äè îäèñ-éè öà
dám-ti-yen imùn nùm èorik as Kíren idê as ¿íò, Õó³îé-àðä-åí øóêðàò ÷¢ä.
ka¹tga ca yat wi-rd-en Rúmi sarbozen ca
rimod, idê yu salíb xu pi-dám ki¹t xu pis 23:26-49
Yeso-þ tízd. 26Àò Éåñî-éåí òàð àòëè îé öà
éî³àò, è äì-òè-éåí Øèìí íì ÷îðèê
àñ Ê¿ðåí èäÿ àñ êàµòãà öà éàò è-ðä-åí
Тìè ñàðáîçåí öà ðèìîä, èäÿ éó ñàë¿á õó
ïè-äì êèµò õó ïèñ Éåñî- ò¿çä.
62 63
27 Atá Yeso dám-ti ná mardum túyd at wev 27 Àò Éåñî äì-òè íø ìàðäóì ò¢éä àò
darún ðiniken-en xu síná-ti ýod at Yeso-yen åâ äàð¢í ²èíèêåí-åí õó ñ¿í-òè ³îä àò
níwd. Éåñî-éåí í¿ä.
28 Atá Yeso tar wev gá¹t xu lùd-i: 28 Àò Éåñî òàð åâ ãµò õó ëä-è:
dis ca kinen, pas qoq diraxt ta ku éèê äèñ öà êèíåí, ïàñ î äèðàõò òà êó
caráng-en?» öàðíã-åí?»
32 Atá Yeso qati-yen ýu ³inoyatkor mis tar 32 Àò Éåñî àòè-éåí ³ó èíîéàòêîð ìèñ
xu yamand-en as Yeso taslíb èúd at wev ôèð¿ïò õó éàìàíä-åí àñ Éåñî òàñë¿á ÷¢ä
ýuga-yen ³inoyatkoren mis yíw as rost at yíw àò åâ ³óãà-éåí èíîéàòêîðåí ìèñ é¿ àñ
as èáp Wi-rd tar salíb ýod. ðîñò àò é¿ àñ ÷ï ¬è-ðä òàð ñàë¿á ³îä.
64 65
Aray salíb, Rúmi sarbozen at Yeso-yi Mase nán
Àðàé ñàë¿á, Тìè ñàðáîçåí àò Éåñî-éè Ìàñå íí
34Éåñî ëä-è:
34 Yeso lùd-i: «Å Ïàäàðè Áóçóðãîð! Äåâ ãóíî äåâ-àðä
«E Padari Buzurgwor! Dev guno dev-ard áàµõèµ êèí, ä³ íà ôìåí, ÷¿ð òà êèíåí**.
ba¹xi¹ kin, dáý na fámen, èír ta kinen*. Atá Àò ³ ñàðáîçåí-åí óð-éåí ïèòÿä õó
wáý sarbozen-en qurá-yen pitêwd xu Yeso Éåñî îê-åí õó ìîáåí òàñ¿ì ÷ó».
pú¹ok-en xu moben taqsím èu». 35 Ìàðäóì èð¢âä àò òàìîøî-éè ÷¢ä. Àò
35 Mardum wirúvd at tamoo-yi èúd. Atá
àñàîëåí-åí ìèñ àñ Éåñî ø¿íò àò ëäåí:
aqsaqolen-en mis as Yeso ínt at lùden: «Äè äíä ìàðäóì-è íàîò öà ³îä, ëê
«Di dùnd mardum-i na³ot ca ýod, lák iè øè÷ Õó ìèñ íàîò ³¿ä, àãà Ìàñå àò
Xu mis na³ot ýíd, aga Mase atá Xuýoy Õó³îé ñèðÿèí öà âåä».
sirêw³in ca ved».
