BA7012 Retail Management

00000000000000000000000000000000000000000000
00000000000000000000000000000000000000000000
0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0áw¥ò 0 0 0 0tF¥ò
TM 0 0 0 0ifnaL
000000000000
0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0(#dtÇ 0 0 0 0 0Kjš
The Best IAS Academy In South India SINCE 2004
0 0 0MfÞ£
0 0 0 0 0tiu)
000000000
0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0jÄœ 000000000000000
0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0000 0000 0
0000
0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0000 0000 0
ZERO
0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0000 0000 0
0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0000 0000 0
0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0000 0000 0
0000
CURRENT
0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0000 0000 0
0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0000 0000 0
0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0000 0000 0
0000
AFFAIRS
0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0000 0000 0
0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0000 0000 0
0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 000000 000000 0
0000
TNPSC GROUP II
0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0000 0000 0
0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0000 0000 0
0000
0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0000 0000 0
0% 100%
0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0000 0000 0
0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 000000 000000 0
0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0Eﬀort 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0Results 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0000 0000 0
0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0000 0000 0
0000
0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0000 0000 0
0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0000 0000 0
0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0www.tnpscthervupettgam.com
0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 000000 000000 0
0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0000 0000 0
0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0000 0000 0
Also available @ BOOKMARK 0000
00000000000000000000000000000000000000000000
00
0 0 0 0Plot No0
1742, 0 0 18th
0 01st0Floor, 0 0 Anna
0 0Road,
0 0Main 0 0 0West,
0 0 Nagar 00000000000000
0 0 0–06000040
0 0Chennai
0 0 0 0Contact
0 0 0: 0044-43533445 | 044-45543082.
000000000000000000000000000000000000
Centres : Chennai - Annanagar & Adyar | Salem | Madurai | Trichy.
00000000000000000000000000000000000000000000
00000000000000000000000000000000000000000000
bghUsl¡f«
t.v©. jiy¥ò g¡f«
1. jÄœehL 1
2. njr« 10
3. r®tnjr« 40
4. bghUshjhu« 51
5. â£l§fŸ 56
6. F¿pLfŸ / m¿¡if 65
7. FG¡fŸ 70
8. khehLfŸ / fU¤ju§FfŸ 74
9. ïuhQt¥ gÆ‰áfŸ 80
10. ghJfh¥ò 82
11. É©btË 89
12. òašfŸ 92
13. m¿Éaš k‰W« bjhÊšE£g« 93
14. braÈfŸ k‰W« ïiza thÆšfŸ 93
15. brŒâfËš Kj‹ Kiwahf ïl« bg‰w ÃfœîfŸ 95
16. Ãakd§fŸ k‰W« MSikfŸ 109
17. ÉUJfŸ 111
18. ò¤jf§fŸ 118
19. Éisah£LfŸ 119
20. K¡»akhd âd§fŸ 133

1
1. jÄœehL
1) nfha«ò¤ô‹ M®.vÞ.òu« (B2) fhtš ÃiyakhdJ ïªâahnyna
f¢áwªj, eådkhd fhtšÃiya¤fËš Kjš ïl¤ij¥ bg‰WŸsJ.
br‹id m©zh efš cŸs (K4) fhtš Ãiya« ïªâa msš IªjhtJ
ïl¤ij¥ ão¤JŸsJ.
2) fhÉÇ eâÚ® Étfhu¤ Ô®¥ò : ã¥utÇ 16, 2018

 f®ehlf« - 284.75 o.v«.á (bg§fqU¡fhd
Ú®¤njitahd 4.75 o.v«.á-í« nr®¤J)
 jœehL - 404.25 o.v«.á
 nfus« - 30 o.v«.á
 òJ¢nrÇ - 7 o.v«.á
3) c¢r Úâk‹wkhdJ (Supreme Court) „tiuî fhntÆ nkyh©ik¤

â£l¤â‰F‟ (Draft Cauvery Management Scheme) x¥òjš
tH¤»ìŸsJ. jœehL, f®ehlfh, nfush k‰W« gh©o¢nr óa‹
ãunjr« M»at‰¿‰»ilna fh Úiu R_fkhd KiwÆš ã¤J tH¤»l
cjî« (Smooth distribution of Cauvery Water) ïªj tiuî¤ â£l¤â‰F
2018 nk 18 m‹W x¥òjš tH¤f¥g£lJ. ïjid tH¤»a ÚâgâfŸ
mk®š, Úâaur® A.M.f‹šfh® (Justice A.M.Khanwilkar) k‰W« Úâaur®
D.Y.rªâuN£ (Justice D.Y.Chandra Chud) M»nah® ïl« bg‰¿Uªjd®.
4) k¤âa murhdJ “fhntÇ eâ Ú® nkyh©ik Miza¤âidí«” (CMA)

“fhntÆ eâ Ú® xG¤fh‰W¡ FGÇidí«” (CWRC) 2018 #]‹ 1 m‹W
cUth¡»aJ. fhntÇ eâ Ú® nkyh©ik MizakhdJ xU jiyt®
(vÞ.kN¤ ëir‹) xU brayhs® k‰W« v£L cW¥ãd®fis¡
bfh©LŸsJ. v£L cW¥ãd®fSŸ ïUt® KG neu cW¥ãd®fshfî«
ïUt® k¤âa muá‹ gFâ neu cW¥ãd®fŸ Mt®. Vida ehštU«
ï›thiza¤âDŸ cŸs khÃy¤fË‹ gFâ neu cW¥ãd®fŸ Mt®.
5) jÄHf murhdJ fhntÇ eâÚ® Ú® nkyh©ik Miza« (Cauvery Water

Management Authority) k‰W« fhnt eâ Ú® xG¤fh‰W¡ FG (Cauvery
Water Regulation Committee) M»at‰W¡fhd jœeh£o‹ ãuâÃâfshf
Kiwna S.K.ãughf® k‰W« R.brªâš Fkh® M»nahiu Ãa¤JŸsJ.
6) #šÈ¡f£L¡fhd muáayik¥ò mk®î : c¢rÚâk‹wkhdJ muáayik¥ò

Éâ 29(1)-‹go, jHf¤â‹ fyh¢rhu milahskhd #šÈ¡f£oid¥
Free State Level TNPSC Group II (OT) MOCK TEST on 4th November 2018 (Sunday)
Test Centres: 1. Anna Nagar, 2. Adyar, 3. Salem, 4.Madurai, 5. Trichy, 6. Tirunelveli,
7. Cuddalore, 8. Vellore, 9. Thanjavur, 10. Kancheepuram, 11. Krishnagiri,
12. Erode, 13. Palani, 14. Coimbatore, 15. Namakkal
2
ghJfh¡f nt©o ï›tfhu¤âid 2018 ã¥utÇ 02 m‹W IªJ

cW¥ãd®fis bfh©l muáayik¥ò mk®‰F¥ gªJiu¤jJ.
7) jÄHf r£lrigahdJ 2018 #]iy 9 m‹W jÄœehL nyh¡ Mí¡jh r£l

K‹tiuî¡F (Tamil Nadu Lokayukta Bill, 2018) x¥òjš tH¤»aJ.
ï¢r£lkhdJ, 2018 #]iy 10 Kjš eilKiw¡F tªjJ.
8) jHf¤â‹ muR¥ gŸËfËš Þkh®£ tF¥giwfis ik¡nuhrh~¥£

ÃWtd« bjhl§f ïU¡»wJ.
9) ïiza rhâ (Internet Saathi) : TFŸ k‰W« lhlh mw¡f£lis

ïu©L« ïizªJ, jœeh£o‹ »uhk¤fËš ïiza« g‰¿a
Ê¥òz®it V‰gL¤J« Ka‰áÆš ïw¤»ìŸsd.
10) m«kh ïytr it-~ig k©ly¤fŸ (Amma Free Wi-Fi Zones): jÄHf
murhdJ 2018 V¥uš 5 m‹W it-~ig k©ly§fis IªJ K¡»a
efu¤fËš bjhl¤» it¤JŸsJ. mitahtd.
 br‹id - bkdh fl‰fiuÆš cŸs ciH¥ghs® áiy
(Labour statue at Marina)
 nry« - k¤âa¥ ngUªJ Ãiya«
 âU¢á - k¤âa¥ ngUªJ Ãiya«
 nfha«ò¤ö® - fhªâòu« ngUªJ Ãiya«
 kJiu - v«.Í.M®. ngUªJ Ãiya« (kh£L¤ jhtÂ)
(ïªj it-~ig nritahdJ Kjš 20 Ãl¤fS¡F ïytrkhfî« mL¤j

x›bthU kÂ neu¤â‰F« 10 %ghŒ åj¤âY« f£lz« brY¤â¥
ga‹gL¤J« tifÆš tH¤f¥glîŸsJ)
11) jHf K‹dhŸ Kjšt® b#. b#ayÈjh mt®fË‹ cUt¥gl« jœehL

jiyik¢ brayf¤âš 2018 ã¥ut 12 m‹W rghehaf® âU. jdghš
mt®fshš âwªJ it¡f¥g£lJ.
12) cyf Kjä£lhs®fŸ khehL : ïu©lhtJ cyf Kjä£lhs®fŸ khehL

2019-« M©L #dt 23 k‰W« 24-« njâfËš br‹idÆš eilbgw
cŸsJ. Kjš khehL 2015-š eilbg‰wJ.
13) gH¤fhy¤âš ïU«ò ga‹gL¤j¥g£lj‰fhd rh‹WfŸ ÉG¥òu«

kht£l¤âYŸs ÆÎtªâa¤âš »il¡f¥ bg‰WŸsd.
3
14) _‹wh« ü‰wh©oš ga‹gh£oš ïUªjjhf¡ fUj¥gL« br¡fh£L« fš

(Chekku Stone) <nuhL kht£l¤âYŸs jhsthoÆš
f©blL¡f¥g£LŸsJ.
15) 12-« ü‰wh©L¡ fšbt£L¡fŸ (12th century Inscription): ÉUJef®

kht£l¤â‹ ïuh#ghisa« jhY¡fhÇš cŸs kh¤Fo »uhk¤âš 12-«
ü‰wh©il¢ nr®ªj giHa fšbt£L¡fŸ, eªâ áiy, nuhkha
ghÂayhd brªÃw ghidfŸ (Romanian Style Red pots) k‰W« ïU«ò¡
f¤âfŸ M»ait f©blL¡f¥g£LŸsd (r¤f fhy¤ jœ¥ òytuhd
„kh¤Fo kUjdh®‟ ïªj¡ »uhk¤âš thœªjtuhth®. nkY« ït® gh©oa
k‹d‹ jiyahy§fhd¤J¢ brW bt‹w gh©oa beLŠbrÊa‹
rkfhy¤jtuhth®).
16) HoÆš eilbg‰w eh‹fh« f£l bjhšÈaš mfœthŒ‹ nghJ

(Kheezhadi archaeological excavation) giHa f‰fhy¤ij¢ nr®ªj (Old
Stone age) ghidfŸ, ehza¤fŸ, j¤f Mguz¤fŸ M»ait
f©blL¡f¥g£ld. ïªj mfœthŒthdJ átf¤if kht£l¤âYŸs ÑHo
gŸË¢ rªij âlÈš (Kheezhadi Pallichandai Thidal) eilbg‰W
tU»‹wJ.
17) nfhlh k‰W« njhlh M»a jHf¤â‹ bj‹ âuhÇl bkhÊfŸ mÊí«
ÃiyÆš cŸsd.
18) »UZz»Ç kht£l¤âYŸs mŠbr£o (Anjetti) mUnf bjh‹ik

thŒªj ïir¥ ghiwahdJ (Old Music Rock) bjhšÈayhs®fshš
f©blL¡f¥g£LŸsJ. ï¥ghiwahdJ 2500 M©LfS¡F K‹ò giHa
f‰fhy kj®fshš (Old stone age people) ga‹gL¤j¥g£oU¡fyh« v‹W
fUj¥gL»wJ.
19) Iªâiz¥ ó§fh : F¿Šá, Kšiy, kUj«, beŒjš, ghiy v‹w r¤f fhy¤
jHf¤â‹ IªâizfŸ g‰¿a brŒâfis tU¤fhy jiyKiwÆdU¡F¡
f‰ã¥gj‰fhf Iªâiz¥ ñ¤fhthdJ jŠrhð® jÄœ¥ gšfiy¡fHf¤âš
ÃWt¥gl cŸsJ.
20) nfha«ò¤ô® kht£l«, bghŸsh¢áÆš 2018 ã¥ut 9 Kjš „Úuh‟ vD«

nghij¤ j‹ika‰w ï¥ò¤ j‹ik¡ bfh©l fŸ ‰gid
bjhl¤f¥g£LŸsJ. ï¥ghd« bj‹id k‰W« gid ku¤fËÈUªJ
vL¡f¥gL»wJ.
4
21) 2018 ã¥utÇ 2 m‹W fhty®fË‹ ÑUilÆš òif¥gl¡ fUÇ (Camera)

bghU¤J« gÂ br‹idÆš bjhl¤» it¡f¥g£lJ.
22) 2018 ã¥ut 3 m‹W blšÈÆš cŸs jœehL ïšy¤â‹ bga® kh‰w¥g£lJ.
 rhz¡aòÆYŸs fîošah kh®¡f« v© - 6 MdJ itif jÄœehL

ïšy« vd kh‰w¥g£lJ
 rhz¡aòÆ‹ v©-9 ã® ÃnfªâuÍ¤ kh®¡f« MdJ bghâif¤

jÄœehL ïšy« vd kh‰w¥g£lJ.
23) jÄœeh£o‹ KjyhtJ fhtšJiw mU¤fh£áakhdJ (Tamilnadu‟s

First Police Museum) jHf Kjštuhš 2018 nk 16 m‹W nfha«ò¤ôÆš
bjhl§» it¡f¥g£lJ.
24) KjyhtJ ó¢áfS¡fhd mU§fh£áaf« : ïªâah‹ KjyhtJ

ó¢áfS¡fhd mU§fh£áaf« (First Insect Museum) nfha«ò¤ôÆš cŸs
„jœehL ntsh© gšfiy¡ fHf tshf¤âš‟ 2018 kh®¢ 28 m‹W
mik¡f¥g£lJ. ïj‹ fU¤JU : “ñ¢áfns mur®fŸ” (Bugs are Kings).
25) jÄœ fiy k‰W« g©gh£L¡fhd mU¤fh£áakhdJ (Museum of Tamil

Arts & Culture) kJiuÆš cŸs „kJiu¤ jœ¢ r¤f tshf¤âš‟
mik¡f¥gl cŸsJ.
26) òijgot mU§fh£áafkhdJ (Fossil Museum) mÇaÿiu mL¤j

thuz tháÆš mik¡f¥gl cŸsJ.
27) br‹idia mL¤j jh«gu¤J¡F mUfhikÆš cŸs (F¿¤J vG¤J)

xufl« gFâÆš “jÄœ ts®¢á¥ g©gh£L¡ fHfkhdJ” (Tamil
Develoment Culture Corporation) mik¡f¥gl cŸsjhf jœ ts®¢á¤
Jiw mik¢r® (Tamil Development Department Minister) m¿¤JŸsh®.
jœ bkhÊÆ‹ ts®¢á k‰W« nk«gh£L¡fhf ï¡fHfkhdJ mik¡f¥gl
cŸsjhf mik¢r® bj¤JŸsh®.
28) cyf¤ jÄœ r¤f üyf« : ïªüyf« MdJ kJiu, cyf¤ jÄœ¢ r¤f
tshf¤âš mik¡f¥gl cŸsJ.
29) jÄœehL oÍ£lš üyfkhdJ (Tamil Nadu Digital Library) jÄHf

Kjyik¢ruhš âwªJ it¡f¥g£lJ. ïj‹ tiyjs Kft
(www.tndigitallibrary.ac.in) v‹gjhF«.
5
30) fh¤nfa« kh£od MuhŒ¢á Ãiya« : fh§nfa« kh£od¤ij¥ ngÂfh¡f

%. 5 nfho bryš <nuhL kht£l¤â‹ gthÅrhf® mUnfíŸs
bfh¤jk§fy« gŠrha¤â‰F£g£l gF¤jh«ghisa¤âš fh§nfa«
kh£od MuhŒ¢á Ãiya¤â‰fhd mo¡fš eh£l¥g£LŸsJ.
31) jÄHf murhdJ „nahfh k‰W« ïa‰if kU¤Jt MuhŒ¢á ika¤âid‟ (Yoga
and Naturopathy Research Centre) br¤fšg£oš mik¡f¤
â£l£LŸsJ.
32) „ãujh‹ kªâ ÞtÞ¤a Ru¡õ nah#dh‟ (PMSSY) â£l¤â‹ œ k¤âa

murhdJ òâa vŒ«Þ kU¤Jtkidia (mid¤âªâa kU¤Jt m¿aš
ÃWtd« - All India Institute of Medical Science) kJiu kht£l¤âYŸs
njh¥ó® »uhk¤âš mik¡f¤ â£l£LŸsJ.
33) jHf¤â‹ MuÂ, brŒahW, M‰fhL, tªjthá, âUt©zhkiy, ntÿ®

k‰W« ng®dh«g£L M»a 7 gFâfËš 2018 kh®¢ 12 Kjš ô®j®õ‹
(Doordharshan) ÃWtd« jdJ nritia j‰fhÈfkhf ÃW¤â
it¤JŸsJ.
34) br‹idÆš mikªâUªj ïªâa Çy¤FfŸ ey thÆa¤â‹ (Animal

Welfare Board of India) jiyikafkhdJ AÆahdhÇ‹ ~gÆjhgh¤
kht£l¤âYŸs gšy¥fh® (Ballabhgarh) efU¡F kh‰w¥g£lJ.
35) vdJ gRik¤ bjh£o (My Green Bin) : ïJ bjhG cu« jah¡F« tifÆš
mik¡f¥g£l bjh£o (Organic Composter) MF«. ï¤bjh£o k¡F«
F¥igfis¤ bjhG cukhf (Garbages into an organic compost) kh‰W«
tifÆš totik¡f¥g£LŸsJ. ï›tif¤ bjh£oahdJ mu¡nfhz«
efuh£áÆš (Arakkonam Municipality) thG« mid¤J k¡fS¡F«
tH¤f¥glîŸsJ.
36) Ú® R¤âfÇ¥ò Miy (Water Desalination Plant): Ä‹ fhªj miyfis¡

(Electromagnetic waves) bfh©L ïa¤F« tifÆš mik¡f¥g£l Ú®
R¤âf¥ò MiyÆ‹ Kjš f£l¥ gÂfshdJ átf§if kht£l¤âYŸs
ïisah‹Fo k‰W« Nuhz« M»a gFâfËš bjhl¤»it¡f¥g£lJ.
37) jHf MSe® g‹thyhš ònuh»¤ (Banwarilal purohit) „Þt¢

âUtŸSt®‟ ÉÊ¥òz®î thfd¤ij (Swachh Thiruvalluvar
Awareness Van) âUtŸq® kht£l¤âš bjhl¤» it¤jh®. ïJ “ôŒik
ïªâah â£l¤â‹” (Swachh Bharat Scheme) œ tU« Ê¥òz®î¡fhd
K‹bdL¥ghF«.
6
38) òÅj M©£% njthya« (St.Andrew‟s church/The kirk): br‹id

vG«ñš cŸs ïªj¤ njthyakhdJ m©ikÆš jdJ 200 tJ M©L
ÉHhÉid¡ (200th Anniversaly) bfh©lhoìŸsJ. Þfh£yhªJ eh£oduhš
(Scottish Community) f£l¥g£l ïªj¤ njthyakhdJ br‹idÆ‹ gH«
bgU« njthya¤fSŸ x‹whF«.
39) mª¤nahjah (Antyodaya) : jh«gu«-br§nfh£il ïilnaahd KjyhtJ

mª¤nahjah áw¥ò ïuÆš 2018 kh®¢ 5-« ehŸ bjhl¤» it¡f¥g£lJ. ïJ
gfš bghGâš gaz« brŒì« tifÆš thu« ïU Kiw ïa¡f¥gL»wJ.
40) K‹gâî brŒa¥glhj ïuÆš gaz¢ Ñ£Lfis¤ (Train tickets for

unreserved) jÄœ bkhÊÆnyna m¢ro¡F« Kiw 2018 V¥uš 25 Kjš
Û©L« eilKiw¡F¡ bfh©L tu¥g£LŸsJ. gaz¢ Ñ£LfËš ïl«
bgW« bkhÊahf M§»yK« ïªâínk ïJtiu ïUªJ tªjJ
F¿¥ãl¤j¡fJ.
41) KjyhtJ r®tnjr ïuÆš bg£ofŸ f©fh£áahdJ (1st International

Rail Coach Expo - IRCE) br‹idÆYŸs xU¤»izªj ïuÆš bg£o¤
bjhÊ‰rhiyÆ‹ (ICF) M®.ã.v~¥ mÂ tF¥ò ikjhd¤âš (RPF Parade
Grounds) 2018 nk khj« 17 Kjš 10 tiu eilbg‰wJ. nkY«
ï¡f©fh£áahdJ „ïªâahÇš jahÆ¥ngh«‟ (Make in India) â£l¤â‹
œ el¤j¥g£ljhF«.
42) td¥òÄ¡f ïuÆš Ãiya« (Beautiful Railway Station) : kJiu ïuÆš

ÃiyakhdJ ïªâahÉnyna ÄFªj td¥òÄ¡f ïu©lhtJ ïuÆš
Ãiyakhf¤ nj®î brŒa¥g£LŸsJ. ÕfhÆ‹ kJghÅ ïuÆš Ãiya«
(Madhubani Railway Station) ïªâah‹ Fªj td¥ò¡f ïuÆš
Ãiya¤fËš Kjš ïl¤âid¥ bg‰WŸsJ.
43) k¤âa ïuÆšnt ïiz mik¢ruhd uh#‹ nfhif‹ ïu©L mL¡FfŸ

bfh©l cjŒ Çiuî uÆiy (Double Decker Uday Express)
nfha«ò¤ö® - bg§fq® ïilÆyhd tÊ¤ jl¤âš 2018 #]‹ 10 m‹W
bjhl§» it¤jh®.
44) br‹idÆYŸs bõdhŒ ef® k‰W« nfha«ngL bk£nuh ïuÆš

Ãiya¤fŸ KGtJ« bg©fshš Ã®t»¡f¥gL»‹wd.
45) 1, 6, 9 k‰W« 11 M»a tF¥òfS¡fhf cUth¡f¥g£l òâa ghl¥ò¤jf¤fŸ

(New School Books - SCERT) Ãnah»¡F« gÂÆid 2018 nk 4 m‹W
jHf Kjšt® bjhl¤» it¤jh®.
7
46) ò¤j ó®Âkhit (Buddha Purnima) K‹£L ò¤j‹ cUt¥gl«

gâ¡f¥g£l áw¥ò jghš ciwahdJ (Special Postal Cover) 2018 nk 12
m‹W br‹idÆš btËÆl¥g£lJ.
47) ngUªJfŸ, M£nlh¡fŸ k‰W« fhš lh¡áfËš Í.ã.vÞ fU (GPS) k‰W«
ngÂ¡ bgh¤jh‹ (Panic button) bghU¤j¥g£oU¡f nt©L« v‹w jHf
muá‹ c¤juthdJ 2018 nk 3« njâ Kjš eilKiw¡F tU»‹wJ.
48) o.v‹.ã.vÞ.á F%¥ - 1 taJ tu«ò : o.v‹.ã.vÞ.á (TNPSC) nj®î

vGJgt®fË‹ mâfg£r taJ tu«ghdJ Mâ âuhl®/ gH¤FoÆd®/
ã‰gL¤j¥g£nlh®/ fî« ã‰gL¤j¥g£nlh® k‰W« Ñ® kuãd®
(SC/ST/BC/MBC & DNC) M»nahU¡F 35-ÈUªJ 37-Mfî« ïju
ãÇÉdU¡F 30-ÈUªJ 32 Mfî« ca®¤j¥g£LŸsJ. jHf
r£l¥nguitÆ‹ â 110-‹ œ jHf Kjštuhš 2018 #]‹ 19 m‹W
m¿É¡f¥g£l ïªj m¿É¥ghdJ F%¥ - 1, 1 - A k‰W« 1 - B M»a
nj®îfS¡F¥ bghUªJ«.
49) j®kòÇ kht£l« gh¥ghu¥g£oÆš „ghuj khjhî¡F nfhÇš‟ x‹W

mik¡f¥gl cŸsJ.
50) jHf murhdJ br‹idÆÈUªJ nry« tiuÆš 277 ».Û. Ús« bfh©l
„v£L tÊ gRik¢ rhiyÆid‟ (8 Lane Green Expressway) mik¡f¤
â£l£LŸsJ.
51) cyf R‰W¢NHš âdkhd #]‹ 5 m‹W jHf murhdJ jœeh£oš

ãshÞo¡ bghU£fis¥ ga‹gL¤JtJ, 2019 #dtÇ 1 Kjš K‰¿Ykhf¤
jil brŒa¥gL« vd m¿¤JŸsJ.
52) jœehL k‰W« òJ¢nr gh® fî‹áÈš tH¡f¿Puhf¥ gâî brŒj S.ÉÍ,
v‹gt® r¤a$ õ®Äshî¡F¥ ãwF tH¡f¿Puhf¥ gâî brŒj ïªâahÇ‹
ïu©lhtJ âUe§if (Transgender) v‹w áw¥ãid¥ bgW»wh®.
53) cŸeh£L k‰W« btËeh£L R‰Wyh¥ gaÂfis <®¥gâš jHf R‰Wyh¤

JiwahdJ Kjš ïl¤âš cŸsJ.
54) t©lÿ® cÆÆaš ñ¤fhš ãwªj òâa òÈ¡F£o¡F K‹dhŸ Kjšt®

b#ayÈjh mt®fis Ãidî TW« tifÆš, jHf Kjštuhd vl¥gho
gH¢rh mt®fŸ „b#ah‟ (Jaya) v‹W bga£lh®.
8
55) njáa òÈfŸ ghJfh¥ò MizakhdJ (National Tiger Conservation

Authority) âUtšÈò¤ô® - nkfkiy (Srivilliputhur - Megamalai)
td¥gFâia, òÈfŸ fh¥gf td¥gFâahf (Tiger Reserved Forest)
m¿¡f¤ â£l£LŸsJ.
56) cl‹Fo mdš‹ ÃiyakhdJ ô¤J¡Fo kht£l¤âš bjhl¤f¥gl

cŸsJ.
57) beŒntÈ È¡id£ Ãy¡fÆ ÃWtdkhdJ (Neyveli Lignite

Corporation India Limited - NLCIL) 100 bkfh th£ ‹ c‰g¤â¤âw‹
bfh©l _‹W Na xË ‹ c‰g¤â¤ â£l¤fis (100 MW Solar Power
Projects) jHf¤âš ¿WìŸsJ. mitahtd :
 ÉUJ ef® kht£l«  njh¥gyh¡fiu
 nrJòu«
 âUbešntÈ kht£l«  bršiyah brÊa ešÿ®
58) âUtŸq® kht£l¤â‹ ngu«gh¡f« »uhk¤âYŸs bg©fŸ ghu«gÇa

ÇijfŸ âUÇHhÇid¡ (Heritage Seed Festival) bfh©lhod®.
59) br‹idÆYŸs khjtu¤âš „Û‹fŸ C£l¢r¤J k‰W« czî¤

bjhÊšE£g ÃWtd«‟ (Fish Nutrition and Food Technology Institute)
mik¡f¥g£LŸsJ. ïªÃWtdkhdJ jœehL lh¡l®. b#. b#ayÈjh
Û‹ts¥ gšfiy¡fHf¤â‹ (Tamil Nadu Dr. J. Jayalalitha Fisheries
University) œ mik¡f¥g£LŸsJ.
60) jHf¤â‹ KjyhtJ td¡bfhŸifÆid (Tamilnadu Forest Policy

2018) 2018 #]iy 24 m‹W Kjšt® vl¥gho gH¢rh mt®fŸ
btËÆ£LŸsh®. j‰nghJ 21.76 rjåjkhf cŸs jHf¤â‹ td¥ gutiy
(Forest Cover) 2030M« M©L¡FŸ 33 rjåjkhf ca®¤Jtnj
ï¡bfhŸifÆ‹ F¿¡nfhŸ v‹W jHf td¤Jiw tiuaW¤JŸsJ.
61) muáayik¥ò¢ r£l Éâ 217-‹ go Úâgâ Ç#ah fknyZ j»š ukÂ

bk£uhÞ ca® Úâk‹w¤â‹ jiyik Úâgâahf 2018 MfÞL 12 m‹W
Ãa¡f¥g£LŸsh®. ït® Rjªâu¤J¡F¥ ã‹, bghW¥ng‰w bk£uhÞ ca®
Úâk‹w¤â‹ _‹whtJ bg© k‰W« 30-tJ jiyik Úâgâ Mth®.
62) jHf¤â‹ Ú©l fhy KjštU« âuhl K‹nd‰w¡ fHf¤â‹

jiytUkhd lh¡l®.K.fUzhÃâ mt®fŸ 2018 MfÞL 7 m‹W jdJ
9
94tJ taâš ïa‰if vŒâdh®. nkY« fiyP® fUzhÃâÆ‹ Ãidthf

gh©o¢nr k¤âa¥ gšfiy¡fHf¤âš mt‹ bgaš jœ ïU¡if (Tamil
Chair) x‹W mik¡f¥gL« v‹W gh©o¢nr Kjyik¢r® âU.ehuhazrh
bj¤JŸsh®.
63) “td kuãaš ts ku¥ ñ¤fh” (Forest Genetic Resources Tree Park)
fhŠáòu« kht£l¤âYŸs t©lÿÆš mik¡f¥g£LŸsJ.
64) jHf murhdJ ïU r¡fu thfd« X£L« nghJ, thfd« X£Lgt® k‰W«
ã‹dhš mk®ªJ gaz« brŒgt® (Pillion Rider) M»a ïUtU« f£lhakhf
jiy¡ftr« mÂa nt©L« v‹w c¤juid 2018 MfÞL 24 m‹W
ãw¥ã¤jJ.
65) jHf Kjšt® „ãshÞo¡ khRghL ïšyhj jHf«‟ (Plastic Pollution Free
Tamilnadu) v‹w ãu¢rhu¤âid 2018 MfÞL 23 m‹W bjhl¤» it¤jh®.
nkY« ï¥ãu¢rhu¤â‰fhd ïy¢áidiaì« tiyjs¤ijì« bjhl¤»
it¤jh®. (ï¥ãu¢rhu¤â‰fhd ôJt®fŸ : eof®fŸ N®ah, fh®¤â, nt¡
k‰W« eoif n#hâfh M»nah® Mt®.)
66) „r®tnjr nahfh âd âUHhthdJ‟ (World Yoga Day Festival 2018) 2018
MfÞL 28 m‹W khkšyòu¤âš bfh©lhl¥g£lJ.
67) cy»‹ f¥bga v©bzŒ¡ f¥gyhd (Crude Oil Ship) M D Ãô

ilk©£ (M D New Diamond) Kjš Kiwahf br‹id JiwKf¤ij
tªjilªjJ.
68) „khzt®fS¡fhd jÄHf Kjyik¢rÆ‹ Ä‹ MSif ÇUjhdJ‟ (TN

Chief Minister‟s Award for Excellence in e-Governance for Students)
fšÿ khzt®fËilna ‹ MSif g‰¿a Ê¥òz®it
V‰gL¤Jtijì« ‹ MSifÆš bk‹bghUŸ ga‹ghLfËš
ò¤jh¡f¤âid nk«gL¤Jtijì« neh¡fkhf¡ bfh©LŸsJ.
10
2. njr«
1) mUzh¢ry¥ ãunrj« ïªâa msš „âwªj btËÆš ky« fÊ¤jiy‟
xÊ¤j 5-tJ khÃy« vD« bgUikia mil»wJ. nkY«, tl»H¡F
khÃy¤fËš á¡»K¡F mL¤j ïu©lhtJ khÃy« vD« Ãiyia
v£oìŸsJ. ïkh¢ry¥ ãunjr«, nfus« k‰W« Aahdh M»ait âwªj
btËÆš ky« fÊ¤jiy mÊ¤bjh¤j ãw khÃy§fshF«.
2) ãujk mik¢r® mYtyf¤â‹ tiyjskhd www.pmindia.gov.in-š

mÞ[h k‰W« kÂ¥ò bkhÊfŸ ïiz¡f¥g£LŸsd. ït‰Wl‹ nr®¤J
13 bkhÊfŸ ï›tiyjs¤âš cŸsd.
3) ôŒik f¤fh â£l« : f¤if¤ J¥òu‰fhd njáa¤ â£l mik¥ghdJ

(National Mission for Clean Ganga) f¤ifia¤ ôŒik¥ gL¤Jtj‰fhd
IªJ â£l¤fS¡F x¥òjš tH¤»ìŸsJ.
4) iyÆšyh ïa‰if trha¤ â£l« (Zero Budget Natural - Farming)

ïa‰if ntsh©ikia C¡F¡fî«, ïa‰if isbghU£fis
mâf¡fî«, trhÆfË‹ tUkhd¤ij¥ bgU¡fî« ïkh¢ry¥ ãunjr muR
ï¤â£l¤âid¢ brašgL¤âìŸsJ.
5) á¿jhÅa§fS¡fhd njáa M©lhf 2018-id k¤âa muR m¿¤JŸsJ.
6) kfhuhZou muR ifl¥g£nlhU¡fhf muR ntiythŒ¥ãš 1% ïl xJ¡ÑL

tH¤f¥gL« v‹W m¿¤JŸsJ.
7) VHhtJ uhZ£Ça rk¡»Uj knAh¤rt« - 2018, f®ehlfh‹ bg¤fqU

efu¤âš eilbg‰wJ.
8) njáa irg® F‰waš xU¤»iz¥ò ika« (Indian Cyber Crime

Coordination Centre - I4C) - cŸJiw mik¢rf¤jhš òJ âšÈÆš
mik¡f¥gl cŸsJ.
9) ãs¤nfh âUHh : jœehL - Mªâuh všiyÆš mikªJŸs òÈfh£ V

k‰W« Úy¥g£L gwitfŸ ruzhya¤âš ï›Hh bfh©lhl¥g£L
tU»wJ.
11
10) g£l« L« Hh : F#uh¤ khÃy« mfkjhgh¤âš rg®kâ M‰w¤fiuÆš

„r®tnjr¥ g£l« L« Hh‟ eilbg‰wJ.
11) F¥ig¤ âUHh : ïªâah‹ Kjš F¥ig¤ âUHhid „f¢uh

knAh¤r›‟ vD« bgaš r£OÞf‹ uhŒ¥ñ® khefuh£á Ãfœ¤âìŸsJ.
12) M« M«â f£áÆ‹ 20 r£l k‹w cW¥ãd®fŸ „ãw Mjha« jU« gjfis‟
»j¤jhš jFâ Ú¡f« brŒa¥g£LŸsd®.
13) ïªâa¤ jÅ¤Jt milahs Miza« (UIDAI) Mjh® jftšfis¥

ghJfh¥gj‰fhf ïu©lL¡F ghJfh¥ò Kiwia m¿Kf¥gL¤âìŸsJ.
É®¢Rtš milahs« (Virtual ID) k‰W« tu«ò¡F£g£l KYC v‹gd
mªju§f Éla§fis¥ ghJfh¡F« mªj ïu©lL¡F MF«.
14) njáa ïisP® Hh : Rth ntfhdªj‹ ãwªj âd¤ij K‹£L òJ

âšÈÆš 22tJ njáa ïisP® Hh bfh©lhl¥g£lJ.
15) ‹-áfbu£LfË‹ c‰g¤â k‰W« ‰gidia ÕAh® muR jil

brŒJŸsJ.
16) ngUªJ k‰W« bk£nuh uÆš ngh¡Ftu¤J¡fhd „bghJthd gaz

m£ilia‟ eh£onyna Kj‹Kiwahf blšÈ khef® tH¤»ìŸsJ.
17) Aahdh‹ ~gjhgh¤ kht£l¤âYŸs ghd¡ñ® »uh« âdK« fhiy 8

kÂ¡F eh£L¥ g©iz¡ nf£lã‹ j¤fŸ m‹whl thœ¡ifia¤
bjhl¤F« KobtL¤JŸsh®. ïªj¡ »uhk« ïªâahnyna ï¥gH¡f¤ij¡
fil¥ão¡F« ïu©lhtJ »uhkkhF«. bjY¤fhdh‹ fß« ef®
kht£l¤âYŸs „#«F©lh‟ »uhk« ïj‹ K‹ndhoahF«.
18) k¤âa muR nk‰F t¤f¤â‹ òâa mâfhu¥ñ®t ïy¢áidia

m¤fß¤JŸsJ. ïªj ïy¢áid mnrhf® Jizì« `ãÞth k¤fsh‟ vD«
th¡»a¤ijì« bfh©LŸsJ.
19) #š kh®¡ fhÞ â£l« : njáa Ú®tÊ¥ghij - 1 (Ašâah Kjš thuzhá

tiuÆyhd 1380 ».Û. ghij)-š thÂg¥ ngh¡Ftu¤ij¤ bjhl¤Ftnj
ïj‹ neh¡f«. f¤if eâÆš 1500 l‹ jh¤Fâw‹ bfh©l tifÆyhd
ngh¡Ftu¤nj ïj‹ k‰bwhU ïy¡fhF«.
20) òâa âthš r£l K‹ tiuî (Insolvency and Banckruptcy Code

Amendment, Bill - 2017 ehlhSk‹w¤â‹ ïU mitfË‹ x¥òjiyì«
bg‰wJ.
12
21) ãAh‹ njhÆÈUªJ nk‰F t¤f¤â‹ J®fhñ® tiuÆyhd 400 ».Û.