** Éèê ä³ ñóõàíåí-åí éè ëâ ì¢òàáàð äàñòíàåñåí-àíäè
* Yik dáý suxanen-en yi láv mútabar dastnawesen-andi nist, íèñò, àñ óìë Âàòèêàí êîäåêñ àò Áîäìåð ïàïèðóñ
as ³umlá Vatikan kodeks at Bodmer papirus XIV-XV. Baïer XIV-XV. Áàåð ä³-åí àñëè Èí¿ëè Ëóî-íä íà-âàä àò
dáý-en asli In³íli Luqo-nd na-vad atá èidùm ca kotib dev-i ÷èäì öà êîòèá äåâ-è ïèãî àñ äààíàêè âàðéíòåí-àíäè
pigoþ as daanaki varyánten-andi tar matn weýd. òàð ìàòí å³ä.
66 67
36 Askaren-en mis as Yeso qiloï an³úvd. 36 Àñêàðåí-åí ìèñ àñ Éåñî èëî
Tar Wi xez-en nazdík sat at ta¹p arob-en àí¢âä. Òàð ¬è õåç-åí íàçä¿ê ñàò àò òàµï
(sirko) Wi-rd èi ýêd sat at øàðîá-åí (ñèðêî) ¬è-ðä ÷è ³ÿä ñàò àò
37 lùd-en: 37 ëä-åí:
«Aga Tu Yawúden pot¹o ca viyi, na³ot Xu «Àãà Òó Éà¢äåí ïîòµî öà âèéè, íàîò
ýa!» Õó ³à!»
38 Atá Wi kál-ti yi xátak nivièin vad: 38 Àò ¬è êë-òè éè õòàê íèâèø÷èí âàä:
³inoyatkoren as Yeso daraw aqorat sut: èíîéàòêîðåí àñ Éåñî äàðà àîðàò ñóò:
«Tu-t as rostê-þ Mase ná? Pas ám Xu-t ám «Òó-ò àñ ðîñòÿ- Ìàñå í? Ïàñ ì Õó-ò
má na³ot ýa!» ì ìø íàîò ³à!»
40 Atá yu yiga wi-rd-i lùd: 40 Àò éó éèãà è-ðä-è ëä:
41 «Tu as Xuýoy ¹o³ na ýêri-yo? Tu-t xubaþ 41 «Òó àñ Õó³îé µî íà ³ÿðè-éî? Òó-ò
Mu qati tar biyí¹t deýi». «¬óç òó-ðä ä ³ì, èäÿ éèê íóð-à òó
44 Naw maýor sut atá zamùná yik dis torik Ìó àòè òàð áè鿵ò äå³è».
sut idê tu-lu ¹ábi, 44 Íà ìà³îð ñóò àò çàìí éèê äèñ
68 69
45 dùnd-aven idê xír-en ara soat-and 45 äíä-àâåí èäÿ õ¿ð-åí àðà ñîàò-àíä
an³úvd. Atá parýá mábad-and ýu bá¹ sat. àí¢âä. Àò ïàð³ ìáàä-àíä ³ó áµ ñàò.
46 Yeso ba owozi baland-i lùd: 46 Éåñî áà îîçè áàëàíä-è ëä:
«A Dod! Wuz Xu arwo Tu ýust-ti ýám!» «À Äîä! ¬óç Õó àðî Òó ³óñò-òè ³ì!»
Toyi yik di lùd atá Wi ³ùn na¹túyd. Òîéè éèê äè ëä àò ¬è í íàµò¢éä.
4 7 Sadá míri Rúmi di odisá-yi wínt xu 47 Ñàä ì¿ðè Тìè äè îäèñ-éè ¿íò õó
³át ³ám ca sicat, fuk èízaþ-en wínt-en xu ò ì öà ñèöàò, ôóê ÷¿çà-åí ¿íò-åí
síná-ti-yen daraw ýêd sat xu tar xu èaden õó ñ¿í-òè-éåí äàðà ³ÿä ñàò õó òàð õó
toyd. ÷àäåí òîéä.
49 Atá ar èáy Yeso-yi ca wzent, ýardi-aþ-en 4 9 Àò àð ÷é Éåñî-éè öà çåíò,
wirív¾ at èú¹t-en. ³àðäè-à-åí èð¿â´ àò ÷¢µò-åí.
Wev qati-yen ðiniken mis idê Yeso ¬åâ àòè-éåí ²èíèêåí ìèñ èäÿ Éåñî
qati-yen as £alíl ca yaþè-at. àòè-éåí àñ àë¿ë öà éà÷-àò.