ïa‰if vthó FHhÆid mik¥gj‰F bfÆš ÃWtd«, ãujh‹ kªâ
c®#h f¤fh â£l¤â‹ x¥gªj« brŒJŸsJ.
22) uhŒÑdh ng¢Rth®¤ij : ïJ ïªâah‹ mašeh£L¡ bfhŸif¡fhd

bgUikF khehL MF«. _‹whtJ ciuahlš òJ âšÈÆš #dt 16,
2018 m‹W eilbg‰wJ.
23) blšÈ ãufld« : òJ âšÈÆš eilbg‰w 25-tJ Máah‹ kheh£oš rdt

26, 2018 m‹W ãufld« brŒa¥g£lJ. guÞgu x¤JiH¥ã‹ _y«
Òuthj¤ij mÊ¤bjhÊ¥gj‰fhd bghJthd mQFKiwia ï¥ãufld«
tÈíW¤J»wJ.
24) 26-tJ cyf¥ ò¤jf¤ âUHh òJ âšÈÆš eilbg‰wJ.
25) j®kh-j«kh fU¤ju¤F : rdt 12, 2018 m‹W ÕAh‹ ehsªjh gšfiy¡
fHf¤âš ïj‹ 4-tJ khehL eilbg‰wJ.
26) njáa FL«g k‰W« Mnuh¡»a« rh®ªj MŒt¿¡if (NFHS-4)‹ go blšÈ

ïªâah‹ bršt¢ brÊ¥ghd efukhfî«, rkz rka¤âd® bršt¢
brÊ¥ghd r_f¤âduhfî« m¿a¥ gL»‹wd®.
27) njáa kU¤Jt Miza¤â‰fhd r£lK‹ tiuî, 2017 k¡fsitÆš

m¿Kf¥gL¤j¥g£lJ.
28) FoauR âd mÂ tF¥ãš áwªj x¥gid¡ f©fh£á¡fhd ÉUJ (Best

Tableau) kAhuhZouh khÃy¤â‰F tH¤f¥g£lJ.
29) bjy¤fhdhš nfhah gH¤FoÆduhš bfh©lhl¥gL« nklhu‹ r«k¡fh-

ru¡fh (m) rus«kh #jhuh ï›th©o‹ njáa Hhthf
m¤f¡f¥g£LŸsJ.
30) Mgnuõ‹ oÍ£lš ngh®£ : fš¡fhd m¿îiu tH¤F« ika mik¥ò

(CABE) oÍ£lš ka¥gL¤j¥g£l tF¥giwfis cUth¡f Ô®khd«
Ãiwnt‰¿ìŸsJ.
31) ïªâah‹ Kjš brŒâ¤ jhshd „bg¤fhš bfr£‟ bjhl¤f¥g£L 238

M©LfŸ Ãiwî‰WŸsJ.
32) 12tJ cyfsha fiyfŸ k‰W« fiyP®fS¡fhd Hh òtndZtš

eilbg‰wJ.
13
33) ngoR« ngbk©£ t§» (Paytm Payments Bank) ï©lÞ ï‹£ (Indus
Ind) t¤»ìl‹ T£L¢ nr®»wJ.
34) iya‹Þ Ínah ï‹~nghfh« Èbl£ brhªjkhf „Jio Coin‟ vD«

»¥nlhfu‹áia¤ bjhl¤fîŸsJ.
35) nfhnufh‹ ì¤j¤â‹ 200tJ M©L Ãidî Hh kAhuhZouhš

bfh©lhl¥g£lJ.
36) jD ah¤uh : ïJ cy»‹ âwªjbtË âiu¥gl Hh¡fËš f¥ bga

HthF«. ïJ xorhš eilbg‰wJ.
37) ãAh® k‰W« #h®¡f©£ khÃy¤fËš tl¡F nfhaš Ú®¤nj¡f¤ â£l«

bjhl§f¥g£lJ.
38) M‰wš 4.0 (ENERGY 4.0) : VHhtJ ïªâa M‰wš khehL (IEC) ã¥utÇ 1, 2
M»a njâfËš òJâšÈÆš eilbg‰wJ. ï«khehL M‰wš, Ãy¡f, òâa
& òJ¥ã¡f¤j¡f M‰wš, bg£nuhÈa« & ïa‰if vthì, btËìwî¤Jiw
ngh‹w mik¢rf¤fŸ k‰W« mQr¡â M‰wš Jiw ngh‹witfË‹ T£L
Ka‰áahš eilbg‰wJ. ïj‹ fU¤JU : “M‰wš 4.0 - 2030-I neh¡»a
M‰wš kh‰w«” (Energy 4.0 - Energy Transition towards 2030)
39) fyh nksh : r®tnjr fyh nksh âUÉHh Kj‹Kiwahf òJâšÈÆš

eilbg‰wJ. ïJ „yÈ¤ fyh mfhl‟ k‰W« „ïªâuh fhªâ njáa fiy
ika«‟ M»at‰¿‹ T£L Ka‰áÆdhš el¤j¥ bg‰wJ.
40) fyh nfhlh fiy¤ âUÉHh : g‹Kf¡ fiy¤ âUHhthd ïJ

K«igÆYŸs fyh nfhlhš eilbg‰wJ. ïj‹ fU¤JU : “Úo¤j,
R‰W¢NHY¡F cfªjjhd „Ahuh nfhlh‟”
41) f®ehlf khÃy¤J¡fhd jÅ¡bfho : f®ehlf muR mik¤j x‹gJ eg®fŸ

ml§»a FG, m«khÃy¤â‰bf‹w jÅ¡bfhoÆid toîik¤J¡ bfhŸs
gªJiu brŒjJ. ïJnt, #«K-fhZÛU¡F¥ ã‹ jÅ khÃy¡ bfhoia
bgw¥nghF« ïu©lhtJ khÃykhF«.
42) ïuÆšnt mik¢rf« MdJ kfhuhZouhÇ‹ kuh¤thlhš cŸs yh¤ô®

kht£l¤âš òâa ïuÆš bg£o¤bjhÊ‰rhiyia (ICF) mik¡fÉU¡»wJ.
43) K«igÆ‹ r¤ugâ áthÍ kfhuh#h r®tnjr khd Ãiya« jh‹ cy»nyna
Äfî« RWRW¥ghf brašgL« x‰iw-XLjs Ékhd ÃiyakhF«. ïJ
24 kÂ neu¤âš 980 Çkhd¤fis¡ ifahŸ»wJ.
14
44) òÇaik¥ã‰fhd r®tnjr áw¥ò ÇUJ : 2018-« M©L¡fhd ï›Uâid

xorh khÃy« bg‰wJ. Ãfœ neu mo¥gilÆš fk c‰g¤â, mD¥òif
k‰W« rªij kâ¥ò ngh‹wt‰iw ïiza¤ jftš bjhÊšE£g KiwÆš
(i3MS) bt‰¿fukhf¢ brŒjjhš xorh khÃy« ï›Uâid¥ bg‰wJ.
ï›UjhdJ bjY¤fhdhÇ‹ iAjuhgh¤âš eilbg‰w
òaik¥ã‰fhd r®tnjr k‹w¡ TLifÆ‹ (Geospatiation World Forum)
nghJ tH§f¥g£lJ.
45) m¿Çaš k‰W« R‰W¢NHÈaš ika« (CSE) cyf msÇš áwªj NHš
bfhŸif¡fhd áªjid¢ rhtofË‹ ju tirÆš 16-tJ ïl¤âidí«
ïªâa msÇš KjÈl¤âidí« bg‰wJ.
46) ïisP® âUÉHh : òJ âšÈÆš cŸs br‹£uš ñ¤fhš VHhtJ

ïisP® âUÉHh 2018 ã¥utÇ 27 m‹W eilbg‰wJ. ïj‹ fU¤JU :
“m‹ò thH£L«” (Let Love Live)
47) 15-tJ nthnlh~ngh‹ xonah‹ nkil¡fiyfS¡fhd âUHh (Vodafone

Odeon Theatre Festival) bfhšf¤jhš eilbg‰wJ.
48) ïªâa kU¤Jt MuhŒ¢á ÃWtd« (ICMR) k‰W« mbk¡f kUªâaš

ÃWtdkhd „Pfizer‟ M»ait òJâšÈÆš „E©ÂÆ® vâ®¥ò jL¥ò¡fhd
ika«‟ (Centre for Combat Antimicrobial Resistance)
mik¥gj‰fhd òªJz®î x¥gªj¤âš ifbaG¤â£LŸsd.
49) Vfiyth gŸËfŸ : 2022-« M©L¡FŸ g£oaÈd¤jt®fŸ k‰W«

gH§FoÆdU¡fhf enthjah gŸËfis¥ ngh‹nw Vfiyth gŸËfS«
bjhl§f¥gl ïU¡»‹wd. ï¤â£l« k¤âa g£b#£oš
m¿É¡f¥g£ljhF«.
50) njáa _¤»š ïa¡f« (National Bamboo Mission) : ïj‹go, _¤»š

c‰g¤â nk«gh£L¡fhf %. 1290 nfho xJ¡f¥gL«. 14-« Ãâ¡FG
Ã®zÆ¤j fhy¤â‹ vŠáa gFâÆš (2018-19 k‰W« 2019-20) ï¤â£l«
eilKiw¥gL¤j¥gl cŸsJ.
51) »rh‹ fl‹ m£il (Kisan Credit Card) : Ûdt®fŸ, fhšeil

ts®¥ngh® k‰W« ghš c‰g¤â brŒnth® ngh‹wt®fŸ vËikahf¡ fl‹
bgWtj‰F ï¤â£l« cjî»wJ.
52) Étrha« 2022 : „ntsh© k‰W« ÇtrhÆfŸ ešthœî mik¢rf«‟

MdJ òJâšÈÆš cŸs njáa ntsh© m¿aš ika¤âš “Étrha«
15
2022 - ÇtrhÆfË‹ tUkhd¤ij ïu£o¥gh¡Fjš” vD« fU¤ju¤»id

el¤âaJ.
53) 32-tJ Nu{F©£ r®tnjr ifid¥ bghU£fŸ nksh Aahdh

khÃy¤â‹ ~gjhgh¤âš eilbg‰wJ. »®»Þjh‹ ehL ïªj nkshit
ïizªJ el¤âaJ. c¤âu¥ ãunjr¤â‹ ifid¥ bghU£fŸ ïâš
ika¥gL¤j¥g£ld.
54) SecurityCheckKiya : TFŸ ÃWtd« MdJ ïiza¥ ghJfh¥ò k‰W«

mJ g‰¿a Ê¥òz®it V‰gL¤j SecurityCheckKiya vD« ãu¢rhu¤ij¤
bjhl¤»ìŸsJ.
55) ïu©lh« Ãiy¤ â£l« (Secondment Programme) : ï¤â£l¤â‰fhd

òÇªJz®î x¥gªj« ïªâah-MÞânuÈah ïilna brŒJbfhŸs¥g£lJ.
ïj‰F k¤âa mik¢ruit x¥òjš m¿¤JŸsJ.
56) A«r~g® mâÇiuî ïuÆš (Humsafar Express Train) : ikNU -

cjŒ¥ñ® ïilÆyhd ïªj ïuÆiy¥ ãujk mik¢r® âU. enuªâu nkho
mt®fŸ ikNU ïuÆš Ãiya¤âÈUªJ bjhl¤» it¤jh®.
57) oÍ£lš FoíÆik k‰W« ghJfh¥ò (Digital Citizenship and Safety) :

ïisa jiyKiwÆdÇl«, ïiza¤ij¥ ghJfh¥ghd jskhf¡
ifahStj‰fhd Ê¥òz®it V‰gL¤Jtj‰fhf TFŸ ÃWtdK«
NCERT-« cl‹go¡if brŒJ bfh©LŸsd.
58) nuhbl‹£uh‹ ñ¤fh (Rhodendron Park) : 1.15 bA¡nl® gu¥gsî

bfh©l ï¥ó§fh, mUzh¢ry¥ ãunjr¤â‹ jth¤ kht£l¤âš
cUth¡f¥gLtj‰fhf mo¡fš eh£l¥g£lJ.
59) ãujk mik¢r® enuªâu nkho mt®fŸ “òJ ïªâahî¡fhd X£l«” (Run
for New India) vD« fU¤JU bfh©l khu¤jh‹ gªja¤ij F#uh¤â‹
Nu¤ efš bjhl¤» it¤jh®.
60) 88tJ kAhkÞjãnõhfh : ïJ f®ehlfhÇ‹ Ahr‹ kht£l¤âYŸs

rutzbgynfhyhš 12 tUl§fS¡F xUKiw bfh©lhl¥gL»wJ.
FoauR¤ jiyt® uh«eh¤ nfhÉª¤ mt®fŸ ï›Hhid bjhl¤»
it¤J, ghFgÈ áiyÆid¤ âwªJ it¤jh®. ï›Hh MdJ
nfhkÔÞtuU¡fhf¡ bfh©lhl¥gL»‹wJ.
16
61) 2018 njáa thiH¥gH¤ âUÉHh (National Banana Festival) :

nfushÇ‹ âUtdªjòu¤âYŸs fÈóš eilbg‰wJ. 2017-š ï›Hh
kJiuÆš eilbg‰wJ.
62) #d¤Çah (Janadriyah) : rîâ mnuãah‹ njáa ghu«ga Hh ah¤âš

cŸs #d¤ah »uhk¤âš, ïªâa btËìwî¤Jiw mik¢r® RZkh Rtuh{
mt®fshš bjhl¤» it¡f¥g£lJ. ïâš ïªâah Kj‹ik ÉUªâduhf¡
fyªJ bfh©lJ.
63) 2018 nk¡do¡ kfhuhZouh (Magnetic Maharashtra) : ïJ

kfhuhZouhÉ‹ KjyhtJ cyf Kjä£lhs®fŸ khehL MF«. ïjid
ãujk mik¢r® mt®fŸ bjhl¤» it¤jh®fŸ.
64) nfhth khÃy¤â‹ flnyhu¥ gFâfËš iuthd kU¤Jt¢ nrit

»il¡f¥ bgWtij cWâ¥gL¤j „ïUr¡fu thfd kU¤Jt C®â¢ nrit‟
(Motor Cycle Ambulance Service) bjhl¤f¥g£LŸsJ.
65) A]dh® Ah¤ (Hunaar Haat) : áWgh‹ikÆd® ãit¢ nr®ªj ifid¡

fiyP®fŸ j¤fŸ bghU£fis¡ fh£á¥gL¤jî« ‰gid brŒaî« cjî«
tifÆš A]dh® Ah¤ (Hunaar Haat) MdJ òJâšÈÆš
bjhl¤f¥g£LŸsJ. ïj‹ fU¤JU : “f©Âa¤Jl‹ Toa K‹nd‰w«”
(Development with Dignity)
66) Õfh® murhdJ ášyiwahf áfbu£ ‰gid brŒtjid¤ jil

brŒJŸsJ.
67) jÞj¡ ãu¢rhu« (Dastak Campaign) : ïªj¥ ãu¢rhu« MdJ #¥ghÅa

_is¡fhŒ¢riy K‰¿Y« xÊ¥gj‰fhf c¤âu¥ãunjr« murhš
bjhl¤f¥g£LŸsJ.
68) 2018 ã¥utÇ 11 (njáa ídhÅ âd«) m‹W ìdh kU¤Jt« g‰¿a
r®tnjr fU¤ju§F òJâšÈÆš eilbg‰wJ.
69) JghÆš eilbg‰w MwhtJ cyf murh¤f khehL (6th World

Government Summit) - 2018š ïªâah‹ „Mjh®‟ (Aadhar) k‰W«
„ckh¤¡‟ (Umang App) miyngá¢ braÈfŸ UJfis bt‹WŸsd.
„ckh¤¡‟ braÈ áwªj miyngá muR¢ nrit¡fhd ÉUâidí« (Best m-
Government Service Award) „Mjh®‟ braÈ ts®ªJ tU«
bjhÊšE£g¤âš áwªJ s¤F« muR¡fhd Uâidì« (Best
Government Emerging Technologies Award) bg‰WŸsJ.
17
70) áwªj it¡nfhš nkyh©ik (Super Straw Management) : beš

mWtilÆ‹nghJ f£lhakhf mWtil ïaªâu¤fis¥ ga‹gL¤â, vŠáa
it¡nfhiy v¥gij¤ jL¤J áwªj KiwÆš it¡nfhiy nkyh©ik
brŒì« â£l¤âid gŠrh¥ muR brašgL¤âìŸsJ.
71) LPG gŠrha¤J : ïJ âut Ãiy bg£nuhÈa vÇthí (LPG)

ga‹gL¤Jgt®fË‹ mDgt¤fis¥ g»®ªJ bfhŸsî«, fyªJiuahlî«
V‰gL¤j¥g£l xU bghJ¤jskhF«.
72) F#uh¤âYŸs fhªjh® v©bzŒ taÈš (Gandhar Oil Field) fÇaÄy

thíÉid (CO2) c£brY¤J« bjhÊšE£g¤âid¢ brašgL¤j X.v‹.Í.á.
(ONGC) ÃWtd« â£l£LŸsJ. ïJ brašgL¤j¥g£lhš MáahÉnyna
Äf¥bgÇa fÇaÄy thí c£brY¤J¤ â£lkhf mikí«.
73) K«igÆYŸs #tA®yhš neU JiwKf¤âš eh‹fhtJ ru¡F¥ bg£lf

Kida¤âid ãujk® enuªâunkho bjhl§» it¤jh®.
74) Æ¢r®£ ãuh‹r‹ jiyikÆyhd Ç®Í‹ FGk« K«ig k‰W« ònd

ïilÆyhd iA¥g®ÿ¥ (Hyper Loop) ngh¡Ftu¤J mik¥ãid
cUth¡»l kfhuhZouh muRl‹ x¥gªj« brŒJŸsJ.
75) nkil¡ fiyfS¡fhd xÈ«ã¡Þ (Theatre Olympics) : Jiz¡

FoauR¤ jiyt® bt¤ifah ehìL mt®fŸ 8-tJ nkil¡ fiyfS¡fhd
xÈ«ã¡Þ Ãfœ¢áÆid òJ âšÈÆš bjhl¤» it¤jh®. ïj‹ fU¤JU :
“Flag of Friendship”
76) tlh‹ nfh #ndh â£l« (Watan Ko Jano Programme) : ïisP®

gkh‰W¤ â£lkhd ïj‹ œ #«K fhZÛÆ‹ 200 ïisP®fŸ ãujk®
enuªâu nkho mt®fisì« cŸJiw mik¢r® uh{eh¤ á¤ mt®fisì« òJ
âšÈÆš rªâ¤J¡ fyªJiuahod®.
77) jL¥óá m£il (Vaccination Card) : nfus muá‹ òâa Mnuh¡»a¡

bfhŸifÆ‹go, gŸËÆš FHªijfis¢ nr®¥gj‰F jL¥ñá m£il
f£lhakh»wJ.
78) gH§FoÆd® Jiz¤ â£l« (Tribal Sub-Plan): bghJ¡ fz¡F¡

FGdhš mË¡f¥gL« bfhŸif ßâÆyhd ga‹fis cWâ brŒa
ï¤â£l« ga‹gL»wJ.
79) áy MÆu« k¡fshš k£Lnk ngr¥g£L tU« 42 ïªâa bkhÊfŸ mÊ‹

Ë«ãš ïU¥gjhf íbdÞnfhÇ‹ m¿¡if bjÇÉ¡»wJ.
18
80) áš¡ahuh tisî - g®nfh£ Ru§f¥ghij (Silkyara Bend-Barkot Tunnel) :

4.531 ».Û Ús« bfh©l ïU tÊ - ïU âir¢ rhiyahd ïJ njáa
beLŠrhiy - 134š mik¡f¥gl cŸsJ. rh®jh« kAhkh®¡ gÇnah#dh
â£l¤â‹ (Chardham Mahamarg Pari Yojana) œ c¤jufh‹£
khÃy¤âš ïJ mik¡f¥gl ïU¡»‹wJ.
81) „f¤nfh¤Æ Þt¢ ãuá¤â bg‰w ïl¤fS¡fhd¤ â£l«‟ (Gangotri

Swachh Iconic Place Project) k‰W« „Þt#š‟ (Swajal) M»ait
c¤jufh©o‹ c¤jufhá kht£l¤âš Kj‹Kiwahf¡
eilKiw¥gL¤j¥g£LŸsd. FoÚ® tH¤fš â£l¤fŸ MF«. ïjid¥
ã‹g‰W« ïu©lhtJ khÃy« ïuh#Þjh‹ MF«.
82) tl»H¡F khÃy¤fËnyna Kj‹Kiwahf nrhu¤âš trha¤â‰fhd

ïªâah‹ KjyhtJ ãuhªâa ika« (India‟s First Regional Centre for
Agriculture) kh®¢ 2018-š bjhl¤f¥gl cŸsJ. ïJ ïÞnuYldhd T£L
Ka‰áÆš ïizªJ cUth¡f¥gl cŸsJ.
83) xorh k‰W« r£oÞf® khÃy§fS¡»ilna kfheâ eâÚ® Étfhu¤

Ô®¥gha¤âid cUth¡Ftj‰F k¤âa mik¢ruit mDkâ mË¤JŸsJ.
84) 44tJ f#]uhnAh eld¤ âUÉHh, íbdÞnfh cyf¥ òuhjhd ïlkhd

„f#]uhnAh nfhš‟ tshf¤âš eilbg‰wJ. ï¡nfhš k¤âa¥
ãunjr¤â‹ r¤jh®ñ® kht£l¤âš mikªJŸsJ.
85) ghy Mjh® (Bal Aadhaar) : Úy Ãw« bfh©l FHªijfS¡fhd Mjh®

m£ilahdJ IªJ taJ¡F c£g£lt®fS¡F tH§f¥gL»wJ. ïJ 2018
ã¥ut 26 m‹W bjhl¤» it¡f¥g£lJ.
86) Mo knAh¤rt« (Aadi Mahotsava) : ïJ mÞ[h« khÃy«

FtAh¤âÆš eilbgW« gH¤Fo k¡fË‹ âUÉHh MF«.
87) JiwKf¤fŸ, fl‰fiufŸ, Ú®tÊ¢ rhiyfS¡fhd njáa¤ bjhÊšE£g

ika« (National Technology Centre for Ports, Waterways and
Coasts) br‹idÆš cŸs ïªâa¤ bjhÊšE£g¡ fHf¤âš (IIT Chennai)
ÃWt¥gl cŸsJ. rhf® khyh â£l¤â‹ œ ï«ika« mik¡f¥gL»wJ.
88) kj®fis¡ fl¤Jjš (jL¥ò, ghJfh¥ò k‰W« kWthœî mË¤jš) r£l

K‹ tiuî, 2018¡F k¤âa mik¢ruit jdJ x¥òjiy tH¤»ìŸsJ.
19
89) mkuhtâÆš „mikâÆid¤ âU«g¥ bgWjY¡fhd r®tnjr ika¤â‰F‟

(Universal Peace Retreat Center) Mªâu Kjšt® rªâughò ehìL
mt®fŸ mo¡fš eh£odh®.
90) fh¥ gŠrha¤JfŸ : c¢r Úâk‹w« 2018 ã¥ut 21 m‹W tH¤»a

Ô®¥ã‹go, rhâ kW¥ò¤ âUkz« brŒJ bfh©l taJ¡F tªj M©fŸ-
bg©fŸ ÛJ „fh¥ gŠrha¤JfŸ‟ (Khap Panchayats) jh¡Fjš el¤JtJ
r£lÉnuhjkhdJ MF«.
91) k¤âa muR MdJ 2018-« M©oid „áWjhÅa¤fS¡fhd njáa

M©lhf‟ (National Year of Millets) m¿¤JŸsJ.
92) á¥nfh ïa¡f¤â‹ (Chipko Movement) 45tJ M©L ÉHhÉid Ãidî

TW« tifÆš TFŸ ÃWtd« jdJ tiyKf¥ãš 2018 kh®¢ 25 m‹W ^LŸ
(Doodle) tH¤»¢ áw¥ã¤JŸsJ.
93) fhZÛ‹ $efš MáahÉnyna Äf¥bgÇa JÈ¥ ky®¤ njh£l« (Tulip

Garden) âwªJ it¡f¥g£lJ.
94) f®ehlfh‹ bgšfh« efYŸs bgyfhÇÆš (Belagavi) ïªâahÉnyna

fî« caukhd njáa¡ bfho gw¡fl¥g£LŸsJ. ïj‹ cau« 110 Û£l®
MF«.
95) c¤âu¥ ãunjr¤âYŸs uhg®£Þ fŠ¢ (RobertSganj) ïuÆš Ãiya«,

nrh‹g¤uh ïuÆš Ãiya« (Sonbhadra Railway Station) v‹W bga®
kh‰w« brŒa¥g£LŸsJ.
96) ïu©L mL¡F »uhk cŸsh£á mik¥ò : mUzh¢ry ãunjr khÃy

r£lk‹w« ïu©L mL¡FfŸ bfh©l »uhk cŸsh£á mik¥ãid (two
tier panchayat Raj) cUth¡Ftj‰fhd r£l¤âU¤j K‹tiuid
(Amendment Bill) Ãiwnt‰¿aJ. muáayik¥ò¢ r£l¤â‹ gFâ - IX
k‰W« 243 Kjš 243-0 tiuÆyhd ÉâfS« 73tJ muáayik¥ò¢ r£l¤
âU¤jK« »uhk cŸsh£á mik¥òfŸ g‰¿aJ MF«.
97) Mªâu¥ãunjr¤â‹ F©^š cŸs ãuh¤»òu« ïuÆš Ãiya« MdJ

(Phirangipuram Railway Station) KGtJ« bg©fshš Ã®t»¡f¥gL« (All
- Women Railway Station) _‹whtJ ïuÆš Ãiya« v‹D« áw¥ãid¥
bgW»wJ. K«igÆ‹ kJ¤fh (Matunga) ïuÆš Ãiya« k‰W«
b#Œ¥ñÆ‹ fhªâ ef® ïuÆš Ãiya« M»ait KGtJ« bg©fshš
Ã®t»¡f¥gL« ïªâah‹ Kjš ïu©L ïuÆš Ãiya¤fshF«.
20
98) gÆthuh k‰W« jythuh (Parivara & Talawara) v‹w f®ehlfhÇš cŸs
ïu©L ãÇÉdiu m£ltiz¥ gH§FoÆduhf (ST) k¤âa muR
m¤f¤JŸsJ.
99) gyh¥gH¤âid, jdJ khÃy¡fÅahf (Official State Fruit) nfus muR

m¿¤JŸsJ.
100) be»Ê¥ ó§fh (Plastic Park) : #h®¡f©£ khÃy muR ânahf® (Deogarh)
kht£l¤âš be»Ê¥ ñ¤fhid mik¡f¤ â£l£LŸsJ.
101) nfus khÃy¤âYŸs bfhšy« kht£l« (Kollam) MdJ mid¤J tifahd

czî tiffisì« czî¥ ghJfh¥ò k‰W« ju Ã®za r£l¤âDila
(FSSA) f©fhÂ¥ã‹ œ bfh©L tªJŸsJ.
102) kfhuhZou khÃy muR MdJ ãshÞo¡ cgnahf¤ij KGtJkhf¤ jil

brŒJŸsJ.
103) Mnuh¡»a f®ehlfh (Arogya Karnataka) : ïJ Kj‹ik, ïu©lh« Ãiy

k‰W« _‹wh« Ãiy kU¤Jt á»¢iria cWâ brŒì« khÃy muá‹
Rfhjhu ešthœî¤ â£lkhF«. ï¤â£lkhdJ tWik¡ nfh£L¡F œ thG«
k¡fS¡F« (BPL) tWik¡ nfh£L¡F nkš thG« k¡fS¡F« (APL)
ga‹gL« tifÆš â£ll¥g£LŸsJ.
104) ieò‹a uj« (Naipunya Ratham) : `ieò‹a uj«‟ mšyJ r¡fu¤fË‹ nkš
cyf« (World on Wheels) vD« â£l«, bjhÊš E£g« k‰W« ò¤jh¡f«
(Innovation) g‰¿a òjiy khÃy¤â‹ _iy KL¡FfS¡bfšyh«
bfh©L nr®¥gj‰fhf Mªâu¥ ãunjr murhš bjhl¤f¥g£ljhF«.
105) r¡â Þjyh (Shakti Sthala) : cy»‹ Äf¥bgÆa NÆa xË Ä‹ c‰g¤â¥

ó§fhthd (Solar Park) ïJ, f®ehlfhÇ‹ J«T® kht£l¤âš
mik¡f¥g£LŸsJ. 2,000 bkfhth£LfŸ bkh¤j¤âw‹ bfh©l
ï¤â£l¤â‹ Kjš f£lkhdJ 2018 kh®¢ 2 m‹W bjhl¤» it¡f¥g£lJ.
106) Ïªjh‹ ca®¤j¥g£l rhiy (Hindon Elevated Road) : ïªâahÉnyna

fî« Úskhd ca®¤j¥g£l rhiyahd ïJ fháahgh¤ijì« blšÈiaì«
(Ghaziabad - Delhi) ïiz¡»wJ. 10.3 »nyh Û£l® Ús« bfh©l ï¢rhiy
c¤ju¥ ãunjr¤â‹ fháahgh¤âš bjhl¤» it¡f¥g£lJ.
107) I-bk£nuhÞ (I-Metros) : Indian Metros vD« ï¤â£l« ïªâahÉYŸs

mid¤J bk£nuh uÆš ÃWtd¤fisì« xU¤»iz¤J, mt‰¿‹
21
brašKiwfŸ k‰W« mDgt¤fis xUtU¡bfhUt® g»®ªJ bfhŸtj‹

_y« j¤fË‹ brašâwš Ãòz¤Jt¤ij mila tÊtif brŒ»wJ.
108) 12 taJ¡F£g£l bg© FHªijfis¥ ghÈaš tšYwî brŒì«

F‰w¤J¡F kuz j©lid tH¤f« r£l K‹ tiuid mkšgL¤J«
ïu©lhtJ khÃykhf ïuh#Þjh‹ cUbtL¤JŸsJ. F‰waš r£l¤fŸ
(ïuh#Þjh‹ r£l âU¤j«) r£l K‹ tiuî, 2018 MdJ ïªâa j©lid¢
r£l«, 1860-š (Indian Penal Code) 376-AA k‰W« 376-DD v‹D«
ïu©L ãîfis¢ nr®¤JŸsJ. ï›tifahd bg© FHªijfË‹ Ûjhd
ghÈaš tšYwî¡F kuz j©lid mË¡F« r£l¤âid Kj‹ Kiwahf
k¤âa¥ ãunjr khÃy« 2017M« M©L or«g® khj« mkšgL¤âaJ.
109) k¤âa¥ ãunjr khÃy muR, muR CÊa®fS¡fhd XŒî bgW« taâid 60-
ÈUªJ 62 tajhf ca®¤âìŸsJ.
110) gÂ¡bfhil (âU¤j) r£lK‹ tiuî, (Payment of Gratunity

Amendment) Bill, 2018) : ïªj r£lK‹ tiuthdJ 1972-« M©L
gÂ¡bfhil¢ r£l¤â‹ go gÂahs®fS¡F, mt®fË‹ XŒî¡F¥ ãªija
r_f ghJfh¥ò (Social Security) mË¡fî«, bg© gÂahs®fË‹ ngW fhy
ÉL¥ig 12 thu§fËÈUªJ 26 thu§fshf ca®¤â tH§fî« tÊ tif
brŒ»wJ.
111) eghfnyg® âUÉHh (Nabakalebar Festival) : ï¤âUÉHhthdJ xorh

khÃy« ñÆYŸs (Puri) b#fªehj® Mya¤âš eilbgW»wJ.
ï›Hhid Ãidî TW« tifÆš %ghŒ 1000 k‰W« %ghŒ 10
kâ¥ãyhd ehza§fis¡ FoauR¤ jiyt® btËÆ£lh®.
112) khj›ñ® nksh (Madhavpur Mela) : k¤âa¡ fyh¢rhu mik¢rfkhdJ

(Ministry of Culture) Kj‹ Kiwahf khj›ñ® nkshid F#uh¤â‹
ngh®gªj® kht£l¤âš el¤âaJ.
113) „ïªâahÇš gÆšnth« â£l«‟ (Study in India Programme) : kÅj

ts nk«gh£L mik¢rfkhdJ (Ministry of Human Resources
Develoment) mašeh£L khzt®fŸ ïªâahš ca®fš gÆštij
C¡F¥gj‰fhf „ïªâahš gÆšnth«‟ â£l¤ij¢ brašgL¤j x¥òjš
mË¤JŸsJ.
114) „ïªâahit m¿nth«‟ â£l« (Know India Programme) : k¤âa

btËíwî¤Jiw mik¢rf¤âDila (Ministry of External Affairs)
Ka‰áÆ‹ _y« bfh©L tu¥g£l ï¤â£lkhdJ 18ÈUªJ 30
22
taJ¡F£g£l ïªâa t«rhtËÆd® (Persons of Indian Origin)

ïªâahit¥ g‰¿ m¿ªJ bfhŸs cjî»wJ.
115) fUiz¡ bfhiy (Passive Euthanasia) : c¢r Úâk‹w« 2018 kh®¢ 9

m‹W, jh‹ tH¤»a Ò®¥ã‹go fUiz¡ bfhiy brŒa mDkâ mË¡»wJ.
nkY«, muáayik¥ò¢ r£l¤â‹ â 21-‹ go „f©Âa¤Jl‹ ïw¡F«
cikia‟ (Right to die with dignity) mo¥gil cikfËš x‹whf¡ fUj
Koì« vd¤ Ò®¥ò tH¤»ìŸsJ.
116) gŠrh¥ muR, gf¤á¤ åukuz« milªj kh®¢ 23« ehis x›bthU M©L«,
„ïisP®fS¡F mâfhukË¤jš âdkhf¡‟ (Youth Empowerment
Day) bfh©lhl Koî brŒJŸsJ.
117) eWkz¥ bghUŸ ñ¤fh (Spice Park) : k¤âa muR kŠrS¡fhd eWkz¥
bghUŸ ñ¤fhid bjY¤fhdhÇ‹ Ãrhkhgh¤âš (Nizamabad)
bjhl¤»ìŸsJ. ïªâahš kŠrŸ c‰g¤âÆš bjY¤fhdh K‹iy
t»¥gnj ï¥ñ¤fh ï¤F bjhl¤f¥g£lj‰fhd fhuzkhF«.
118) nyhrh® âUÉHh (Losar Festival) : ï›Hh ò¤j rka¤âdU¡fhd

ò¤jh©lhf¡ fUj¥gL»wJ. mUzh¢ry¥ ãunjr¤â‹ ïlhefš thG«
ò¤j rka¤âd® 2018 kh®¢ 5 m‹W ïªj nyhrh® âUHh‹ btŸË
ÉHhÉid¡ (Silver Jubilee) bfh©lhod®.
119) kj« khW« cÇikahdJ mo¥gil cÇikahF« (Right to Convert is

a Fundamental Right) : c¢r Úâk‹wkhdJ Ahâah tH¡»š (Case of
Hadiya) 2018 kh®¢ 8 m‹W tH¤»a Ò®¥ã‹ go „kj« khW« cÆikahdJ‟
(Right to convert) mo¥gil cÆikfSŸ x‹whF«. muáayik¥ò¢
r£l¤â‹ 25 Kjš 28 tiuÆyhd âfŸ rka Rjªâu¤J¡fhd cikfis¥
g‰¿ (Right to Freedom of Religion) t¡»‹wd.
120) Í.vÞ.o ï-tÊ uÓJ (GST e-way Bill) : ïªj ï-tÊ uÓjhdJ 50,000
%ghŒ¡F mâfkhf khÃy¤fS¡»ilÆš (Interstate transportation)
eilbgW« mid¤J tifÆyhd ru¡F¥ ngh¡Ftu¤â‰F« (rhiy tÊ,
ïuÆšnt, th‹tÊ, k‰W« Ú®tÊ) mtáakh»wJ. ïªj eilKiwahdJ
2018 V¥uš 1 m‹W Kjš eilKiw¡F tU»‹wJ. khÃy¤fS¡FŸnsna
(inter state) eilbgW« ru¡F¥ ngh¡Ftu¤â‰fhd ï-tÊ uÓjhdJ 2018
V¥uš 15 m‹W Kjš eilKiw¡F tU»‹wJ. [khÃy¤â‰FŸnsahd ï-
tÊ uÑJ KiwÆid eilKiw¥gL¤âa Kjš khÃy« f®ehlfkhF«. 2017
br¥l«gš, f®ehlfh ï¤â£l¤âid mkšgL¤âaJ].
23
121) xorh khÃy¤âš ngr¥g£L tU« thšÛ» (Walmiki) k‰W« kšAh®

(Malhar) v‹D« mÊ‹ Ë«ãYŸs ïU bkhÊfis Ijuhgh¤ gšfiy¡
fHfkhdJ (University of Hyderabad) f©l¿ªJŸsJ.
122) Õfh® murhdJ muR¤ nj®îfis vGJtâš bg©fS¡fhd f£lz¤ij¡

Fiw¤JŸsJ. Kjš Ãiy¤ nj®îfis (Preliminary) vGJtj‰fhz
f£lz« %ghŒ 600-ÈUªJ %ghŒ 160 Mfî«, Kj‹ik¤ nj®îfis
(Mains) vGJtj‰fhd f£lz« %ghŒ 750-ÈUªJ %ghŒ 200 Mfî«
Fiw¤JŸsJ.
123) JLL mik¥ãdhš btËÆl¥g£LŸs áwªj efu§fS¡fhd r®tnjr

F¿p£oš (Global city Momentum Index-2018) bjY¤fhdh‹
Ijuhgh¤ efu« (Hyderabad) Kjš ïl¤ij¥ ão¤JŸsJ. ï¥g£oaÈš
br‹id 14-« ïl¤âš cŸsJ.
124) á¡»« khÃy murhdJ ïa‰if trha« brŒì« (Organic Farming)

trhÆfS¡F XŒðâakhf (Pension) 1000 %ghŒ tH¤f Koî brŒJŸsJ.
125) ïªâahÇ‹ áwªj Cuh£á (Best Panchayat of India): nk‰F t¤f

khÃy¤âš cŸs âf«g®ó® Cuh£áahdJ ïªâah‹ f¢ áwªj
Cuh£á¡fhd Uâid¥ bg‰WŸsJ. ï›UjhdJ gŠrha¤Juh{
mik¢rf¤âdhš (Ministry of Panchayat Raj) tH§f¥gL»wJ.
126) g‹Kid g©lf¥ ñ¤fh (Multi Modal Logistics Park): g‹Kid

g©lf¥ ó§fhthdJ nfhthÇ‹ k¤fh‹ efU¡F (Madgaon) mU»š cŸs
gšÈ Ãiya¤âš (Balli station) bjhl§» it¡f¥g£lJ.
127) 5000MW ‹ c‰g¤â¤âw‹ bfh©l cy»nyna Äf¥bgÇa NÇa xË

Ä‹ c‰g¤â¥ ñ¤fhthdJ (World‟s largest solar park) F#uh¤â‹
njhbyuhÇš (Dholera) bjhl¤» it¡f¥g£LŸsJ. [f®ehlfhš cŸs
r¡â Þjyh (Shakti sthala) Na xË ‹ c‰g¤â¥ ñ¤fh‹ bkh¤j ‹
c‰g¤â¤ âw‹ 2000 MW MF«.
128) ïªâahÇ‹ Äfî« ôŒikahd Çkhd Ãiya« : ïªâa Ékhd Ãiya

Mizaf« (Airport Authority of India) btËÆ£LŸs m¿¡ifÆ‹ go
k§fq® r®tnjr Ékhd ÃiyakhdJ (Mangalore International Airport)
ïªâahnyna fî« ôŒikahd khd Ãiya« (Cleanest Airport in
India) v‹w áw¥ãid¥ bg‰WŸsJ.
24
129) BS - V1 vÆbghUŸ (BS-V1 Fuel) : blšÈ murhdJ (Delhi Government)

“fî« ôŒikahd ghuj Ãiy V1 tif vÇbghUis (bg£nuhš k‰W« Orš
ïu©L«)” k£Lnk (Ultra - clean Bharat Stage V1 grade fuel)
ga‹gL¤J« eilKiwÆid mkšgL¤j ïU¡»wJ. R‰W¢ NHš
khRgh£oid¡ f£L¥gL¤J« neh¡f¤Jl‹ bfh©L tu¥g£l
ï¤â£lkhdJ, 2018 V¥uš 1 Kjš blšÈÆš k£L« eilKiw¡F
tU»‹wJ. ïªâahnyna blšÈ khefš jh‹ BS-VI eilKiwahdJ
Kj‹ Kjyhf mkY¡F tU»wJ, njáa msš ïªj eilKiwahdJ 2020
V¥uš Kjš mkšgL¤j¥gl ïU¡»wJ. [BS-VI v‹gJ Inuh¥ghš
ga‹gL¤j¥gL« Euro VI eilKiw¡F ïizahdJ MF«].
130) ngh£o xG§FKiw Miza« (competition commission of India):

k¤âa mik¢ruit¡ FGthdJ ngh£o xG¤FKiw Miza¤âš cŸs
cW¥ãd®fË‹ v©Â¡ifia¡ Fiw¡f¤ â£l£LŸsJ. ïj‹go xU
jiyt® k‰W« MW cW¥ãd®fis¡ bfh©l (One Chairperson and six
members) ïªj Miza¤â‹ v©Â¡ifahdJ xU jiyt® k‰W« _‹W
cW¥ãd®fis¡ bfh©l (One Chairperson and three members)
Mizakhf kh‰w¥gl cŸsJ.
131) c¤jufh©£ khÃy¤â‹ ïu©lhtJ khbgU« czî¥ ó§fh

(Uttarakant‟s second Mega Food park): ïªj ïkhya czî¥
ñ¤fhthdJ c¤j« á¤ ef® kht£l¤â‹ fhá¥ñš (Kashipur) cŸs
kFthnfuh fŠ¢ (Mahuakhera Gaj) v‹D« gFâÆš mik¡f¥g£LŸsJ.
ï«khÃy¤â‹ KjyhtJ khbgU« czî¥ ñ¤fhthdJ A¤Jthš
(Haridwar) mik¡f¥g£LŸsJ.
132) kÅj cÇikfŸ ghJfh¥ò¢ r£l¤ âU¤j knrhjhî¡F (Protection of

Human Rights (Amendments) Bill, 2018) k¤âa mik¢ruit¡ FGthdJ
2018 V¥uš 5 m‹W x¥òjš tH¤»aJ. ïj‰F K‹ ïªj r£lkhdJ 1993
k‰W« 2006 M»a M©LfËš âU¤j« brŒa¥g£oUªjJ.
133) ïªâa jÅ¤Jt milahs MizakhdJ (Unique Identification

Authority of India) ghJfh¥ghd v©Âaš KiwÆyhd OR F¿p£oid
ï-MjhÆš (QR code on e-Aadhaar) ga‹gL¤J« bjhÊšE£g¤ij
m¿Kf¥gL¤âìŸsJ.
134) Rªjutd¡ fhLfS¡F (Sunderban Reseve Forest) uh«rh® <uÃy§fS¡fhd

mªjÞJ (Ramsar site status) bgWtj‰fhd Ka‰áfis¤ bjhl¤f nk‰F
t¤f murhdJ x¥òjš mË¤JŸsJ.
25
135) ö¥ â£l« (Project Dhoop): it£l‹ D-‹ K¡»a¤Jt« g‰¿ì« mj‹

Fiwgh£lhš V‰gL« isîfŸ (Vitamin D Deficiency) g‰¿ì« ïisa
jiyKiwÆdl« Ê¥òz®it V‰gL¤Jtnj „ô¥ â£l¤â‹‟
neh¡fkhF«. ï¤â£lkhdJ ïªâa czî¥ ghJfh¥ò k‰W« ju Ã®za
Miza« (Food safety and security Authority of India), v‹.á.ï.M®.o
(NCERT) k‰W« òJ âšÈ efuh£á¡ FG (New Delhi Municipality Council)
M»at‰¿‹ T£L Ka‰áÆdhš cUth¡f¥g£lJ MF«. nkY« ï¤â£l«
gŸËfËš fhiy neu x‹W TLjš (School assembly) Ãfœid K‰gfš
11 kÂ Kjš ã‰gfš 1 kÂ tiuÆyhd neu¤â‰F kh‰¿aik¡f
m¿îW¤J»wJ.
136) ï-Çjh‹ â£l« (e-Vidhan Project): ïªâahYŸs mid¤J

khÃy¤fË‹ r£lk‹w¤fisì« fÂkakh¡Ftnj ï¤â£l¤â‹
neh¡fkhF«. ïj‹ _y« fh»jšyh (Paperless) Ã®thfkhdJ cWâ
brŒa¥gL«.
137) ghJfh¡f¥g£l gFâfS¡fhd mDkâ tu«ò (Protected Area Permit

Regime): btËeh£L R‰Wyh¥ gaÂfŸ, všiy¥ òw khÃy¤fshd (Border
States) ehfhyhªJ, nrhu«, k‰W« kÂ¥ñ® M»at‰W¡F¢ br‹W
gh®itÆLtj‰fhd mDkâÆid k¤âa cŸJiw mik¢rfkhdJ
tH¤»ìŸsJ. IªJ M©LfS¡F bršYgoahF« tifÆš ãw¥ã¡f¥g£l
ïªj c¤juthdJ 2018 V¥uš 1 Kjš eilKiw¡F tU»wJ.
138) g£oaÈd¤jt® k‰W« gH¤FoÆd® Ûjhd t‹KiwfŸ jL¥ò¢ r£l«

(Scheduled caste‟s and scheduled Tribes (Prevention of Atrocities Act),
1989) bjhl®ghd òâa braš Kiwfis (directions) c¢r Úâk‹w«
(Supreme court) ãw¥ã¤JŸsJ.
139) muáayik¥ò¢ r£l¤â‹ â 29 k‰W« â 30 M»at‰¿‹ œ

áWgh‹ikÆdU¡fhd fš ÃWtd¤fŸ (Minority Educational
Institution) cUth¡f¥gLjiy¤ Ô®khÅ¡F« c©ikahd mâfhu
tu«ghdJ (Original Jurisdiction) njáa áWgh‹ikÆdU¡fhd fš
ÃWtd¤fŸ Miza¤âl« (National Commission for Minority
Education Institutions) cŸsJ.
140) kJghÅ XÇa¤fŸ (Madhubani Paintings): ïªâah‹ fî«

ôŒikahd ïuÆš Ãiya¤fSŸ x‹whd Õfh‹ kJgh ïuÆš
ÃiyakhdJ (Madhupani Railway station) kJghÅ / Äâyh tif
Xa¤fshš t©z« Ò£l¥g£L òJ¥bghÈî bg‰WŸsJ.
26
141) 2014, khÃy ãid¡F¥ ã‹ Mªâu¥ ãunjr murhdJ jdJ òâa khÃy
á‹d¤fis (New State Symbols) m¿¤JŸsJ.
khÃy á‹d« bga® cŸq® bga®
(Symbol) (Name) (Local Name)
 khÃy gwit át¥ò tisa »Ë uhk áYfh

(State Bird) (Rose - Ringed Parakeet) (Rama Chiluka)
 khÃy Éy§F fiy kh‹ »UZz Í‹fh

(State Bird) (Black buck) (Krishna Jinka)
 khÃy ku« nt«ò nt¥g br£L

(State Tree) (Neem) (Vepa Chettu)
 khÃy ky® kšÈif

(State Flower) (Jasmine)
bjY¤fhdhÇ‹ (Telangana) òâa khÃy á‹d¤fŸ

 khÃy gwit ïªâa nuhšy®/Cjh Ãw n# ghšÕ£lh
(Indian Roller/Blue Jay) (Palapitta)
 khÃy Éy§F fiy kh‹ Í‹fh

(Black buck) (Jinka)
 khÃy ku« ònuhnrhãÞ ábdnuÇah #«Ä br£L

(Prosopis Cineraria) (Jammi Chettu)
 khÃy ky® j§»o óî Mthu« ó
(Tangidi Puvvu)
142) ïªâa¤ nj®jš MizakhdJ (Election Commission of India) nk‰F

t¤f khÃy¤â‹ knAÞjyh r£l¥ nguit¤ bjhFâ¡F
eilbgw¥nghF« ïil¤ nj®jÈš (Maheshthala Assembly by-election)
Kj‹ Kiwahf „gh®ita‰w th¡fhs®fS¡fhf‟ ãbuŒÈ KiwÆš
totik¡f¥g£l bga®¥ gyiffis¥ (Braille - enabled signboards for
visually challenged voters) ga‹gL¤j¤ â£l£LŸsJ.
143) “òuhjhd ïl¤fis¤ j¤bjL¤jš : m¥Å jnuhA®, m¥Å bg¢rh‹”

(Adopt a Heritage : Aphi Dharonal, Apni Pehchaan) â£l¤â‹ œ
jhšÄah FGkkhdJ (Dalmia Group) âšÈÆYŸs br§nfh£il (Red
fort in Delhi) k‰W« Mªâu¥ ãunjr¤âYŸs f©onfh£lh nfh£il
(Gandikota Fort) M»at‰iw¤ j¤bjL¤J¥ guhk¡f cŸsJ.
ï¤â£lkhdJ 2017 br¥l«g® 17 m‹W bjhl¤f¥g£lJ.
144) brašgh£L¡F tU« ïªâahÇ‹ 100tJ Çkhd Ãiya« (100th

Functional Airport) : á¡»š cŸs gh¡ah§ Ékhd ÃiyakhdJ
27
(Pakyong Airport) ïªâahš brašgh£L¡F tuU¡F« üwhtJ khd

Ãiya« (100th Functional Airport) MF«. ï›Çkhd Ãiya« 2018
br¥l«g® 24 Kjš brašgh£L¡F tu ïU¡»wJ. j‰nghJŸs ÃiyÆš (nk
2018) eh£onyna khd Ãiya« ïšyhj xnu khÃy« á¡»« k£Lnk MF«.
145) uh~¥jh® â£l« (Mission Raftaar) : uÆšnt mik¢rfkhdJ ru¡F

ïuÆšfŸ (freight trains) k‰W« nfh¢á¤ ïuÆšfË‹ (Coaching trains)
ruhr ntf¤ij mâf¡F« neh¡f¤Jl‹ „uh~¥jh® â£l«‟ (Mission
Raftaar) v‹D« xU ehŸ gÆ‰á¥ g£liwia¥ (One day Workshop) òJ
âšÈÆš el¤âaJ.
146) 300 MW ‹ c‰g¤â¤ âw‹ bfh©l »õ‹ f¤fh òdš ‹ â£l¤âid

(300 MW Kishanganga Hydroelectric Project) #«K fhZÛ® khÃy¤â‹
gªâ¥nghuh kht£l¤âš (Bandipora district) ãujk® bjhl§» it¤jh®.
147) brdh¥ eâÆ‹ (Chenab) Jiz eâahd kUrjh® eâÆš (Marusadar river)
1000 MW ‹c‰g¤â¤ âw‹ bfh©l „gfš Jš òdš Ä‹ â£l¤â‰F‟
(1000 MW PakalDul Power Project) ãujk® mo¡fš eh£odh®.
m¤â£lkhdJ #«K-fhZÛ‹ »Z¤th® kht£l¤âš (Kishtwar district)
mik¡f¥gl cŸsJ.
148) 2400 MW ‹ c‰g¤â¤ âw‹ bfh©l v‹.o.ã.á Æ‹ g£uJ cŒaÃiy

mdš Ä‹ â£l¤â‹ (NTPC‟s Patratu Super Thermal Power Project)
Kjš f£l ‹ c‰g¤â¡F #h®¡f©£ (Jharkhand) khÃy¤âš ãujk®
mo¡fš eh£odh®.
149) n#hÍyh Ru§f« (Zojila Tunnel) : 14.15 ».Û. Ús« bfh©l ïU tÊ - ïU

âir Ru§f tÊ¢ rhiyÆid (two lane-two directional) ãujk mik¢r®
bjhl§» it¤jh®. $ef®-fh®»š ïilnaahd njáa beLŠrhiy IA-š (NH
- 14) mikªJŸs ï¢Ru¤f¥ ghijahdJ $ef®, fh®»š, ny (Leh) M»a
gFâfS¡»ilna mid¤J¡ fhy ÃiyfË‹ nghjhd ngh¡Ftu¤J¡F« (all
weather connectivity) tÊ tF¡»wJ.
150) ïªâah‹ KjyhtJ „bghÈîW k‰W« gRik tÊ¢rhiyahd‟ (1st

Smart and greenway) 135 ».Û. Ús« bfh©l Fª¤È-fháahgh¤-gšthš
(KGP) (Kundli - Ghaziabad - Palwal) mâÉiuî¢ rhiyÆid ãujk
mik¢r® bjhl§» it¤jh®. ï¢rhiyahdJ AÇahdh, c¤âu¥ ãunjr
khÃy¤fË‹ tÊahf¢ brš»wJ.
28
151) gÅAš - fháF©£ Ru§ftÊ¢ rhiy (Banihal - Qazigund Road

Tunnel) 8.45 ».Û. Ús« bfh©l ïizahd ïu©L FHš tot Ru¤f tÊ¢
rhiyahd (double tube tunnel) ïJ Õ®gŠrš kiy¤ bjhlš (Pirpanjal
range) mik¡f¥g£LŸsJ. nkY« ï¢Ru¤f tÊ¢ rhiyahdJ #«K
fhZÛ‹ gAš - fháF©£ (Banihal-Qazigund) M»a gFâfis
ïiz¡»wJ.
152) gRik cÆk¤ jfLfŸ (Green License Plates) : jÅah® vy¡£Ç¡

thfd¤fËš (Private electric Vehicles) ck¤ jfLfis¥ g¢ir Ãw¤âš
ga‹gL¤Jtj‰F k¤âa muR mDkâ tH¤»ìŸsJ. g¢ir Ãw cÇk¤
jfLfËš jah® vy¡£¡ thfd¤fS¡fhd vG¤JU¡fŸ (Fonts) btŸis
Ãw¤âY«, k»GªJfS¡fhd (taxis) vG¤JU¡fŸ kŠrŸ Ã¤âYk U¡FkhW
m¢ál¥gL»‹wd.
153) KGtJ« bg©fshš Ã®t»¡f¥gL« eh£o‹ KjyhtJ mŠryf¡

flî¢Ó£L nrit ikakhdJ (1st all woman Post Office Passport Seva
Kendra) gŠrh¥ khÃy¤â‹ g¡thuhÇš (Phagwara, Punjab) jdJ
nritia¤ bjhl§»aJ.
154) rhiy g¤âš fhakilªjt®fS¡F ïytr kU¤Jt¢ á»¢ir mË¡F«

â£l¤âid F#uh¤ khÃy muR bjhl¤»ìŸsJ.
155) „m¿aš k‰W« bjhÊšE£g« rh®ªj fiy¢ brh‰fis tiuaiw brŒì«

FGthdJ‟ (Commission for Scientific and Technical Terminology -
CSTT) „MíZ‟ (AYUSH) v‹D« th®¤ijÆid M¤»y« k‰W« ïªâ
M»a ïu©L bkhÊfËY« m¤f¤JŸsJ. vdnt m¿aš k‰W« bjhÊš
E£g« rh®ªj ïl¤fËš ï›th®¤ijia neuoahf¥ ga‹gL¤j Koì«.
156) ghgh uh«nj‹ gjŠrÈ ÃWtdkhdJ (Patanjali) ã.vÞ.v‹.vš (BSNL)

ÃWtd¤Jl‹ ïizªJ ÞtnjÎ r«Çâ á« fh®Lfis¤ (Swadeshi
Samriddhi SIM Cards) jah¡f cŸsJ.
157) cyf Rfhjhu ÃWtd« (World Health Organization) btËÆ£LŸs

r®tnjr ef®¥òw fh‰W khRghL juî¤ js¤â‹ go (Global Urban Air
Pollution database) cy»‹ f nkhrkhf khRghL milªJŸs Kjš 20
efu¤fËš 14 efu¤fŸ ïªâahš cŸsd. blšÈ, thuzhá, fh‹ñ®,
~gÇjhgh¤, fah, gh£dh, M¡uh, Krh~g®ó® (Muzaffarpur), $ef®, F®fh‹
(Gurgaon), b#Œ¥ñ®, gh£oahyh k‰W« n#h¤ñ® v‹gd mªj juî¤ js¤âš
cŸs ïªâa efu¤fshF«.
29
158) CÊa®fS¡fhd tU§fhy it¥ò ÃâakhdJ (Employees Provident Fund

Organization), XŒðâajhu®fŸ ckh§¡ braÈnyna (Umang App)
(Pensioners) j¤fsJ XŒðâa fz¡F¥ ò¤jf¤ij¢ (Pension Passbook
Service) r gh®¡F« trâÆid V‰gL¤â¡ bfhL¤JŸsJ.
159) f¤if eâia ôŒik¥gL¤Jtj‰fhd njáa ïa¡fkhdJ (National Mission

for Clean Ganga) ïªâa msitÆaš ÃWtd¤Jl‹ (Board Survey of
India) ïizªJ „ekh f¤fh‟ â£l¤â‹ œ f¤if eâ¡F¥ ò¤JÆ®
bfhL¡f¤ â£l£LŸsJ. ï¤â£l¤ij¢ brašgL¤Jtâš ò¤ jftš
mik¥ò¤ bjhÊšE£gkhdJ (Geographic Information System - GIS)
ga‹gL¤j¥gl ïU¡»‹wJ.
160) ãujh‹ kªâ ÞtÞ¤a Ru¡õ nah#dh (Pradhan Mantri Swasthya

Suraksha Yojana) â£l¤â‹ œ #h®¡f©£ khÃy¤âYŸs ânahfÆš
(Deoghar, Jharkhand) „midªâªâa kU¤Jt m¿aš ÃWtd¤âid‟
(All India Institute of Medical Sciences - AIIMS) mik¥gj‰F c©lhd
mDkâÆid k¤âa mik¢ruit tH¤»ìŸsJ.
161) thd Ú® _y Mjhu¤fË‹ juid¥ guhk¥gj‰fhf (Comprehensive

Water resources data) k¤âa Ú®ts Mjhu«, eâ nk«ghL k‰W« f§if
òduik¥ò mik¢rfkhdJ (Ministry of Water Resources, River
Develoment and Ganga Rejuvenation) njáa Ú® jftyÇaš ika«
(National Water Informatics Centre) v‹w mik¥ig cUth¡»ìŸsJ.
162) „všiy¥òw rhiyfŸ mik¥ò ÃWtd«‟ (Border Roads Organisation -

BRO) bjhl¤f¥g£lj‹ 58tJ M©L ÉHhthdJ (58th Raising Day) 2018
nk 7 m‹W bfh©lhl¥g£lJ. BRO vD« muR ÃWtdkhdJ eh£o‹
všiy¥òw¥ gFâfËš cŸf£lik¥ò trâfis (infrastructural
development) nk«gL¤J« gÂia¢ brŒ»wJ.
163) mU©-3 òdš Ä‹ â£l¤âid (Arun-3 Hydropower Project)

neghs¤âš brašgL¤Jtj‰fhd mDkâÆid ïªâa muR¡F¢ brhªjkhd
r£y{ #š ¤ì¤ Ãfh« Èbl£ (Sutluj Jal Vidyut Nigam Ltd)
ÃWtd¤J¡F neghs muR tH¤»ìŸsJ. ïj‹ c‰g¤â¤ âw‹ 900 MW
MF«.
164) k¤âa¥ ãunjr jiyef® nghghÈš „njáa kd ey kWthœî

ÃWtd¤âid‟ (National Institute of Mental Health Rehabilitation)
mik¡f k¤âa mik¢ruitahdJ mDkâ tH¤»ìŸsJ.
30
165) eh£oš cÆ® vbghUŸ (Biofuel) ga‹gh£il C¡F¥gj‰fhf „cÆÆ

vÆbghUŸ Ûjhd njáa¡ bfhŸif 2018-¡F‟ (National Policy on
Biofuels - 2018) k¤âa mik¢ruit mDkâ tH¤»ìŸsJ.
166) f# ah¤âiu 2018 (Gaj Yatra 2018) : ïªâah‹ ghu«ga y¤fhd

(National Heritage animal) ahidia¢ áw¥ã¥gj‰fhf el¤j¥gL« f#
ah¤âiu (Gaj Yatra) ÃfœthdJ, ahidfË‹ ghJfh¥ghd gaz¤âid
cWâ¥gL¤J« tifÆš ehL KGtJ« 100 ahid tÊ¤ jl§fis (100
elephant Corridors) ghJfh¡f¤ â£l£LŸsJ.
167) ghnuhrh (Bharosa) : ghnuhrh Ef®nthU¡fhf (Clients of Bharosa) âw‹

ts nk«gh£L ika¤âid mik¡f I¡»a mik¥ã‹ ts®¢á¤
â£lkhdJ (United Nationas Development Programme)
KobtL¤JŸsJ. ghnuhnrh K‹bdL¥ghdJ Ijuhgh¤ khefu¡ fhtš
JiwÆdhš (Hydreabad City Police) 2016-š V‰gL¤j¥g£ljhF«. ïJ
t‹Kiwahš ghâ¡f¥g£l bg©fŸ k‰W« FHªijfS¡F cjîtj‰fhf
cUth¡f¥g£l Äf¢áwªj cjÉ ika« MF«.
168) Úâ Mnah¡ (NITI Aayog) mik¥ãdhš bjhl¤f¥g£l bg© bjhÊš

KidnthU¡fhd js¤âid (Women Entrepreneurship Platform)
k¡fËilna ãugykh¡F« Ka‰áÆš âiu¥gl eof® Rõhª¤ á¤ uh{ ò¤
(Sushant Singh Rajput) Úâ Mnah¡Fl‹ ïizªJ brašgl cŸsh®.
169) FHªijfS¡fhd r®tnjr ehlf¤ âUÉHhthdJ (International

Children‟s Theature Festival - 2018) bfhšf¤jhÇš bjhl§»aJ.
170) cyf R‰W¢NHš âdkhd (World Environment Day) : #]‹ 5 m‹W

ïªâa murhdJ 2022« M©L¡FŸ x‰iw¥ ga‹ghL bfh©l
ãshÞo¡»id K‰¿Ykhf xÊ¡f¤ â£l£LŸsJ.
171) #«K fhZÛš, Kjyik¢r® bkAñgh‹ jiyikÆyhd M£áahdJ, PDP

- BJP f£áfS¡F ïilÆyhd T£lÂ K¿ªjjhš fiy¡f¥g£lJ. mj‹
ã‹d® 2018, #]‹ 20 m‹W #«K fhZÛš MSe® M£á (Governor Rule)
bfh©L tu¥g£lJ. K‹dhŸ jiyik¢ brayhs® B.B.ahÞ k‰W«
K.#Œ Fkh® M»nah® MSe® N.N.nthàuhî¡F Mnyhrf®fshf
Ãa¡f¥g£LŸsd®.
172) miz ghJfh¥ò knrhjh 2018 (Dam Safety Bill 2018) : k¤âa
mik¢ruitahdJ miz ghJfh¥ò knrhjh, 2018-id ghuhSk‹w¤âš
m¿Kf¥gL¤j x¥òjš tH¤»ìŸsJ. ïªj knrhjhthdJ mid¤J
31
khÃy¤fŸ k‰W« óa‹ ãunjr¤fS« xnu khâahd miz ghJfh¥ò

Kiwfisì« kj cÆ®fŸ, fhšeilfŸ k‰W« ïju brh¤J¡fis¥
ghJfh¡F« m«r§fisí« neh¡fkhf¡ bfh©LŸsJ.
173) nahfhid¥ ãugy¥gL¤Jtj‰fhf Aahdh Kjšt® kndhf® yhš f£lh®

„nah¡ Mnah¡‟ (Yog Aayog) vD« â£l¤âid AÆahdhÇš bjhl§»
it¤JŸsh®.
174) blšÈ murhdJ gŸË khzt®fS¡F „k»œ¢á¡fhd ghl¤â£l¤âid¥‟

(Happiness Curriculum) òâjhf m¿Kf¥gL¤âìŸsJ.
ï¥ghl¤â£lkhdJ âahd«, mwaš Ga¤fŸ k‰W« kdâ‰fhd
gÆ‰áfŸ M»at‰iw khzt®fS¡F mË¡F« tifÆš
totik¡f¥g£LŸsJ.
175) gŠrh¥ khÃy Kjšt® mkªj® á¤, m«khÃy¤ij fî« Mnuh¡»akhd

khÃykhf kh‰Wtj‰fhf „njhªjhuÞ£ â£l«‟ (Mission Tondarust)
v‹D« â£l¤âid¤ bjhl¤»ìŸsh®.
176) bghÈîW efu¤fŸ â£l¤â‹ œ (Smart Cities Mission) Ãâ bgW«

100tJ efukhf Îšyh¤ nj®ªbjL¡f¥g£LŸsJ.
177) r®tnjr khd¤fËš „kAhuh#h‟ v‹D« ca® tF¥ò ïU¡iffis

(Maharaja Business Class Seats) V® ïªâah ÃWtd«
m¿Kf¥gL¤âìŸsJ.
178) bjY¤fhdh khÃykhdJ jdJ khÃy« cUthdj‹ eh‹fhtJ âd¤ij 2018

#]‹ 2 m‹W bfh©lhoaJ. x‹Wg£l Mªâu¥ ãunjr khÃy¤âÈUªJ
ãÇ¡f¥g£L 2014 #]‹ 2 m‹W bjY¤fhdh khÃy« cUth¡f¥g£lJ.
179) c¤âu¥ ãunjr khÃy¤âYŸs KfšruhŒ ïuÆš ÃiyakhdJ (Mugalsarai

Railway Station) „Ò‹ jahŸ cgh¤ahŒ ïuÆš Ãiya«‟ vd¥ bga®
kh‰w« brŒa¥g£LŸsJ.
180) mÞ[h‹ â¥Ufh® ïuÆš ÃiyakhdJ (Dibrugarh Railway Station)

TFŸ ÃWtd¤âdhš tH§f¥gL« ïytr it~ig nritia¥ bgW«
(Google‟s free Wi-Fi Service) ïªâah‹ 400tJ ïuÆš ÃiyakhF«.
(ïªj nritÆid Kjyhtjhf, K«ig br‹£uš uÆš ÃiyakhdJ 2016š
bg‰wJ.) uÆš Ãiya¤fËš 30 Ãl ïytr it~ig nritÆid
tH¤Ftj‰fhf ïªâa uÆšnt k‰W« TFŸ ïilna 2015 or«gš
òÇªJz®î x¥gªj« nk‰bfhŸs¥g£lJ.
32
181) ïªâah‹ njáa oÍ£lš üyfkhdJ (National Digital Libray of India)

òJ âšÈÆš, njáa thá¥ò âdkhd (National Reading Day) 2018
#]‹ 17 m‹W bjhl¤» it¡f¥g£lJ.
182) »uhk¥òw¤fËš òâa ntiy thŒ¥òfis cUth¡Ftj‰F« gRik¥

bghUshjhu¤â‰F g¤fË¥gj‰F« “nrhyh® r®fh” (Solar Charkha
Mission) v‹D« â£l¤âid FoauR¤ jiyt® bjhl¤» it¤jh®.
183) I¡»a ehLfŸ NHÈaš â£l¤â‹ (United Nations Environment

Programme - UNEP) braš ïa¡Fe® „vÆ¡ nrhiy«‟ (Erik Solheim) k‰W«
mj‹ ešby©z ôJtuhd âah Ä®rh (Diya Mirza) ïUtU« ïizªJ
jh{kfhiy¢ R‰¿ìŸs gFâfËš ãshÞo¡ khRghLfis mf‰Wtj‰fhf
“be»Ê khRghLfis xÊ¥gj‰fhd jh{ ãufld¤ij” (Taj Declaration
to beat Plastic Pollution) btËÆ£LŸsd®.
184) k¤âa ïuÆšnt mik¢ruhd ãóZ nfhaš (Piyush Goyal) òâa

A«r~g® n#h¤ó® ghª¤uh Éiuî uÆÈid¡ (Humsafar Jodhpur
Bandra Express) bfhoair¤J¤ bjhl§» it¤jh®. ïªj uÆyhdJ 2018
#]‹ 2 m‹W ïuh#Þjh‹ n#h¤ñš cŸs gf¤ » nfhâ uÆš
Ãiya¤âÈUªJ (Bhagat Ki Kothi Railway Station) ghª¤uhî¡F jdJ
gaz¤ij¤ bjhl§»aJ.
185) FoauR¤ jiyt® uh«eh¤ nfhÉª¤ âÆòuhÇ‹ khÃy¡ fÅahf (State Fruit
of Tripura) „uhÂ m‹dháÆid‟ (Queen Pineapple) m¿¤JŸsh®.
186) x›bthU M©L« bfh©lhl¥gL« „nfhth òu£á âd«‟ (Goa Revolution

Day) MdJ 2018 #]‹ 19 m‹W bfh©lhl¥g£lJ.
187) k¤âa FoÚ® k‰W« Rfhjhu mik¢rfkhdJ (Ministry of Drinking water

and Sanitation) „ôŒik ïªâah â£l¤â‹‟ _‹whtJ ÃiyÆ‹ œ (Phase
III of Swachh Bharat Mission) 10 òâa ôŒik milahs ïl¤fis¥
(Swachh Iconic places) g£oaÈ£LŸsJ. ï¤â£lkhdJ c¤jufh©£
khÃy¤â‹ kdh »uhk¤âš (Mana Village) ïUªJ bjhl§» it¡f¥g£lJ.
(jHf¤â‹ kJiu Ûdh£á Mya« MdJ ôŒik milahs ïlkhf Kjš
ÃiyÆ‹ nghJ nj®ªbjL¡f¥g£lJ.) g£oaÈl¥g£l 10 ïl¤fŸ
ã‹tUkhW:
 uhfntªâu Rth nfhš Mªâu¥ ãunjr«
 Arh®Jiu mu©kid (Hazardurai Palace) nk‰F t¤f«
 ãu«k rnuht® nfhš AÇahdh
33
 ÉJ® F¤â (Vidur Kuti) c¤ju¥ ãunjr«

 kdh »uhk« c¤jufh©£
 f‹thZu« (Kanvashram) c¤jufh©£
 gh§nfh§ VÇ (Pangong Lake) #«K-fhZÛ®
 ehfthR» nfhš (Nagvasuki Temple) c¤ju¥ ãunjr«
 ïkh bfŒ¤jš rªij (Ima Keithal Market) kÂ¥ó®

 rgkiy nfhš nfush
188) 23-tJ Inuh¥ãa x‹¿a âiu¥gl HhthdJ (23rd European Union Film
Festival) ïªâahš el¤j¥ bg‰wJ. ïJ òJ âšÈÆYŸs á nfh£il
mu¤f¤âš (Siri Fort Auditorium) #]‹ khj« 18 Kjš 24 tiu
eilbg‰wJ.
189) bghÈîW efu¤fŸ (Smart City) â£l¤â‹ œ ïªâa ïuhQtkhdJ

ïuh#Þjhš cŸs b#Œrhšk® ïuhQt Ãiya¤âid mid¤J
trâfS« bfh©l „bghÈîW Ãiyakhf‟ (Smart Facility) kh‰w¤
â£l£LŸsJ.
190) „thŠáa gt‹‟ (Vanjiya Bhawan) v‹D« t®¤jf¤ Jiw¡fhd

(Department of Commerce) òâa mYtyf tshf¤âid ãujk® enuªâu
nkho òJ âšÈÆš bjhl¤» it¤jh®.
191) K«igÆYŸs Ç¡nlhÆah òuhjhd¢ á‹d¤fË‹ bjhF¥gikthdJ

(Victorian and Art Deco Ensembles of Mumbai) ïªâah‹ 37-tJ
íbdÞnfh cyf¥ òuhjhd¢ á‹dkhf¤ (UNESCO World Heritage Site)
nj®î brŒa¥g£LŸsJ. kfhuhZouhš j‰nghJ 5 òuhjhd ïl¤fŸ
cŸsd. ïªâahnyna mâf òuhjhd ïl¤fis¥ bg‰WŸs khÃy«
ïJntahF«.
192) nfus R‰Wyh¤ JiwahdJ jdJ khÃy¤â‰F tu¡Toa R‰Wyh¥

gaÂfË‹ v©Â¡ifÆid mâf¥gj‰fhf „Come out and Play‟
v‹D« gUtkiH¡fhy ãu¢rhu¤âid¤ bjhl¤»ìŸsJ.
193) Mªâu¥ ãunjr murhdJ ViH k¡fS¡F kha iyÆš czî tH§»l
„m©zh cztf«‟ (Anna Canteens) v‹w â£l¤âid Mu«ã¤JŸsJ. ãw
khÃy¤fËš cŸs kha iy cztf¤fŸ ã‹tUkhW:
 m«kh cztf« jÄœehL (24.02.2013)
 m‹dñ®dh uhnrhŒ cztf« ïuh#Þjh‹

(Annapurna Rasoi Canteen)
34
 Ò‹ jahŸ m‹dñ®dh uhnrhŒ cztf« k¤âa¥ãunjr«

 M« M¤Ä cztf« blšÈ
 ïªâuh cztf« f®ehlfh
 ïªâuh m«kh cztf« c¤jufh©£
 Mfh® nah#dh xorh
 mª¤nahjah Mfh® nah#dh (Antyodaya AÇahdh

Aahaar Yojana)
194) nk‰F t¤f khÃy murhdJ jdJ khÃy¤â‹ bgaiu „g¤sh‟ (Bangla) v‹W
_‹W mYtš bkhÊfËY« (M¤»y«, ïªâ k‰W« t¤fhs«)
kh‰¿aik¥gj‰fhd Ô®khd¤âid 2018 #]iy 26 m‹W Ãiwnt‰¿aJ.
(muáayik¥ò¢ r£l¤â‹ _‹whtJ âahdJ khÃy¤â‹ bgaiu kh‰WtJ
F¿¤J ÉtÇ¡»wJ).
195) k¤âa murhdJ „brštkfŸ nrÄ¥ò¤ â£l¤â‹‟ (Sukanya Samriddhi

Yojana) Fiwªjg£r tUlhªâu it¥ò¤bjhifia 1000 %ghÆÈUªJ 250
%ghahf¡ Fiw¤JŸsJ.
196) muáayik¥ò¢ r£l¤â‹ â.80-‹ go uh« õfš (Ram Shakal), uhnfZ

á‹Ah, uFeh¤ bkhAg¤uh (Ragunath Mohapatra) k‰W« nrhdš kh‹á¤
(Sonal Mansingh) v‹D« eh‹F ngiu khÃy¤fsit cW¥ãd®fshf¡
FoauR¤ jiyt® Ãa¤JŸsh®.
197) âòuhYŸs mf®jyh Çkhd Ãiya¤â‹ bgaiu „kfhuh#h å® Ç¡u«

khÂ¡ah »nõh® Çkhd Ãiya«‟ (Maharaja Bir Bikram Manikya
Kishore Airport) v‹W bga® kh‰Wtj‰F k¤âa mik¢ruitahdJ x¥òjš
tH¤»ìŸsJ.
198) K«igÆYŸs „vš~ã‹Þnlh‹ rhiy òwef® ïuÆš Ãiya¤â‹‟

(Elphinstone Road Sub Urban Railway Station) bgaiu „ãughnjÇ
ïuÆš Ãiya«‟ (Prabhadevi Railway Station) v‹W nk‰F uÆšntahdJ
bga® kh‰w« brŒJŸsJ.
199) Mªâu¥ ãunjr¤â‹ Çrhf¥g£od¤âš „Çisah£L totik¥ò

gšfiy¡fHf¤âid‟ (Design University for Gaming) mik¥gj‰F
íbdÞnfh (UNESCO) â£l£LŸsJ.
200) ïªâa Ékhd Ãiya MizafkhdJ (Airports Authority of India)

f¢áwªj bjhÊšE£g¤Jl‹ Toa „áÇš Çkhd¥ ngh¡Ftu¤J MuhŒ¢á
35
ÃWtd¤âid‟ (Civil Aviation Research Organisation) Ijuhgh¤â‹

ngF«ng£ khd Ãiya¤âš (Begumpet Airport) mik¡f cŸsJ.
201) bjhl¡f¥gŸË khzt®fŸ M¤»y bkhÊia Rygkhf¡ f‰W¡ bfhŸtij cWâ

brŒì« bghU£L AÇahdh khÃy murhdJ “I am not afraid of English”
v‹D« K‹bdL¥ig¤ bjhl¤»ìŸsJ.
202) kh‰W¤âwdhËfS¡fhf j ïa¡Fefu¤âid (Separate directorate for the

Divyangs) mik¤âl mrh« khÃy muR Koî brŒJŸsJ.
203) c¤ju¥ãunjr¤â‹ behŒlhš cy»nyna Äf¥bgÇa ifngá¤

bjhÊ‰rhiyÆid (World‟s largest mobile phone factory) rh«r§
ÃWtdkhdJ mik¤JŸsJ.
204) nkfhyahÇYŸs b#Æªâah kiy kht£l¤â‹ jiyefuhd n#hthÆš

(Jowai, Jaintia Hill District) „bgŒâ‹¡yh« 2018‟ (Behdienkhlam 2018)
v‹w fî« ãugykhd g©gh£L¤ âUHh eilbg‰wJ.
205) nk‰F t¤fhs« k‰W« kfhuhZouh khÃy muRfis¤ bjhl®ªJ _‹whtJ

khÃykhf F#uh¤ khÃy murhdJ, ój ïd k¡fS¡F áWgh‹ikÆd®
mªjÞâid (Minority Status for Jews) tH¤»ìŸsJ.
206) bghJk¡fË‹ Mnuh¡»a¤âid nk«gL¤jî« thœ¡ifKiw bjhl®ghd

nehŒfis (Life style diseases) f£L¥gL¤jî« ïªâa „czî¥ ghJfh¥ò
k‰W« ju Ã®za MizakhdJ‟ (FSSAI) „rÆahdij c©ngh«‟ v‹D«
ãu¢rhu¤âid¤ (The Eat Right Movement) bjhl¤»ìŸsJ.
207) k¤âa Ú® ts¤fŸ, eâ nk«ghL k‰W« f¤if eâ òduik¥ò¡fhd

mik¢rfkhdJ (Union Ministry of Water Resources, River Development
and Ganga Rejuvenation) “#š g¢rhnth, åonah gdhnth, òUÞf® ghnth”
(Jal Bachao, Video Banao, Puruskar Pao) v‹D« fhbzhË¡ fh£á¥
ngh£oia¤ (Video Contest) bjhl¤» it¤JŸsJ. ïªj¥ ngh£oahdJ Ú®
ghJfh¥ò k‰W« nkyh©ik (Water Conservation and Management)
bjhl®ghd brašghLfËš bghJ k¡fis ïiz¤J¡ bfh©L
brašgLtjid neh¡fkhf¡ bfh©LŸsJ.
208) ïªâa¤ bjhšÈaš MŒtf¤â‹ (Archaeological Survey of India) òâa

jiyikaf¡ f£olkhd „jhnuhf® gtid‟ (Dharohar Bhawan) ãujk®
enuªâu nkho âwªJ it¤jh®.
36
209) 171 ».Û. Ús« bfh©l g‹rhf® fhšthŒ Ú®¥ghrd¤ â£l¤âid (Bansagar
Canal Project) c¤ju¥ãunrj¤â‹ Û®rhñÆš ïUªJ ãujk® enuªâu nkho
bjhl§» it¤jh®. ï¤â£lkhdJ, c¤ju¥ ãunjr«, k¤âa¥ ãunjr« k‰W«
Õfh® M»a _‹W khÃy¤fS« ïizªJ eilKiw¥gL¤J« â£lkhF«.
210) òâa ku¡f‹Wfis eLtj‰fhf AÇahdh khÃy murhdJ „gîjh»Æ ãu¢rhu«‟

(Paudhagiri Campaign) v‹D« K‹bdL¥ãid¤ bjhl¤»ìŸsJ.
211) ïªâah‹ K‹dhŸ ãujk mik¢r®fŸ midtU¡Fkhd Ãidî

mU§fh£áafkhdJ (The Museum for all former Prime Ministers of
India) òJ âšÈÆYŸs „Ò‹ _®¤â gt‹ tshf¤âš‟ (Teen Murti Bhawan
Complex) mik¡f¥gl cŸsJ. ïªj Ò‹ _®¤â gt‹ tshf¤âš jh‹ neU
Ãidî mU¤fh£áaf« k‰W« üyf« (Nehru Memorial Museum and
Library) mikªJŸsJ.
212) M£fis¡ fl¤Jjš knrhjhthdJ [Trafficking of Persons (Prevention,

Protection and Rehabilitation) Bill, 2018], M£fŸ fl¤j¥gLjiy¤
j®¤jš, fl¤j¥g£l eg®fis Û£lš k‰W« mt®fS¡F kWthœî mË¤jš
M»a neh¡f¤fis cŸsl¡»aJ MF«. fl¤JjÈš <LgL« F‰wthËfS¡F
7 M©Lfshf ïUªj j©lidahdJ 10 M©Lfshfî« mguhj¤ bjhif 11
y£r %ghahfî« ca®¤j¥g£LŸsJ.
213) F‰waš r£l¤fŸ bjhl®ghd r£l¤âU¤j knrhjhthdJ [Criminal Law

(Amendment) Bill, 2018], 12 taJ¡F¡ GŸs bg© FHªijfis ghÈaš
á¤utij¡F cŸsh¡Fgt®fS¡F kuz j©lid mË¡f¥ gªJiu brŒ»wJ.
214) c¤jufh©£ ca® Úâk‹wkhdJ gwitfŸ, e‹Ü® y¤FfŸ vd

mid¤ijì« cŸsl¡»a x£Lbkh¤j y¤Fyf¤ijì« (entire animal
kingdom) „r£l¥ñ®tkhd eguhf‟ (legal person) m¿É¤J mid¤J
cikfS« mitfS¡F¥ bghUªJ« v‹w tifÆš Ò®¥gË¤JŸsJ.
ï¤Ò®¥ghdJ y¤FfË‹ nk«g£l ghJfh¥ãidì« ešthœitì« cWâ
brŒtjhf mik»wJ.
215) itZzt rka¤ij¢ nr®ªj Mœth®fSŸ xUtuhd $ ïuhkhD#h¢rhah‹

216 mo cau« bfh©l cUt¢ áiyahdJ Ijuhgh¤âš âwªJ it¡f¥gl
cŸsJ. „rk¤Jt¤J¡fhd áiy‟ (Statue of Equality) v‹W miH¡f¥gL«
ï¢áiyahdJ âwªJ it¡f¥g£lhš c£fh®ªj ÃiyÆš cŸs cy»‹
ïu©lhtJ Äf¥bgÇa cau« bfh©l áiyahf (World‟s second tallest
statue in a seated position) ïU¡F«. c£fh®ªj ÃiyÆš cy»nyna fî«
37
cau« bfh©l áiyahf jhŒyhªâ‹ 302 mo cau« bfh©l Äf¥bgÇa ò¤j®

áiy (Great Buddha of Thailand) cŸsJ.
216) f®ehlf muR bjhl¤»ìŸs Cuf¤ ôŒik k‰W« Rfhjhu¤J¡fhd

ãu¢rhukhd „Þt¢rnkt b#anj‟ (Swachhameva Jayate), m«khÃy¤â‹
Cuf¥ gFâfËš cŸs x›bthU FokfD« R‰W¥òw¤ij¤ ôŒikahf¥
ngQtj‰fhd cWâ¥gh£oid vL¡f C¡FÉ¡»wJ.
217) ïªâah‹ K‹dhŸ ãujkuhd mlš ãfhÆ th{ghŒ (Atal Bihari

Vajpayee) 2018 MfÞL 16 m‹W ïa‰if vŒâdh®.
218) kiwªj ãujk® mlš ãfh th{ghŒ mt®fË‹ Ãidthf r¤ÒÞf® murhdJ
jdJ khÃy¤â‹ òâa jiytuhd „eah uhŒ¥ñÆ‹‟ (Naya Raipur) bgaiu
„mlš ef®‟ v‹W bga® kh‰w« brŒa¤ â£l£LŸsjhf MfÞL 21 m‹W
m¿¤JŸsJ.
219) _¤j jiytU« K‹dhŸ k¡fsit rghehafUkhd nrh«eh¤ rh£l®Í

(Somnath Chatterjee) 2018 MfÞL 13 m‹W bfhšf¤jhš ïa‰if
vŒâdh®.
220) ã‰gL¤j¥g£l tF¥ãdU¡fhd njáa Miza¤â‰F muáayik¥ò¢

r£l mªjÞJ tH§f tÊ tF¡F« (National Commission for Background
classes as a constitutional body) 123-tJ muáayik¥ò¢ r£l
knrhjhî¡F k¡fsit x¥òjš tH¤»ìŸsJ.
221) njita‰w rka¤âš ga‹gL¤j¥gL« xÈ vG¥ãÆdhš c©lhF« xÈ

khRghL k‰W« mjdhš V‰gL« clšey¡ FiwghLfŸ g‰¿a
Ê¥òz®id V‰gL¤j ïkh¢ry¥ ãunjr Kjyik¢ruhd b#Œ uh« jh¡T®
„xÈ vG¥g nt©lhnk‟ vD« ÉÊ¥òz®î¥ ãu¢rhu¤âidí« (Horn not
ok awareness Campaign) „õt® eÏ‹‟ v‹w ifngá¢ braÈÆidì«
(Shaur Nahin Mobile App) m¿Kf¥gL¤âìŸsh®.
222) nkfhyah khÃy¤âš mYtš rh®ªj gÂfS¡F âUkz¥ gâî¢ rh‹¿id¡

f£lhakh¡F« r£lK‹ tiuî¡F m«khÃy murhdJ x¥òjš tH¤»ìŸsJ.
223) MfÞL òu£á v‹W miH¡f¥gL« (MfÞL »uhªâ mšyJ ghu¤ nrhnjh
mªnjhy‹) btŸisand btËnaW (Quit India Movement) ïa¡f¤â‹
76tJ Ãidî âdkhdJ 2018 MfÞL 8 m‹W mDr¡f¥g£lJ.
224) k¤âa ‹dQaš k‰W« jftš bjhÊšE£g¤ Jiw mik¢ruhd (Union

Minister for Electronics and Information Technology) uÉ r§f® ãurh¤
38
tl»H¡F¥ ãuhªâa¤âYŸs k¡fË‹ thœ¡if Kiwia nk«gL¤Jtj‰fhf

„oÍ£lš tl»H¡F bjhiyneh¡F¤ â£l« 2022‟ - I¤ (Digital North
East Vision 2022) bjhl¤» it¤JŸsh®.
225) k¤âa ïuÆšnt mik¢rfkhdJ ïªâahÇ‹ ôŒikahd ïuÆš

Ãiya§fis¥ ã‹tUkhW g£oaÈ£LŸsJ.
“A1” ju kâ¥ÕL n#h¤ó®, ïuh#Þjh‹
(“A1” Category Ranking) (75 ïuÆš Ãiya¤fSŸ KjyhtJ ïl«)
“A” ju kâ¥ÕL kh®th®, ïuh#Þjh‹

(“A” Category Ranking) (332 ïuÆš Ãiya¤fSŸ KjyhtJ ïl«)
k©ly jutÇir tlnk‰F ïuÆšnt
(Zonal Ranking) (17 k©ly¤fSŸ KjyhtJ ïl«)
226) 50 M©Lfshf¤ bjhl®ªJ elªJ tªj kfjhÆ (m) k‹nlh eâ Ú®¥ g¤L
Étfhu¤â‹ ïWâ¤ Ò®¥ghdJ „kfjhÆ eâ Ú® Çtfhu¤ Ò®¥gha¤âdhš‟
(Mahadayi Water Disputes Tribunal) btËÆl¥g£lJ. ïªj kfjhÆ eâ
Ú® tfhukhdJ ïªeâ ghŒªnjhL« nfhth, f®ehlfh k‰W« kfhuhZouh
M»a _‹W khÃy¤fS¡»il¥g£ljhF«.
227) 2019-« M©oid „r®tnjr áWjhÅa¤fS¡fhd M©lhf‟

(International Year of Millets) m¿É¡f¡nfhÇ ïªâa murhdJ I¡»a
ehLfŸ mit¡F nt©LnfhŸ L¤JŸsJ.
228) mUzh¢ry¥ ãunjr khÃy murhdJ gh¡nf-bfrh§ (Pakke-Kesang), bygh

uhlh (Lepa Rada) k‰W« Î nah (Shi Yomi) v‹D« _‹W òâa
kht£l¤fis cUth¡»ìŸsJ.
229) ïªâa murhdJ nrhu¤ij x£oa ïªâa ah‹k® všiy¥ gFâÆš

„n#hfh›jh® cŸEiHî nrhjid rhtoÆid‟ (Zokhawthar immigration
check post) mik¤JŸsJ.
230) TFŸ ÃWtdkhdJ m¿Kf¥gL¤âìŸs „e›nyfh â£l¤â‹‟ (Project

Navlekha) _ykhf M‹iyš cŸs jftšfŸ ïªâa¥ gadhs®fS¡F
vËâš òì« tifÆš ãuhªâa bkhÊfËš kh‰¿¥ go¤J¤ bjªJ bfhŸs
cjî»wJ.
231) vtbuÞ£ kiy¢ áfu¤ij¥ bg©fŸ milªjj‹ btŸË Hhid Ãidî

TW« jkhf KGtJ« bg©fŸ ml¤»a kiyna‰w¡ FGthdJ kÂuh§¡
kiy¢áfu¤ij (Mt.Manirang) neh¡»a j§fsJ gaz¤ij ïkh¢ry¥
ãunjr¤âÈUªJ bjhl§»aJ.
39
232) k¤âa mik¢ruitahdJ „cldo K¤jyh¡ r£lK‹ tiuÇš‟ (instant

triple talaq bill) nfhu¥g£LŸs áy r£l¤ âU¤j¤fS¡F x¥òjš
tH¤»ìŸsJ. ïj‹go cldo K¤jyh¡fhdJ ãizÆš btËtu ïayhj
ãoahid¡ F‰wkhf¡ (non-bailable cognisable offence) fUj¥gL»wJ.
nkY« cldo K¤jyh¡ _y« thfu¤J brŒì« ïRyha rka¤ij¢ nr®ªj
M©fS¡F ï¢r£l¤â‹ _y« _‹W M©LfŸ tiu áiw¤ j©lid
tH§f¥glyh«.
233) c¤ju¥ ãunjr ca® Úâk‹wkhdJ m«khÃy¤âš cŸs gR¡fË‹

ghJfh¥ò bjhl®ghd õa¤fËš KG ftd« brY¤J tifÆš „gR¡fË‹
r£l¥ñ®t fh¥ghsuhf‟ (legal guardian of the cows) brašgl cŸsJ.
234) xorh khÃy murhdJ jdJ khÃy¤âš r£l nkyitia (legislative

Council) cUth¡Ftj‰fhf¡ bfh©L tu¥g£l Ò®khd¤J¡F x¥òjš
tH¤»ìŸsJ.
235) ïªâa¡ fiy k‰W« fyh¢rhu¥ ghu«ga¤J¡fhd njáa mw¡f£lisahdJ

(Indian National Trust for Art and Cultural Heritage) ïuh#Þjh‹
khÃy¤âYŸs tuyh‰W¥ ghu«ga¡f f£ol¤fis òduik¤J tUthŒ
<£o¤ju tšy „bghUshjhu¢ brh¤Jfshf‟ kh‰w¤ â£l£LŸsJ.
236) c¤ju¥ ãunjr khÃy¤âYŸs x›bthU kht£l¤âY« fhz¥gL«

j¤j‹ik thŒªj ghu«ga bjhÊšfis nk«gL¤J« bghU£L m«khÃy
murhdJ „xU kht£l« xU jahÆ¥ò‟ kheh£oid (One District One
Product - ek zila - k ut padan) el¤â Ko¤JŸsJ.
237) k¤âa g£L thÇakhdJ (Central Silk Worm) g£L¥òG¡TLfË‹

c‰g¤â¤âwid (Productivity of Cocoons) mâf¡fî« mj‹ _y«
g£L¥òG ts®¥ãš (Sericulture) <Lg£LŸs trhÆfË‹ tUkhd¤ij
ca®¤jî« òâa tif kšbgÆ k‰W« t‹ah g£L ïd¤fis (Races of
Silkworm seed of mulberry and Vanya Silk) m¿Kf¥gL¤âìŸsJ.
238) “flš - nritfŸ, bjhÊšE£g«, T®neh¡fš, ts¤fŸ gokkh¡f« k‰W«

m¿aš” (O-SMART - Ocean Services, Technology, Observations,
Resources Modelling and Science) v‹w â£l¤â‰F bghUshjhu
tfhu¤fS¡fhd k¤âa mik¢ruit¡ FGthdJ x¥òjš tH¤»ìŸsJ.
239) k¤âa murhdJ nluh^‹ mUnf aKid M‰¿‹ FW¡nf

mik¡f¥glU¡F« y¡th® gšneh¡F â£l¤âid (Lakhwar
Multipurpose Project) bjhl¤» it¡f¤ â£l£LŸsJ. ïªj gšneh¡F
40
â£l¤âid blšÈ, c¤juhfh©£, c¤ju¥ ãunjr«, ïkh¢ry¥ ãunjr«,

ïuh#Þjh‹ k‰W« Aahdh M»a khÃy¤fŸ x‹whf ïizªJ
brašgL¤j cŸsd.
240) #h®¡f©£ khÃy fiy, fyh¢rhu« k‰W« R‰Wyh¤ JiwÆdhš V‰ghL

brŒa¥g£oUªj „r®tnjr t©zka j©Ü® âUÇHhthdJ‟
(International Water Colour Festival 2018) uhŠáÆYŸs M£ ïšy¤âš
(Audrey House) eilbg‰wJ.
3. r®tnjr«
1) rnfhjÇ khÃy x¥gªj« : guÞgu ts« k‰W« ts®¢áÆid neh¡fkhf¡
bfh©l ïªj x¥gªj« Mªâu¥ ãunjr muR¡F« R£r®yhªâ‹ #&¢
khfhz¤â‹ nf‹nlhD¡F« ïilÆš nghl¥g£lJ.
2) ìbdÞnfh‹ cW¥ãd® gjÉÆÈUªJ ïÞnuš Çy» btËtªJÇ£lJ.
3) JU¡»Æ‹ mÊ‹ Ë«ãYŸs „gwit bkhÊahdJ‟ íbdÞnfh

g£oaÈš ïizªJŸsJ.
4) I¡»a ehLfË‹ ghJfh¥ò mitÆš (UNSC) MW ehLfŸ Ãuªjuk‰w

cW¥ãd®fsh¢ nr®ªJŸsd®. mitahtd: Fit¤, bgU, nghyhªJ,
bej®ny©£Þ, It nfhÞ£ k‰W« <Ft£nlhaš »ah.
5) É¡»ä¡Þ ÃWtd¤ jiyt® #&Èa‹ mrhŠnrî¡F <Ftlh® ehL

FoíÆik tH¤»íŸsJ. ïj‰F K‹ mt® y©lš IªJ tUl¤fS¡F«
nkš jŠrkilªâUªjh®.
6) cy»‹ f¥bga Na xË ‹dhny bj‰F MÞânuÈahÇ‹ ngh®£

mfÞlhÇš mik¡f¥g£LŸsJ.
7) M¤»y bkhÊia, <uh‹ j‹Dila eh£o‹ Mu«g¥ gŸËfËš jil

brŒJŸsJ.
8) gÅ¥òif¡ nfhòu« (Smog Tower) : cy»nyna f¥bga fh‰iw¢

R¤âf¡F« g¥òif¡ nfhòu¤âid Ñdh, mj‹ áah‹ (Xian) khfhz¤âš
ÃWîìŸsJ.
41
9) ik¤Ç-2 : ïJ mf®jyhÈUªJ bfhšf¤jh‰F lh¡fh tÊahf¢ bršY«

ïu©lhtJ ngUªJ nritahF«. ik¤Ç-1 ngUªJ nrit 2015-š
bjhl§»aJ.
10) njáa m¿î tiy¥ã‹dš (National Knowledge Network) vD« rh®¡

ehLfË‹ m¿î rh®ªj mik¥ãš ïªâah, gh»Þjhid ïiz¡fšiy.
11) gÅ¤ âUÉHh : r®tnjr g¡f£o¤ âUHh Ñdh‹ Ah®‹ khfhz¤âš

eilbg‰wJ. 34-tJ Kiwahf eilbgW« ï›Hh cy»‹ f¥bga
gÅÉHhthF«.
12) Ñdh, neghs¤â‹ ïu©lhtJ ïiza¢ nritfis mË¥gtuh»ìŸsJ.