24:1-12 24:1-12
1 Atá yakambi meþ, sárak-aþ wáý ðiniken 1 Àò éàêøàìáè ìå, ñðàê-à ³
sat tar Yeso qábar, yidê xubúyi taram yosen. ²èíèêåí ñàò òàð Éåñî áàð, éèäÿ
2 Ammo èú¹t-en idê wi qábr tumbáír õóøá¢éè òàðàì éîñåí.
wê¹èin 2 Àììî ÷¢µò-åí èäÿ è áð òóìáæ¿ð
banokáf-and-en ýu èorik zarbaf pú¹ok qati 4 ij ²èíèêåí àéðí-åí ñàò õó ðåä-åí
70 71
5 ðiniken-en osepi sat xu xu kál-en 5 ²èíèêåí-åí îñåïè ñàò õó õó êë-åí
xambent atá wáý èoriken-en lùd: õàìáåíò àò ³ ÷îðèêåí-åí ëä:
«Tama èíz zindá odam murýayen darún «Òàìà ÷¿ç çèíä îäàì ìóð³àéåí äàð¢í
¹ikaret? µèêàðåò?
6 Yu yùdard nist. Yu as qábr-and andúyd. 6 Éó éäàðä íèñò. Éó àñ áð-àíä
Tama bayoý nist ná yidê Yu tama-rd-i tar àíä¢éä. Òàìà áàéî³ íèñò í éèäÿ Éó
£alíl-aþ èíz lùv³at? òàìà-ðä-è òàð àë¿ë-à ÷¿ç ëâàò?
7 Yu lùv³at-i yidê odamizod Puc ta 7 Éó ëâàò-è éèäÿ îäàìèçîä Ïóö òà
ýod. Wáý-en as qábar xez ga¹t èúd xu wev ³îä. ¬³-åí àñ áàð õåç ãàµò ÷¢ä õó åâ
yozdá-rd at fukard-aþ-en naqli èúd. éîçä-ðä àò ôóêàðä-à-åí íàëè ÷¢ä.
10 Atá dáý ðiniken-en Maryam as Ma³dalá, 1 0 Àò ä³ ²èíèêåí-åí Ìàðéàì àñ
Yoanná at Maryam, Yoqúb nán vad. Diga Ìàäàë, Éîàíí àò Ìàðéàì, Éî¢á íí
ðiniken mis dev qati ca vad, wáý-en mis âàä. Äèãà ²èíèêåí ìèñ äåâ àòè öà âàä,
apostolen-ard-en yik disga naqli èúd. ³-åí ìèñ àïîñòîëåí-àðä-åí éèê äèñãà
11 Ammo dev ðiniken gápen-en íàëè ÷¢ä.
apostolen-ard balafta nimêyd xu yi èáy-aþ 1 1 Àììî äåâ ²èíèêåí ãïåí-åí
wev gáp-i bowar na èu. àïîñòîëåí-àðä áàëàôòà íèìÿéä õó éè
12 Atá Petrus ê¹t-a-ê¹t sut tar qábar xez. ÷é-à åâ ãï-è áîàð íà ÷ó.
Ar qábar darún-i kallá ýod idê aram baïayr 12 Àò Ïåòðóñ æÿµò-à-æÿµò ñóò òàð áàð
as xoli kafán yi-èíz-ga nist xu ayrùnaþ-i tar õåç. Àð áàð äàð¢í-è êàëë ³îä èäÿ àðàì
èíd ga¹t èu. áààéð àñ õîëè êàôí éè-÷¿ç-ãà íèñò õó
àéðíà-è òàð ÷¿ä ãàµò ÷ó.
72 73
24:36-49 24:36-49
36 Wáý apostolen ïal naqli kinen atá 36 ¬³ àïîñòîëåí àë íàëè êèíåí àò
bexilíwand-aþ-en wínt idê Yeso miýen-andi áåõèë¿àíä-à-åí ¿íò èäÿ Éåñî
wirúv³ at wev-ard lùvd: ìè³åí-àíäè èð¢â àò åâ-àðä ëâä:
«Salùm tama-rd!» «Ñàëì òàìà-ðä!»