ïj‹ _y« ïªâah‹ ïiza¢ nrit Koî¡F¡ bfh©L tu¥g£LŸsJ.
13) Xk‹, I¡»a muò mÛuf« (UAE), n#h®lh‹ k‰W« ghyÞÒd« M»a
ehLfS¡F ãujk® enuªâu nkho ã¥ut khj« R‰W¥gaz« nk‰bfh©lh®.
14) TAPI vÆthí¡ FHhŒ â£l« (TAPI Gas Pipeline Project) : fhÞãa‹
flÈÈUªJ J®¡nkÅÞjh‹, M¥fhÅÞjh‹, gh»Þjh‹ tÊna
ïªâahî¡F vÇthíÉid¡ bfh©L tUtJ ï¤â£l¤â‹ neh¡fkhF«.
ïj‹ ïu©lh« Ãiy¥ gÂfŸ M¥fhÞjhš bjhl¤»d.
15) ïªâahî« ólhD« j¤fS¡»ilna V‰gL¤j¥g£l ïuh#h¤f cwîfË‹

I«gjhtJ M©L ÉHhÉid (Golden Jubilee) 2018-« M©oš
bfh©lhod.
16) ïªâah-ï§»yhªJ (UK) M»a ehLfŸ ïizªJ „Ú‹ ju MuhŒ¢á‟

(Water Quality Research) k‰W« “f£lik¡f¥g£l NHÈš M‰wš njit¡
Fiw¥ò” (Energy Demand Reduction in Built Environment)
M»at‰¿š MŒî brŒ»‹wd.
17) ïªâah, <uh‹ ïilna rhgAh® JiwKf«, ïu£il tÆ Çâ¥ò jÇ®¤jš

bjhl®ghd x‹gJ x¥gªj¤fŸ ifbaG¤âl¥ g£LŸsd. ïit ïªâa¥
ãujk® enuªâu nkho k‰W« <uh‹ mâg® Ar‹ busAh
M»nahU¡»ilna ifbaG¤jh»aJ.
18) t®¤jf mYtšfis M©fË‹ JizÆ‹¿ bg©fŸ Mu«ã¤J¡ bfhŸs

rîâ mnuãah mDkâ tH¤»ìŸsJ.
19) gRikaf thì¡fË‹ btËp£il¡ Fiw¥gj‰fhf á§f¥ó® MdJ 2019

Kjš fh®g‹ tÆ â¡f¤ â£l£LŸsJ.
42
20) ïy§if jdJ 70-tJ Rjªâu âd¤ij 2018 ã¥ut 4 m‹W

bfh©lhoaJ. ïj‹ fU¤JU : “xnu ehL” (One Nation)
21) õh¤fhŒ x¤JiH¥ò mik¥ò (SCO) khehL Ñdh‹ »H¡F õh‹lh¤

khfhz¤â‹ FÆ¤lhnthš (Qingdao) 2018 #&‹ khj« eilbgw
ïU¡»wJ.
22) ïªâahî« ghyÞÒdK« fšÇ k‰W« Rfhjhu« M»a JiwfËš

òªJz®î x¥gªj« brŒJ bfh©LŸsd. ïit ïªâa¥ ãujk® enuªâu
nkho k‰W« ghyÞÔd mâg® KAkJ m¥ghÞ M»nahuhš ukšyh
(Ramallah) efš ifbaG¤âl¥g£ld.
23) ïªâahî« XkD« ghJfh¥ò, Rfhjhu«, R‰Wyh M»a JiwfË‹ Ûjhd

òªJz®î x¥gªj¤fËš ifbaG¤â£LŸsd. ïit ãujk® enuªâu
nkhoÆDila XkD¡fhd KjyhtJ gaz¤â‹nghJ
nk‰bfhŸs¥g£ld.
24) mZfhgh¤ x¥gªj« (Ashgabat Agreement) : k¤âa Máah k‰W« ghuÑf

tisFlh gFâfSl‹ ïiz¥ig V‰gL¤J« r®tnjr¥ ngh¡Ftu¤J¡fhd
ghijia ïJ cWâ brŒ»wJ. rÛg¤âš ïªâah ïªj x¥gªj¤âš
ïizªjJ.
25) jdJ eh£oš 15 eh£fS¡F mtru Ãiy¥ ãufld¤ij khy¤ÒÇ‹ mâg®

m¿É¤JŸsh®.
26) “I¡»a ehLfŸ rigÆ‹ thd mfâfŸ gâš elto¡if¡

f£lik¥ãÈUªJ” (UN Comprehensive Refugee Response Framework)
jh‹rhÅah btËna¿aJ.
27) ouh‹Þ gáã¡ T£lik¥ãÈUªJ (TPP - Trans Pacific Partnership)

mbkÇ¡fh (USA) btËna¿aJ. ïJ mbk¡fh k‰W« gáã¡ ãuhªâa¤âš
cŸs F¿¥ã£l 11 ehLfS¡F« ïilÆyhd jilÆšyh t®¤jf
cl‹go¡ifahF« (FTA). MÞânuÈah, ÃôáyhªJ, á§f¥ó®, knyáah,
ò%nd, Éa£eh«, #¥gh‹, fdlh, bk¡Ðnfh, bgU k‰W« áÈ ngh‹wit
mt‰WŸ ïl« bg‰WŸs ehLfshF«.
28) mÞ[hÄš g©lf¥ ñ¤fh : mÞ[h‹ n#h»nfhghš (Jogighopa) Máa

ts®¢á t¤»Æ‹ (ADB) cjìl‹ g‹Kida g©lf ñ¤fh (Multimodel
Logistics Park) mik¡f¥gl cŸsJ.
43
29) bk‹ M‰wš nk£Æ¡Þ (Soft Power Matix) : ïJ btËehLfËš

ïªâah‹ bk‹ikahd cwîfS¡fhd mQFKiwia tY¥gL¤J« xU
fUÉahF«.
30) ïy¤ifÆš ïRyha áWgh‹ikÆdU¡F vâuhf â£ll¥g£L

el¤j¥g£l jh¡Fjiy¡ f£L¥gL¤j 10 eh£fŸ mtru Ãiy¥ ãufld«
brŒa¥g£lJ.
31) ïy§if muR „r®tnjr bjhÊyhs® âd¤ij‟ (International Workers

Day) nk 1ÈUªJ nk 7« njâ¡F kh‰¿aik¤JŸsJ.
32) “ïªâahÇš j©Üiu¢ nrÄ¥gj‰fhd njáa¥ ãu¢rhu¤â‹” ÛJ

(National Campaign for Water Conservation in India) ïªâah-ïÞnuš
ehLfS¡»ilnaahd x¤JiH¥ig nk«gL¤j òÇªJz®î x¥gªj« (Mou)
x‹W ifbaG¤âl¥g£LŸsJ.
33) F‰w« ïšyh¥ gFâ (Crime Free Zone) : ïªâah-t¤fnjr všiy¥

gFâÆš Rkh® 8.3 »nyh Û£l® Ús¥gFâahdJ „F‰w« ïšyh¥ gFâahf‟
m¿¡f¥g£LŸsJ. ï¥gFâahdJ Fzh®kh¤ (Gunarmath) k‰W«
fšahÂ (Kalyani) v‹D« ïªâa všiy¡ fhtš Ãiya¤fisì« jîy¤ñ®
(Daulatpur) k‰W« ò¤fhÈ (Puthkhali) v‹D« t¤fnjr¥ gFâfisì«
cŸsl¡»ìŸsJ.
34) r®tnjr nahfh âUÉHh c¤jufh©o‹ ÎnfÎš eilbg‰wJ. ïjid

c¤jufh©£ khÃy Kjšt® ântªâu á¤ uht¤ bjhl¤» it¤jh®.
35) r®tnjr F‰wÇaš Úâk‹w¤â‹ (International Criminal Court)

cW¥ãd® bghW¥ig¤ JwªJ, mâÈUªJ ãÈ¥ig‹Þ btËna¿aJ.
36) %¥ó® mQ¡fU ciy (Roopur Nuclear Power Plant) : t§fnjr¤

jiyefuhd lh¡fhš %¥ñ® mQ¡fU ciyia T£lhf ÃWîtj‰fhd
òªJz®î x¥gªj¤âš ïªâah, t¤fnjr« k‰W« uZah M»a ehLfŸ
ifbaG¤â£ld.
37) ïªâ bkhÊ¡fhd cyf jiyikaf« (World Hindi Secretariat) : ïªâa¡

FoauR¤ jiyt® uh«eh¤ nfhÉª¤ ïªâ bkhÊ¡fhd cyf
jiyikaf¤âid bkhßÎaÐ‹ ngh®£ ÿÆÞ (Port Louis) efš
bjhl§» it¤jh®.
38) ãuhrhÇš ãufld« (Brazzaville Declaration) : ïJ cy»‹ f¥bga

bt¥gk©ly¡ fÇÃy§fis¥ (Peatlands) ghJfh¡F« neh¡f¤Jl‹
44
btËÆl¥g£l¥ ãufldkhF«. ïJ fh¤nfh Foauá‹ jiyefuhd

ãuhrhšÈš ifbaG¤âl¥g£lJ. ïªnjhndáah, fh¤nfh FoauR
(Republic of Congo) k‰W« rdehaf¡ fh¤nfh FoauR (Democratic
Republic of Congo) M»a ehLfŸ T£lhf ïizªJ ï¥ãufld¤âš
ifbaG¤â£ld.
39) Ãó£l‹ - ghgh Ãâa« (Newton - Bhabha Fund) : ïªâah-ï§»yhªJ

(UK) MuhŒ¢á¡ T£oizdhš V‰gL¤j¥g£l ïªj Ãâa« MdJ
m¿aš MuhŒ¢á k‰W« ò¤jh¡f¤ JiwfË‹ tÊahf cyfsha
ãu¢áidfS¡F¤ Ô®î fhz cjî»wJ.
40) ïªâah âut Ãiy¥gL¤j¥g£l ïa‰if vÆthíit (Liquified Natural

Gas) mbkÇ¡fhÉlÄUªJ ïw¡Fkâ brŒa¤ bjhl¤»ìŸsJ.
41) kh®¢ 25-« ehis t§fnjr«, „ïd mÊ¥ò âdkhf‟ (Genocide Day)
mDrÇ¡»wJ.
42) t§fnjr murhdJ (Bangladesh government), muR¥ gÂfS¡fhd ïl

xJ¡Ñ£L KiwÆid (Quota system) u¤J brŒJŸsJ.
43) Òik tÆ mšyJ r®¡fiu tÆ (Sin tax or Sugar tax) : ï§»yhªJ

murhdJ (UK government) bk‹ ghd¤fŸ (Soft drinks) ÛJ Ôik tÇÆid
â¤JŸsJ. cl‰ gUk‹ (Obesity) k‰W« nehŒ bjhl®ghd cghijfis¡
(Sugar related diseases) f£L¥gL¤j ï›tahdJ â¡f¥gL»wJ.
44) »sî£ r£l« (Cloud Act): „btË ehLfËš r£lßâahf¤ jftšfis¥

ga‹gL¤J« Kiwia¤ bjËîgL¤J« »sî£ r£l¤â‰F (Clarifying
Lawful overseas use of data Act - Cloud Act) mbk¡f mâg® x¥òjš
mË¤JŸsh®. ï¢r£lkhdJ ãw ehLfËš ïUªJ »il¡f¥ bgW« juîfŸ
(data) bjhl®ghd, r£l¤fŸ eilKiw¥ gL¤JjY¡fhd (Law
enforcement) nfh¡iffS¡F s¡f« mË¡F« braš (Procedures and
Processes) Kiwfis ÉtÇ¡»wJ.
45) Máa‹ ãßÄa« (Asian Premium) : v©bzŒ k‰W« bg£nuhÈa«

V‰Wkâ ehLfË‹ T£lik¥ãdhš (OPEC - Organization of the
Petroleum Exporting Countries) Ã®zÆ¡f¥gL« Máa‹ ãa¤â‰F
vâuhf¡ Fuš vG¥g ïªâahî« Ñdhî« ãw Máa ehLfSl‹
xU¤»izªJŸsd. Máa ehLfS¡F v©bzŒ ‰f¥gL« nghJ, mªj
ehLfË‹ ÛJ xbg¡ (OPEC) ehLfshš â¡f¥gL« TLjš f£lznk
Máa‹ ãßa« MF«.
45
46) khRghL K‹d¿Ç¥ò mik¥ò (Pollution Forecast System): ïªâah,

mbkÇ¡fh (USA) k‰W« ã‹yhªJ (Finland) M»a ehLfŸ T£lhf ïizªJ
òâa khRghL K‹d¿É¥ò mik¥ãid cUth¡»ìŸsd.
47) Ãiyahd áªJ eâ Ú®¥ g§Ñ£L Mizí« (Permanent Indus

Commission) : ïªâah k‰W« gh»Þjh‹ ïilÆyhd, Ãiyahd áªJ eâ
Ú®¥ g¤£L Miza¤â‹ 114 tJ T£l« òJâšÈÆš eilbg‰wJ. ïªj
MizakhdJ 1960š nk‰bfhŸs¥g£l áªJ eâ Ú® x¥gªj¤â‹ go
(Indus Water Treaty 1960) cUth¡f¥g£lJ MF«.
48) r®tnjr ghJfh¥ò¡fhd khÞnfh khehL (Moscow conference on

International security 2018) : uZa¤ jiyefuhd khÞnfhš
eilbg‰w ï«kheh£o‹ VHhtJ gâ¥ãš (7th edition) k¤âa¥ ghJfh¥ò
mik¢r® Ã®kyh Ñjhuhk‹ fyªJ bfh©lh®.
49) gh‹K‹n#h« ãufld« (Panmunjom Declaration) : tl bfhÇa mâg®

»« #h¤ c‹ (Kim Jong - un) k‰W« bj‹ bfha mâg® K‹ n# ï‹ (Moon
Jae-in) M»nah® T£lhf ïizªJ, 2018 V¥uš 27 m‹W gh‹K‹n#h«
ãufld¤âš (Panmunjom Declaration) ifbaG¤â£ld®.
[gh‹K‹n#h« efukhdJ bj‹ bfhahš cŸsJ] ï¥ãuflkhdJ mQ
Mìj¤fŸ (Nucleal weapons), mikâ x¥gªj« (Peace Deal) k‰W« bfha
Ògf‰g¤â‰»ilnaahd jftš bjhl®ò (Inter Korean Communication)
M»at‰iw¥ g‰¿a tu¤fis cŸsl¡»ajhF«.
50) M¥ãÇ¡f Máa »uhk¥òw ts®¢á mik¥ghdJ (African Asian Rural

Develoment Organization - AARDO) czî¥ ghJfh¥ò (Food Security)
Étrha« (Agriculture) k‰W« Û‹ão¤jš (Fisheries) ngh‹wit
bjhl®ghd gÆ‰á¥ g£liwia (Workshop) nfus khÃy¤â‹ bfh¢áÆš
(Kochi) el¤âaJ.
51) ïªâa¥ bgU¤flÈ‹ (Indian Ocean) tot¤âid kh‰W« tifÆš xU

fhšthÆid (Canal) mik¥gj‰F Ódh â£l£LŸsJ. jhŒyhªâš
mik¡f¥gl ïU¡F« 100 ».Û Ús« bfh©l ï¡fhšthahdJ jhŒyhªJ
eh£il ïU gFâfshf¥ ã¡F« tifÆš mik¡f¥gl cŸsJ.
52) r®tnjr òJ¥ã¡f¤j¡f M‰wš KfikahdJ (International Renewable

Energy Agency) jdJ Ú©l fhy¤â‰fhd, òJ¥ã¡f¤j¡f M‰wš _y¤fŸ
g‰¿a f©nzh£l¤âid (Outlook) “r®tnjr M‰wš kh‰w«: 2050-«
46
M©L¡fhd ghij” (Global Energy Transformation: A Road map to

2050) v‹D« jiy¥ã‹ œ btËÆ£LŸsJ.
53) ma®yhªJ eh£o‹ 8-tJ muáayik¥ò¢ r£l¤ âU¤j« (The 8th

Amendment to the Irish Constitution): ï¢r£l¤âU¤jkhdJ
fU¡fiy¥ò (Abortion) brŒjš bjhl®ghdJ MF«. ma®yhªJ eh£oš
fU¡fiy¥ò brŒtJ r£l nuhjkhdjhF«. mªeh£o‹ r£lkhdJ jhŒ
k‰W« fUš ïU¡F« áR M»a ïUtiuìnk rk cÆ®fshf¡ fUâ,
vªjbthU NœÃiyÆY« fU¡fiy¥ò brŒjiy r£l nuhjkh¡»ìŸsJ.
54) yhrh fhŒ¢riy (Lassa fever) jdJ eh£oÈUªJ K‰¿Ykhf

mÊ¤bjhÊ¤JÉ£ljhf ieéÇah (Nigeria) m¿¤JŸsJ.
55) ïªâa¥ ãujk® enuªâu nkho k‰W« t¤fnjr¥ ãujk® nõ¡ Aádh (Sheikh
Hasina) M»a ïUtU« ïizªJ nk‰F t¤f khÃy« rhªâ Ãnfjš
(Vishwa Bharathi University) „t¤fhsnjr ïšy¤âid‟ (Bangladesh
Bhawan) bjhl§» it¤jd®.
56) ïªâah neghs« ïilnaahd neuo ngUªJ nrit : (India & Nepal
direct Bus Service) ïuhkhaz R‰¿‹ go (Ramayan Circuit) neghs¤âš
cŸs #hd¡ñ® (Janakpur) k‰W« ïªâahš cŸs mnah¤â (Ayodhya)
M»a efu§fS¡»ilnaahd neuo ngUªJ nritia ïU eh£L
ãujk®fS«, ïizªJ bjhl§» it¤jd®. ÞtnjZ j®õ‹ (Swadesh
Darshan) â£l¤â‹ œ tU« ïuhkhaz R‰whdJ ïªâah k‰W« neghs«
M»a ïU ehLfS¡»ilnaahd M‹f R‰Wyhit (Relegious tourism)
nk«gL¤j cjî»wJ.
57) »šÍ¤-gšâÞjh‹ (Gilgit Baltistan) gFâia jdJ eh£o‹ T£lh£á

mik¥ã‹ (federal structure) xU m¤fkhf m¿¤J gh»Þjh‹
btËÆ£LŸs murhiz¡F ïªâah fLikahf vâ®¥ò bj¤JŸsJ.
58) tl¡F m£yh©o¡ x¥gªj¡ T£lik¥ãš (North Atlantic Treaty

Organisation) bfhy«ãah ehlhdJ (Columbia) iuš
ïizaU¡»wJ. ne£nlhš ïizaU¡F« Kjš y¤Ò‹ mbkÆ¡f
ehL (Latin America) ïJthF«.
59) ïªâah k‰W« bej®yhªJ (Netherlands) M»a ïU ehLfS« T£lhf

ïizªJ „ïªâah ôŒikahd fh‰W‟ (Clean Air India initiative) v‹D«
K‹bdL¥ig òJ âšÈÆš bjhl¤» it¤JŸsd.
47
60) „bk®fh« jftš bjhl®ò‟ (Mercom Communications) ÃWtd«

btËÆ£LŸs m¿¡ifÆ‹go ïªâahthdJ cyf msÇš _‹whtJ
Äf¥bgÆa NÆa xË Ä‹ c‰g¤â¢ rªijahf (3rd largest solar market
in the world) cUbtL¤JŸsJ. Ñdh k‰W« mbk¡fh M»a ïU ehLfS«
Kjš ïu©L ïl¤fËš cŸsd.
61) k¤âa btËíwî¤ Jiw mik¢rfkhdJ (Ministry of External Affairs)

Máah‹ ïªâah âiu¥gl ÉHhÉid (ASEAN India Film Festival) òJ
âšÈÆš el¤âìŸsJ. ï›HhthdJ 2018 nk 25 Kjš 30« njâ tiu
eilbg‰wJ. ïj‹ fU¤JU : “âiu¥gl¤fŸ _ykhd e£òwî”
(Friendship through Films).
62) REPLACE ãu¢rhu« : kâ¥ghŒî (Review), C¡FÉ¥ò (Promote),

r£la‰wš (Legislate), kâ¥ÕL brŒjš (Assess) ÉÊ¥òz®Éid
V‰gL¤Jjš (Create Awareness) k‰W« brašgL¤Jjš (Enforce) v‹D«
MW braš c¤âfË‹ RU¡fnk REPLACE v‹gjhF«. czî ÉÃnahf¢
r¤»ÈÆUªJ ouh‹Þ bfhG¥òfis 2023-« M©L¡FŸ xÊ¥gnj
ï¥ãu¢rhu¤â‹ neh¡fkhF«. ï¥ãu¢rhukhdJ cyf Rfhjhu ika¤âdhš
(World Health Organization) bjhl§» it¡f¥g£ljhF«.
63) mbk¡f mâg® blhdhš£ ou«¥ <uh‹ mQr¡â x¥gªj¤âÈUªJ (Iran

nuclear deal) mbkÇ¡fhÉid L¤J¡ bfh©LŸsh®.
„brašgh£L¡fhd ÇÆthd T£oizî x¥gªj«‟ (Joint
Comprehensive Plan of Action) v‹W miH¡f¥gL« ï›bth¥gªjkhdJ
2015 #]iy 14 m‹W Ça‹dhÇš ifbaG¤âl¥g£lJ.
64) M¥uháa t§» (Afrasia Bank) btËÆ£LŸs „cyfshÇa bršt tsÄ¡f

ehLfŸ‟ g£oaÈ‹ go (Global Wealth Migration Report) cy»‹
bršt ts¡f ehLfË‹ g£oaÈš MwhtJ ïl¤âš ïªâah cŸsJ.
mbk¡fh ï¥g£oaÈš KjÈl« t»¡»‹wJ.
65) cyf C¡f kUªJ jL¥ò KfikahdJ (World Anti - Doping Agency)
btËÆ£LŸs „C¡f kUªJ c£bfhŸtâš eilbgW« ÇâKiw
ÛwšfË‹‟ g£oaÈš (list of doping violations) ïªâah MwhtJ
ïl¤âY« ï¤jhÈ KjyhtJ ïl¤âY« cŸsd.
66) blhdhš£ ou«¥ jiyikÆyhd mbk¡fh murhdJ kÅj cÇikfS¡fhd

I¡»a ehLfŸ FGÉÈUªJ (UNHRC) btËnaw¥nghtjhf 2018 #]‹ 20
m‹W m¿¤jJ.
48
67) khánlhÅah ehlhdJ, „khánlhÅa¡ FoauR‟ (Republic of Macedonia)

v‹W bga® kh‰w« brŒa¥g£LŸsJ. ïj‹ jiyefu« : Þfh¥n# (Skopje)
68) bg©fŸ thfd« X£Ltj‰F ïUªj jilÆid rîâ mnuãah Ú¡»ìŸsJ.
69) mbkÇ¡f mâg® blhdhšL ou«¥ k‰W« tl bfha mâg® »« n#h¤ c‹

M»a ïUtU« x‹whf¡ fyªJ bfh©l tuyh‰W K¡»a¤Jt« thŒªj
mbkÇ¡f-tl bfhÇah khehlhdJ (US-North Korea Summit) 2018 #]‹
12 m‹W á¤f¥ñÆ‹ br‹nlhrh Òš eilbg‰wJ.
70) fî« iy kÈthd âutÃiy¥gL¤j¥g£l ïa‰if vthìid

(Liquified Petroleum Gas) uZa ÃWtdkhd nfÞ¥nuhÄl« (Gazprom)
ïUªJ ïªâah 2018 #]‹ 4 m‹W th¤»aJ.
71) 1989M« M©L âahd‹bk‹ rJ¡f¤âš eilbg‰w gLbfhiyÆ‹

(Tianenmen Square Massacre) 29tJ M©L Ãidî âd¤âid Ód
murhdJ 2018 #]‹ 4 m‹W mDr¤jJ.
72) I¡»a ehLfŸ mik¥ã‹ bghJ¢ rigahdJ (United Nations General

Assembly - UNGA) bj‹ M¥ãÆ¡fh, ïªnjhndáah, blhÄÅ¡ FoauR
(Dominican Repubic), b#®kÅ k‰W« bgšÍa« M»a ehLfis, I¡»a
ehLfŸ ghJfh¥ò¡ FGÇ‹ (UN Secuity Council) gFâ neu
cW¥ãd®fshf¤ (Non-Permanent Members) nj®î brŒJŸsJ.
ï›îW¥ãd®fŸ 2019 #dtÇ 1-ÈUªJ mL¤j ïu©L M©L fhy¤â‰F
cW¥ãd® gjÆš ïU¡f Koí«.
73) ïªâah k‰W« Ça£eh« ehLfŸ T£lhf ïizªJ, “KjyhtJ Ãidî

mŠrš jiy (Postal Stamp)” btËÆLtj‰fhd òªJz®î
x¥gªj¤â‰F k¤âa mik¢ruitahdJ x¥òjš tH¤»ìŸsJ. ïªj¤ jghš
jiyÆš rhŠá Þôãì« a£eh‹ ~ngh ‹ nfhòuK« (Pho Minh
Pagoda) ïl« bg‰WŸsd. ïj‹ fU¤JU : “gHik thŒªj f£ol¡ fiy”
(Ancient Architecture)
74) I¡»a uh{Ía¤â‹ (United Kingdom) bg©fŸ j¤fS¡F X£Lik

tH§f¥g£L 100 M©LfŸ Md ehËid 2018 #]‹ 10 m‹W
bfh©lhod®.
75) cy»nyna fŠrh ga‹gh£oid (Marijuana) r£l¥ ó®tkhf m§ÑfÇ¤j

ïu©lhtJ ehL fdlh MF«. fŠrh c‰g¤â, ‰gid k‰W« Ef®î
49
M»at‰iw cy»nyna Kj‹ Kiwahf cUFnt ehlhdJ, 2013-«

M©L or«g® khj¤âš r£l¥ ñ®tkh¡»aJ F¿¥ãl¤ jFªjJ.
76) 2019-š eilbgw ïU¡F« FoauR âd Hhš áw¥ò Uªâduhf¡ fyªJ

bfhŸs nt©Lbkd mbk¡f I¡»a ehLfË‹ (USA) mâguhd blhdhšL
ou«ò¡F k¤âa murhdJ miH¥ò L¤JŸsJ.
77) ãujk mik¢r® enuªâu nkho, jdJ Uth©lh eh£L¢ R‰W¥ gaz¤â‹
xU gFâahf „»Æ¤fh â£l¤â‹‟ (GIRINKA Programme) œ 200 gR
khLfis mªeh£oš cŸs UntU »uhk k¡fS¡F (Villagers from Rweru
villages) tH§»dh®.
78) M¥fhÞjh‹ eh£oš „Mgnuõ‹ Úo¤j Rjªâu«‟ (Operation Enduring

Freedom) v‹D« elto¡if brašgh£oš cŸsJ.
79) bfhy«ãahš cŸs áÇãFt£ njáa ó§fhthdJ (Chiribiquette

National Park) ìbdÞnfh‹ cyf¥ òuhjhd ïl¤fSŸ (UNESCO
World Heritage Site) x‹whf¤ nj®ªbjL¡f¥g£LŸsJ.
80) bešr‹ k©nlyh ãwªJ 100 M©LfŸ Ãiwtilªjij x£o (1918

#]iy 18) 2018M« M©L #]iy 18-M« ehshdJ „r®tnjr bešr‹
k©nlyh âdkhf‟ (Nelson Mandela International Day 2018)
bfh©lhl¥g£lJ.
81) ïy¤ifÆ‹ A«g‹ njh£lhš cŸs k¤js ïuh#g¡rh r®tnjr Ékhd

ÃiyakhdJ (Mattala Rajapaksa International Airport in Hambantota)
cy»nyna gaÂfns ïšyhj khd Ãiya« (World‟s Emptiest Airport)
v‹W fUj¥gL»wJ. eZl¤âš ïa¤F« ï›khd Ãiya¤âid¥
òduik¥ò brŒtj‰fhf ïy¤ifìl‹ ïªâah T£LKa‰áÆš <Lgl
cŸsJ.
82) ïy¤ifÆš ïªâa cjìl‹ brašgL¤j¥gL« M«òy‹Þ mtru C®â

nritahdJ (Ambulance Service) bjhl¤» it¡f¥g£LŸsJ.
83) 2018-M« M©o‰fhd cy»‹ áwªj khd¥ ngh¡Ftu¤J ÃWtd¤â‰fhd

ÉUjhdJ (World Best Airlines 2018) á¤f¥ñ® V®iy‹Þ ÃWtd¤J¡F
(Singapore Airlines) tH¤f¥g£LŸsJ.
84) nehgš gR bt‹wtU« I.eh.‹ K‹dhŸ bghJ¢ brayhsUkhd nfhã

mdh‹ (Kofi Annan) 2018 MfÞL 18 m‹W R£r®yhªâš cŸs bg®‹
efš ïa‰if vŒâdh®. I.eh.‹ VHhtJ bghJ¢ brayhsuhd mt® 1997
50
Kjš 2006 tiuÆyhd fhy f£l¤âš bjhl®ªJ ïu©L gj¡

fhy¤fS¡F¥ bghW¥ãš ïUªjh®. nkY« ït® 1938 V¥uš 8 m‹W fhdh
eh£oYŸs FkháÆš (Kumasi, Ghana) ãwªjh®.
85) mŠrš beLŠrhiy (Postal Highway) : A]yh» uh#kh®¡f« (Hulaki

Rajmarg) v‹W miH¡f¥gL« ïªbeLŠrhiyahdJ neghs¤â‹ juhŒ
gFâÆš »H¡nf g¤uhñÈUªJ (Bhadrapur) nk‰nf njhjhuh (Dodhara)
tiuÆš mik¡f¥g£LŸsJ. ï¤â£l¤J¡F ïªâa murhdJ 33 nfho %ghŒ
Ãâìj mË¤JŸsJ. iuthf mŠryf¢ nritfis mË¡F« tifÆyhd
ngh¡Ftu¤âid neghs¤âš V‰gL¤Jtnj ïªj mŠrš beLŠrhiyÆ‹
neh¡fkhF«.
86) 1988 MfÞL 8 m‹W (8.8.1888) ah‹kš bto¤j „8888‟ k¡fŸ

»s®¢áahdJ, k¡fis¡ bfhoa tWikÆš jŸËa, m¥nghJ M£áÆÈUªj
g®kh nrhrÈÞ£ f£áÆ‹ (Burma Socialist Programme Party) jtwhd
muáaš, r_f k‰W« bghUshjhu¡ bfhŸiffS¡F vâuhf eilbg‰wjhF«.
87) fhÞãa‹ fliyì« mj‹ R‰W¢NHiyì« ghJfh¥gij neh¡fkhf¡ bfh©L

„fhÞãa‹ flš x¥gªj¤âš‟ (Caspian Sea Agreement) uZah,
m#®ig#h‹, <uh‹, f#¡Þjh‹ k‰W« JU¡bkÞjh‹ M»a ehLfŸ
ifbaG¤â£LŸsd.
88) btRyh eh£oš xU šÈa‹ G¡fh£L msî¡F f nkhrkhd msš

ca® gzå¡f (Hyper inflation) ÃiyahdJ V‰g£LŸsJ. „g‹dh£L gz
Ãâa¤â‹‟ (International Monetary Fund) m¿¡ifÆ‹go, ïªj ca®
gzå¡f ÃiyahdJ 2000tJ M©LfËš Í«gh¥ntÆš V‰g£l gzå¡f«
k‰W« 1920fËš b#®kÆš V‰g£l gzå¡f« M»at‰Wl‹ x¥ãl¤j¡f
tifÆš cŸsJ.
89) mbk¡f ghJfh¥ò¥ gilÆ‹ MwhtJ ãthf „Ç©btË¥ gil‟ (US

Space Force) v‹gjid cUth¡f mbk¡f mâg® blhdhšL ou«¥
â£l£LŸsh®.
90) k¤âa murhdJ cjh‹ â£l¤â‹ œ (UDAN Scheme) r®tnjr th‹

ngh¡Ftu¤J¤ bjhl®ò¡fhd (International Air Connectivity) â£l¤â‹
tiuÉid (Draft) btËÆ£LŸsJ. ïªj tiuthdJ 2027-« M©L¡FŸ
r®tnjr khd¥ ngh¡Ftu¤J nk‰bfhŸS« gaÂfË‹ v©Â¡ifia
M©L¡F 20 nfho v‹w Ãiy¡F ca®¤Jtij neh¡fkhf¡ bfh©LŸsJ.
51
91) “ïªâah - bj‹ M¥ã¡fh ehLfS¡»ilÆyhd 20 M©LfŸ gHik thŒªj

ì¡ârh® e£òwî” “20 years strategic partnership between India and
South Africa) v‹D« fU¤JUîl‹ Toa „T£L jghš jiyfis‟ (Joint
Postage Stamps) ïªâah k‰W« bj‹ M¥ã¡fh M»a ïU ehLfS«
ïizªJ btËÆ£LŸsd.
4. bghUshjhu«
1) I »Çna£ (iCREATE) : bjhÊšKidî k‰W« bjhÊšE£g¤â‰fhd r®tnjr

ika« mfkjhgh¤âš Mu«ã¡f¥g£l ï«ika« „bjhl¤»L ïªâah‟ (Start-
u India) â£l¤âid C¡F¡F« tifÆš mikªjjhF«.
2) ngoR« ngbk©£ t§» (Paytm Payments Bank) ï©lÞ ï‹£ (Indus

Ind) t¤»ìl‹ T£L¢ nr®»wJ.
3) trhÆfË‹ tUthŒ ïH¥ãid <Lf£l „iy Fiwgh£L¡ f£lz«‟

(Price Deficiency Payment) vD« â£l¤âid¥ gy khÃy¤fŸ
ã‹g‰W»‹wd.
4) czî¥ ghJfh¥ò k‰W« ju Ã®za Miza¤âš (FSSAI) nk‰bfhŸs¥g£l

brašghL rh®ªj jÂ¡if m¿¡ifia jiyik¡ fz¡F¤ jÂ¡ifaf«
(CAG) btËÆ£lJ.
5) ïa‰if trha isbghU£fŸ k‰W« czî¥ bghU£fS¡fhd

ÃgªjidfŸ k‰W« âfis FSSAI btËÆ£LŸsJ.
6) ru¡F k‰W« nrit t¡fhd ‹-tÊ uÓJ (GST e-Way Bill) v‹gJ
khÃy¤fS¡»ilÆyhd t®¤jf¤âš K¡»a¥ g¤F t»¡»wJ. ïj‹ _y«
GST-‹ œ tU« ru¡FfË‹ f©fhÂ¥ò vËjh»wJ.
7) bghUshjhu MŒt¿¡if (2017-2018) : ïJ k¤âa Ãâ mik¢rf¤â‹

bghUshjhu tfhu¤ JiwÆdhš btËÆl¥gL»wJ. ïj‹go el¥ò Ãâ
M©o‹ bghUshjhu ts®¢á 6.5%Mfî« flªj M©L¡F 7.1% Mfî«
ïUªjJ.
8) NTPC ÃWtd« MdJ 15 M©LfS¡F 300 bkfhth£LfŸ ‹rhu¤âid

t§f njr¤J¡F tH§f ïU¡»wJ.
52
9) “Ãârh® elto¡if áw¥ò¥ gÂ¥ãDila (FATF)” Òuthj¤â‰F

ÃâaË¤jiy f©fhÂ¡F« g£oaš mšyJ rh«gš g£oaÈš (Grey list)
gh»Þjh‹ tU« #&‹ khj¤âÈUªJ it¡f¥glU¡»wJ.
10) ïªâahî¡F tU« neuo mªÃa Kjä£o‹ FDI bgU«gFâ _y Mjhukhf

bkhÎaÞ ehL cŸsJ.
11) „Máa cŸf£lik¥ò k‰W« Kjä£L t¤»‟ (AIIB) MdJ 1.5 ãšÈa‹
mbk¡f lhy®fis ïªâah‹ cŸf£lik¥ò bjhl®ghd â£l¤fS¡fhf
tH¤»ìŸsJ.
12) ïuh#Þjh‹ ghiytd¥ gFâfËš Ú®ãÆ¥ò¥ gFâfis

kWÑuik¥gj‰fhf òJ ts®¢á t§»ÆlÄUªJ (New Development Bank)
fl‹bgW« x¥gªj¤âš ïªâah ifbaG¤â£LŸsJ.
13) Mgnuõ‹ gRik (Operation Green) : 2018 - 19 M« M©L k¤âa

g£b#£oš m¿Kf¥gL¤j¥g£l ï¤â£l« 2022¡FŸ trhÆfË‹
tUkhd¤ij ïu£o¥gh¡F« F¿¡nfhSilaJ. trhÆfË‹
ÉisbghU£fS¡F rÇahd Éiy »il¥gjid ï¤â£l« cWâ brŒ»wJ.
14) njáa kfË® bjhÊšKidnth® FG (National Women

Entrepreneurship Council) : k¤âa bg©fŸ k‰W« FHªijfŸ ey
mik¢rfkhdJ t®¤jf mYtšfËš bg©fË‹ bjhÊšKidid
nk«gL¤j ïªj¡ fî‹áiy mik¡F« nahridÆš cŸsJ.
15) lhlh mw¡f£lisÆ‹ “ïªâa ešthœî Ãâa«” (India Health Fund)

MdJ cyfsha Ãâa¤Jl‹ ïizªJ vY«òU¡» nehŒ (Tuberclosis)
k‰W« knyahit K‰¿Y« mÊ¡f¡Toa ò¤jh¡f¤fŸ k‰W«
bjhÊšE£g¤fS¡F Ãâìj brŒJ tU»wJ.
16) ïªâa¥ ngh£o xG§FKiw Miza« (Competition Commission of

India - CCI) : TFŸ ÃWtd¤â‹ ÛJ ïªâa¢ rªij¡fhd ïiza¤
njlÈš Ãahak‰w tÂf eilKiwfis¥ ã‹g‰¿aj‰fhf 136 nfho %ghŒ
mguhj« â¤JŸsJ.
17) ts®¢á¤ jh¡f¥ g¤âu¤fŸ (Develoment Impact Bond) v‹git

ï¤»yhªJ ïstur® rh®yÞ mt®fshš btËÆl¥g£l 10 šÈa‹ lhy®
kâ¥òŸs g¤âu¤fshF«, ïit ïªâahš cŸs ïu©L y£r¤J¡F«
mâfkhd FGªijfË‹ fš ts®¢á¡fhf bryl¥gl cŸsd.
53
18) <uh¡ 38.9 šÈa‹ l‹fŸ f¢rh v©bzia ïªâah‰F V‰Wkâ

brŒJŸsj‹ _y« ïªâah‹ Äf¥bgÆa v©bzŒ tH¤Fduhf
cUth»ìŸsJ. ïj‰F K‹d® 30.9 šÈa‹ l‹fŸ f¢rh v©bzia
ïªâah‰F tH¤»a rîâ mnuãahit ã‹D¡F¤ jŸË, <uh¡
ïªâah‰F v©bzŒ tH¤Ftâš Kjš ïl« bg‰WŸsJ.
19) bkh¤j cŸeh£L c‰g¤â (GDP), bjhÊ‰Jiw c‰g¤â¡ F¿pL (IIP),

Ef®nth® Éiy¡ F¿pL (CPI) M»at‰W¡fhd mo¥gil M©oid
kh‰¿aik¡f muR v¤j¤JŸsJ. eh£oš V‰gL« bghUshjhu
kh‰w¤fis¢ rkhË¡F« tifÆš ïjid muR brŒa cŸsJ. j‰nghija
mo¥gil M©lhf 2011-12 cŸsJ.
20) Ãâ¥ g‰wh¡Fiw (Fiscal Deficit) : el¥ò Ãâ M©o‹ Ãâ¥

g‰wh¡Fiw¡fhd g£b#£ ïy¡F 113.7 G¡fh£oid v£oìŸsJ.
21) 2017-18 or«g® khj¤Jl‹ Ãiwtilì« fhyh©oš 7.2% GDP k‰W«

6.7% GVA v‹D« ïy¡Ffis v£oa ïªâa¥ bghUshjhu«, nj¡f
ÃiyÆÈUªJ Û©L, kWgoì« cy»‹ ntfkhf K‹ndW« bghUshjhukhf
(World‟s Fastest Growing Economy) kh¿ìŸsJ.
22) bghUshjhu MŒt¿¡ifÆ‹ go (Economic Survey), ïªâa¥

bghUshjhu« MdJ 2018-19 Ãâ M©oš 7-7.5% v‹D« ts®¢á åj¤âš
ïU¡F« vd e«g¥gL»wJ.
23) 2017 M« M©o‹ cy»‹ ïu©lhtJ bgÆa ifngá c‰g¤âahsuhf

(2nd largest producer of mobile phones) ïªâah cUbtL¤JŸsJ.
ïu©lh« ïl¤âš ïUªj a£ehik¥ ã‹D¡F¤ jŸË ïªâah ïªj¢
rhjidia Ãfœ¤âìŸsJ. ifngá c‰g¤âÆš Ñdh Kjš ïl¤âš cŸsJ.
24) r®› t¤»Æ‹ KjyhtJ, ïU khj§f£bfhU Kiw btËtU« 2018-19M«

Ãâ M©L¡fhd gz¡ bfhŸif m¿¡if (1st bimonthly monetary
policy review for Financial year 2018-19):
 kW bfhŸ Kjš åj« (Repo Rate) 6%
 ne®kh‰W kWbfhŸ Kjš åj« (Reverse Repo Rate) 5.75%
 gz ïU¥ò É»j« (CRR) (Cash Reserve Ratio) 4%
 r£l¥goahd buh¡f åj« (SLR) (Statutory Liqudity Ratio) 19.5%
 t§» åj« (Bank Rate) 6.25%
 ÉË«ò Ãiy trâ åj« (CMSF) (Marginal Standing 6.25%
Facility Rate)
54
25) bu¥ngh É»j« ca®î (Hike in Repo rate): r®› t¤»Æ‹ ïu©lhtJ,
ïU khj§f£bfhU Kiw btËtU« 2018-19M« Ãâ M©L¡fhd gz¡
bfhŸif m¿¡ifÆš (Second Bi-monthly Monetary Policy review) gz¡
bfhŸif¡fhd FGthdJ (Monetary Policy Committee) ne® kh‰W kW
bfhŸ Kjš åj¤âid (Repo rate) 6%-ÈUªJ 6.25%-Mf ca®¤âìŸsJ.
 kW bfhŸ Kjš åj« (Repo Rate) 6.25 %
 ne®kh‰W kWbfhŸ Kjš åj« (Reverse Repo Rate) 6.00 %
 ÉË«ò Ãiy trâ åj« (Marginal Standing Facility Rate) 6.50 %
26) eh£o‹ bghUshjhu elto¡ifia kâ¥ÕL brŒì« msålhf ïUªj

bkh¤j kâ¥ò¡ T£lš KiwÆid (Gross Value Added - GVA) kh‰¿
bkh¤j cŸeh£L c‰g¤â (Gross Domestic Product) KiwÆidna
Û©L« bfh©L tu r®› t¤» Koî brŒJŸsJ.
27) k¤âa Ãâ mik¢rfkhdJ m¿âw‹ ngáfË‹ (Smart Phones)

câghf¤fshd m¢ál¥g£l ‹R‰W¥ gyiffŸ (Printed Circuit
Boards), òif¥gl¥ bg£ofŸ (Camera modules) k‰W« ïiz¥gh‹fŸ
ngh‹wt‰¿‰F 10% ïw¡Fkâ¤ Ô®it (import duty) â¤JŸsJ.
28) ïªâa¡ fl‹ g¤âu¤fËš mªÃa ngh®£~nghÈnah Kjä£lhs®fŸ

(Foreign Portfolio Investors) KjäL brŒtj‰fhd âKiwfis r®›
t¤» js®¤âìŸsJ.
29) mšfhÆj« t®¤jf« (Algorithm Trading): g©lkh‰W g¤F

gt®¤jidfËš (Commodity derivative exchanges) mšfhj
t®¤jf¤âid¥ ga‹gL¤Jtj‰F g¤F¢ rªij¥ gt®¤jid thakhdJ
(SEBI) òâa f£L¥ghLfis â¤JŸsJ. mšfhj t®¤jf« v‹gJ
nk«g£l fz¡Ñ£L khâÇfis¡ bfh©L (advanced mathematical
models) jha¤» Kiw t®¤jf¤âš (automated executive of trade)
<LgLtjhF«.
30) m©ikÆš k¤âa murhdJ gz nkhro jL¥ò¢ r£l¤âš (Prevention of

Money Laundering Act, 2002) áy âU¤j¤fis¡ bfh©L tªJŸsJ.
ï¤âU¤jkhdJ Ãâ r£l«, 2018-‹ (Finance Act, 2018) _ykhf¢ brŒa¥
g£lJ.
31) gâidªjhtJ Ãâ¡ FG‹ jiytuhd N.K.á§ (Chairman of 15th

Finance Commission), Jiw rh®ªj tfhu¤fŸ k‰W« MŒî tiuaiwfŸ
(terms of reference) ngh‹wt‰¿š Ãâ¡ FGî¡F MnyhridfŸ
55
tH¤Ftj‰fhf „m¿îiu¡ FG‟ (Advisory Council) x‹¿id

mik¤JŸsh®. 15tJ Ãâ¡FG‹ gªJiufŸ 2020-« M©oÈUªJ
brašgL¤j¥gL«.
32) Ãâ rh® fšÇa¿î thu« : Ef®nth® ghJfh¥ò k‰W« oÍ£lš t¤»¥

ga‹ghLfis¥ ghJfh¥ghf¥ ga‹gL¤Jjš M»a neh¡f§fS¡fhf k¤âa
r®› t¤»ahdJ (RBI) #]‹ 4 Kjš 8 tiuÆyhd thu¤âid „Ãâ rh®
fša¿î thukhf‟ (Financial literacy Week) m¿¤JŸsJ. ïj‹
fU¤JU: “tho¡ifahs® ghJfh¥ò” (Customer Protection)
33) g¢ás¤FHªijfŸ ïw¥ò Ç»j« (Neonatal Mortality Rate) :

íÅbr~¥ã‹ (UNICEF) m¿¡ifÆ‹go ï›»jkhdJ 1000 ãw¥òfS¡F
25.4 ïw¥òfŸ v‹w »j¤âš cŸsJ.
34) kf¥ngW ïw¥ò É»j« (Maternal Mortality Rate - MMR) : ãurt¤â‹

nghnjh mšyJ ãurt« KoªJ 42 eh£fS¡FŸshfnth xU bg© ïwªJ
nghtijna kf¥ngW ïw¥ò (Maternal Mortality) v‹»nwh«. ïªâa¥
gâths® b#duš mYtyf¤jhš (Registrar General of India)
btËÆl¥g£LŸs m¿¡ifÆ‹go, 2014-16 ïilÆyhd fhy f£l¤âš
10000 ãurt¤fS¡F 130 ïw¥òfŸ v‹w åj¤âš kf¥ngW ïw¥òfŸ (Ratio
of the MMR is 130 per 10000 live births) ïUªjd. (ïJ 2013-M«
M©L¡fhd kf¥ng‰W ïw¥ò »j¤ij l 22% FiwthF«.)
35) Inuh¥ãa ÛŸf£lik¥ò k‰W« ts®¢á t¤»Æš (European Bank for

Reconstruction and Development - EBRD) 69tJ cW¥ãduhf ïªâah
ïizªJŸsJ.
36) ïªâahî¡F „í¡ârh® t®¤jf cWâ¥gh£L¡fhd Ãiy - 1 mªjÞâid‟

[Strategic Trade Authorization - 1 Status - (STA - 1)] mbkÇ¡fhthdJ
tH¤»ìŸsJ. mbk¡fhÈUªJ V‰Wkâ brŒa¥gL« bghU£fS¡fhd
cÇk Éy¡F¡F (License Exception) ïJ tÊtF¡»wJ.
37) mbk¡f lhyU¡F Ãfuhd ïªâa %ghÆ‹ kâ¥ghdJ Rkh® 10% tiu rÇªJ
tuyhW fhzhj msî¡F 71 %ghahf¡ FiwªJŸsJ. ïj‹ _y«
Máahnyna fî« ã‹j¤»a Ãiy¡F¤ jŸs¥g£l ehzakhf ïªâa
%ghŒ cŸsJ.
38) bjhiy¤bjhl®ò, Ékhd¥ ngh¡Ftu¤J, ‹-t®¤jf« k‰W« kU¤Jt«

ngh‹w gšntW nrit¤ JiwfËY« Ef®nthU¡F tH¤f¥g£L tU«
nritfË‹ ju¤âid kâ¥ÕL brŒtj‰fhf „ïªâa¤ ju Ã®za
56
MizakhdJ‟ (Bureau of Indian Standards - BIS) òâa ju Ã®za

âfis m¿Kf¥gL¤âìŸsJ.
39) ïªâahš òâjhf ts®ªJ tU« bjhÊšKidnth® j¤fË‹ ahghu

nahridfis âwikthŒªj xU k‹w¤âl« (distinguished jury) g»®ªJ
bfh©L Mnyhridfis¥ bgWtj‰F©lhd j¤Jtkhd thŒ¥ãid
tH¤Ft‰fhf Úâ Mnah¡ MdJ „ã£¢ ^ _›‟ (Pitch to Move) v‹w
K‹bdL¥ig¤ bjhl¤»ìŸsJ.
40) NITI k‹w« (NITI Forum) : tl»H¡F ïªâahî¡fhd NITI k‹w«

ntfkhd, Úo¤j ts®¢áÆid C¡FÉ¡fî«, mâš V‰gL« jilfis¡
f©l¿ªJ ca ïilpLfS¡F vâ®idah‰wî« cjî»wJ.
41) xorh khÃy murhdJ jdJ khÃy¤âš gšntW fhyf£l¤fËš ïa‰w¥g£l

gštif¥g£l tUthŒ r£l¤fŸ mid¤ijì« x‹whf ïiz¤J „x‰iw
tUthŒ r£l¤âid¡‟ (Single Revenue Act) bfh©L tu¤
â£l£LŸsJ.
42) nfush‹ Ãy«ñ® nj¡F òrh® F¿p£L mªjÞâid¥ (GI TAG)

bgW»wJ.
43) bjY¤fhdh‹ moyhgh¤ nlh¡uh (Adilabad Dokra) k‰W« thu¤fš

J®ÆfŸ (Warrangal Durries) M»a ifÉid¥ bghU£fS¡F òÉrh®
F¿pL mªjÞJ (GI tag) tH¤f¥g£LŸsJ.
44) k¤âa ãunjr¤â‹ #hòth kht£l¤âš fhz¥gL« fUik Ãw khr«

bfh©l fl¡eh¤ nfhÊ¡F« (Kadaknath Chicken, Jhabua District)
jœeh£o‹ „ehf®nfhÇš Mya eiffS¡F«‟ (Nagercoil Temple Jewels)
òÉrh® F¿p£L mªjÞJ (Geographical Indication - tag)
tH¤f¥g£LŸsJ.
5. தழட்டங்கள்
5.1 தநழழ்஥ளடு
தழட்டங்கள் ஹ஥ளக்கம்/ஸெய்தழக஭ில் யந்ததன் ஸதளடங்கப்஧ட்ட தழ஦ம் /
களபணம் ஸதளடங்கழ ஺யத்த அ஺நப்பு
அம்நள இபே ெக்கப 18-னிபேந்து 40 ஬஦துக்குட்தட்ட 2018 திப்஧஬ரி 24

யளக஦த் தழட்டம் பதண்கல௃க்கு இபே சக்க஧ ஬ாகணம்
஬ாங்க 50% ஥ாணி஦ம் ஡பே஡ல்
57
நழன்-ஆல௃஺கக் ஡஥ிழ்஢ாடு அ஧சின் 2023-ம் ஆண்டுக்காண 2018 ஜண஬ரி 2

ஸகளள்஺க – 2017 ப஡ாலனந஢ாக்குத் ஡ிட்டத்஡ின் கீ ழ்
ப஡ாடங்கப்தட்டது.
உதளன் தழட்டம் (Ude 7 ஬பேடங்கல௃க்குப் தின் 2018 ஥ார்ச் 25

Desh Ka Aam Naagrik) பசன்லண஦ினிபேந்து நசனத்துக்கு
ப௃஡னா஬து ஬ி஥ாணப் நதாக்கு஬஧த்஡ாணது
ப஡ாடங்கி ல஬க்கப்தட்டது
ப௃த஬ளயது தநழழ்஥ளடு ஬ணப்த஧ப்லத 2030-ம் ஆண்டுக்குள் ஡஥ி஫க ஬ணத்துலந, 2018

ய஦க் ஸகளள்஺க 2018 ஡ற்நதாதுள்ப 21.76 ஬ில௅க்காட்டினிபேந்து ஜூலன 24
33 ஬ில௅க்காடாக உ஦ர்த்து஡ல்
தநழழ்஥ளடு ஹ஧ரிடர் ஡஥ி஫க ஬பே஬ாய் ஥ற்றும்

ஹந஬ளண்஺ந நதரிடர் ந஥னாண்ல஥த் துலந
ஸதள஺஬ஹ஥ளக்குத் ― 2018 ஆகஸ்டு 28
தழட்டம் – 2018-2030
5.2 நற்஫ நள஥ழ஬ங்கள்
தழட்டம் ஹ஥ளக்கம்/ஸெய்தழக஭ில் இடம் ஸ஧ற்஫தன் நள஥ழ஬ம்

- களபணம்
ப௃லளஃ஧ிஸ் தழட்டம் அல஥ப்பு சா஧ா துலந஦ில் ஜம்ப௃ காஷ்஥ீ ர்

த஠ி஦ாற்றுத஬ர்கல௃க்கு சப௄க-
பதாபேபா஡ா஧ப் தாதுகாப்பு அபித்஡ல்
யி஺஬னில்஬ள இ஦ற்லக ஬ி஬சா஦த்ல஡ ஊக்கு஬ித்஡ல், இ஥ாச்சனப் தி஧ந஡சம்

இனற்஺க இ஦ற்லக ந஬பாண் பதாபேள்
ஹய஭ளண்஺நத் உற்தத்஡ில஦ப் பதபேக்கு஡ல், 2022-ம்
தழட்டம் ஆண்டுக்குள் ஬ி஬சா஦ிகபின்
஬பே஥ாணத்ல஡ உ஦ர்த்து஡ல்
஧ிபதளன் நந்தழரி பு஡ி஦ ஋ய்ம்ஸ் ஥பேத்து஬஥லணகலப தினாஸ்பூர், இ஥ாச்சனப்

ஸ்யஸ்த்ன சுபக்ஷ ஢ிறுவு஡ல் தி஧ந஡சம்
ஹனளஜ஦ள
ப௃க்கழன நந்தழரி ஥ா஢ினத்஡ில் உள்ப கனாச்சா஧ம் ஥ற்றும்

க஬ளகளர் ெலளனதள இனக்கி஦த் துலந஦ில் உள்ப எடிசா
ஹனளஜ஦ள கலனஞர்கல௃க்கு பதாபேபா஡ா஧
உ஡஬ி஦பித்஡ல்
“எபே நளயட்டம், எபே எவ்ப஬ாபே ஥ா஬ட்டத்஡ிலும் உள்ப உத்஡஧ப்தி஧ந஡சம்

ஸ஧ளபேள்” தழட்டம் தி஧சித்஡ி பதற்ந பதாபேட்கலப
தி஧தனப்தடுத்தும் ஡ிட்டம்
58
ஹதெழன சுகளதளபப் இத்஡ிட்டத்஡ினிபேந்து ப஬பிந஦நி஦ ―
஧ளதுகளப்புத் தழட்டம் ப௃஡னா஬து ஥ா஢ினம் ந஥ற்கு ஬ங்காபம்

ஆகும்.
஧ரியர்த்தன் தழட்டம் ஥ாசுதாடற்ந ஥ற்றும் சுகா஡ா஧஥ாக ஹரி஦ாணா

சுற்றுச்சூ஫லன உபே஬ாக்கு஡ல்
100 ஥ளள் ஹய஺஬த் ஊ஧ாட்சிகபில் குப்லதகலப ந஥ற்கு ஬ங்காபம்

தழட்டம் அகற்று஬஡ற்காக இத்஡ிட்ட஥ாணது
த஦ன்தடுத்஡ப்தட உள்பது.
஥நது கழபளநம் ஥நது கி஧ா஥ப் புநங்கபில் ஬பர்ச்சிப் த஠ிகபில் எடிசா

ப௃ன்ஹ஦ற்஫ம் (Ama பதாது஥க்கள் ஡ங்கலப ஆர்஬ப௃டன்
Gaon, Ama Vikas) இல஠த்துக் பகாள்஬஡ற்காண ஡ிட்டம்
ஸ்யச் ெக்தழ 2018 ஊ஧கப் தகு஡ிகபில் ‘தூய்ல஥ இந்஡ி஦ா’ னக்நணா, உத்஡ி஧ப்தி஧ந஡சம்

஡ிட்டத்ல஡ பச஦ல்தடுத்து஬஡ில்
பதண்கபின் தங்கபிப்லத அங்கீ கரிக்கும்
ப௃஦ற்சி
யிஹதஷ் ஆனள தி஧ாந்஡ி஦ ஊடகங்கல௃டணாண ஍஡஧ாதாத், ப஡லுங்காணா

஧ிபஹதஷ் ஹக த்யளர் பச஦ல்தாட்டுத் ஡ிட்டம்
பை஧ளஸ்ரீ தழட்டம் இத்஡ிட்டத்஡ின்தடி ஌ல஫ப் பதண்கபின் ந஥ற்கு ஬ங்காபம்

஡ிபே஥஠த்துக்கு ப௃ன்தாக 25,000
பைதா஦ாணது அப்பதண்கபின் ஬ங்கிக்
க஠க்கில் நதாடப்தடும்.
ப௃க்கழன நந்தழரி ப௅ய ந஬லன஦ற்ந இலபஞர்கல௃க்கு ஥ா஡ம் ஆந்஡ி஧ப் தி஧ந஡சம்

ஹ஥ஸ்தம் 1000 பைதாய் ஬஫ங்கும் ஡ிட்டம்
கன்ன ஸ்ரீ ஧ிபகல்஧ தள்பி பசல்லும் த஡ின் தபே஬ப் ந஥ற்கு ஬ங்காபம்

தழட்டம் பதண்கல௃க்கு ஢ி஡ிப௅஡஬ி அபித்஡ல்.
஥ற்றும் அ஬ர்கபின் ஡ிபே஥஠ ஬஦ல஡
஢ீட்டித்஡ல் ஆகி஦஬ற்நின் ப௄னம் பதண்
கு஫ந்ல஡கபின் ஬ாழ்க்லகத் ஡஧த்஡ிலண
ந஥ம்தடுத்து஡ல்
஧ிஜஶ ஸ்யஸ்த்ன இ஧ண்டாம் ஥ற்றும் ப௄ன்நாம் ஢ிலன எடிசா

கல்னளண் ஹனளஜ஦ள ஥பேத்து஬ உ஡஬ிகல௃க்காக எபே
குடும்தத்துக்கு எபே ஆண்டுக்கு ஍ந்து
னட்ச பைதாய் ஬ல஧ அபிக்கும் ஡ிட்டம்
கன்னள யன் ெம்பேதழ ஬ி஬சா஦க் குடும்தங்கபில் பதண் ஥கா஧ாஷ்டி஧ா

ஹனளஜ஦ள கு஫ந்ல஡கள் திநந்஡ால் இன஬ச ஥஧க்
கன்றுகள் ஬஫ங்கு஡ல்
கங்கள லரிதீநள கங்லக ஢஡ி஦ின் கல஧ந஦ா஧ங்கபில் ஥ண் உத்஡ி஧ப்தி஧ந஡சம்

ஹனளஜ஦ள/஧சு஺ந அரிப்லதத் ஡டுப்த஡ற்காக அ஡ிக
59
கங்கள தழட்டம் ஥஧ங்கலப ஢டு஬஡ற்காண ஡ிட்டம்
(கபேத்துபே : ‚எபே ஢தர், எபே ஥஧ம்‛
஧சு஺ந நகள஥தழத் ஥கா஢஡ி ஥ற்றும் அ஡ன் எடிசா

தழட்டம் துல஠஦ாறுகலபச் சுற்நி 2 நகாடி
஥஧ங்கன்றுகலப ஢டும் ஡ிட்டம்
஺பனத் ஧ந்து தழட்டம் ஬ி஬சா஦ிகபின் ஬ாழ்஬ா஡ா஧த்ல஡ உறு஡ி ப஡லுங்காணா
(யியெளனிக஭ின் பசய்஬஡ற்காண ப௃஡லீட்டுத் ஡ிட்டம்
஥ண்஧ன்)
ஹகள஧஧ந்து ெம்஧தழக தத்஡ிரிக்லக஦ாபர்கல௃க்காண பு஡ி஦ எடிசா

ஸ்யஸ்த்ன ஧ீ ந ஥பேத்து஬க் காப்தீட்டுத் ஡ிட்டம்
ஹனளஜ஦ள
சூர்ன ெக்தழ கழெளன் ஬ி஬சா஦ிகலப சூரி஦ எபி ப௄னம்

ஹனளஜ஦ள (சூரின எ஭ி ஥ின்சா஧ உற்தத்஡ி பசய்஦ ஊக்கு஬ிக்கும் குஜ஧ாத்
நழன் உற்஧த்தழத் ஡ிட்டம்
தழட்டம்)
அந்த்ஹனளதனள ஆதளர் ஥ாணி஦ ஬ிலன஦ில் பச஦ல்தடும் ஹரி஦ாணா

ஹனளஜ஦ள உ஠஬கம்
ெஞ்ெளர் கழபளந்தழ ஥ா஢ினம் ப௃ல௅஬஡ிலும் உள்ப கி஧ா஥

ஹனளஜ஦ள ஥க்கள், ஢கர்ப்புந ஌ல஫கள் ஥ற்றும் சத்஡ீஸ்கர்
கல்லூரி ஥ா஠஬ர்கல௃க்கு இன஬ச
லகநதசிகள் ஬஫ங்கும் ஡ிட்டம்
எபே யியெளனி எபே ஥ா஢ினத்஡ிலுள்ப இ஧ண்டு இனட்சம்

நழன்நளற்஫ழ ஬ி஬சா஦ிகபக்கு உ஦ர் ஥ின்ணல௅த்஡த்஡ில் ஥கா஧ாஷ்டி஧ா
஥ின்சா஧ம் ஬஫ங்கும் ஡ிட்டம்
கந்தழ ஸயலுகு கண் ஥ா஢ினத்஡ிலுள்ப அலணத்து ஥க்கல௃க்கும்

ெழகழச்஺ெத் தழட்டம் இன஬ச கண் சிகிச்லச ஬஫ங்கும் ஡ிட்டம் ப஡லுங்காணா
அஸ்நழதள ஹனளஜ஦ள தள்பி ஥ா஠஬ிகல௃க்கு 5 பைதாய்க்கும்

கி஧ா஥ப்புநத்஡ில் உள்ப பதண்கல௃க்கு 24
஥ற்றும் 29 பைதாய்க்கும் சுகா஡ா஧
஥கா஧ாஷ்டி஧ா
அல஠஦ாலடகள் ஬஫ங்கும் ஡ிட்டம்
குரழ தழட்டம் ஥ா஢ினம் ப௃ல௅஬஡ிலும் உள்ப தள்பி

஥ா஠஬ிகல௃க்கு இன஬ச஥ாக சுகா஡ா஧
அல஠஦ாலடகள் ஬஫ங்கும் ஡ிட்டம்
எடிசா
5.3 ஹதெம்
60
தழட்டம் ஹ஥ளக்கம்/ஸெய்தழக஭ில் ஸதளடங்கப்஧ட்ட அபசு

யந்ததன் களபணம்
சுயிதள (100% உனிரினல் ஢ாடு ப௃ல௅஬஡ிலும் உள்ப சு஥ார் 3200 ஥த்஡ி஦ அ஧சு
ெழ஺தவுக்குள்஭ளகும் அ஧சு ஥பேந்துக் கலடகபில் பைதாய்
சுகளதளப அ஺ணனள஺ட) 2.50க்கு சுகா஡ா஧ அல஠஦ாலடகள்
஬஫ங்கும் ஡ிட்டம்
“Yes I Bleed” ஧ிபச்ெளபம் ப௃கத௄ல், பெடிபெப் நதான்ந சப௄க ஬லன ஥த்஡ி஦ அ஧சு
஡பங்கள் ஥ா஡஬ிடாய் சு஫ற்சி தற்நி஦
஬ி஫ிப்பு஠ர்ல஬ ஌ற்தடுத்து஬஡ற்காக
ப஡ாடங்கப்தட்ட தி஧ச்சா஧ம்
ஸ்ரீ ஸ்ய஧ிநளன் ஥ா஡஬ிடாய் சுகா஡ா஧ம் தற்நி஦ ஥த்஡ி஦ அ஧சு

஬ி஫ிப்பு஠ர்ல஬ ஌ற்தடுத்து஬஡ன் ப௄னம்
பதண்கபின் உடல் ஢னத்஡ிலணப்
நதட௃஬஡ற்காண ஡ிட்டம்
ஆப௅ஷ்நளன் ஧ளபத்  ஆந஧ாக்கி஦ம் ஥ற்றும் சுகா஡ா஧ இந்஡ி஦ அ஧சு

தழட்டம் – ஧ிபதளன் ல஥஦ங்கள் – 2022ம் ஆண்டுக்குள் 1.5
நந்தழரி ஜன் ஆஹபளக்ன னட்சம் ல஥஦ங்கலப ஌ற்தடுத்து஡ல்
ஹனளஜ஦ள (உ஬கழன் (2018 ஌ப்஧ல் 14 அன்று சத்஡ீஸ்கரின்
நழகப்ஸ஧ரின அபசு தீஜப்பூரில் ப஡ாடங்கப்தட்டது)
நபேத்துயக் களப்஧ீ ட்டுத்  ந஡சி஦ சுகா஡ா஧ப் தாதுகாப்புத்
தழட்டம்) ஡ிட்டம் – 10 நகாடி ஌ல஫ ஥ற்றும்
஢னி஬லடந்஡ குடும்தங்கல௃க்கு
ஆண்டுக்கு 5 னட்ச பைதாய் ஬ல஧
஥பேத்து஬க் காப்தீடு அபித்஡ல் (2018
பசப்டம்தர் 23 அன்று ஜார்க்கண்ட்
஥ா஢ினத்஡ின் ஧ாஞ்சி஦ில்
ப஡ாடங்கப்தட்டது)
 2018-19 ஥த்஡ி஦ தட்பஜட்டில்

அநி஬ிக்கப்தட்ட ஡ிட்டம்
ஹகள஧ளர் தன் தழட்டம்  ஥த்஡ி஦ தட்பஜட் 2018-19ல் ஥த்஡ி஦ குடி஢ீர் ஥ற்றும் சுகா஡ா஧
(GOBARdhan Scheme) அநி஬ிக்கப்தட்டது. அல஥ச்சகம்,
 ஥ாட்டுச் சா஠ம், ஡ிடக்க஫ிவு 2018 ஌ப்஧ல் 30

ஆகி஦஬ற்நினிபேந்து உ஦ிரி-஋ரி஬ாப௅
஡஦ாரிக்கும் ஡ிட்டம்
குசும் தழட்டம்  ஥த்஡ி஦ தட்பஜட் 2018-19ல் ஥த்஡ி஦ பு஡ி஦ ஥ற்றும்
(Kisan Urja Suraksha evam அநி஬ிக்கப்தட்டது. புதுப்திக்க ஬ல்ன ஆற்நல்
Utthaan Mahaabhiyan)  ஬ி஬சா஦ிகள் சூரி஦ எபி ஥ின் ப௄னங்கல௃க்காண அல஥ச்சகம்
உற்தத்஡ி பசய்஬ல஡ ஊக்கு஬ிக்கிநது
61
RISE தழட்டம் (Revitalising  உ஦ர் கல்஬ி த஦ிலும்  ஥த்஡ி஦ ஥ணி஡ ஬ப

Infrastructure and system in ஥ா஠஬ர்கல௃க்கு குலநந்஡ ஬ட்டி஦ில் ந஥ம்தாட்டு அல஥ச்சகம்
Education) கடனு஡஬ி அபிப்த஡ற்காண ஡ிட்டம்  உ஦ர் கல்஬ி ஢ி஡ி
 ஥த்஡ி஦ தட்பஜட் 2018-19 ஆல஠஦த்துக்காக (HEFA)
஢ி஡ி ஡ி஧ட்டு஡ல்
ெளக்ெளம் 2018  பதட்ந஧ானி஦ப் பதாபேட்கலப ஥த்஡ி஦ பதட்ந஧ானி஦ ஥ற்றும்

ப௃லந஦ாகப் த஦ன்தடுத்து஬஡ன் இ஦ற்லக ஋ரி஬ாப௅ அல஥ச்சகம்
ப௃க்கி஦த்து஬ம் குநித்஡
஬ி஫ிப்பு஠ர்ல஬ ஌ற்தடுத்து஡ல்
ஹ஧ட்டி ஧ச்ெளஹயள ஹ஧ட்டி இத்஡ிட்ட஥ாணது 161  ஥த்஡ி஦ பதண்கள் ஥ற்றும்

஧தளஹயள (ப௃தல் ஥ா஬ட்டங்கபினிபேந்து ஢ாடு ப௃ல௅஬தும் கு஫ந்ல஡கள் ஢ன
ப௃஺஫னளக 2015-ம் உள்ப அலணத்து 640 அல஥ச்சகம்
ஆண்டு லரினள஦ளயில் ஥ா஬ட்டங்கல௃க்கும்  ஥த்஡ி஦ சுகா஡ா஧ ஥ற்றும்
ஸதளடங்கப்஧ட்டது ) ஬ிரிவுதடுத்஡ப்தட்டுள்பது . குடும்த ஢ன அல஥ச்சகம்
 ஥த்஡ி஦ ஥ணி஡ ஬ப
ந஥ம்தாட்டு அல஥ச்சகம்
ஹதெழன ஸதபே யி஭க்கு  உனகின் ஥ிகப்பதரி஦ ப஡பே ஬ிபக்கு ஥த்஡ி஦ அ஧சு

அ஺நக்கும் தழட்டம் ஥ாற்நி஦ல஥க்கும் ஡ிட்டம்
(இத்தழட்டத்஺த  2019 ஥ார்ச் ஥ா஡த்துக்குள் 1.34 நகாடி
அநல்஧டுத்தும் ஥஧பு சார்ந்஡ ஬ிபக்குகலப
ப௃த஬ளயது நள஥ழ஬ம் ஥ாற்நி஬ிட்டு பு஡ி஦ ஡ிநன் ஬ாய்ந்஡
இபளஜஸ்தளன்) LED ஬ிபக்குகலப அல஥த்஡ல்
யன் தன் தழட்டம்  த஫ங்குடி ஥க்கபின் பதாபேபா஡ா஧ ஥த்஡ி஦ த஫ங்குடி஦ிணர்

ந஥ம்தாட்டுத் ஡ிட்டம் ஬ி஬கா஧ங்கல௃க்காண
 சத்஡ீஸ்கரின் தீஜப்பூரில் தி஧஡஥஧ால் அல஥ச்சகம்
ப஡ாடங்கி ல஬க்கப்தட்டது.
 TARES  இபம் ஬ிஞ்ஞாணிகலப ஥த்஡ி஦ அநி஬ி஦ல் &
 அனல்஥ளடுகல௃க்க ஊக்கு஬ிப்த஡ற்காண ஢ான்கு ப஡ா஫ில்த௃ட்த அல஥ச்சகம்
ஸென்று ப௃஺஦யர் ஡ிட்டங்கள் :
஧ட்டம்  Teacher Associate ship for Research

யளங்குயதற்கள஦ Excellence
கல்யி உதயித்  Overseas visiting Doctoral Fellowship
ஸதள஺க தழட்டம்
 Distinguished Investigator Award
 DIA
 Augmenting writing skills for Articulating
 AWSAR Research
஧ிபதளன் நந்தழரி சுபக்ெழத்  எவ்ப஬ாபே ஥ா஡ப௃ம் 9-ம் ந஡஡ி஦ன்று ஥த்஡ி஦ சுகா஡ா஧ ஥ற்றும்
நளத்ரித்வ் அ஧ினளன் கபேவுற்ந பதண்கல௃க்கு அ஧சு குடும்த ஢ன அல஥ச்சகம்
஥பேத்து஬஥லணகபில் இன஬ச
62
சிகிச்லச ஬஫ங்கு஬஡ற்காண ஡ிட்டம்
அம்ரித் தழட்டம்  ஌ல஫ ஥க்கல௃க்கு ஌ற்தடும் ஥த்஡ி஦ சுகா஡ா஧ ஥ற்றும்
(Affordable medicine and புற்றுந஢ாய் ஥ற்றும் இ஡஦ குடும்த ஢ன அல஥ச்சகம்
Reliable Implants for ந஢ாய்கல௃க்கு இன஬ச ஥பேத்து஬
Treatment) சிகிச்லச ஬஫ங்கு஡ல்
7.75% ஹெநழப்புப்  குடி஥க்கள் ஬ரி பசலுத்து ஥த்஡ி஦ ஢ி஡ி அல஥ச்சகம்

஧த்தழபங்கள் தழட்டம் தத்஡ி஧ங்கபில் ப௃஡லீடு பசய்஦
(யரிகல௃க்குட்஧ட்டது ) ஊக்கு஬ிக்கும் ஡ிட்டம்
஧ிபதந அ஺நச்ெரின் இபம் ஥ா஠஬ர்கலப ப஡ா஫ில்துலந ஥த்஡ி஦ ஥ணி஡ ஬ப

கல்யி உதயித் ஸதள஺க சார்ந்஡ ஆ஧ாய்ச்சிகலப ந஥ற்பகாள்ப அல஥ச்சகம்
தழட்டம் ஊக்கு஬ிக்கும் ஡ிட்டம்
஧ிபதளன் நந்தழரி  ஬றுல஥க் நகாட்டுக்கு கீ ழ் ஬ால௅ம் ஥த்஡ி஦ பதட்ந஧ானி஦ம் ஥ற்றும்

உஜ்ஜளயள஬ள ஹனளஜ஦ள குடும்தங்கல௃க்கு இன஬ச LPG இ஦ற்லக ஋ரி஬ாப௅ அல஥ச்சகம்
இல஠ப்பு ஬஫ங்கு஡ல்.
 2020க்குள் ஡ற்நதாதுள்ப 5
நகாடி஦ினிபேந்து 8 நகாடி
த஦ணாபர்கலபச் பசன்நலட஡ல்
஧ிபதளன் நந்தழரி  அலணத்து ஢கர்ப்புந ஌ல஫கல௃க்கும்  ஬ட்டு

ீ ஬ச஡ி ஥ற்றும்
ஆயளஸ் ஹனளஜ஦ள 2022-க்குள் இன஬ச ஬டுகள்
ீ ஢கர்ப்புந ஬றுல஥ எ஫ிப்பு
஬஫ங்கு஡ல் அல஥ச்சகம்
 2015 ஜூன் ஥ா஡ம்

ஹ஧ள஺தப் ஸ஧ளபேல௃க்கு சட்ட ஬ிந஧ா஡஥ாண நதால஡ப் பதாபேள் ஥த்஡ி஦ உள்துலந அல஥ச்சகம்

஋தழபள஦ தழட்டம் கடத்து஡லனக் கட்டுப்தடுத்து஬஡ற்காண (இத்஡ிட்ட஥ாணது 2004ல் ப௃஡ல்
இத்஡ிட்டம் 3 ஆண்டுகல௃க்கு ப௃லந஦ாக ப஡ாடங்கப்தட்டது)
஢ீட்டிக்கப்தட்டுள்பது .
அடல் புஜல் ஹனளஜ஦ள  ஢ினத்஡டி ஢ீர் ஆ஡ா஧ம் குலநந்து ஢ீர் ஬ப அல஥ச்சகம்

஬பே஬ல஡க் கட்டுப்தடுத்஡஬஡ற்காண
஡ிட்டம்
 உனக ஬ங்கி உ஡஬ிப௅டன்

பச஦ல்தடும் ஡ிட்டம்
இம்஧ிரின்ட் II  அ஦ல்஢ாட்டுத் ப஡ா஫ில்த௃ட்தங்கலப IIT ஥ற்றும் IISC ஢ிறு஬ணங்கபின்

இந்஡ி஦ா சார்ந்துள்ப துலநகபில் கூட்டு ப௃஦ற்சி
பு஡ி஦ ஆ஧ாய்ச்சிகலப ஢ம் ஢ாட்டு
உ஦ர்கல்஬ி ஢ிறு஬ணங்கள்
ந஥ற்பகாள்஬ல஡ ஊக்கு஬ிக்கும்
ஹதெழன ஊட்டச்ெத்து 6 ஬஦துக்குட்தட்ட கு஫ந்ல஡கள்,  பதண்கள் ஥ற்றும்
63
தழட்டம் (ஹ஧ளரளன் ஬பரிபம் பதண்கள், கபேவுற்ந பதண்கள், கு஫ந்ல஡கள் ஢ன

அ஧ினளன்) தாலூட்டும் ஡ாய்஥ார்கள் ஆகிந஦ாரின் அல஥ச்சகம்
ஊட்டச்சத்து ஆ஧ாக்கி஦த்ல஡  2018 ஥ார்ச் 8 அன்று
ந஥ம்தடுத்து஬஡ற்காண இத்஡ிட்ட஥ாணது இ஧ாஜஸ்஡ாணின்
2017-18ம் ஆண்டினிபேந்து அடுத்஡ 3 ஜூன்ஜூனு஬ில்
ஆண்டுகல௃க்கு பச஦ல்தடுத்஡ப்தடும். ப஡ாடங்கப்தட்டது.
஬க்ஷ்னள தழட்டம் தி஧஬ச அலநகபில் ஥கப்நதறு சிகிச்லசத் ஥த்஡ி஦ சுகா஡ா஧ ஥ற்றும்

஡஧த்஡ிலண ந஥ம்தடுத்து஬஡ற்காண குடும்த ஢ன அல஥ச்சகம்
நக஭ிர் ஸதளமழல் பதண்கபின் ப஡ா஫ில் ப௃லணப௅ம் ஢ீ஡ி ஆந஦ாக்

ப௃஺஦ஹயளபேக்கள஦ ஡ிநலண ஊக்கு஬ிப்த஡ற்காண சூ஫லன
த஭ம் உபே஬ாக்கு஬஡ற்காண ஡ிட்டம்
கபேத்துபே தாடல் : ‚஢ாரி சக்஡ி‛
ெத்னளகழபலள ஹெ ஸ்யச்  சம்த஧ன் சத்஡ி஦ாகி஧கத்஡ின் (1917 ஥த்஡ி஦ குடி஢ீர் ஥ற்றும் சுகா஡ா஧

கழபலள ஧ிபச்ெளபம் ஌ப்஧ல் 19) 100஬து ஆண்டிலண அல஥ச்சகம்
஢ிலணவு கூர்஡ல்
 இத்஡ிட்ட஥ாணது புது ஡ில்னி஦ில்