3 7 Wáý-en fukaþ sám-and ýod xu fikri 37 ¬³-åí ôóêà ñì-àíä ³îä õó ôèêðè
èúd-en baïer idê arwo wev tar cem yat. ÷¢ä-åí áàåð èäÿ àðî åâ òàð öåì éàò.
38 Atá Yeso as wev-i pe¹st: 38 Àò Éåñî àñ åâ-è ïåµñò:
«Tame-t èíz sat? Èíz-ard tama zorý-and «Òàìå-ò ÷¿ç ñàò? ׿ç-àðä òàìà çîð³-àíä
yik dis lap gumùn? éèê äèñ ëàï ãóìí?
39 Tar mu ýust at poý èiset. Tame-t na wínè 39 Òàð ìó ³óñò àò ïî³ ÷èñåò. Òàìå-ò íà
ná yidê Wuz-um tama xez-and. Cêpet Mu xu ¿í÷ í éèäÿ ¬óç-óì òàìà õåç-àíä. Öÿïåò
fámet ta yidê arwo-nd gú¹t at sitxùn nist atá Ìó õó ôìåò òà éèäÿ àðî-íä 㢵ò àò
Mu-nd yast». ñèòõí íèñò àò Ìó-íä éàñò».
40 Yeso di-yi lùd xu Xu ýust at poýi wev-ard 40 Éåñî äè-éè ëä õó Õó ³óñò àò ïî³è
xúd. õ¢ä.
74 75
44 Bád atá Yeso wev-ard-i lùd: 44 Áä àò Éåñî åâ-àðä-è ëä:
«Yida Mu gápen mání, yidê yik támum «Éèäà Ìó ãïåí ìí¿, éèäÿ éèê òìóì
ïal tama qati ca vud xu tama-rd-um ca lùd: àë òàìà àòè öà âóä õó òàìà-ðä-óì öà
Ar èízen ariyati Múso-and at payïambaren ëä: Àð ÷¿çåí Øàðèéàòè Ì¢ñî-àíä àò
nivièin-and at Dowúd Zabúr-and dar ïàéàìáàðåí íèâèø÷èí-àíä àò Äî¢ä
borayi Mu ca niviè, fukaþ-ta boyad sùd». Çàá¢ð-àíä äàð áîðàéè Ìó öà íèâèø÷,
45 Atá Yeso bádi wev-ard ik-wi nivièin ôóêà-òà áîéàä ñä».
mání fámùnt. 4 5 Àò Éåñî áäè åâ-àðä èê-è
46 Yu lùd-i: íèâèø÷èí ìí¿ ôìíò.
«Yùdand yik dis nivièin: Mase boyad xub 46 Éó ëä-è:
azob at uqúbat tod atá arayum meþ-ti az «Éäàíä éèê äèñ íèâèø÷èí: Ìàñå
qábar-and andízd; áîéàä õóá àçîá àò ó¢áàò òîæä àò àðàéóì
47 Wi nùm-ti boyad as Yerusalím-and-aþ ìå-òè àç áàð-àíä àíä¿çä;
fukaþ xalqen dáwat kinen, yidê wáý xu 47 ¬è íì-òè áîéàä àñ Éåðóñàë¿ì-àíä-à
zindagi diga kinen at tar Xuýoy xu píc ôóêà õàëåí äàò êèíåí, éèäÿ ³ õó
garýen-en, idê wev guno as nùmi Yeso-yi çèíäàãè äèãà êèíåí àò òàð Õó³îé õó ï¿ö
Mase ùf sùd. ãàð³åí-åí, èäÿ åâ ãóíî àñ íìè Éåñî-éè
Ìàñå ô ñä.
Yerusalím
Éåðóñàë¿ì
76 77
48 Tame-t yik di fukaþ wínt. 48Òàìå-ò éèê äè ôóêà ¿íò.
49 Atá Wuz ta iè tama-rd bozum, yidê Mu 49Àò ¬óç òà øè÷ òàìà-ðä áîçóì, éèäÿ
Dod wádáyi ca ýod. Atá tama, to as osmùn Ìó Äîä äéè öà ³îä. Àò òàìà, òî àñ
qudrat na yoýd at purquwat tama na ki¹t, as îñìí óäðàò íà éî³ä àò ïóðóàò òàìà íà
Yerusalím ¹ár-and má tiyed». êèµò, àñ Éåðóñàë¿ì µð-àíä ì òèéåä».