கழபளம் ஸ்யபளஜ்  அ஧சு ஢னத்஡ிட்டங்கலபப் தற்நி஦ இந்஡ி஦ அ஧சு

அ஧ினளன் ஬ி஫ிப்பு஠ர்ல஬ ஌ல஫ ஥க்கபிடம்
பகாண்டு பசல்஬஡ற்காண ஡ிட்டம்.
 2018 ஌ப்஧ல் 14 ப௃஡ல் ந஥ 5 ஬ல஧

஢லடபதற்நது.
பளஷ்ட்ரின கழபளம்  உள்பாட்சி அல஥ப்புகலப  தஞ்சா஦த்து ஧ாஜ்

ஸ்யபளஜ் அ஧ினளன் ஬லுப்தடுத்து஬஡ற்காண ஡ிட்டம் அல஥ச்சகம்
 ஥த்஡ி஦ப் தி஧ந஡சத்஡ின் ஧ாம் ஢கரில்  2018 ஌ப்஧ல் 24 அன்று

ப஡ாடங்கப்தட்டது. ந஡சி஦ தஞ்சா஦த்து ஡ிணம்
அன்று ப஡ாடங்கப்தட்டது.
பளஷ்ட்ரின அயிஷ்களர்  6-18 ஬஦துள்ப கு஫ந்ல஡கல௃க்கு  ஥த்஡ி஦ ஥ணி஡ ஬ப

அ஧ினளன் அநி஬ி஦ல், க஠ி஡ம் நதான்ந ந஥ம்தாட்டு அல஥ச்சகம்
தாடங்கபில் ஆர்஬த்஡ிலண  2018 ஌ப்஧ல் அன்று
஬பர்த்஡ல் ப஡ாடங்கப்தட்டது.
஧பம்஧பகத் கழரிரழ  இ஦ற்லக ந஬பாண்ல஥ல஦ ஥த்஡ி஦ ந஬பாண்ல஥ ஥ற்றும்

யிகளஸ் ஹனளஜ஦ள ஊக்கு஬ித்து ஥ண் ஬பத்஡ிலணப் ஬ி஬சா஦ிகள் ஢ன அல஥ச்சகம்
தாதுகாத்஡ல்
஧ிபதளன் நந்தழரி ஃ஧ெல்  ஥ா஢ினங்கள் பசாந்஡஥ாக காப்தீட்டு  ந஬பாண் ஥ற்றும்

஧ீ நள ஹனளஜ஦ள ஢ிறு஬ணங்கலபத் ப஡ாடங்கிக் ஬ி஬சா஦ிகள் ஢ன
பகாள்ப ஥த்஡ி஦ அ஧சாணது அனு஥஡ி அல஥ச்சகம்.
64
஬஫ங்கிப௅ள்பது.  2016 ஌ப்஧ல்
தீன் தனளள் உ஧ளத்னளனள  ஥஠ிப்பூரின் நசணாத஡ி 2018 ஌ப்஧ல் 28

கழபளம் ஹஜளதழ ஹனளஜ஦ள ஥ா஬ட்டத்஡ிலுள்ப பனய்சாங்
கி஧ா஥த்துக்கு ஥ின்சா஧ இல஠ப்பு
஬஫ங்கப்தட்டதுடன் இந்஡ி஦ா ஡ணது
‘அலணத்து கி஧ா஥ங்கல௃க்கும்
஥ின்சா஧ம் ஬஫ங்கும்’ இனட்சி஦த்ல஡
஢ிலநவு பசய்஡து.
உன்஦த் ஧ளபத் அ஧ினளன்  உ஦ர் கல்஬ி ஢ிறு஬ணங்கபில் ஊ஧க  ஥த்஡ி஦ ஥ணி஡ ஬ப

2.0 (UBA 2.0) ஥க்கபின் ந஡ல஬க்காண ந஥ம்தாட்டு அல஥ச்சகம்
ஆ஧ாய்ச்சிக்கள்  2018 ஌ப்஧ல் 25 (UBA 1.0 2014
ந஥ற்பகாள்பப்தடு஬ல஡ ஢஬ம்தர் 11 அன்று
ஊக்கு஬ித்஡ல் ப஡ாடங்கப்தட்டது.)
஧ிபதளன் நந்தழரி ஜன்  தல்துலந ப௃ன்நணற்நத் ஡ிட்ட஥ாண  பதாபேபா஡ா஧

யிகளஸ் களர்னக்பம் இது ஥றுசீ஧ல஥ப்பு ஬ி஬கா஧ங்கல௃க்காண
(PMJUK) பசய்஦ப்தட்டுள்பது. நகதிணட் குல௅
 2018 ந஥ 3
஧ிபதளன் நந்தழரி யளனள  ப௄த்஡ குடி஥க்கல௃க்காண ப௃஡லீட்டு  ஥த்஡ி஦ நகதிணட்

யந்த஦ள ஹனளஜ஦ள ஬஧ம்லத 7.5 னட்ச பைதா஦ினிபேந்து 15  2018 ந஥ 2
(PMVVY) னட்ச பைதா஦ாக இ஧ட்டித்஡ல்
(2003-ல்
அ஫ழயிக்கப்஧ட்டது)
஧ிபதளன் நந்தழரி கழரிரழ  ஢தார்டு (NABARD) ஬ங்கி஦ில் ‘சிறு  பதாபேபா஡ா஧

ெழஞ்ெளனி ஹனளஜ஦ள தாசண ஢ி஡ி஦ம்’ (Micro Irrigation Fund) ஬ி஬கா஧ங்கல௃க்காண
(PMKSY) அல஥த்஡ல் நகதிணட் குல௅
(2015-ல் ஸதளடங்கப்஧ட்ட
தழட்டம்)
2500 MW நழன்ெளபத்தழ஺஦ அடுத்஡ 3 ஆண்டுகல௃க்காண ஡ிட்டம் ஆற்நல் அல஥ச்சகம்

ஸகளள்ப௃தல்
ஸெய்யதற்கள஦
ஹெளத஺஦த்தழட்டம்
ெநக்பள ெழக்ெள தழட்டம்  தள்பிக் கல்஬ி஦ின் ஡஧த்஡ிலண  ஥த்஡ி஦ ஥ணி஡ ஬ப

உ஦ர்த்து஡ல் ந஥ம்தாட்டு அல஥ச்சகம்
 2018, ந஥ 24
஧சு஺நப் புபட்ெழ- இத்஡ிட்டத்஡ின் கீ ழ் 11 துல஠த்  பதாபேபா஡ா஧

கழரிஹரளன்஦தழ ஡ிட்டங்கள் உள்பண. ஬ி஬கா஧ங்கல௃க்காண
ஹனளஜ஦ள நகதிணட் குல௅
யன் தன் யிகளஸ்  ஢ாடு ப௃ல௅஬தும் உள்ப ஥த்஡ி஦
65
ஹகந்தழபங்கள் த஫ங்குடி஦ிணர் ஬சிக்கும் த஫ங்குடி஦ிணர்

஥ா஬ட்டங்கல௃க்கு ஬ன் ஡ன் ஬ிகாஸ் ஬ி஬கா஧ங்கல௃க்காண
நகந்஡ி஧ங்கலப ஬ிரிவுதடுத்து஡ல் அல஥ச்சகம்
஥ழ஺஬னள஦ குடினநர்வு 10 நகாடி பைதாய் ஬ல஧ ந஢஧டி அந்஢ி஦ ஥த்஡ி஦ நகதிணட்

அந்தஸ்து தழட்டம் ப௃஡லீடு (FDF) பசய்த஬ர்கல௃க்கு இந்஡
஢ிலன஦ாண குடி஦஥ர்வு அந்஡ஸ்து
஬஫ங்கப்தடும்.
டிஜழட்டல் இந்தழனள  கல்஬ி உ஡஬ித் ப஡ாலகக்கு  ஋னக்ட்஧ாணிக்ஸ் ஥ற்றும்

இன்டர்ன்ரழப் ஬ிண்஠ப்திப்த஬ர்கல௃க்காண ஡க஬ல் ப஡ா஫ில்த௃ட்த
தழட்டத்துக்கள஦ ஬லன஡பம் அல஥ச்சகம்
இ஺ணனயளனில்
ஹெய ஹ஧ளஜ் ஹனளஜ஦ள தல்ந஬று ச஥஦ங்கபின்  ஥த்஡ி஦ கனாச்சா஧

அநக்கட்டலபகள், பதாது஥க்கல௃க்கு அல஥ச்சகம்
இன஬ச உ஠வு ஬஫ங்கு஬஡ற்காக அந்஡  2018 ஜூன் 11
஢ிறு஬ணங்கல௃க்கு அ஧சு ஢ி஡ிப௅஡஬ி
அபிக்கும் ஡ிட்டம்
஧ரியர்தன் தழட்டம்  ஢னி஬லடந்஡ ஢ிலன஦ிலுள்ப ஥ின்  ஥த்஡ி஦ அ஧சு

(PARIWARTAN – Power Asset உற்தத்஡ித் ஡ிட்டங்கலப ஥ீ ட்படடுத்து  2018 ஜூன் 21
Revival through warehousing அ஬ற்லந ஡ி஬ால் சட்டத்஡ினிபேந்து
and Rehabilitation) தாதுகாத்஡ல்
கழரிரழ கல்னளண் ஬ி஬சா஦ிகலப பு஡ி஦ ந஬பாண் ப஡ா஫ில்  ஥த்஡ி஦ ந஬பாண் ஥ற்றும்

அ஧ினளன் த௃ட்தங்கலபப் த஦ன்தடுத்஡ ல஬ப்த஡ன் ஬ி஬சா஦ிகள் ஢ன
ப௄னம் அ஬ர்கபின் ஬பே஥ாணத்ல஡ அல஥ச்சகம்
இ஧ட்டிப்தாக்கு஡ல் .  2018 ஜூன் 1 ப௃஡ல் 2018
ஜூலன 31
6. கு஫ழனீடுகள்
கு஫ழனீடு ஹ஥ளக்கம்/ஸய஭ினிட்ட இந்தழனளயின் ப௃த஬ழடத்தழல் உள்஭
஥ழறுய஦ம் ஥ழ஺஬ ஥ளடு
உள்஭டக்கழன உனகப் பதாபேபா஡ா஧ ஥ன்நம் 62/74 ஢ார்ந஬

ய஭ர்ச்ெழக் கு஫ழனீடு (WEF)
சுற்றுச் சூமல் உனகப் பதாபேபா஡ா஧ ஥ன்நம் 1771/180 சு஬ிட்சர்னாந்து

ஸெனல்தழ஫ன் கு஫ழனீடு (WEF)
உ஬க உற்஧த்தழக் உனகப் பதாபேபா஡ா஧ ஥ன்நம் 30/100 ஜப்தான்

கு஫ழனீடு (WEF)
உ஬க஭ளயின INSEAD, அப஥ரிக்கா குல௅஥ம் 81 சு஬ிட்சர்னாந்து
66
அ஫ழவுத்தழ஫ன் ஥ற்றும் டாடா

ஹ஧ளட்டிக் கு஫ழனீடு கம்பெணிநக஭ன்ஸ் ஢ிறு஬ணம்
இபளணுய ெந஥ழ஺஬ ஥ினிட்டரி தட்பஜட் 5 அப஥ரிக்கா

கு஫ழனீடு 2018
உள்஭டக்கழன இ஺ணன ப௃கத௄ல் ஢ிறு஬ணம் ஥ற்றும் 47/86 சு஬டன்

ீ
ஹெ஺யக் கு஫ழனீடு ‘பதாபேபா஡ா஧ த௃ண்஠நிவு
2018 அல஥ப்பு’ (EIU)
ெட்டத்தழன் World Justice Project 62/113 படன்஥ார்க்
ஆட்ெழக்கள஦ கு஫ழனீடு
ஊமல் ந஬ழவுக் Transparency International 81/80 ஢ிபெசினாந்து

கு஫ழனீடு 2017 (NGO)
உ஬க ஧ணக்களப ஥ளடு New world Health 6 அப஥ரிக்கா
அ஫ழவுெளர் ஸெளத்து அப஥ரிக்க ஬ர்த்஡கத்துலந 44/50 அப஥ரிக்கா

உ஬க நக்க஭ளட்ெழக் பதாபேபா஡ா஧ த௃ண்஠நிவுப் 42/165 ஢ார்ந஬
கு஫ழனீடு 2017 திரிவு
உ஬க நகழழ்ச்ெழக் ஍஢ா ஢ீடித்஡ ஬பர்ச்சி சார்ந்஡ 133/156 ஃதின்னாந்து

கு஫ழனீடு 2018 ஡ீர்வுக்காண ஬லன஦ல஥ப்பு
(UN SDSN)
ஆற்஫ல் நளற்஫க் உனகப் பதாபேபா஡ா஧ ஥ன்நம் 78/114 சு஬டன்
ீ
கு஫ழனீடு 2018 (WEF)
உ஬க ஹ஧ளர்த்தழ஫ன் ஬னில஥஦ாண இ஧ாட௃஬ தனம் 4 அப஥ரிக்கா
கு஫ழனிடு 2017 பதாபேந்஡ி஦ ஢ாடுகள்
இ஺ணனப் ஧ளதுகளப்பு சி஥ான்படக் 3 அப஥ரிக்கா
ஸ஧ளபே஭ளதளப அப஥ரிக்க சிந்஡லண஦ாபர்

சுதந்தழபத்துக்கள஦ குல௅஬ாண ‘பஹரிநடஜ்
கு஫ழனீடு 2018 அநக்கட்டலப’ 130/186 ஹாங்காக்
உ஬க ஧த்தழரிக்஺கச் Reporters without Borders

சுதந்தழபத்துக்கள஦ (RSF) 138/180 ஢ார்ந஬
களநன் ஸயல்த் உனக அநிவுசார் பசாத்துரில஥ ஍க்கி஦ குடி஦஧சு (UK)
புத்தளக்கக் கு஫ழனீடு ஢ிறு஬ணம் (WIPO) உனக
2018 புத்஡ாக்கக் குநி஦ீடு (GII) 10/53
FDI ஥ம்஧கத்தன்஺நக் AT Kearhey ஆநனாசலண
கு஫ழனீடு 2018 ஢ிறு஬ணம் 11/25 அப஥ரிக்கா
ஆெழனள ஆற்஫ல் ஆஸ்஡ிந஧னி஦ா
67
கு஫ழனீடு சிந்஡லண஦ாபர் குல௅஬ாண 42/25

„LOWY‟ ஢ிறு஬ணம்
உ஬க அ஺நதழக் சிட்ணில஦ச் நசர்ந்஡
கு஫ழனிடு 2018 சிந்஡லண஦ாபர் குல௅஬ாண 136/163 ஍ஸ்னாந்஡
‘பதாபேபா஡ா஧ம் ஥ற்றும்
அல஥஡ி ஢ிறு஬ணம்’
உ஬க ரினல் ஋ஸ்ஹடட்

ஸய஭ிப்஧஺டத் Realty Consultant JLL 35/100 ஍க்கி஦க் குடி஦஧சு
தன்஺நக் கு஫ழனீடு
2018
குமந்஺தப் ஧பேய கு஫ந்ல஡ப் தபே஬஥ாணது சிங்கப்பூர் ஥ற்றும்
ப௃டிவுக் கு஫ழனீடு சுகா஡ா஧க் குலநதாடு, ஸ்நனாந஬ணி஦ா
2018 கு஫ந்ல஡த் ப஡ா஫ினாபர் 113/175 இல஠ந்து
ப௃லந, ஊட்டச்சத்துக் ப௃஡னிடத்ல஡ப்
குலநதாடு கல்஬ி஦நி஬ின்ல஥ திடித்துள்பண
ஆகி஦஬ற்நால்
தா஡ிக்கப்தடுகிநது
உ஬க புத்தளக்கக் உனக அநிவுசார் பசாத்துரில஥

கு஫ழனீடு 2018 ஢ிறு஬ணம் (WIPO) 57/130 சு஬ிட்சர்னாந்து
6.1 njr«
1) Úâ Mnah¡ btËÆ£LŸs „Mnuh¡»a¤J¡fhd F¿p£oš‟ (Health

Index) Kjš ïl¤âš nfushî«, _‹whtJ ïl¤âš jÄœehL« cŸsd.
c¤âu¥ãunjr« ïWâ ïl¤ij¥ bg‰WŸsJ.
2) ïªâa efu mik¥òfË‹ tUlhªâu MŒt¿¡if 2017 (Annual Survey

of India‟s City - Systems Report - 2017 [ASICS]): ï›t¿¡ifÆ‹ go
ef®¥òw MSifÆš bkh¤jKŸs 23 efu¤fS¡fhd ju tirÆš ònd
(Pune) Kjš ïl¤ij¥ ão¤JŸsJ; br‹id 19-tJ ïl¤âY«
bg§fq® filá ïl¤âY« cŸsd. ïªj m¿¡ifahdJ bg¤fqiu¢
nr®ªj „#d¡uAh‟ (Janaagraha) v‹D« ïyhg neh¡f‰w ÃWtd¤jhš
(Non-Profit Organisation) btËÆl¥g£lJ.
3) JLL mik¥ãdhš btËÆl¥g£LŸs áwªj efu§fS¡fhd r®tnjr

F¿p£oš (Global city Momentum Index-2018) bjY¤fhdh‹
Ijuhgh¤ efu« (Hyderabad) Kjš ïl¤ij¥ ão¤JŸsJ. ï¥g£oaÈš
br‹id 14-« ïl¤âš cŸsJ.
68
4) Úâ Mnah¡ (NITI Aayog) btËÆ£LŸs „x£L bkh¤j Ú® nkyh©ik¡

F¿p£o‹go‟ (Composite Water Management Index) F#uh¤
khÃykhdJ Ú® nkyh©ikÆš eh£onyna áw¥ghd ïl¤âš cŸsJ.
#h®¡f©£ khÃykhdJ Ú® nkyh©ikÆš fî« nkhrkhd ÃiyÆš
cŸsJ.
5) Rygkhf¤ bjhÊš bjhl¤f VJthd (Ease of doing business rankings)

khÃy¤fË‹ jutÆir¥ g£oaš:
 Mªâu¥ ãunjr« - Kjš ïl«
 bjY§fhdh - ïu©lhtJ ïl«
 AÇahdh - _‹whtJ ïl«
 jœehL - 15-tJ ïl«
(ï¥g£oaÈid, k¤âa t®¤jf k‰W« bjhÊ‰JiwÆ‹ œ cŸs bjhÊyf¡

bfhŸif k‰W« C¡F¤jš Jiwì« cyf t¤»ì« ïizªJ jah¤J
cŸsd.)
6) bg¤fqiu¢ nr®ªj muR rhuh ÃWtdkhd bghJ tfhu¤fŸ ikakhdJ

(Public Affairs Centre) bghJ Çtfhu¤fŸ F¿pL - 2018 I (Public
Affairs Index 2018) 2018 #]iy 22 m‹W btËÆ£lJ. ïj‹go áw¥ghd
KiwÆš M£á eilbgW« khÃy¤fËš nfush KjyhtJ ïl¤âY«
jÄœehL ïu©lhtJ ïl¤âY« cŸsd.
7) k¤âa å£Ltrâ k‰W« ef®¥òw tfhu¤fŸ mik¢rfkhdJ (Ministry of

Housing and Urban Affairs) btËÆ£LŸs „thœtj‰F V‰w
efu¤fS¡fhd F¿p£oš‟ (Ease of Living Index) kfhuhZouhYŸs
ònd efukhdJ (Pune, Maharashtra) KjyhtJ ïl¤âY« br‹id
khefukhdJ 14-tJ ïl¤âY« cŸsd.
m¿¡if
(i) njr«
1) ïªâa v~F cgnah»¥ghs® T£lik¥ò (Steel users Federation of India -

SUFI) btËÆ£LŸs m¿¡ifÆ‹ go cy»‹ ïu©lhtJ bga v~F
c‰g¤â (Manufacturer of crude steel) brŒì« ehlhf ïªâah
cUbtL¤JŸsJ. Ñdh, ï¥g£oaÈš KjÈl« t»¡»wJ.
2) ïiza¥ ghJfh¥ò m¢RW¤jš m¿¡if (Internet Security Threat

Report) : ákh‹bl¡ ÃWtd« btËÆ£LŸs ï›t¿¡ifÆ‹ go, ïiza¤
69
jh¡FjšfS¡F cŸshF« ehLfË‹ g£oaÈš ïªâah _‹whtJ

ïl¤âš cŸsJ. (flªj M©oš ïªâah eh‹fhtJ ïl¤âš ïUªjJ).
ï¥g£oaÈš mbk¡fh (USA) k‰W« Ñdh M»a ehLfŸ Kjš ïu©L
ïl¤fËš cŸsd.
(ii) r®tnjr«
1) r®tnjr òJ¥ã¡f¤j¡f M‰wš KfikahdJ (International Renewable

Energy Agency) jdJ Ú©l fhy¤â‰fhd, òJ¥ã¡f¤j¡f M‰wš _y¤fŸ
g‰¿a f©nzh£l¤âid (Outlook) “r®tnjr M‰wš kh‰w«: 2050-«
M©L¡fhd ghij” (Global Energy Transformation: A Road map to
2050) v‹D« jiy¥ã‹ œ btËÆ£LŸsJ.
2) M¥uháa t§» (Afrasia Bank) btËÆ£LŸs „cyfshÇa bršt tsÄ¡f

ehLfŸ‟ g£oaÈ‹ go (Global Wealth Migration Report) cy»‹
bršt ts¡f ehLfË‹ g£oaÈš MwhtJ ïl¤âš ïªâah cŸsJ.
mbk¡fh ï¥g£oaÈš KjÈl« t»¡»‹wJ.
(iii) bghUshjhu«
1) r®tnjr bjhÊyhs® ÃWtd« (ILO) 2018M« M©L¡fhd cyf

ntiythŒ¥ò k‰W« r_f¡ f©nzh£l« g‰¿a m¿¡ifia
btËÆ£LŸsJ.
2) g©lf brašâw‹ F¿p£L m£ltiz (LEADS)š F#uh¤ khÃy« ïªâa

msš KjÈl« bg‰WŸsJ.
3) cyf v~F r¤f¤âdhš btËÆl¥g£l m¿¡ifÆ‹go ïªâah cy»‹

_‹whtJ bga v~F c‰g¤â brŒì« ehlhf cUbtL¤JŸsJ.
4) fš¡fhd tUlhªâu m¿¡if, 2017 (Annual Status of Education

Report), j‹dh®t mik¥ghd ãuâdhš (Pratham) btËÆl¥g£lJ..
5) New World Wealth vD« ÃWtd« btËÆ£LŸs 15 gz¡fhu efu¤fË‹

g£oaÈš, ïªâah‹ tÂf¤ jiyefukhd K«ig 950 ãšÈa‹
mbkÆ¡f lhy®fSl‹ 12-tJ ïl¤âš cŸsJ. ï¥g£oaÈš Ãóah®¡
(New York) efu« Kjš ïl¤âš cŸsJ.
6) M»a nk«gh£L t§» (Asian Develoment Bank) btËÆ£LŸs Máa

nk«gh£L¡ f©nzh£l¤â‹ go (Asian Develoment Outlook) ïªâa¥
70
bghUshjhukhdJ 2018-19 Ãâ M©oš 7.3 G¡fhL«, 2019-20 Ãâ

M©oš 7.6 G¡fhL« ts®¢á milì« vd fÂ¡f¥g£LŸsJ.
7) r®tnjr gz Ãâa¤jhš (International Monetary Fund - IMF): 2018

V¥uš khj¤âš btËÆl¥g£l cyf¥ bghUshjhu¡ f©nzh£l
m¿¡ifÆ‹ go (World Economic Outlook) cy»‹ MwhtJ Äf¥ bgÆa
bghUshjhukhf (World‟s sixth largest economy) ïªâah
cUbtL¤JŸsJ.
8) cyf t§»ahdJ btËÆ£LŸs m¿¡ifÆ‹go ãuh‹ir ã‹D¡F¤ jŸË

ïªâah cy»‹ MwhtJ Äf¥bgÆa bghUshjhukhf cUbtL¤JŸsJ.
ïâš mbk¡fh KjyhtJ ïl¤âš cŸsJ.
(iv) ghJfh¥ò & É©btË
1) Þlh¡nAh« r®tnjr mikâ MuhŒ¢á ÃWtdkhdJ (Stockholm

International Peace Research Institute - SIPRI) btËÆ£LŸs
m¿¡ifÆ‹ go, 2017-« M©oš ïuhQt¤â‰fhf mâf« bryÉ£l cyf
ehLfË‹ g£oaÈš ïªâah IªjhtJ ïl¤âš cŸsJ. mbkÇ¡fh, Ódh,
rîâ mnuãah, uZah k‰W« ïªâah M»a ehLfŸ Kiwna Kjš IªJ
ïl¤fËš cŸsd.
7. FG¡fŸ
7.1 jÄœehL
1) M.A. á¤â¡ FG : ïJ jHf¤âš VHhtJ Câa¡ FG‹ gªJiufis

mkšgL¤jî«, mJ bjhl®ghd á¡fšfis¤ Ò®¡fî« mik¡f¥g£LŸsJ.
2) mJša ÄÞuh FG (Atulya Mishra Committee) : nj kht£l¤â‹

Fu¤fÅÆš Ãfœªj fh£L¤Ò g¤âid¥ g‰¿ MuhŒtj‰fhf mJša Þuh
jiyikÆyhd FGid¤ jHf muR 2018 kh®¢ 14« ehŸ Ãa¤jJ.
3) mUzh b#fÒr‹ FG (Aruna Jegadeesan Committee) : gâ‹_‹W

ng® R£L¡ bfhšy¥g£l ö¤J¡Fo J¥gh¡»¢ NL r«gt¤âid¥ g‰¿
rhuiz brŒtj‰fhf bk£uhÞ ca® Úâk‹w¤â‹ XŒî bg‰w Úâgâahd
âUkâ.mUzh b#fÒr‹ mt®fË‹ jiyikÆyhd x‰iw cW¥ãd®
FGÉid (One member Committee) jHf muR 2018 nk 23 m‹W
Ãa¤JŸsJ.
71
4) P. r©Kf« FGÇ‹ gªJiuÆ‹go, br‹id gháš (Parrys, Chennai)

cŸs lh¡l®.m«ng¤f® r£l¡ fšÿahdJ, fhŠáòu« kht£l«
òJ¥gh¡f¤â‰F« âUtŸq® kht£l« g£liw¥ bgU«òôU¡F« ïlkh‰w«
brŒa¥gl cŸsJ. ïâš IªJ tUl go¥òfŸ òJ¥gh¡f¤âY«, _‹W tUl
tF¥òfŸ g£liw¥ bgU«òôY« el¤j¥gl cŸsd.
7.2 njr«
1) cnkZ á‹Ah FG : ïªâa¤ nj®jš Miza¤jhš mik¡f¥g£l 14

eg®fŸ ml¤»a FG; ts®ªJ tU« r_f Clf¤fis¡ fU¤âš bfh©L
„k¡fŸ ãuâÃâ¤Jt r£l«, 1951‟-‹ ãî 126-š kh‰w¤fŸ bfh©L
tUtij¥ g‰¿ MuhŒ»wJ.
2) m~¥rš mkDšyhà FG : ï¡FGÉ‹ gªJiuÆ‹ go ïªj M©L Kjš

A{ òj¥ gaz¤J¡fhd kha« u¤J brŒa¥gL»wJ.
3) kÈk¤ FGthdJ F‰waš Úâ mik¥ãš Ñ®âU¤j¤fŸ brŒtj‰fhf

mik¡f¥g£lJ.
4) N. nfhghyRthÄ FG : gšfiy¡fHf khÅa¡ FG (UGC) MdJ

mâfhu¡f eh‹F ng® bfh©l Ãòz® FGid ït‹ jiyikÆš
mik¤JŸsJ. ï¡FG 20 áw¥ò thŒªj gšfiy¡fHf§fis¥
(Institutions of Eminence) g£oaÈLtj‰fhf, gšfiy¡fHf¤fË‹
©z¥g got¤fis kâ¥ÕL brŒì« gÂia¢ brŒ»wJ.
5) YH khnyf« FG (YH Malegam Committee) : thuh¡ fl‹fŸ, mâfkhF«

t¤» KiwnfLfŸ k‰W« jÂ¡if bjhl®ghd brašfis¡ f©fhÂ¡f
r®› t¤» ï¡FGid mik¤JŸsJ.
6) _yjd¤ â£l§fS¡fhf ÇdŒ êš XguhŒ (Vinay Sheel Oberoi)

FGÉid ghJfh¥ò mik¢rf« mik¤JŸsJ.
7) ehfnkhf‹ jhÞ FG (Naga Mohan Das Committee) : f®ehlfhš thG«

È§fha¤ tF¥ãdU¡F (Lingayat) jÅ kj¤âd® k‰W«
áWgh‹ikÆdU¡fhd (Religion Status and Minority Status) mªjÞJ
tH¤Ftj‰fhd gªJiufis MuhŒtj‰fhf ï¡FG mik¡f¥g£lJ. ïj‹
gªJiufis m¥nghija f®ehlf Kjšt® âU.á¤juhikah mt®fshš
72
V‰W¡ bfhŸs¥g£L È¤fha¤ tF¥ãdU¡F j kj mªjÞJ

tH§f¥g£lJ.
8) xnu njr« xnu nj®jš (One nation one election): k¡fsit¡F« (Lok
Sabha) mid¤J khÃy r£l¥ nguitfS¡F« xnu neu¤âš nj®jš
el¤JtJ (Simultaneous elections) bjhl®ghd btŸis m¿¡ifÆid
(White paper draft) Úâaur® B.S. rîAh‹ FG (Justice B.S. Chauhan
Committee) btËÆ£LŸsJ.
9) ghuhSk‹w nkyitahd uh{a rgh‹ mYtšâKiwfis kW kâ¥ÕL

brŒtj‰fhd gªJiufis tH¤f ïu©L cW¥ãd®fŸ ml¤»a
m¡ÅnAh¤Ç FG (Agnihotri Committee) mik¡f¥g£LŸsJ.
10) bk£nuh uÆš ngh¡Ftu¤J mik¥ò¡fhd ju kâ¥òfis (Standards for

Metro rail Systems) Ã®za« brŒtj‰fhf ï.$ju‹ jiyikÆyhd
FGÉid (E.Sreedharan Committee) mik¡f ãujk® nkho x¥òjš
mË¤JŸsh®.
11) kht£l k‰W« khÃy msyhd bghUshjhu¤ juîfis¤ âu£Ltj‰fhd

ÉâKiwfis (To upgrade norms for state & district level economic
data collection) ju« ca®¤Jtj‰fhf, k¤âa murhdJ uåªâu H. njhy¡»ah
(Ravindra H. Dholakia Committee) FGid Ãa¤JŸsJ.
12) k¤âa murhdJ nj¡fkilªj ÃiyÆš cŸs mdš ‹ c‰g¤â

â£l¤fS¡F Ò®î fh©gj‰fhd gªJiufis tH¤f ãuÔ¥ Fkh® á‹Ah
FGid mik¤JŸsJ.
7.3 bghUshjhu«
1) mnrh¡ jšthŒ FG : trhÆfË‹ tUkhd¤ij ïu£o¥gh¡Ftnj

ï¡FG‹ neh¡fkhF«.
2) Y.M.ânahÞjÈ FGÇ‹ (Y.M.Deosthalee Committee) gªJiufË‹

go, bghJ k¡fË‹ fl‹ rh®ªj jftšfŸ ml¤»a gântL (Public
Credit Registry) x‹¿id cUth¡»l k¤âa r®› t¤»ahdJ (Reserve
Bank of India) â£l£LŸsJ. ïªj¤ jftš gântlhdJ jeg®fŸ
k‰W« bgUÃWtd fldhs®fË‹ (Corporate borrowers) fl‹ g‰¿a
jftšfis¢ nrf¤J it¡F« tifÆš totik¡f¥g£LŸsJ.
73
3) eh£oš fh¥Õ£L¤ JiwÆ‹ nritia îgL¤J« neh¡»š fh¥Õ£L¢

rªij ÃWtd¤fË‹ (Insurance Marketing Firms) brašghLfis kW
MŒî brŒtj‰fhf fh¥Õ£L xG¤FKiw k‰W« nk«gh£L MizakhdJ
(Insurance Regulatory and Development Authority) RnuZ kh¤ö®
FGÉid (Suresh Mathur Committee) mikªJŸsJ.
4) ïªâa¡ fh¥Õ£L xG¤FKiw k‰W« nk«gh£L MizakhdJ (Insurance

Regulatory and Development Authority of India) 16 cW¥ãd®fŸ
ml§»a P.J. n#hr¥ FGid mik¤JŸsJ. ï¡FGthdJ nkh£lh®
thfd¤â‹ _‹wh« ju¥ò fh¥Õ£L iy Ã®za m«r¤fis¥ g‰¿
Muhaî« (Motor third party insurance pricing aspects), 2019-20«
M©L¡fhd jtiz¤ bjhif (premium rate) F¿¤j gÇªJiufis
tH¤fî« mik¡f¥g£LŸsJ.
5) ïªâa czî¥ ghJfh¥ò k‰W« ju Ã®za MizakhdJ (FSSAI), czî¥

bgalš k‰W« âfis¡ fh£á¥gL¤Jjš bjhl®ghd czî¥ ghJfh¥ò
k‰W« ju¤fŸ (bgalš k‰W« fh£á¥gL¤Jjš) âfŸ, 2018-‹
tiuÉid (Food Safety and Standards Labelling and Display
Regulations 2018) f©fhÂ¥gj‰F B.rá»u‹ jiyikÆyhd _‹W eg®
ml§»a FGÉid (B.Sekikeran Committee) mik¤JŸsJ.
6) Iªjh« jiyKiw¤ bjhÊšE£g¤ij eilKiw¥gL¤Jtj‰fhd

tÊfh£L« FGthd A J ghšuh{ FGthdJ (A J Paulraj 5G Steering
Committee) 5G bjhÊšE£g¤ij K‹T£ona brašgL¤Jtj‰fhd
xG¤F âKiwfis eilKiw¥gL¤JkhW gªJiu brŒJŸsJ.
(iv) r®tnjr«
1) Úâaur® uhn#Z ã‹lhš FG (Justice Rajesh Bindal Committee):

ï¡FGthdJ ehLfS¡»ilna cŸs bg‰nwh®fŸ FHªijia¥ ãÆ¤jš
bjhl®ghd ãu¢ridfŸ Ò®î Miza¤ij (Inter Country Parental
child Removal Disputes Resolution Authority) mik¡f k¤âa
muR¡F gªJiu brŒJŸsJ.
8. நள஥ளடுகள், கபேத்தபங்குகள்
74
ஸ஧னர் ஹ஥ளக்கம் / கபேத்துபே
ப்பளயெழ ஧ளபதழன சிங்கப்பூர் ப஡ான்ல஥஦ாண தால஡, பு஡ி஦ த஦஠ம்: ஆசி஦

தழயளஸ் இந்஡ி஦ எத்துல஫ப்தில் இந்஡ி஦ ஬ம்சா஬பி஦ிணர்
2018 ஜண஬ரி 9
18யது அ஺஦த்தழந்தழன உ஡ய்பூர் ஧ாஜஸ்஡ான் 2018

ஸகள஫டளக்கள் நள஥ளடு ஜண஬ரி 8-9
ப௃த஬ளயது ெர்யஹதெ நகா஬பம், நக஧பா, ஡ர்஥ா பச஦னி (Dam Health And Rehabilitation
அ஺ண ஧ளதுகளப்பு ஜண஬ரி 23-24 Monitoring Application) அநிப௃கப்தடுத்஡ப்தட்டது,
நள஥ளடு
7யது பளஷ்ட்ரின பதங்கல௄பே ந஬ற்றுல஥஦ில் எற்றுல஥ல஦க் பகாண்டாடு஡ல்

ென்ஸ்கழரிதழ
ஜண஬ரி 14-20
நஹகளத்றவ்
இந்தழன ஆற்஫ல் புது படல்னி ஆற்நல் 4.0 – 2030-ம் ஆண்லட ந஢ாக்கி஦ ஆற்நல்
நள஥ளட்டின் ஌மளயது ஥ாற்நம்.
திப்஧஬ரி 1 – 2
஧தழப்பு
5-யது ஸதற்களெழன புது படல்னி பதாது பகாள்ப௃஡ல் ஥ற்றும் ஬ி஢ிந஦ாகச் நசல஬

஧ிபளந்தழன ஸ஧ளது ஸகளள்
2018 திப்஧஬ரி 05
ப௃தல் நள஥ளடு
ப௃த஬ளயது ெர்யஹதெ புது படல்னி ISA 2015-ல் தாரிஸ் ஥ா஢ாட்டில் ப஡ாடங்கப்தட்டது.

சூரின ஆற்஫ல்
2018 ஥ார்ச் 11
கூட்ட஺நப்஧ின் உச்ெழ
நள஥ளடு
உ஬க தகயல் ஍஡஧ாதாத், ப஡லுங்காணா ஋஡ிர்கான ஢ிறு஬ணங்கள்

ஸதளமழல்நுட்஧ நள஥ளடு 2018 திப்஧஬ரி 19
ெர்யஹதெ ஥ீ டித்த உனிரி புது படல்னி

஋ரிஸ஧ளபேள் நள஥ளடு
2018 திப்஧஬ரி 26
21யது “நழன்ஆல௃஺க” ஍஡஧ாதாத் ப௃ன்நணற்நத்ல஡ ப௃டுக்கு஬ிப்த஡ற்காண ப஡ா஫ில்

ஹதெழன கபேத்தபங்கு த௃ட்தம்
2018 திப்஧஬ரி 27
ரளங்களய் எத்து஺மப்பு கு஦ிங்டாந஬ா, சீணா 2018 8 உறுப்திணர்கள் : இந்஡ி஦ா, தாகிஸ்஡ான், சீணா,

அ஺நப்஧ின் (SCO) உச்ெழ ஜூன் 9-10 கஜகஸ்஡ான், கிர்கிஸ்஡ான், ஧ஷ்஦ா, ஡ஜிகிஸ்஡ான்
நள஥ளடு
6 யது உ஬க துதாய் (UAE) இந்஡ி஦ா இம்஥ா஢ாட்டில் சிநப்பு ஬ிபேந்஡ிண஧ாகக்

அபெளங்கங்கல௃க்கள஦ கனந்து பகாண்டது.
2018 திப்஧஬ரி 11-13
உச்ெழ நள஥ளடு
75
உ஬க ஥ீ டித்த TERI புது படல்னி, 2018 ஢ிலன஦ாண நகால௃க்காண கூட்டல஥ப்பு

ய஭ர்ச்ெழக்கள஦ திப்஧஬ரி
உச்ெழநள஥ளடு
4யது உ஬க யர்த்தக லடம்ஸ் குல௅஥ம், பு஡ி஦ பதாபேபா஡ா஧ம், பு஡ி஦ ஬ி஡ிகள்

உச்ெழ நள஥ளடு புதுபடல்னி
உ஬க தநழழ் ஧ளபம்஧ரின கு஥ா஧ தாலப஦ம், ஈந஧ாடு

நள஥ளடு
2018 ஥ார்ச் 1-2
5யது உ஬க ஺ெய பசன்லண டிஜிட்டல் ஋஡ிர்கானத்ல஡ ந஢ாக்கி஦ த஦஠ம்

ெழத்தளந்த நள஥ளடு
2018 ஥ார்ச் 8
உ஬க டிஜழட்டல் நள஥ளடு பகாச்சி, நக஧பா டிஜிட்டல் ஋஡ிர்கானத்ல஡ ந஢ாக்கி஦ த஦஠ம்
8யது ஹந஺டக் புது படல்னி „Flag of Friend Ship‟
க஺஬கல௃க்கள஦
எ஬ழம்஧ிக்ஸ்
களெஹ஥ளய் எமழப்பு புது படல்னி இந்஡ி஦ா஬ின் காசந஢ாய் எ஫ிப்புக்காண இனக்கு

நள஥ளடு ஆண்டு : 2025
2018 ஥ார்ச் 24
சர்஬ந஡ச இனக்கு : 2030
இபண்டு ஆண்டுகல௃க்கு
எபேப௃஺஫ ஥஺டஸ஧றும்
புது படல்னி ஬ல஧ப்தடக் கலனகல௃க்காண சர்஬ந஡ச கண்காட்சி
அச்சு
ஊடகங்கல௃க்கள஦
ெர்யஹதெ நள஥ளடு
7யது ெர்யஹதெ ஥ாஸ்நகா, ஧ஷ்஦ா

஧ளதுகளப்பு நள஥ளடு
11யது உ஬க இந்தழ நதார்ட் லூ஦ிஸ் ல஬ஷ்஬ிக் ஹிந்஡ி அ஬ர் தா஧஡ி஦ சான்ஸ்கிபே஡ி
நள஥ளடு ப஥ாரீசி஦ல்
2018 ஆகஸ்ட்
ெர்யஹதெ புத்தெநன லும்திணி, ந஢தாபம் 2018 புத்஡ர் திநந்஡ இடம்

நள஥ளடு ஌ப்஧ல் 29-30
இந்தழனள – யினஸ்ஹ஧டன் புது படல்னி

நள஥ளடு
2018 ஌ப்஧ல் 16-17
நஹ஬ரினள உச்ெழ நள஥ளடு னண்டன்
25யது களநன்ஸயல்த் னண்டன்

அபசுத் த஺஬யர்கள்
76
ெந்தழப்பு 2018 ஌ப்஧ல் 20
1யது இந்தழனள – ஥ளர்டிக் ஸ்டாக்நஹாம், ஸ்஬டன்

ீ
உச்ெழ நள஥ளடு 2018 ஌ப்஧ல்
16யது ெர்யஹதெ புது படல்னி ஋஡ிர்கான சர்஬ந஡ச ஆற்நல் தாதுகாப்பு : ஥ாற்நம்,

ஆற்஫ல் நன்஫ம் ப஡ா஫ில்த௃ட்தம், ஬ர்த்஡கம் ஥ற்றும் ப௃஡லீடு
2018 ஌ப்஧ல் 10-12
இந்தழன ஺கப்ஹ஧ெழ புது படல்னி New Digital Horizons Connect, Create, Innovate
நள஥ளட்டின் 2யது ஧தழப்பு

2018 அக்நடாதர்
அபபு லீக் உச்ெழ ஡ாஹ்஧ான் சவு஡ி அந஧தி஦ா

நள஥ளட்டின் 29யது 2018 ஌ப்஧ல்
஧தழப்பு
8யது ஧ிபளந்தழன ஆெழன- இந்தூர், ஥த்஡ி஦ தி஧ந஡சம் தூய்ல஥஦ாண ஢ீர், ஢ினம், காற்று ஆகி஦஬ற்லந
஧ெழ஧ிக் 3R நன்஫ம் உறு஡ி பசய்஡ல்
ப௃த஬ளயது ரளங்களய் வூகான், சீணா

எத்து஺மப்பு
2018 ந஥ 10
அ஺நப்஧ின் சுற்று஬ள
அ஺நச்ெர்கல௃க்கள஦
நள஥ளடு
1யது ரளங்களய் இஸ்னா஥ாதாத் ஡ீ஬ி஧஬ா஡ அச்சுறுத்஡ல்கலபப௅ம் அ஬ற்லந ஋஡ிர்

எத்து஺மப்பு அ஺நப்பு தாகிஸ்஡ான் பகாள்ல௃ம் ப௃லநகலபப௅ம் தற்நி
஧ிபளந்தழன தீயிபயளத ஬ி஬ா஡ிப்த஡ற்காண ஥ா஢ாடு
2018, ந஥ 23
஋தழர்ப்பு அ஺நப்பு
நள஥ளட (SCO – RATS)
4யது ஸதற்களெழன பகால்கத்஡ா

ய஦யி஬ங்கு ெட்ட
2018 ந஥ 8-10
஥஺டப௃஺஫ப்஧டுத்தும்
அ஺நப்஧ின் நள஥ளடு
(SAWEN)
9யது அஸநரிக்க – ப௃ம்லத

இந்தழன யளன்
2018 ந஥ 9-11
ஹ஧ளக்குயபத்துக்கள஦
நள஥ளடு
இந்தழனள-அஸநரிக்கள நகா஬ா
கடல்ெளர் ஧ளதுகளப்பு
2018 ஌ப்஧ல்30-ந஥ 1
ஹ஧ச்சுயளர்த்஺த
15யது ஆெழன ஊடக புது படல்னி
77
உச்ெழ நள஥ளடு (AMS) 2018. ந஥ 10-12
ப௃த஬ளயது ஸ஧ள஬ழவுறு நதாதால், ஥த்஡ி஦ தி஧ந஡சம் பதானிவுறு ஢க஧ங்கல௃க்காண ஢ிலன஦ாண,

஥கபங்க஭ின் புத்஡ாக்கத்துடன் கூடி஦ அட௃குப௃லநல஦
2018 ந஥ 15
CEOக்கல௃க்கள஦ உச்ெழ உபே஬ாக்கு஡ல்
நள஥ளடு
ப௃த஬ளயது ஆண்டுக்கு புது படல்னி

இபேப௃஺஫ ஥஺டஸ஧றும்
2018 ந஥ 8-11
கடற்஧஺ட த஭஧தழகள்
நள஥ளடு
ப௄ன்஫ளயது ஍.஥ள புது படல்னி அல஥஡ி காக்கும் தலட஦ில் ஆப்திரிக்க ஢ாடுகபின்

அ஺நதழ களப்புப் தங்கபிப்லத ந஥ம்தடுத்து஡ல்
2018 ந஥ 7-25
஧஺டனின் ஆப்ரிக்க
஥ளடுகல௃க்கள஦ நள஥ளடு
44யது G7 உச்ெழ நள஥ளடு க்பெபதக், கணடா  2019ல் 45-஬து G7 ஥ா஢ாடு தி஧ான்சின்

தி஦ாரிட்சில் ஢லடபதறும்.
2018 ஜூன் 8-9
 43஬து ஥ா஢ாடு 2017ல் இத்஡ானி஦ின் சிசினி஦ில்
஢லடபதற்நது.
இந்தழனள, ஧ிஹபெழல், தி஧ட்நடாரி஦ா, ப஡ன் 
ஸதன் ஆப்஧ிரிக்கள (IBSA) ஆப்திரிக்கா
2018 ஜூன் 5
11யது புயி நுண்ண஫ழவு புது ஢ிபெ படல்னி “Geo spatial : A Force Multiplier for defense and Internal
security”
ஆெழன நள஥ளடு
2018 ஜூன் 4-5
18யது ரளங்களய் கு஦ிங்டாந஬ா, சீணா 2018

எத்து஺மப்பு அ஺நப்பு ஜூன் 9-10
குனிங்டளஹயள
஧ிபகட஦ம்
ெர்யஹதெ தகயல் காத்஥ண்டு, ந஢தாபம் 2018 ந஥ம்தட்ட சப௄கத்துக்காண ஢ீடித்஡ ஬பர்ச்சி

ஸதள஺஬ ஸதளடர்பு ஜூன் 17-18 இனக்குகள்
கபேத்தபங்கு
஥ழண஥ீ ர் னள஺஦க்களல் புது படல்னி

ஹ஥ள஺ன எமழப்஧தற்கள஦
2018 ஜூன் 13
ெர்யஹதெக்
கூட்ட஺நப்஧ின் 10-யது
நள஥ளடு
106யது இந்தழன ஜனந்஡ர் தஞ்சாப் ‚஋஡ிர் கான இந்஡ி஦ா : அநி஬ி஦ல் ஥ற்றும் ப஡ா஫ில்
78
அ஫ழயினல் நள஥ளடு 2019 ஜண஬ரி 3-7 த௃ட்தம்‛

(஢லடபதந உள்பது)
4யது ஥ீ தழ ஆஹபளக்கழன் ஧ாஷ்ட்஧த஡ி த஬ன் புது

ஆட்ெழக்குழு நள஥ளடு படல்னி
2018 ஜூன் 26
3யது ஆெழன ப௃ம்லத, ‚உள்கட்டல஥ப்புக்காண ஢ி஡ி ஡ி஧ட்டு஡ல் : புத்஡ாக்கம்

உள்கட்ட஺நப்பு ஥ற்றும் எத்துல஫ப்பு‛
2018 ஜூன் 26
ப௃தலீட்டு யங்கழனின்
(AIIB) யபேடளந்தழப
நள஥ளடு
 ‚ஆப்ரிக்கா஬ில் திரிக்ஸ்: உள்படக்கி஦
10யது யபேடளந்தழப ஬பர்ச்சிக்காண எத்துல஫ப்பு ஥ற்றும் ஢ான்கா஬து

நஜாகன்ணஸ்தர்க் ப஡ன்
஧ிரிக்ஸ் நள஥ளடு ப஡ா஫ிற்பு஧ட்சிக்காண ந஡ல஬.‛
ஆப்திரிக்கா
 11஬து திரிக்ஸ் ஥ா஢ாடு – திந஧சில், 2019
2018 ஜூலன 25-27  12஬து திரிக்ஸ் ஥ா஢ாடு – ஧ஷ்஦ா 2020
42யது பெஸ஦ஸ்ஹகள ஥ணா஥ா, தஹல஧ன்

உ஬க ஧ளபம்஧ரின
2018 ஜூலன 1
நள஥ளடு
5யது ஧ிபளந்தழன நடாக்கிந஦ா, ஜப்தான்

யிரியள஦ ஸ஧ளபே஭ளதளப
2018 ஜூலன 2
எத்து஺மப்பு நள஥ளடு
(RCEP)
இபண்டு ஆண்டுகல௃க்கு சிங்கப்பூர் 2018 ‚஬ா஫த்஡குந்஡ ஥ற்றும் ஢ிலன஦ாண ஢க஧ங்கள் :

எபே ப௃஺஫ ஋஡ிர்கானத்ல஡ புத்஡ாக்கம் ஥ற்றும் எத்துல஫ப்புடன்
ஜூலன 8-12
஥஺டஸ஧றும். உ஬க ஬஧ந஬ற்நல்‛
஥கபங்கல௃க்கள஦ 6யது
நள஥ளடு
17யது உ஬க ஬ான்நகா஬ர், கணடா

ெநஸ்கழபேத நள஥ளடு
2018 ஜூலன 9-13
கூகு஭ின் கழ஭வுட் சான் தி஧ான்சிஸ்நகா ‚இந்஡ி஦ா – ஆசி஦ான் கடல்சார் எத்துல஫ப்லத

ஸ஥க்ஸ்ட் ஬லுப்தடுத்து஡ல்‛
2018 ஜூலன 19
2யது இ஭ம் புது படல்னி ‚இந்஡ி஦க் கா஬ல் துலந஦ின் ஡ற்கான ச஬ால்கள்

களயல்து஺஫ ஥ற்றும் ப௃ன்கூட்டிந஦ க஠ிக்கும் ஬ல்னல஥
2018 ஜூலன 26
கண்களணிப்஧ள஭ர்கள் பகாண்ட கா஬ல் துலந‛
நள஥ளடு
79
உ஬க ஧ா஠ி ஋னிசபதத் எனிம்திக்

நளற்஫த்தழ஫஦ள஭ிக்கள஦ பூங்கா னண்டன்
2018 ஜூலன 24
24யது உ஬க பதய்ஜிங், சீ ணா ‚஥ணி஡த்துடன் ஬ா஫க் கற்றுக் பகாள்ல௃஡ல்‛

தத்துயயினல் நள஥ளடு
2018 ஆகஸ்ட் 13-17
உணவு ஧தப்஧டுத்தல் ஡ஞ்சாவூர்

து஺஫னில் அண்஺நனில் ‚உ஠வுப் த஡ப்தடுத்து஡ல் துலந஦ின் ப௄னம்
2018 ஆகஸ்ட் 17
஌ற்஧ட்ட ஸதளமழல்நுட்஧ ஬ி஬சா஦ிகபின் ஬பே஥ாணத்ல஡ இ஧ட்டிப்தாக்கு஡ல்‛
ப௃ன்ஹ஦ற்஫ங்கல௃க்கள஦
ெர்யஹதெ நள஥ளடு
இந்தழன யங்கழகள் புது படல்னி

நள஥ளடு (IBC)
2017 ஆகஸ்ட் 23-24
இபண்டு ஆண்டுக்கு ‚புத்஡ரின் தால஡ – ஬ால௅ம் கனாச்சா஧ம்‛

எபேப௃஺஫ ஥டக்கும்
புது படல்னி
புத்த ெநன ெர்யஹதெ
நள஥ளடு 2018 ஆகஸ்ட் 22
டிஜழட்டல் சால்டா, அர்பஜன்டிணா ‚஢ீடித்஡ ஬பர்ச்சிக்காண எத்துல஫ப்லதக்

ஸ஧ளபே஭ளதளபத்தழற்கள஦ 2017 ஆகஸ்ட் 23-24 கட்டல஥த்஡ல்‛
G20 அ஺நச்ெர்க஭ின்
நள஥ளடு
3யது இந்தழனப் ஹநணாய் ஬ி஦ட்஢ாம் ‚தி஧ாந்஡ி஦ கட்டல஥ப்புகலப உபே஬ாக்கு஡ல்‛

ஸ஧பேங்கடல் நள஥ளடு
2018 ஆகஸ்ட் 27-28
4யது ஆெழன ஹதர்தல் பகால௅ம்பு, இனங்லக ந஡ர்஡னில் ப஬பிப் தலடத் ஡ன்ல஥ ஥ற்றும்
஧ங்குதளபர்க஭ின் ந஢ர்ல஥ல஦ ந஥ம்தடுத்து஡ல் : என்று நசர்ந்து
2018 ஆகஸ்ட் 7
நள஥ளடு ஥க்காபட்சில஦ ந஥ம்தடுத்து஡ல் ‛
1யது ெளர்க் யியெளன காத்஥ண்டு, ந஢தாபம் ஢ீடித்஡ ஬பர்ச்சி இனக்குகள் 1 & 2 ஍

கூட்டு஫வு ெங்கங்க஭ின் ஢ிலநந஬ற்று஬஡ற்காக ஬ி஬சா஦க் குடும்த
2018 ஆகஸ்ட் 29
யினள஧ளபத்துக்கள஦ கூட்டுநவுச் சங்கங்கலப ஬லுப்தடுத்து஡ல்‛.
நள஥ளடு
6யது ஧ிபளந்தழன சிங்கப்பூர்

யிரியள஦ ஸ஧ளபே஭ளதளப
2018 ஆகஸ்ட் 30-31
எத்து஺மப்பு
அ஺நப்஧ின் யர்த்தக
அ஺நச்ெர்கள் நள஥ளடு
80
4யது ஧ிம்ஸ்ஸடக் உச்ெழ காத்஥ண்டு, ந஢தாபம் 2018

நள஥ளடு ஆக்ஸ்ட் 30-31
9. இபளணுயப் ஧னிற்ெழகள்
஧னிற்ெழனின் ஸ஧னர் ஧ங்ஹகற்஫ ஥ளடுகள் ஧னிற்ெழனின் ய஺க இடம்/஥ளள்
யஜ்ப ஧ிபலளர் இந்஡ி஦-அப஥ரிக்க சிநப்புப் கூட்டு இ஧ாட௃஬ப் த஦ிற்சி சி஦ாட்டில்,

தலடகள் அப஥ரிக்கா
யின்஧ளக்ஸ் – 2018 இந்஡ி஦ா - ஬ி஦ட்஢ாம் கூட்டு இ஧ாட௃஬ப் த஦ிற்சி ஜதல்பூர், ஥த்஡ி஦ப்

தி஧ந஡சம்
ெளஸபக்ஸ் – 18 இந்஡ி஦க் கடநனா஧க் கா஬ல் கூட்டு ந஡டு஡ல் ஥ற்றும் பசன்லண கடற்கல஧

தலட (ICG) & ஜப்தான் ஥ீ ட்புப் த஦ிற்சி
கடநனா஧க் கா஬ல் தலட
஋ன்ஹகளர் நதார்ப்தலடகபின் Eastern Naval Command

சண்லட஦ிடும் ஡ிநலணச்
Operational Readiness
நசா஡ிப்த஡ற்காண த஦ிற்சி
Exercise
நழ஬ன் இந்஡ி஦ா உட்தட 16 ஢ாடுகள் இ஧ண்டு ஆண்டுகல௃க்கு எபே நதார்ட் திநபர்,

ப௃லந ஢டக்கும் தன ஡஧ப்பு அந்஡஥ான்-
கூட்டுக் கடற்த஦ிற்சி ஢ிக்நகாதார் ஡ீவுகள்
(2018 ஥ார்ச் 6 ப௃஡ல்
13 ஬ல஧)
஬ளநழட்ஹன 2018 இந்஡ி஦ இ஧ாட௃ம் ஥ற்றும் இபே ஡஧ப்பு கூட்டு இந்஡ி஦ப்

பச஭ல்ஸ் ஥க்கள் தாதுகாப்புப் இ஧ாட௃஬ப் த஦ிற்சி பதபேங்கடல் (2018
தலட திப்஧஬ரி 28)
கபேட ெக்தழ இந்஡ி஦ா-இந்ந஡ாநணசி஦ா 6஬து ப௃லந஦ாக தாண்டுங்,

஢லடபதறும் கூட்டு இந்ந஡ாநணசி஦ா
இ஧ாட௃஬ப் த஦ிற்சி
஧ளஸ்ெழம் ஸ஬லளர் இந்஡ி஦ இ஧ாட௃஬ம், ப௃ப்தலடகல௃ம் தங்நகற்கும் அ஧திக் கடல்

கடற்தலட, ஬ான்தலட கடற்த஦ிற்சி
஺நல்ஸ் – 18 8 ஢ாடுகபின் 11 கடற்தலடக் ப௃஡னா஬து தன ஢ாடுகள் அந்஡஥ான் கடல்,
(10யது ஧தழப்பு) கப்தல்கல௃ம் 9 இந்஡ி஦க் தங்நகற்கும் கூட்டுக் அந்஡஥ான் ஢ிக்நகாதர்

நதார்க் கப்தல்கல௃ம் கனந்து கடற்த஦ிற்சி. கபேத்஡பே : கடற்தலடத்
பகாண்டண. ‚கடல் ஡ாண்டி஦ ஢ட்புநவு‛ ஡லனல஥஦கத்஡ால்
஢டத்஡ப்தட்டது.
ெளகர் கயச் இ஧ண்டு ஢ாட்கள் ஢லடபதற்ந நக஧ப கடற்கல஧,
81
கடற்கல஧ தாதுகாப்புப் த஦ிற்சி இந்஡ி஦க் கடநனா஧க்
 கா஬ல் தலட (ICG)
ெக்பளயளத் ஧னிற்ெழ இந்஡ி஦க் கடற்தலட & நக஧ப ஥ணி஡ாதி஥ாண உ஡஬ி பகாச்சி கடற்கல஧
அ஧சு ஥ற்றும் நதரிடர் ஥ீ ட்புப்
த஦ிற்சி
ககன் ெக்தழ – 2018 இந்஡ி஦ா, தாகிஸ்஡ான், சீணா கூட்டு ஬ான் த஦ிற்சி 2018 ஌ப்஧ல் 10-23
ெஹ்ஹனளக் இந்஡ி-ப஡ன் பகாரி஦ கடநனா஧க் கடத்஡லுக்கு ஋஡ி஧ாண (anti பசன்லணக்

஺லஹனள஧ி஭ளக் கா஬ல் தலடகள் piracy) – ந஡டு஡ல் ஥ற்றும் கடற்கல஧
2018 ஥ீ ட்புப் த஦ிற்சி
கன்ஜளர் V இந்஡ி஦ா & கிர்கிஸ்஡ான் கூட்டு இ஧ாட௃஬ப் த஦ிற்சி ஥ிநசா஧ம்
ரிம்஧ளக் 2018 இந்஡ி஦ாவுடன் நசர்த்து 26 உனகின் ஥ிகப்பதரி஦ ஹ஬ாய் ஡ீவுகள்

஢ாடுகள் தங்நகற்நண. (ப௃஡ன் கடற்தலடப் நதார்ப் த஦ிற்சி 2018 ஜூன் 27 –
ப௃லந஦ாக இஸ்ந஧ல், கபேத்துபே : ‚Capable, Adaptive, ஆகஸ்டு 2
஬ி஦ட்஢ாம், இனங்லக & Partners‛
திந஧சில் தங்நகற்பு)
லரிநளவ் ெக்தழ 2018 இந்஡ி஦ா – ஥நனசி஦ா ப௃஡னா஬து இபே ஡஧ப்பு பசங்காய்-பதர்டிக்,

கூட்டு இ஧ாட௃஬ப் த஦ிற்சி ஹீலு னாங்கட்,
஥நனசி஦ா (2018
஌ப்஧ல் 30 – ந஥ 13)
யபேணள - 18 இந்஡ி஦ா-தி஧ான்சு ஬பேடாந்஡ி஧ இபே ஡஧ப்பு நகா஬ா கடற்கல஧,

஧னிற்ெழனின் ப௃தல் கடற்த஦ிற்சி அ஧திக் கடல் (2018,
கட்டம் ஥ார்ச் 20-24)
யபேணள – 18 இந்஡ி஦ா – தி஧ான்சு ஬பேடாந்஡ி஧ இபே ஡஧ப்பு பசன்லண கடற்கல஧

஧னிற்ெழனின் கடற்த஦ிற்சி (2018 ஌ப்஧ல்)
இபண்டளயது
கட்டம்
யபேணள – 18 இந்஡ி஦ா – தி஧ான்சு ஬பேடாந்஡ி஧ இபே ஡஧ப்பு ரீபெணி஦ன் ஡ீவுகள்

஧னிற்ெழனின் கடற்த஦ிற்சி (2018, ந஥ 1 – 7)
ப௄ன்஫ளயது நற்றும்
இறுதழ கட்டம்
சூர்ன கழபண் XIII இந்஡ி஦ா – ந஢தாபம் இபே ஡஧ப்பு கூட்டு தித்ந஡ார்கர்,

இ஧ாட௃஬ப் த஦ிற்சி உத்஡஧காண்ட்
யிஜய் ஧ிபலளர் இந்஡ி஦ இ஧ாட௃஬த்஡ின் இ஧ாட௃஬ப் த஦ிற்சி சூ஧த்கார்,

ப஡ன்ந஥ற்குப் திரிவு இ஧ாஜஸ்஡ான்
களந்தழவ் யிஜய் இந்஡ி஦ இ஧ாட௃஬த்஡ின் ப஡ன் இ஧ாட௃஬ப் த஦ிற்சி ஥ஹாஜர் துப்தாக்கி

ந஥ற்கு திரில஬ச் நசர்ந்஡ சுடும் தகு஡ி,
சீட்டா தலட஦ிணர் (Chetak Corps) இ஧ாஜஸ்஡ான்
82
ந஬஧ளர் 2018 இந்஡ி஦ா, அப஥ரிக்கா, ஜப்தான் 22-஬து ப௃த்஡஧ப்பு கு஬ாம்,

கடற்த஦ிற்சி தினிப்லதன்ஸ் கடல்
(2018 ஜூலன 27 –
ஆகஸ்டு 17)
ெளம் ஹயத்஦ள – 2018 ஬ங்கந஡சம், இனங்லக, ஍க்கி஦ ப஡ற்காசி஦ தகு஡ி஦ில் நக஧ப கடற்கல஧
அ஧பு அ஥ீ ஧கம் ஥ற்றும் இந்஡ி஦ ஬ான்தலட஦ின்
஥ி஦ான்஥ர் ஢ாகபின் ஬ான் ப௃஡னா஬து தன ஡஧ப்பு
தலடகள் ஥ணி஡ாதி஥ாண உ஡஬ி
஥ற்றும் நதரிடர் ஥ீ ட்புப்
த஦ிற்சி
அனன் ஃ஧ிஸ்ட் அப஥ரிக்கா- ஜப்தான் கூட்டு இ஧ாட௃஬ப் த஦ிற்சி
ஜஷ஦ி஧ர் ஹகளப்பள இஸ்ந஧ல் – அப஥ரிக்கா கூட்டு இ஧ாட௃஬ப் த஦ிற்சி இஸ்ந஧ல்

2018
ஹகளப்பள ஹகளல்டு ஡ாய்னாந்து, அப஥ரிக்கா, இ஧ாட௃஬ப் த஦ிற்சி

இந்ந஡ாநணசி஦ா, ஜப்தான்,
஥நனசி஦ா, பகாரி஦க், குடி஦஧சு,
஡ாய்னாந்து
சிங்கப்பூர் ஆகி஦ 7 ஢ாடுகள்
ய஺஭குடள ஬லபகுடா எத்துல஫ப்பு இ஧ாட௃஬ப் த஦ிற்சி சவு஡ி அந஧தி஦ா஬ின்
ரீல்டு – 1 அல஥ப்தின் (GCC) உறுப்பு கி஫க்குப் தகு஡ி

஢ாடுகள் உள்தட 23 ஢ாடுகள்
ஃஹ஧ளல் ஈகழள் அப஥ரிக்கா – ப஡ன் பகாரி஦ா கூட்டு இ஧ாட௃஬ப் த஦ிற்சி
ஸடெர்ட் ஺டகர் – 5 ஥நனசி஦ா – ஍க்கி஦ அ஧பு கூட்டு இ஧ாட௃஬ப் த஦ிற்சி துதாய், UAE
அ஥ீ ஧கம் (UAE)
஧ள஬ழகதளன் அப஥ரிக்கா – தினிப்லதன்ஸ் ஬பேடாந்஡ி஧ கூட்டு தினிப்லதன்ஸ்

இ஧ாட௃஬ப் த஦ிற்சி
஺நத்ரி 2018 இந்஡ி஦ா – ஡ாய்னாந்து கூட்டு இ஧ாட௃஬ப் த஦ிற்சி ஡ாய்னாந்து
SCO அ஺நதழப் SCO-ன் அலணத்து உறுப்பு ஡ீ஬ி஧஬ா஡ ஋஡ிர்ப்பு

ஹ஧ளர்ப் ஧னிற்ெழத் ஢ாடுகல௃ம் தங்நகற்நண. இ஧ாட௃஬ப் த஦ிற்சி பசதார்குல், ஧ஷ்஦ா
தழட்டம்
10. ghJfh¥ò
1) Mgnuõ‹ ÃÞjh® (Operation NISTAR): òayhš ghâ¡f¥g£l Vk‹
eh£o‹, nrhnfh£uh ÒÇš (Socotra island) mf¥g£L¡ bfh©l 38
ïªâa®fis I.v‹.vÞ. Rdahdh (INS SUNAYNA) f¥gÈ‹ cjìl‹
83
ïªâa¡ fl‰gilahdJ ghJfh¥ghf Û£lJ. ïªj Û£ò elto¡ifahdJ

„Mgnuõ‹ ÃÞjh®‟ v‹w bgauhš miH¡f¥gL»wJ.
2) btŸs¤âdhš ghâ¡f¥g£l nfushš Û£ò k‰W« Ãthuz¥ gÂfS¡fhf

ïªâa¡ fl‰gilahdJ (Indian Navy) „Mgnuõ‹ kj¤‟ (Operation
Madad)- I¤ bjhl§»aJ. ïªâa ïuhQtkhdJ (Indian Army)
btŸs¤âš á¡»a k¡fis ghJfh¥ghf Û£F« bghU£L „Mgnuõ‹
rànah¡‟ (Operation Sahyog) - I¤ bjhl§»aJ.
3) DefExpo ïªâah - 2018: ghJfh¥ò¤ jsthl¤fŸ f©fh£áÆDila

(Defence Expo) 10-tJ gâ¥ãid ãujk mik¢r® enuªâu nkho bjhl§»
it¤jh®. 4 eh£fŸ (2018 V¥uš 11 Kjš 2018
V¥uš 14 tiu) bjhl®ªJ eilbg‰w ï¡f©fh£áahdJ fhŠáòu«
kht£l¤â‹ âU¥ngh%® jhY¡fhYŸs âUÇlªijÆš eilbg‰wJ.
ïj‹ fU¤JU : “ïªâah ts®ªJtU« ghJfh¥ò¤ jsthl§fS¡fhd
c‰g¤â ika«” [“India : The Emerging Defence Manufacturing Hub”]
4) jÄœehL ghJfh¥ò eh‰fu¢ rhiy (Tamil Nadu Defence Quad) :

jœeh£oš ïuhQt¤ jsthl¤fŸ c‰g¤â¡fhd nk«g£l tÊ¤jl«
(Defence Production Corridors) mik¡f¥gL« vd k¤âa Ãâ mik¢r®
2018-19 M« M©L¡fhd ÃâÃiy m¿¡ifÆ‹ nghJ (Budget 2018-19)
bj¤jh®. ï›tÊ¤jlkhdJ br‹id, XN®, nfha«ò¤ô®, nry«,
k‰W« âU¢áuh¥gŸË M»a efu¤fŸ tÊahf mik¡f¥gl cŸsJ.
5) ïªâa ïuhQt¤ij¢ nr®ªj x‹gJ bg© mâfhfŸ bfh©l FGthdJ

ghÑuâ - II kiy¢áfu¤J¡F rhfr¥ gaz« (Mountaineering expedition to
Mt.Bhagirathi - II) nk‰bfh©lJ. 6412 Û£l® cau« bfh©l ghuâ - II
kiy¢ áfukhdJ fh®thš ïkakiyfËš cŸs f¤nfh¤ njáa¥ ñ¤fhš
cŸsJ.
6) „eÇf rhf® gÆ¡ukh‟ fl‰gaz¤ â£l¤â‹ Èœ (Navika Sagar

Parikrama expedition) I.v‹.vÞ.Ç jhÆÂ (INSV Tarini) v‹D«
f¥gÈš gaz« brŒj 6 cW¥ãd® bfh©l mid¤J kfË® fl‰gaz¡
FGthdJ (6 member all-women Navy Crew) 254 eh£fŸ cyif¢ R‰¿a
ã‹ (Circumnavigating around the globe in 254 days) 2018 nk 21
m‹W nfhth khÃy¤âYŸs gdhÍ JiwKf¤ij (Panaji, Goa)
tªjilªjJ. ï¡FGthdJ 2017 br¥l«g® 10 m‹W jdJ fl‰gaz¤ij
Mu«ã¤jJ.
84
7) ghgh mQ MuhŒ¢á ikakhdJ (The Bhabha Atomic Research Centre)

„ghgh ft¢‟ (Bhabha Kavach) v‹D« iy kÈthd, ïyFthd mL¤j
jiyKiw F©L Jis¡fhj MilÆid (Next - generation bullet proof
Jacket) totik¤JŸsJ.
8) ïªâahnyna Kj‹ Kiwahf cÆ vbghUŸ _y« ïa¤F« (Bio-Fuel

Powered Plane) Ékhdkhd gh«gh®oa® Q400 [Bombardier Q400 (VT-
SUI)] nluh^ÈUªJ blšÈ¡F jdJ Kjš gaz¤âid bt‰¿fukhf
Ko¤jJ. ïªj gh«gh®oa® Q400 ÉkhdkhdJ ÞigÞb#£ (Spicejet)
ÃWtd¤J¡F¢ brhªjkhdJ MF«.
9) rªâuah‹ - 2 â£l« x¤âit¥ò : ïªâa ©btË MuhŒ¢á

ÃWtd¤â‹ Ãyit neh¡»a ïu©lhtJ gaz¤â£lkhd rªâuah‹ - 2
(Chandrayaan - 2) ©Âš brY¤j¥gLtJ 2019M« M©L #dt
khj¤â‰F x¤âit¡f¥g£LŸsJ. (Ãyit neh¡»a ïªâah‹ KjyhtJ
bra‰if nfhŸ â£lkhd rªâuah‹ - 1 2008M« M©oš bt‰¿fukhf
©Â‰F brY¤j¥g£lJ) ïjid bjhl®ªJ rªâuah‹ - 2 MdJ
©Âš brY¤j¥gLtJ ï«Kiwìl‹ nr®¤J ïu©lhtJ Kiwahf
x¤âit¡f¥g£LŸsJ. „rªâuah‹ - 2‟ â£lkhdJ KjÈš 2018 V¥uš khj«
©Âš brY¤j¥gL« v‹W m¿¡f¥g£L ã‹d® 2018 m¡nlhg® khj«
tiu x¤âit¡f¥g£oUªjJ F¿¥ãl¤j¡fJ MF«. ïÞnuh MdJ 2019
kh®¢ khj¤â‰FŸ x£L bkh¤jkhf 19 ©btË â£l¤fis¢
brašgL¤Jtj‰F¤ â£l£LŸsJ. ïªj 19 â£l¤fS¡FŸ „oÍ£lš
ïªâah‟ â£l¤â‰fhf ca® g£il mfy« bfh©l jftš bjhl®ò mik¥ig
totik¡f¢ brY¤j¥glU¡F« eh‹F bra‰if¡ nfhŸfS« ml¤F«.
10) ïªâa th‹gilÆ‹ (IAF) fduf th}®âahd C-17 Globe Master MdJ
mUzh¢ry¥ ãunjr¤âYŸs ïªâa-Ñd všiy¥ gFâÆš Kj‹ Kiwahf¤
jiwÆw¡f¥g£lJ.
11) m¡Å-1 : cŸeh£L¤ bjhÊšE£g¤âš jah¡f¥g£l Fiwªj bjhiyî

tu«ò bfh©l f©l« É£L f©l« ghí« m¡Å Vîfiz xorhYŸs
m¥Jš fyh« Òš ïUªJ bt‰¿fukhf¢ nrhâ¤J¥ gh®¡f¥g£lJ.
12) m¡Å - II : jiu É£L jiu ghí« m¡Å - II Vîfiz f©l« É£L
f©l« bršY« âw‹ bfh©lJ. ïJ 2018 ã¥ut 22 m‹W xorh‹
m¥Jš fyh« Òš bt‰¿fukhf¢ nrhjid brŒJ gh®¡f¥g£lJ
13) m¡Å - 5 Vîfiz : cŸeh£onyna jahÇ¡f¥g£l f©l« É£L f©l«

ghí« m¡Å - 5 VîfizahdJ (Agni - 5 Missile) 2018 #]iy 3 m‹W
85
bt‰¿fukhf¢ nrhâ¤J¥ gh®¡f¥g£lJ. ïªj VîfizahdJ xorhYŸs

lh¡l® m¥Jš fyh« Òš ïUªJ elkhL« Vî thfd¤â‹ (Mobile
launcher) cjÉíl‹ ©Â‰F¢ brY¤j¥g£L¢ nrhâ¤J¥ gh®¡f¥g£lJ.
14) uÞl« - 2 (Rustom-2) : MËšyh khdkhd uÞl« - 2 ghJfh¥ò MuhŒ¢á

k‰W« ts®¢á ÃWtd¤jhš (DRDO) Kj‹Kiwahf bt‰¿fukhf
nrhâ¤J¥ gh®¡f¥g£lJ. ï¢nrhjid f®ehlfhÇ‹ á¤uJ®fhš cŸs
th}®â nrhjid tu«ò ika¤âš eilbg‰wJ.
15) ãÇ¤É - II : jiu É£L jiu bršY« Fiwªj bjhiyî tu«ò bfh©l
f©l« £L f©l« bršY« ïªj Vîfiz 2018 ã¥ut 22 m‹W m¥Jš
fyh« ÒÈUªJ bt‰¿fukhf gnrhâ¤J¥ gh®¡f¥g£lJ.
16) jDZ : Fiwªj bjhiyî tu«ãid¡ bfh©l jDZ Vîfiz f©l«

£L f©l« gha tšyJ. ãÇ¤É - III v‹W« miH¡f¥gL« ïJ, 2018
ã¥utÇ 23 m‹W t¤f¡flÈ‹ xorh fl‰fiuÆš t¤f¡ flÈš xU
fl‰gil¡ f¥gÈÈUªJ bt‰¿fukhf¥ gnrhâ¤J¥ gh®¡f¥g£lJ.
17) ATGM eh¡ (ATGM Nag) : cŸeh£onyna jah¡f¥g£l, Õu¤»fis¤

jh¡» mÊ¡f tšy Vîfizahd eh¡ (Anti Tank Guided Missiule Nag)
ghiytd¥ gFâfËš bt‰¿fukhf nrhâ¤J¥ gh®¡f¥g£lJ. bt›ntW
bjhiyîfËš mik¡f¥g£l ïU ntWg£l Õu¤» ïy¡Ffis bt‰¿fukhf
ïªj eh¡ Vîfiz R£L åœ¤âaJ.
18) M 777 : ïªâah k‰W« mbk¡fh M»a ïUtU« T£lhf ïizªJ M 777
vD« Û-xË nAhÇ£r®fŸ (Ultra - light Howitzer) Ûjhd
gnrhjidia ïuh#Þjh‹ bgh¡uh‹ Mìj¢ nrhjid¥ gFâÆš el¤âd.
19) Kh-47 M2 : »‹õhš (Kinzhal) v‹W« miH¡f¥gL« Kh-47 M2 xU

ÛbahÈ ntf¤âš th‹tÊahf¢ brY¤j¥gltšy¤j¡f f©l« £L
f©l« ghí« (hypersonic aero ballistic missile) Vîfiz MF«. ïªj
VîfizahdJ uZa th‹ gilÆduhš (Russian Aerospace Forces) MIG -
31 BM ngh® Ékhd¤âÈUªJ Vt¥g£L¢ nrhâ¡f¥g£lJ.
20) RS - 28 r®k£ (RS - 28 Sarmat) : mQ Mìj¤fis Vªâ¢ br‹W f©l«

£L f©l« jh¡f tšy Vîfizahd (Nuclear Inter Continental
Ballistic Missile) RS - 28 Sarmat - I uZah bt‰¿fukhf¢ nrhâ¤J¥
gh®¤jJ.
86
21) nk«gL¤j¥g£l ãdhfh uh¡bf£ : xorh‹ rªâ¥ñš cŸs

„cWâ¥gL¤Jjš k‰W« gnrhjid brŒjY¡fhd ika¤âÈUªJ‟ (Proof &
Experiment Establishment) nk«gL¤j¥g£l ãdhfh uh¡bf£oid
(upgraded Pinaka rocket) ghJfh¥ò MuhŒ¢á nk«gh£L ÃWtdkhdJ
(DRDO) bt‰¿fukhf¥ gnrhâ¤J¥ gh®¤jJ.
22) ãunkhÞ N¥g®rhÅ¡ VîfizahdJ (Brahmos Supersonic Cruise

Missile) : ïl« bgau¡ Toa Vî thfd¤âÈUªJ (Mobile launcher)
Vt¥g£L bt‰¿fukhf¥ gnrhâ¤J¥ gh®¡f¥g£lJ. ï¢nrhjidahdJ
xorh‹ ghyN® (Balasore) gFâÆš gnrhâ¤J¥ gh®¡f¥g£lJ.
23) uÞl« II (Rustom - II) : ghJfh¥ò MuhŒ¢á nk«gh£L ÃWtd¤jhš

(DRDO) cŸeh£onyna jah¡f¥g£l uÞl« - II MËšyh khdkhdJ
(Unmanned Aerial Vehicle) 2020-« M©L¡FŸ ïuhQt¤J¡F
tH§f¥g£L ÉL«.
24) jDZ Õu§» (Dhanush Artillery Gun (or) Dhanush Howitzer) :

cŸeh£onyna jah¡f¥g£l jDZ Õu¤»ahdJ jdJ ïWâ¡ f£l
nrhjidfis Ko¤J ïuhQt¤âš nr®¡f¥gLtj‰F¤ jah® ÃiyÆš
cŸsJ.
25) ïªâa ©btË MuhŒ¢á ÃWtdkhdJ (ISRO) ca® cªJâw‹ bfh©l

(high thrust version) ÉfhÞ vªâu¤âDila brašgh£L¢ nrhjidia
bt‰¿fukhf el¤âìŸsJ.
26) ïªâahš brašgh£oYŸs xnu xU khd« jh¤»¡ f¥gyhd I.v‹.vÞ

Ç¡ukhâ¤ahÇš (aircraft carrier INS Vikamaditya) Kj‹ Kiwahf
flšrh® Ú®kÇaš mG¤j mik¥ghd (marine hydraulic system) GS -
1 MF k‰W« GS - 3 M»ait bghU¤j¥g£LŸsd. ïit ï¡f¥gÈ‹
thì¥gkh‰w« bjhl®ghd brašghLfË‹ brašâwid mâf¥gL¤j
cjî»‹wd.
27) ïªnjhndáahÇ‹ rgh¤¡ JiwKf¤âš (Port of Sabang) EiHªj Kjš

ïªâa¥ ngh®¡f¥gš I.v‹.vÞ. RÄ¤uh (INS Sumitra) MF«.
28) K«ig fl‰gil¡ f£Lkhd js¤âÈUªJ I.v‹.vÞ Ã®ã¡, I.v‹.vÞ.Ã®f¤

M»a f¥gšfŸ gÂ¡fhy« KoeJ XŒî¡F¢ brš»‹wd. ïâš INS Ã®ã¡ 30
M©LfS« INS Ã®f¤ 28 M©LfS« ïªâa¡ fl‰gilÆš nrit
òªJŸsd.
87
29) I.v‹.vÞ fu‹{ (INS Karanj) : Þfh®‹ tif Ú®_œ»¡ f¥gyhd

I.v‹.vÞ fu‹{ ïªâa¡ fl‰gilahš krfhd ¡¥gš f£l« js¤âÈUªJ
brašgh£L¡F bfh©L tu¥g£lJ. kAhuhZouh‹ K«igÆÈUªJ
eh£L¡F m®¥gÂ¡f¥g£l Þfh®Õ‹ tif Ú®_œ»¡ f¥gÈš _‹whtjhF«.
30) INS GANGA : ïªâa¡ fl‰gilÆš gÂah‰¿a nfhjht tirÆid¢

nr®ªj Vîfiz jh§»a f¥gyhd (Godavari Class guided missile frigate)
I.v‹.vÞ. f¤fh, 2018 kh®¢ 22 m‹W K«ig fl‰gil¤ js¤âÈUªJ XŒî
bg‰wJ. ï¡f¥gyhdJ 1985 or«g® 30 m‹W gÂÆš nr®¤J¡
bfhŸs¥g£lJ.
31) ïªâa¡ flnyhu¡ fhtš gilahdJ (Indian Coast Guard) ICG‟S uhÂ
uhZnkhÅ (ICGS Rani Rashmoni) v‹D« iuî nuhªJ¡ f¥giy
rhf¥g£od¤âš ïUªJ brašgh£L¡F¡ bfh©L tªjJ.
32) cŸeh£onyna jah¡f¥g£l ïyFuf ngh® khdkhd nj#Þ (Tejas

Fighter Aircraft) jÄœeh£oYŸs Nÿ® Çkhd¥ gil js¤âÈUªJ
brašgh£L¡F tªjJ.
33) ICG C-162 : ghuâ ghJfh¥ò k‰W« cŸf£lik¥ò ÃWtd¤jhš (Bharati

Defence and Infrastructure Ltd) totik¡f¥g£l ca® ntf ïilk¿¡F«
glfhd (High speed interceptor boat) ICG C-162 f®ehlfh‹ k¤fq®
fl‰gil¤ js¤âÈUªJ ïªâa¡ flnyhu¡ fhtš gil¡F (Indian Coast
Guard) mË¡f¥g£lJ.
34) ruÞ PT1N (SARAS PTIN) : ïJ Kj‹Kiwahf cŸeh£onyna

jahÇ¡f¥g£l ïyFuf ngh¡Ftu¤J Ékhd« MF«. ïJ bt‰¿fukhf
ïu©lhtJ Kiwahf gÇnrhjid brŒJ gh®¡f¥g£LŸsJ.
35) Çnrh (Rizhao) : ïJ Ñdh‹ òâjhf totik¡f¥g£l Vîfiz jh¤»¡

f¥gyhF«.
36) ïªâah ïÞnuš M»a ïU ehLfS« T£lhf ïizªJ guh¡-8 v‹D«

fl‰gil k‰W« th‹gilÆš ga‹gL¤j¥gL« Vîfizia¤
(Multipurpose BARAK-8 Missile) jah¡f cŸsd.
37) rh®È-435: fl‰fiunahu nuhªJ¡ f¥gyhd „rh®È-435‟ »H¡F fl‰fiu¥

ãuhªâa¤âš bridd k‰W« f‹ahFk gFâfË¡»ilna jdJ
ghJfh¥ò¥ gÂia¤ bjhl§»aJ.
88
38) ïªâa¥ bgU¤flY¡F« bj‹ Ñd¡ flY¡F« ïil¥gFâÆš Ñdh ÚU¡F

moÆyhd f©fhÂ¥ò tiy¥ã‹diy mikªJŸsJ.
39) Ñdh jdJ ïu©lhtJ fl‰gil js¤ij¥ gh»Þjhš ÃWîtj‰fhd

gÑyidÆš cŸsJ.
40) L¡F« JiwKf« (Duqm Port) : ïuhQt¥ ga‹gh£L¡F« g©lf¥

ngh¡Ftu¤J¡F« Äfî« cjî« tifÆš muã¡ flÈš cŸs Xk‹ L¡F«
JiwKf¤â‰fhd EiHid ïªâah bg‰WŸsJ.
41) ïªâa¡ fl‰gil MdJ „xU¤»izªj jhÅa¤» th‹gaz

tËk©lyÇaš mik¥ãid‟ (IAAMS) bfh¢áÆYŸs fl‰gil
Ékhdjskhd I.v‹.vÞ fUlhš mik¤JŸsJ. ï¢áw¥ig¥ bgW«
eh‹fhtJ khd js« ïJthF«.
42) J-20 vD« eh‹fh« jiyKiw òy¥glhj ngh®Ékhd¤âid Ódh jdJ

Ékhd¥ gilÆš ïiz¤JŸsJ.
43) ÈahÅ§ (Liaoning) : Ódh jdJ KjyhtJ mQ M‰wyhš ïa¤F«

Ékhd« jh§»¡ f¥gyhd (1st Nuclear Powered aircraft Carrier)
Èah¤if brašgh£L¡F¡ bfh©L tu cŸsJ. ï¡f¥gyhdJ Ñd f¥gš
f£L« bjhÊš ÃWtd¤jhš (Chitra Shipbuilding Industry Corporation)
totik¡f¥gl ïU¡»wJ.
44) Í‹fh¤ - 2 (Xingkong - 2) : mâ eåd bjhÊšE£g« bfh©l

iAg®rh¡ ntf¤âš bršy¡ Toa KjyhtJ „miyna¿‟ khdkhd
Í‹fh¤ - 2 (Xingkong - 2 or Starry Sky - 2)I Ñdh bt‰¿fukhf¢ nrhjid
brŒJŸsJ.
45) cŸeh£onyna jahÇ¡f¥g£l KjyhtJ Ékhd« jh§»¥ ngh®¡f¥gyhd (1st

aircraft carrier) “Type 001A” MdJ ÑdhÇ‹ Èah¤ khfhz¤âYŸs
jhÈah‹ JiwKf¤âÈUªJ jdJ KjyhtJ fl‰gaz x¤âifia
Mu«ã¤jJ.
46) flnyhu¡ fhtY¡fhd njáa¡ fšÇ¢ rhiy (National Academy of

Coastal Policing) : F#uh¤â‹ njtñ Jthufh (Devabhumi Dwarka)
kht£l¤âYŸs „F#uh¤ Û‹ts MuhŒ¢á ika¤âš‟ (Gujrat‟s Fisheries
Research Centre) ïªâah‹ KjyhtJ „flnyhu¡ fhtY¡fhd njáa¡
fš¢ rhiy‟ mik¡f¥gl cŸsJ.
89
47) F/A-18 N¥g® Ah®bd£ ngh® Ékhd§fis¤ (F/A - 18 Super Hornet

Fighter Aircraf) jah¥gj‰fhd x¥gªj¤âš nghÆ¤ (Boeing), ÏªJÞjh‹
Vnuheh£o¡Þ ÈÄbl£ (Hindustan Aeronautics Limited) k‰W« kÏªâuh
ghJfh¥ò mik¥ò (Mahindra Defence System) M»a ÃWtd¤fŸ
ifbaG¤â£LŸsd.
48) Fiwªj ôu« k£Lnk br‹W jh¡F« mL¤j jiyKiw v¿ir

Vîfizahd (Short range ballistic missile) „~gnl bkhã‹‟ (Fateh
Mobin) Vîfizia <uh‹ bt‰¿fukhf¢ nrhâ¤JŸsJ.
49) cŸeh£onyna jah¡f¥g£l „bfsrh®‟ v‹D« ngh® khd¤ij (KOWSAR

Figthter Jet) <uh‹ brašgh£o‰F bfh©L tªJŸsJ.
50) ghJfh¥ò MuhŒ¢á nk«gh£L ÃWtdkhdJ (DRDO) cŸeh£onyna

jahÇ¡f¥g£l Äj vil bfh©l bk‹rÆî F©lhd (light weight glide
bomb) âw« thŒªj th‹btË¡fhd vâ®¥ò Míj¤âid (Smart Anti
Airfield Weapon - SAAW) ïªâa ïuhQt khd¤â‹ _ykhf uh#Þjh‹
bgh¡uhš ïUªJ bt‰¿fukhf¢ nrhâ¤J¥ gh®¤jJ.
51) cŸeh£onyna jah¡f¥g£l bAÈfh¥l® _y« Vt¥gl¡Toa Õu¤»fis¤

jh¡» mÊ¡F« Vîfizahd „bAÈdh‟ (Anti-Tank Guided Missile -
ATGM Helina) MdJ ïªâa ïuhQt bAÈfh¥l‹ _ykhf uh#Þjh‹
bg¡uhš ïUªJ bt‰¿fukhf¢ nrhâ¤J¥ gh®¡f¥g£lJ.
52) ò¡F f mU»š cŸs ©fšyhd „bg‹D‟it (Bennu asteroid)

neh¡»a jdJ gaz¤â‹ ïWâ¡ f£l¤âid XáÇÞ-bu¡Þ É©fykhdJ
(OSIRIS - REX Spacecraft) v£oìŸsJ. ïj‹ _y« ïªj ©fykhdJ
jdJ ©fš rh®ªj brašghLfis¤ (asteroid operations)
bjhl¤»ìŸsJ.
11. யிண்ஸய஭ி
ஸெனற்஺கக்ஹகளள் /தழட்ட ஥ளடு ஹ஥ளக்கம்/யிண்ணில் ஌யப்஧ட்ட ஥ளள்

ம் (ஸெலுத்து யளக஦ம்)
களர்ட்ஹடளெளட் - 2 (PSLV இந்஡ி஦ா இஸ்ந஧ா஬ால் ஌஬ப்தடும் 100஬து இந்஡ி஦ பச஦ற்லகக்நகாள்

C40) (2018 ஜண஬ரி 12)
஧ளர்க்கர் சூரினத் துமளயி அப஥ரிக்கா சூரி஦ணின் ப஬பிப்புந ஬பி஥ண்டனத்ல஡ ஆ஧ாய்஬஡ற்காக
ஜஷநள தழட்டம் அப஥ரிக்கா Space X ஢ிறு஬ணத்஡ிணால் ஬ிண்஠ில் பசலுத்஡ப்தட்ட இ஧கசி஦ ஡ிட்டம்
உ஬கழன் ப௃த஬ளயது அப஥ரிக்கா ஧ாக்கர் ஆய்஬கத்஡ால் ப௄ன்று சிநி஦ பச஦ற்லகக்நகாள்கள்
90
ப௃ழு஺நனள஦ த஦ினளர் ஬ிண்஠ில் ஌஬ப்தட்டண.