78 79
Luïat Ëóàò
Apostolen (9:10) Yeso ¹ogirden, wev-i intixob Àïîñòîëåí (9:10) Éåñî µîãèðäåí, åâ-è
èúd di ³át mardum-ard wi gáp yosen-at mardum èíòèõîá ÷¢ä äè ò ìàðäóì-àðä è ãï
tabobat-en. Asosi-yen wáý 12 nafar vad. éîñåí-àò ìàðäóì òàáîáàò-åí. Àñîñè-éåí ³
Xubùyi (24:1) atr idi wev piro az gùrèíd tar 12 íàôàð âàä.
murýá tan wi molen. Õóøáéè (24:1) àòð èäè åâ ïèðî àç ãð÷¿ä
Dowúd nomdortarin Yisroyíl pot¹o, yu yíw az òàð ìóð³ òàí è ìîëåí.
nivií³eni Zabúr vud. Dowúd fuk waxt ku¹i¹ èu Äî¢ä íîìäîðòàðèí Éèñðîé¿ë ïîòµî, éó
ukmi Xuýoy i³ro ki¹t. Payïambaren-en pe¹gúyi é¿ àç íèâèø¿åíè Çàá¢ð âóä. Äî¢ä ôóê
èúd idi yik-u Xuýoy ni¹ùnèúð³ odam ta az àõò êóµèµ ÷ó óêìè Õó³îé èðî êèµò.
Dowúd awlod-and sùd. Yeso daý aqùni-yaþ wi Ïàéàìáàðåí-åí ïåµã¢éè ÷¢ä èäè éèê-ó
awlod vud. Di ³át wi In³íl-and yi èand tov Dowúd Õó³îé íèµí÷¢² îäàì òà àç Äî¢ä àëîä-àíä
puc lùven. ñä. Éåñî äà³ àíè-éà è àëîä âóä. Äè ò
è Èí¿ë-àíä éè ÷àíä òîâ Äî¢ä ïóö ëâåí.
ariyatdùn (Tawrotdùn) (10:25) yik-u odam
idi Tawrot baánd fámt-at digayen-ard wam Øàðèéàòäí (Òàðîòäí) (10:25) éèê-ó îäàì
tálím ýíd. Yeso dawrá-nd-en dis ga olimen kám èäè Òàðîò áàøíä ôìò-àò äèãàéåí-àðä àì
vad at mardum xez-and-en lap ba qadri vad. òë¿ì ³¿ä. Éåñî äàð-íä-åí äèñ ãà îëèìåí
êì âàä àò ìàðäóì õåç-àíä-åí ëàï áà àäðè
Qaysar Rúm pot¹o (sar piro yid Rúm âàä.
pot¹oyen yekum awlod nùm vud).
àéñàð Тì ïîòµî (ñàð ïèðî éèä Тì
ïîòµîéåí éåêóì àëîä íì âóä).
80 81
Salíb (23:26) asbobi beobrúygi zídow-ard Yeso Ñàë¿á (23:26) àñáîáè áåîáð¢éãè ç¿äî-àðä
dawrá-ndi. Éåñî äàð-íäè.
Lewí-yen (Lewít) (10:36) wáý odamen idi Ëå¿-éåí (Ëå¿ò) (10:36) ³ îäàìåí èäè
mábad-andi-yen xizmat èúd, ammo rúùni-yen ìáàä-àíäè-éåí õèçìàò ÷¢ä, àììî ð¢íè-éåí
na-vad. Wáý-en duo ¹êyd-at rúùniyen-ard-en íà-âàä. ¬³-åí äóî µÿéä-àò ð¢íèéåí-àðä-åí
qurbùni víd-i yordam èu. Fukaþ-en wáý az nasl óðáíè â¿ä-è éîðäàì ÷ó. Ôóêà-åí ³ àç
Lewí vad, yiw az 12 awlod Yisroyíl mardum. Az íàñë Ëå¿ âàä, éè àç 12 àëîä Éèñðîé¿ë
wi nùm-and yida yik-id nùm-i «Lewít» yo Lewí ìàðäóì. Àç è íì-àíä éèäà éèê-èä íì-è
awlod na¹túyd. «Ëå¿ò» éî Ëå¿ àëîä íàµò¢éä.
Máse ( i k d i k a l i m á m á n í « m o l è i n » , Ìñå (èê äè êàëèì ìí¿ «ìîë÷èí»,
«ni¹ùnèúð³»). Yiku Xuýoy bo¹èin idi wi yatow «íèµí÷¢²»). Éèêó Õó³îé áîµ÷èí èäè è
éàòî êèòîáè îí¢í-àò êèòîáè ïàéàìáàðåí
kitobi qonún-at kitobi payïambaren ti pe¹gúyi ca
òè ïåµã¢éè öà ñó³. Éåñî àìµðèéåí-åí áîàð
suý³. Yeso am¹áriyen-en bowar ýod idi Xuýoy
³îä èäè Õó³îé íèµí÷¢²-òà ç¢ð ïîòµî ñä-àò
ni¹ùnèúð³-ta zúr pot¹o sùd-at az èangi okimiyati
àç ÷àíãè îêèìèéàòè Тìèéåí òà åâ õàëîñ
Rúmiyen ta wev xalos ki¹t.
êèµò.
Fis ayùm (Pisah) sar ïullá ayùm idi Tawrot-i Ôèñ àéì (Ïèñà) ñàð óëë àéì èäè
ca rimoý³. Dam ayùmen yik az wi waxt-and íd Òàðîò-è öà ðèìî³. Äàì àéìåí éèê àç è
èúd idi Yawúden mardum Múso payïambar az àõò-àíä ¿ä ÷¢ä èäè Éà¢äåí ìàðäóì Ì¢ñî
Misriyen ïulùmi xalos ca èu. Dam ayùm-ta ar sol ïàéàìáàð àç Ìèñðèéåí óëìè õàëîñ öà ÷ó.
buor-and íd kinen. Ayùme³ ³at-ta dam rúz-and Äàì àéì-òà àð ñîë áóîð-àíä ¿ä êèíåí.
maxsús wárg káðen. Àéìå àò-òà äàì ð¢ç-àíä ìàõñ¢ñ ðã ê²åí.
Kitobi Muqadas (24:45) d i s g a - ye n Y e s o Êèòîáè Ìóàäàñ (24:45) äèñãà-éåí Éåñî
dawrá-ndi yik wev kitoben-i muqadas lùd idi äàð-íäè éèê åâ êèòîáåí-è ìóàäàñ ëä
wáý-en Xuýoy-and ca vad; piro az fuk Tawrot-at èäè ³-åí Õó³îé-àíä öà âàä; ïèðî àç ôóê
Zabúr. Òàðîò-àò Çàá¢ð.
82 83
Samari-yen (10:33) mardumi viloyati Samari Ñàìàðè-éåí (10:33) ìàðäóìè âèëîéàòè
tar amoli Yisroyíl. Wev mazhab as Yawúden-and Ñàìàðè òàð øàìîëè Éèñðîé¿ë. ¬åâ ìàçàá àñ
farq vud. Di ³át-en Yawúden-at Samariyen-en as Éà¢äåí-àíä ôàð âóä. Äè ò-åí Éà¢äåí-àò
amdigar nafrat èúd. Ñàìàðèéåí-åí àñ àìäèãàð íàôðàò ÷¢ä.
Koyin (10:31) mábad xizmatgor tar Yerusalím. Êîéèí (10:31) ì á à ä õ è ç ì à ò ã î ð ò à ð
Wi asosi wazífá Xuýoy-ard qurbùni vídow vud. Éåðóñàë¿ì. ¬è àñîñè àç¿ô Õó³îé-àðä
Mardum moben yu baobrúy vud. óðáíè â¿äî âóä. Ìàðäóì ìîáåí éó
áàîáð¢é âóä.
Kinit (sinagog) (7:5) malá yidi yamand-en ar
rúzi anbi Yisroyíl mardum kitoben-i muqadas Êèíèøò (ñèíàãîã) (7:5) ìàë éèäè éàìàíä-åí
¹êydow ³át ³ám ca sat. àð ð¢çè øàíáè Éèñðîé¿ë ìàðäóì êèòîáåí-è
ìóàäàñ µÿéäî ò ì öà ñàò.
Odam Puc (24:7) disga-yi Yeso be¹ waxt
Îäàì Ïóö (24:7) äèñãà-éè Éåñî áåµ àõò
xubaþ-i lùd. Di qati-yi yak taraf xoyi¹ èu lùvdow
õóáà-è ëä. Äè àòè-éè éàê òàðàô õîéèµ ÷ó
idi yu odamen ³inow, az yiga taraf yiláv
ëâäî èäè éó îäàìåí èíî, àç éèãà òàðàô
payïambaren-en to Yeso zindagi ca èu disga-yen
éèëâ ïàéàìáàðåí-åí òî Éåñî çèíäàãè öà ÷ó
az Mase ni¹ùnèúð³ lùd.
äèñãà-éåí àç Ìàñå íèµí÷¢² ëä.
Tawrot qadímtarín Qonúni Xuýoy. Dám kitobi Òàðîò àä¿ìòàð¿í îí¢íè Õó³îé. Äì
muqadas iborat az pín¾ qism. Naqli ya ki¹t dar êèòîáè ìóàäàñ èáîðàò àç ï¿í´ èñì. Íàëè
borayi ofarínii olam, qadím payïambaren: Nuh, éà êèµò äàð áîðàéè îôàð¿íèøè îëàì, àä¿ì
Ibroím, Ismoíl, Isoq, Yoqúb, Múso. Ba ïayri di ïàéàìáàðåí: Íó, Èáðî¿ì, Èñìî¿ë, Èñî,
dam Kitob ti yik wáý ukmen-i idi wev-i Xuýoy Éî¢á, Ì¢ñî. Áà àéðè äè äàì Êèòîá òè éèê
mardum-ard qadím-and ca bo¹t. 10 asosi ³ óêìåí-è èäè åâ-è Õó³îé ìàðäóì-àðä
ukmen-at lapaþ qoydayen dar borayi rasm-at àä¿ì-àíä öà áîµò. 10 àñîñè óêìåí-àò ëàïà
rusúm-at ³amoat zindagi. Yeso dawrá-ndi yid sar îéäàéåí äàð áîðàéè ðàñì-àò ðóñ¢ì-àò
xùno kitob vad. Yik wáý qoydayen-en wam ti ca àìîàò çèíäàãè. Éåñî äàð-íäè éèä ñàð õíî
vad wev i³ro-yi ukmand vud. Di ³át idi asosi êèòîá âàä. Éèê ³ îéäàéåí-åí àì òè öà âàä
åâ èðî-éè óêìàíä âóä. Äè ò èäè àñîñè
84 85
farmùnen-en dam kitob-ti ca wev-i Xuýoy Múso ôàðìíåí-åí äàì êèòîá-òè öà åâ-è Õó³îé
qati firêpt, dam kitob-ta «ariyati Múso» mis Ì¢ñî àòè ôèðÿïò, äàì êèòîá-òà «Øàðèéàòè
lùven. Ì¢ñî» ìèñ ëâåí.
Mábad (Sar Ibodatxùná) sar asosi muqadas Ìáàä (Ñàð Èáîäàòõí) ñàð àñîñè ìóàäàñ
malá Yerusalím-and. Faqat ikam-and-en Yeso ìàë Éåðóñàë¿ì-àíä. Ôààò èêàì-àíä-åí
amwatanen qurbùni naðzimt-at ayùmen-and-en Éåñî àìàòàíåí óðáíè íà²çèìò-àò
³ám sat. àéìåí-àíä-åí ì ñàò.
Butparasten (2:32) disga-yen Yisroyíl mardum Áóòïàðàñòåí (2:32) äèñãà-éåí Éèñðîé¿ë
az diga mardumen lùd. ìàðäóì àç äèãà ìàðäóìåí ëä.
86 87