ஸெனற்஺கக்ஹகளள்
ஹகளல்டு தழட்டம் அப஥ரிக்கா  அ஦ண ஥ண்டனத்ல஡ ஆ஧ாய்஬஡ற்காக
 Global - Scale Observations of the Limb and Disk (GOLD) & Ionospheric
Connection Explorer (ICON)
ஃ஧ளல்கன் ஸலயி அப஥ரிக்கா ஢ாசா஬ின் Saturn V இ஧ாக்பகட்டுப் திநகு உனகிநனந஦ ஥ிகவும் சக்஡ி
இபளக்ஸகட் ஬ாய்ந்஡ இ஧ாக்பகட்
஥ளெளயின் K2 தழட்டம் அப஥ரிக்கா சூரி஦க் குடும்தத்துக்கு அப்தால் உள்ப சு஥ார் 100 ப஬பிக்நகாள்கள்
(exoplanets) ஢ாசா ஬ிஞ்ஞாணிகபால் கண்டநி஦ப்தட்டுள்பண .
MS-08 ஧ஷ்஦ா சர்஬ந஡ச ஬ிண்ப஬பி ல஥஦த்துக்காண ஆபில்னா ச஧க்கு சு஥ந்து

பசல்லும் ஬ிண்கனம்
ெந்தழபனளன் - 1 & இந்஡ி஦ா & சந்஡ி஧ணில் ஢ீ஧ாணது அ஡ன் ந஥ற்த஧ப்பு ப௃ல௅஬தும் ஬ி஧஬ிக்
஥ளெளயின் ெந்தழப ஆய்வு அப஥ரிக்கா கா஠ப்தடனாம் ஋ன்று கண்டநி஦ப்தட்டுள்பது .
உ஬யி (Lunar
Reconnaissance Orbiter)
GSAT 6A இந்஡ி஦ா  12஬து GSLV ஡ிட்டம்
 இ஧ண்டா஬து ஡க஬ல் ப஡ாடர்பு (GSAT 6A) பச஦ற்லகக் நகாபாண

இது GSLV - F08 ஧ாக்பகட் ப௄னம் ஬ிண்஠ில் பசலுத்஡ப்தட்டது .
 (2018 ஥ார்ச் 29)
GOES - S அப஥ரிக்கா  உனகின் ஥ிகவும் ந஥ம்தட்ட ஬ாணிலன ப௃ன்ணநி஬ிப்பு

பச஦ற்லகக்நகாபாண இது அட்னஸ் V ஧ாக்பகட் ப௄னம் ஬ிண்஠ில்
பசலுத்஡ப்தட்டது.
TESS அப஥ரிக்கா  ப஬பிக்நகாள்கலபக் கண்டநி஬஡ற்காக ஌஬ப்தட்ட

பச஦ற்லகக்நகாள்
 Transiting Exoplanet Survey Satellite - TESS
இபட்஺ட ஸ஧ய்டவ் - 3 சீணா பதய்டவ் 30 & 31 ஆகி஦ பச஦ற்லகக்நகாள்கள் ஬ிண்஠ில்

(஬ளங்க் நளர்ச் - 33) பசலுத்஡ப்தட்டண.
K2-229 b பூ஥ி஦ின் அபல஬க் பகாண்ட இந்஡ கி஧க஥ாணது ‘டாப்பர்

஢ிந஥ாலன஦ி஦ல் ப௃லந’ அல்னது Wobble ப௃லந ப௄னம்
கண்டுதிடிக்கப்தட்டது.
IRNSS - 1 I இந்஡ி஦ா 8஬து இந்஡ி஦ இடஞ்சுட்டிச் பச஦ற்லகக் நகாள்
(PSLV C41)
RH - 300 MKII (Sounding இந்஡ி஦ா ஬ிக்஧ம் சா஧ாதாய் ஬ிண்ப஬பி ல஥஦த்஡ிணால் ஡஦ாரிக்கப்தட்ட இது
Rocket) தும்தா ஧ாக்பகட் ஌வு஡பத்஡ினிபேந்து ப஬ற்நிக஧஥ாக ஬ிண்஠ில்
பசலுத்஡ப்தட்டது.
அ஦ிதள ெளட் இந்஡ி஦ா  500 கி஧ாம் ஥ட்டுந஥ ஋லடப௅லட஦ இது ஡ிபேச்சில஦ச் நசர்ந்஡ 17
஬஦ந஡ ஢ி஧ம்தி஦ ஬ில்பனட் ஏ஬ி஦ா ஋ன்னும் ஥ா஠஬ி஦ால்
஬டி஬ல஥க்கப்தட்டுள்பது .
 காற்று ஥ாசுதாடு ஥ற்றும் பு஬ி ப஬ப்த஥஦஥ா஡ல் ஆகி஦஬ற்நின்

஬ிலபவுகலபப் தற்நி ஆ஧ாய்஬஡ற்கு இது த஦ன்தடும்.
91
஥ளெள ஸெவ்யளய் அப஥ரிக்கா பசவ்஬ாய் நகால௃க்கு 2020-ம் ஆண்டு பசலுத்஡ப்தட உள்ப ந஧ா஬ர்
ஸல஬ழகளப்டர் ஡ிட்டத்஡ில் இது அனுப்தப்தட உள்பது.
஺லட்பளக்ெழல் இந்஡ி஦ா சுற்றுச் சூ஫லுக்கு உகந்஡ ஋ரிபதாபேபாண இது இஸ்ந஧ா஬ின் ஡ி஧஬

அம்ஹநள஦ினம் உந்து஡ல் ல஥஦த்஡ிலுள்ப ஬ிஞ்ஞாணிகபால் உபே஬ாக்கப்தட்டது.
஺஥ட்ஹபட் (HAN)
Remove DEBRIS தழட்டம் அப஥ரிக்கா  ஬ிண்ப஬பிக் குப்லதகலப அகற்று஬஡ற்காண ப௃஡னா஬து

நசா஡லண பச஦ற்லகக் நகாபாண இது Space X ஢ிறு஬ணத்஡ின் CRS-
14 ப௄னம் ஬ிண்஠ில் பசலுத்஡ப்தட்டது.
(EPIC 211945201 b அல்஬து இந்஡ி஦ா அக஥஡ாதாத்஡ிலுள்ப இ஦ற்தி஦ல் ஆ஧ாய்ச்சி ஆய்஬கத்஡ில் உள்ப

K2-2366 & (EPIC 211 945201 ஬ிஞ்ஞாணிகபால் K2-236 ஋ன்ந ஢ட்சத்஡ி஧ப௃ம் அ஡லணச் சுற்நி ஬பேம்
அல்஬து K2-236) K2-236 b ஋ன்ந நகால௃ம் கண்டநி஦ப்தட்டுள்பண .
஧ங்க஧ந்து - 1 ஬ங்கந஡சம் ஬ங்கந஡சத்஡ின் ப௃஡னா஬து ஡க஬ல் ப஡ாடர்பு பச஦ற்லகக்நகாள்
(Space X - Falcon 9) (2018 ந஥ 11)
Insight (Interior Exploration அப஥ரிக்கா பசவ்஬ாய் நகாபின் உட்புநத்ல஡ ஆ஧ாய்஬஡ற்காக 2018 ந஥ 5 அன்று
using Seismic Investigations, ஬ிண்஠ில் பசலுத்஡ப்தட்டது.
Geodesy and Heat Transport)
(அட்஬ஸ் V)
APSTAR - 6C சீணா ஡க஬ல் ப஡ாடர்பு பச஦ற்லகக் நகாள் (2018 ந஥ 3)
(஬ளங்க் நளர்ச் - 3B)
Queqiao (஬ளங்க் நளர்ச் - 4 சீணா஬ின்  பு஬ிக்கும் ‘Chang’e - 4 ஢ினவுக்காண ந஧ா஬பேக்கும்’ இலட஦ில்

C) ப஡ாடர் ஡க஬ல் ப஡ாடர்திலண ஌ற்தடுத்து஡ல்.
(Relay)  Chang’e - 4 ஆணது ஢ின஬ின் இபேள் சூழ்ந்஡ தகு஡ி஦ிலண ஆ஧ா஦
பச஦ற்லகக் உள்பது.
நகாள்
GRACE - FO அப஥ரிக்கா  பு஬ி஦ின் ஢ீர் சு஫ற்சி தற்நி ஆ஧ாய்஬஡ற்காக இந்஡ பச஦ற்லகக்

(Space X - Falcon 9) நகாபாணது 2018 ந஥ 22 அன்று ஬ிண்஠ில் பசலுத்஡ப்தட்டது.
GLONASS - M ஧ஷ்஦ா ஧ஷ்஦ா஬ின் உனக இடஞ்சுட்டி பச஦ற்லகக்நகாள் ப஡ாகுப்தல஥வு,
(Soyuz - 2.16) (2018 ஜூன் 17)
GAOFEN - 6 சீணா பு஬ி கூர்ந஢ாக்கு பச஦ற்லகக்நகாள் (குநிப்தாக ஬ி஬சா஦ ஆ஧ாய்ச்சி
஬ளங்க் நளர்ச் - 2D (Luojia ஥ற்றும் நதரிடர் கண்கா஠ிப்புக்காக ) [2018 ஜூன் 2]
- 1 அ஫ழயினல்
஧ரிஹெளத஺஦
ஸெனற்஺கக்ஹகளல௃ம்
இதனுடன் ஌யப்஧ட்டது.
FENGYUN - 2H சீணா பு஬ி஢ிலன கான஢ிலனக்காண பச஦ற்லகக் நகாள் (2018 ஜூன் 5)
஬ளங்க் நளர்ச் - 3 A
(Chang Zheng 3 A)
PRSS - 1 நற்றும் PAKTES தாகிஸ்஡ா  PRSS - 1 : இது சீணா஬ால் தாகிஸ்஡ானுக்கு அபிக்கப்தட்ட

- 1 A ஬ளங்க் நளர்ச் - 2 C ன் ப௃஡னா஬து எபி஦ி஦ல் ப஡ாலனப௅஠ர்வு பச஦ற்லகக் நகாள்
(ெவ஦ளயி஦ளல் ஆகும்.
யிண்ணில்  PAKTES - 1A : இது தாகிஸ்஡ாணால் உள்஢ாட்டிநனந஦
92
ஸெலுத்தப்஧ட்டது ) ஡஦ாரிக்கப்தட்ட அநி஬ி஦ல் தரிநசா஡லண பச஦ற்லகக்நகாள்

ஆகும். (2018 ஜூலன 9)
GAOFEN - 11 சீணா  எபி஦ி஦ல் ப஡ாலன உ஠ர்வு பச஦ற்லகக்நகாள்

(஬ளங்க் நளர்ச் 4B)  (2018 ஜூலன 31)
AEOLUS ஍ந஧ாப்தி஦ உனகின் ப௃஡னா஬து காற்று உ஠பேம் பச஦ற்லகக்நகாள்
(ஹயகள பளக்ஸகட்) ஬ிண்ப஬பி (2018 ஆகஸ்டு 25)

ப௃கல஥
(ESA)
ககன்னளன் இந்஡ி஦ா  ப௃஡னா஬து ஥ணி஡ர்கலப ஬ிண்ப஬பிக்கு அனுப்பும் ஡ிட்டம்
 2022-ல் ஌஬ப்தட்ட உள்பது.
ICESAT - 2 (Ice, Cloud and ஢ாசா  Topo graphic Laser Altimeter System (ATLAS)
Land Elovation Satellite - 2  பசப்டம்தர் 2018
Mission)
12. புனல்கள்: (Cyclones / Typhoons / Hurricanes)
புனல் ஧ளதழக்கப்஧ட்ட ஥ளடுகள் ஥ளள்
அயள புனல் ஥டகாஸ்கர் ஜண஬ரி, 2018
கழதள புனல் ஢ிபெசினாந்து, ஃதிஜி, சந஥ா஬ா, ஬னு஬ாட்டு,

நடாங்கா, கு஦ின்ஸ்னாந்து, அப஥ரிக்கன் திப்஧஬ரி 2018
சந஥ா஬ா
ஸநக்குனு புனல் ஌஥ன், ஏ஥ன், சவு஡ி அந஧தி஦ா ந஥, 2018
ஹஜளெழ புனல் ஃதிஜி, பகணி ஌ப்஧ல், 2018
ஃ஧க்கழர் புனல் ஥டகாஸ்கர் ஌ப்஧ல், 2018
ெளகர் புனல் ஌஥ன், நசா஥ானி஦ா

(இந்தழனளயளல் ந஥, 2018
ஸ஧னரிடப்஧ட்ட புனல்)
஧ட் புனல் (Hurricane BUD) ப஥க்சிநகா, அப஥ரிக்கா, கணடா ஜூன், 2018
஺டஃபூன் ஆம்஧ில் சீணா ஜூலன, 2018
13. அ஫ழயினல் & ஸதளமழல்நுட்஧ம்
஡ணி஥ங்கள் ப௃க்கி஦த்து஬ம்
93
களல்ெழனம் ெழ஬ழக்ஹகட் ஸ஧ஹபளவ் ப஡ன் ஆப்திரிக்கா஬ின் குல்னிணான் சு஧ங்கத்஡ில் இபேந்து கண்டநி஦ப்தட்ட

ஸ்஺கட் ல஬஧த்஡ில் கண்டுதிடிக்கப்தட்ட ஡ணி஥ம்
AgCuTe அ஡ிக ஥ின் கடத்தும் ஡ன்ல஥ ஥ற்றும் குலந஬ாண ப஬ப்தக் கடத்தும்
(ெழல்யர் களப்஧ர் ஸடல்லூ஺பட்) ஡ன்ல஥ பகாண்ட நசர்஥ம்
ஹநளக஺஦ட் சினிக்கான் லட஦ாக்லசடின் தடிக ஬டி஬஥ாண இது ஜப்தாணில் உள்ப

சந்஡ி஧ணில் இபேந்து ஬ந்஡ எபே ஬ிண்கல்னில் இபேந்து கண்டநி஦ப்தட்டது.
பேத்தீ஦ினம் (Ru) இபேம்பு, நகாதால்ட், ஢ிக்கலுக்குப் தின் காந்஡த் ஡ன்ல஥ பகாண்ட

உநனாகம்
ஹநக்நளடிக் ஜழர்களன்  உனகின் இ஧ண்டா஬து ப஡ான்ல஥ ஬ாய்ந்஡ தாலந஦ாண (4.2 தில்னி஦ன்

ஆண்டுகள்) இது எடிசா஬ின் பகன்டுஜார் ஥ா஬ட்டத்஡ில்
கண்டநி஦ப்தட்டுள்பது .
 உனகின் ஥ிகவும் ப஡ான்ல஥஦ாண தாலந஦ாணது. (4.4 தில்னி஦ன்

ஆண்டுகள் ந஥ற்கு ஆஸ்஡ிந஧னி஦ா஬ிலுள்ப ஜாக் ஥லன஦ில்
கண்டுதிடிக்கப்தட்டுள்பது .
14. ஸென஬ழகள் நற்றும் இ஺ணன யளனில்கள்
ஸெனல்கள் / இ஺ணன ஹ஥ளக்கம் / ப௃க்கழனத்துயம்

யளனில்கள் / ஸநன் ஸ஧ளபேள் /
உதயி ஺நனம் / ய஺஬த஭ங்கள்
G & M 3.0 (நழன் ெந்஺த த஭ம் இந்஡ி஦ அ஧சு ஆன்லனன் சந்ல஡த் ஡பம்
3.0)
஥ளரி – ஆன்஺஬ன் இ஺ணன ஥த்஡ி஦ பதண்கள் பதண்கல௃க்காண அ஧சின் ஡ிட்டங்கலபப்

யளனில் (National Repository of ஥ற்றும் கு஫ந்ல஡கள் ஢ன தற்நி஦ ஬ி஬஧ங்கலப ஋பி஡ில்
Information for Women – NARI) அல஥ச்சகம் அட௃கு஬஡ற்காண இல஠஦ ஬ா஦ில்
சுகத் னளத்பள ஸென஬ழ நற்றும் ந஡சி஦ ப஢டுஞ்சாலனகள் அ஬ச஧த் ந஡ல஬கல௃க்கு அல஫க்கவும்

1033 இ஬யெ உதயி ஺நன ஋ண் ஆல஠஦ம் (NHAI) ப஢டுஞ்சாலன தற்நி஦ ஥஡ிப்தாய்஬ிலண
அபிப்த஡ற்கு஥ாண ப௃ன்பணடுப்பு
தநழமக நபக் க஭ஞ்ெழனம் ஸென஬ழ ஡஥ிழ்஢ாடு ஥஧ங்கள் ஥ற்றும் காடு ஬பர்ப்பு தற்நி஦
஡க஬ல்கலபப் பதறு஬஡ற்காண பச஦னி
அம்நள ஺கஹ஧ெழச் ஸென஬ழ ஡஥ிழ்஢ாடு ஢ின ஆ஬஠ங்கல௃க்காண ஥ின் நசல஬ல஦ப்

பதறு஬஡ற்காண பச஦னி
Safe Zone ஸென஬ழ ஡஥ிழ்஢ாடு ஡லட பசய்஦ப்தட்ட தகு஡ிகபில் புலக஦ிலன

த஦ன்தடுத்து஡லன கண்கா஠ிக்கும் பச஦னி
Cops Eye ஸென஬ழ ஥துல஧ கா஬ல் துலந புலகப்தடம் ஋டுத்஡ல் ஥ற்றும் ப௃க அங்கீ கா஧த்
ப஡ா஫ில் த௃ட்தம் ப௄னம் குற்நப்
தின்ண஠ிப௅லட஦஬ர்கலபக் கண்டநி஡ல்
CVIGIL ஺கஹ஧ெழக் ஸென஬ழ இந்஡ி஦த் ந஡ர்஡ல் ந஡ர்஡ல் ஢டத்ல஡ ஬ி஡ி ஥ீ நல்கலபப் தற்நி஦
ஆல஠஦ம் புகார்கலபத் ப஡ரி஬ிக்க
94
ஆனகளர்ஹெது ஸென஬ழ ஬பே஥ாண ஬ரித்துலந ஬பே஥ாண ஬ரி பசலுத்துத஬ர்கபின்

சந்ந஡கங்கலபத் ஡ீர்க்க உ஡வும் பச஦னி
Road Kill ஸென஬ழ ஬ண உ஦ிர்ப் தா஡காப்பு இநந்து நதாண ஬ினங்குகலபப்

அநக்கட்டலப – (NGO) புலகப்தடத்துடன் அல஬ இபேக்கும் இடத்ல஡
(geo tagged photograph) ப஡ரி஬ிப்த஡ற்காண
பச஦னி
SBI PAY ஸென஬ழ பசன்லண, ப஥ட்ந஧ா ப஥ட்ந஧ா இ஧஦ில் த஦஠ிகல௃க்காண பச஦னி

இ஧஦ில் ஥ற்றும் தா஧஡
ஸ்நடட் ஬ங்கி
ASH Track ஸென஬ழ ஆற்நல் அல஥ச்சகம் இல஠஦ம் சார்ந்஡ கண்கா஠ிப்பு

அல஥ப்புக்காண பச஦னி
UTTAM ஸென஬ழ ஢ினக்கரி அல஥ச்சகம் ஢ினக்கரி஦ின் ஡஧த்஡ிலணக் கண்கா஠ித்஡ல்

஥ற்றும் ஥க்கலப ஢ினக்கரி ஆல௃லகக்கு
அபேகால஥஦ில் பகாண்டு ஬பே஡லுக்காண
பச஦னி
Nitya Mitra ஸென஬ழ ஥த்஡ி஦ ப஡ா஫ில்துலந ஢ாட்டின் ஌ற்று஥஡ி஦ாபர்கள் ஥ற்றும்

஥ற்றும் ஬ர்த்஡க இநக்கு஥஡ி஦ாபர்கல௃க்காண பச஦னி
அல஥ச்சகம்
COP Connect ஸென஬ழ ப஡லுங்காணா அ஧சு கா஬ல் துலந஦ிணபேக்குள்பாண ஡க஬ல்

ப஡ாடர்புக்காண பச஦னி
WINGS ஸென஬ழ BSNL ஬ாடிக்லக஦ாபர்கல௃க்காண ஋பி஡ாண

BSNL உள்஢ாட்டு ஥ற்றும் ப஬பி஢ாட்டு
அல஫ப்புகல௃க்காண பச஦னி
E – நபேத்துயந஺஦ பதாது஥க்கல௃க்காண இன஬ச ஡லட஦ற்ந

ஹந஬ளண்஺நத் தகயல் எடிசா அ஧சு ஥பேத்து஬ நசல஬கலப ஬஫ங்க
அ஺நப்பு (OeHMIS)
E Samvad ஥த்஡ி஦ பதண்கள் அ஧சு சா஧ா அல஥ப்புகள் குடில஥ச் சப௄கங்கள்

஥ற்றும் கு஫ந்ல஡கள் ஢ன ஥ற்றும் குடி஥க்கள் கபேத்துகலபப்
அல஥ச்சகம் தகிர்஬஡ற்காண ஡பம்
குடினள உதயி஺நன ஋ண் இ஥ாச்சனப் தி஧ந஡ச பதண்கல௃க்கு ஋஡ி஧ாண குற்நங்கலபத்

அ஧சு ப஡ரி஬ிப்த஡ற்காண 24 × 7 ந஢஧ இன஬ச உ஡஬ி
ல஥஦ ஋ண்
1926 உதயி ஺நன ஋ண் ஥கா஧ாஷ்டி஧ா அ஧சு 24 × 7 ஬ணம் சார்ந்஡ ந஡ல஬கல௃க்காண

அல஫ப்பு ஋ண்
14417 உதயி ஺நன ஋ண் ஡஥ிழ்஢ாடு தள்பி ஥ா஠஬ர்கபின் கல்஬ி

஬஫ிகாட்டு஡லுக்காண 24 × 7 ந஢஧ இன஬ச
உ஡஬ி ல஥஦ ஋ண்
உனர் – ஆ஧த்து நகப்ஹ஧று ஢ாட்டிநனந஦ இத்஡லக஦ பச஦னில஦

இ஺ணனயளனில் (HRP Portal) ஹரி஦ாணா அ஧சு அநிப௃கப்தடுத்தும் ப௃஡னா஬து ஥ா஢ினம்
ஹரி஦ாணா ஆகும்.
www.aazp.in ஬ண்டலூர் உ஦ிரி஦ல் பூங்கா஬ல் உள்ப ஬ினங்குகள் ஥ற்றும்

பூங்கா தநல஬கலப இல஠஦ம் ப௄னம்
95
தார்ல஬஦ிடு஬஡ற்காண ஬லன ஡பம்
www.udyamsakhi.org ஥த்஡ி஦ சிறு, குறு இந்஡ இல஠஦஬ா஦ினாணது ப஡ா஫ில் த௃ட்த

஥ற்றும் ஢டுத்஡஧ (MSME) உ஡஬ி, த஦ிற்சிகள் ஥ற்றும் கற்நலுக்காண
ப஡ா஫ில்கல௃க்காண ஬஫ிப௃லநகலப உள்படக்கி஦து.
அல஥ச்சகம்
15. ஸெய்தழக஭ில் ப௃தன்ப௃஺஫னளக இடம்ஸ஧ற்஫ ஥ழகழ்வுகள்
15.1 jÄœehL
1) jœeh£o‹ KjyhtJ Kjštuhd Xkªö® P. ïuhkrh bu£oah® mt®fË‹

ãwªj âd¤ij Kj‹Kjyhf muR ÇHhthf¡ bfh©lhl jÄHf muR
KobtL¤JŸsJ.
2) S128 : ïªâah‹ f¥bga fh‰W M‰wš ‹dh¡»¢ RHÈahd (Wind

turbine Generator) S128-I RÞyh‹ ïªâah FGk« (Suzlon Groups
India) jah¤JŸsJ. ï¢RHÈÆš cŸs R‰wf¤â‹ (rotor) É£l« 128
Û£l®fshF«. ïJ 2018 kh®¢ 13 m‹W jœeh£o‹ r¤fneÆÆš
ÃWt¥g£LŸsJ.
3) ïªâahnyna Kj‹ Kiwahf òdš Ä‹ c‰g¤â f©fh£áahdJ (1st

Hydro Power Production Exhibition) Úy»Ç kht£l« kŠNÆš
eilbg‰wJ.
4) jœehL cl‰fš k‰W« isah£L¥ gšfiy¡fHf¤â‹ (Tamilnadu

Physical Education and Sports University) Kjš bg© Jiz ntªjuhf
lh¡l®.êyh ÞOg‹ (Dr.Shelia Stephen) Ãa¡f¥g£LŸsh®.
15.2 njr«
1) r®tnjr miz¥ ghJfh¥ã‹ Kjš fU¤ju¤F nfush‹ nfhts¤âš

eilbg‰wJ. nkY«, ïâš „j®k braÈ‟ (DHARMA - Dam Health And
Rehabilitation Monitoring Application) m¿Kf¥gL¤j¥g£lJ.
2) ïªâahnyna kh‰W¤ âwdhËfS¡fhd Kjš njáa¥ ñ¤fh

bey¤fhdh‹ Ijuhgh¤âš mik¡f¥g£LŸsJ.
3) bfhšf¤jh ïªâah‹ j¡F« rªij bfh©l Kjš bk£nuh efukh»wJ.

ï¢rªij bfhšf¤jh‹ „g£LÈ‟ VÆš mikªJŸsJ.
96
4) ngUªJ k‰W« bk£nuh uÆš ngh¡Ftu¤J¡fhd „bghJthd gaz

m£ilia‟ eh£onyna Kj‹Kiwahf blšÈ khef® tH¤»ìŸsJ.
5) kAhuhZouh muR bghJ¤ âw‹ bfhŸifia (Public Cloud Policy)

ïªâahÉnyna btËÆ£l Kjš khÃykhF«.
6) eh£onyna Kj‹ Kiwahf Ãy¡fÆÈUªJ vthì vL¡F« Miyia¡

bfÆš ÃWtd« xorhš ÃWìŸsJ.
7) K«igÆYŸs `k£L¤fh ïuÆš Ãiya«‟ eh£onyna Kj‹ Kiwahf,

KGtJ« bg©fshš Ã®t»¡f¥gL« ïuÆš Ãiyakh»wJ.
8) âòuh khÃy¤â‹ ghu«ga rh¤¡uhŒ (Sangrai) eld« FoauR âd mÂ

tF¥ãš Kj‹Kiwahf ïl« bg‰wJ,.
9) 2018 nk¡do¡ kfhuhZouh (Magnetic Maharashtra) : ïJ

kfhuhZouhÉ‹ KjyhtJ cyf Kjä£lhs®fŸ khehL MF«. ïjid
ãujk mik¢r® mt®fŸ bjhl¤» it¤jh®fŸ.
10) k¤âa rhiy¥ ngh¡Ftu¤J mik¢rf« Kj‹Kiwahf beLŠrhiy¤âw‹

ifna£oid btËÆ£LŸsJ. Indo-HCM v‹wiH¡f¥gL« ïJ rhiy
ÉÇth¡f¥ gÂÆš <LgL« bgh¿ahs®fS¡fhd tÊKiwfis s¡F»wJ.
11) r®tnjr NÆa M‰wš T£lik¥ã‹ (International Solar Alliance

Summit) Kjš khehL 2018 kh®¢ 1 m‹W òJâšÈÆš eilbgw ïU¡»wJ.
12) ckh§ thbdhÈ (Radio Umang) : ïJ ïªâah‹ KjyhtJ M‹iy‹

thbdhÈ MF«. cyf thbdhÈ âdkhd 2018 ã¥ut 13 m‹W ïJ
bjhl¤f¥g£lJ. ïj‹ fU¤JU : “mikâ, kÅj« k‰W« e«ã¡ifia¢
rh®ªJ” (around peace, humanity and hope)
13) tl»H¡F khÃy¤fËnyna Kj‹Kiwahf nrhu¤âš trha¤â‰fhd

ïªâah‹ KjyhtJ ãuhªâa ika« (India‟s First Regional Centre for
Agriculture) kh®¢ 2018-š bjhl¤f¥gl cŸsJ. ïJ ïÞnuYldhd T£L
Ka‰áÆš ïizªJ cUth¡f¥gl cŸsJ.
14) ïuh#Þjh‹ khÃy¤â‹ b#Œ¥ñÆš cŸs fhªâef® ïuÆš Ãiya«

MdJ KGtJ« bg©fshnyna Ã®t»¡f¥gL« òwef® mšyhj ïuÆš
Ãiya« MF«. ï¢áw¥ãid¥ bg‰w Kjš òwef® ïuÆš Ãiya« MdJ
K«igÆ‹ khJ§fh (Matunga) MF«.
97
15) 100% LED : mid¤J ïuÆš Ãiya¤fŸ KGtJ« LED És¡Ffshš

brašgL« ïªâahÇ‹ KjyhtJ ïuÆš k©ly« bj‰F k¤âa ïuÆš
k©lykhF«.
16) Kjš bAÈlh¡Ð (1st Heli Taxi) : ïªâahnyna Kj‹ Kiwahf

bAÈlh¡á ngh¡Ftu¤J¢ nrit f®ehlfh‹ bg§fq® efš
bjhl¤f¥g£LŸsJ. bgš 407 (Bell 407) tif bAÈfh¥lnu bAÈ lh¡á
nritia mË¡f¥ ga‹gL¤j¥gL»wJ.
17) iló óÅa‹ ãunjr« (Diu Union Territory) : KGtJ« (100% ) NÇa
M‰wyhš ïa¤F« Kjš óa‹ ãunjr« v‹D« áw¥ãid¥ bgW»wJ.
18) KGtJ« (100%) NÆa M‰wyhš brašgL« Mu«g Rfhjhu

Ãiya§fis¡ (Primary Health Centres) bfh©l ïªâah‹ Kjš
kht£lkhf F#uh¤ khÃy¤â‹ Nu¤ kht£l« cUbtL¤JŸsJ.
19) Aahdh‹ FU»uh« (Gurugram) kht£l¤âš Kjš irg® fhtš

Ãiya« (First Cyber Police Station) mik¡f¥g£LŸsJ.
20) kfhuhZouh khÃy¤â‹ Kjš „bgU« czî¥ ñ¤fh‟ (Mega Food park),
rjhuh (Satara) kht£l¤âYŸs âfhnth‹ (Degaon) »uhk¤âš
mik¡f¥g£LŸsJ.
21) gRik¤ bjhÊšE£g bgU« czî¥ ñ¤fh (Green tech Mega Food
Park) : ïJ ïuh#ÞjhÅ‹ Kjš „bgU« czî¥ ñ¤fh‟thF«; ïJ
M{Û® kht£l« %g‹fh® (Roopangarh) »uhk¤âš mik¡f¥g£LŸsJ.
22) ïªâahnyna Kj‹ Kiwahf, oÍ£lš jhÅa¤» ntf¡ f©fhÂ¥ò

òif¥gl¡ fUÉfis (Digital Automatic Speed Gun Cameras) oÍ£lš
gyiffËš gâ¥ã¡F« Kjš efukhf r©of® (Chandigarh)
cUbtL¤JŸsJ.
23) bg§fq® efukhdJ nk«g£l ngh¡Ftu¤J nkyh©ik Ô®it

(Intelligent Traffic Management Solution) fhQ« â£l¤âDila K‹
khâia Kj‹ Kjyhf¥ gnrhâ¤J¥ gh®¤jJ.
24) 5 Í MŒtf« (5G Lab) : ïªâah‹ KjyhtJ Iªjh« jiyKiw

khbgU« Änkh thbdhÈ MŒtfkhdJ (5G Massive MIMO Radio Lab)
òJ âšÈ IIoÆš (IIT New Delhi) 2018 V¥uš 13 m‹W bjhl¤»
it¡f¥g£lJ. ïªj MŒtfkhdJ “ghuâ bjhiy¤ bjhl®ò bjhÊšE£g«
98
k‰W« nkyh©ikÆaš gŸËÆš” (Bharathi school of Telecom

Technology and Management) ïUªJ brašgl cŸsJ.
25) M®¡»nah ònuhkh (Archaeo Broma): njáa msÉyhd czî¤

bjhšÈaš khehlhd (Nationwide Food Archaelogy Conference)
M®¡»nah ònuhkh K«igÆš eilbg‰wJ. ï›tif khehlhdJ ïªâahš
eilbgWtJ ïJnt Kj‹ KiwahF«.
26) òâjhf cUth¡f¥g£l „tl»H¡F khÃy¤fS¡fhd Ãâ Mnah¡

k‹w¤â‹‟ (NITI Forum for North East) Kjš T£lkhdJ âÆòuhÇ‹
jiyefukhd mf®jyhš eilbg‰wJ.
27) ïªâa¤ nj®jš MizakhdJ (Election Commission of India) nk‰F

t¤f khÃy¤â‹ knAÞjyh r£l¥ nguit¤ bjhFâ¡F
eilbgw¥nghF« ïil¤ nj®jÈš (Maheshthala Assembly by-election)
Kj‹ Kiwahf „gh®ita‰w th¡fhs®fS¡fhf‟ ãbuŒÈ KiwÆš
totik¡f¥g£l bga®¥ gyiffis¥ (Braille - enabled signboards for
visually challenged voters) ga‹gL¤j¤ â£l£LŸsJ.
28) ïªâah‹ KjyhtJ „bghÈîW k‰W« gRik tÊ¢rhiyahd‟ (1st

Smart and greenway) 135 ».Û. Ús« bfh©l Fª¤È-fháahgh¤-gšthš
(KGP) (Kundli - Ghaziabad - Palwal) mâÉiuî¢ rhiyÆid ãujk
mik¢r® bjhl§» it¤jh®. ï¢rhiyahdJ AÇahdh, c¤âu¥ ãunjr
khÃy¤fË‹ tÊahf¢ brš»wJ.
29) KGtJ« bg©fshš Ã®t»¡f¥gL« eh£o‹ KjyhtJ mŠryf¡

flî¢Ó£L nrit ikakhdJ (1st all woman Post Office Passport Seva
Kendra) gŠrh¥ khÃy¤â‹ g¡thuhÇš (Phagwara, Punjab) jdJ
nritia¤ bjhl§»aJ.
30) nfus khÃy¤âYŸs „bfh¢á r®tnjr Çkhd ÃiyakhdJ‟ (Kochi

International Airport) KGtJ« Na xË M‰wÈdhš ïa¤f¡ Toa
cy»‹ Kjš Çkhd Ãiya« (World‟s 1st Fully Solar Energy - powered
airport) v‹w bgUikiaÆid¥ bg‰WŸsJ. nkY« ï›khd
ÃiyakhdJ I¡»a ehLfË‹ R‰W¢NHš â£l¤âdhš (UNEP)
m¤f¡f¥g£LŸsJ.
31) cyf tdcÆ® Ãâa« - ïªâah (World Wildlife Fund - India) mik¥òl‹
ïizªJ gŠrh¥ khÃy murhdJ áªJ eâ lhšã‹fË‹ (Indus Dolphins)
KjyhtJ xU§»izªj fz¡bfL¥ig (Census) el¤âìŸsJ. „òyh‹‟
99
(Bhulan) v‹W« miH¡f¥gL« ïªj áªJ eâ lhšã‹fŸ cy»š mU»tU«

ghÿ£o ïd¤fËš x‹whF«. ïit ïªâah k‰W« gh»Þjh‹ M»a ïU
ehLfËš k£Lnk fhz¥gL»‹wd.
32) bghÈîW efu§fS¡fhd „xU¤»izªj f£L¥ghL k‰W« Miz

ãw¥ã¡F« ikakhdJ‟ (Integrated Control and Command Centre)
k¤âa ãunjr muádhš nghghÈš mik¡f¥g£LŸsJ. ïªâahnyna
ï›tif ika¤âid mik¤j Kjš khÃy« k¤âa¥ ãunjr« MF«.
33) cjh‹ â£l¤â‹ œ (UDAN Scheme) mUzh¢ry¥ ãunjr¤âš

ïa¡f¥gL« KjyhtJ t®¤jf ÉkhdkhdJ (1st Commercial flight)
gháfh£ (Pasighat) efš jiuÆw¡f¥g£lJ.
34) ïªâahnyna Kj‹ Kiwahf, bg©fS¡F ïiH¡f¥gL« F‰w¤fS¡F

iuthd Úâ »il¥gij cWâ brŒtj‰fhf “rh» Ru¡õh nk«g£l o.v‹.V.
jlaaš MŒtfkhdJ” (Sakhi Suraksha Advanced DNA forensic Lab)
r©ofÆš mik¡f¥gl cŸsJ.
35) xorh‹ nfhdh®¡ flš gFâÆš mikªJŸs „rªâughfh fl‰fiuahdJ‟

(Chandrabagha beach) Úy Ãw¡ bfho rh‹¿jœ (Blue Flag
Certification) bgW« MáahÇ‹ KjyhtJ fl‰fiuahF«.
36) ïªâah‹ KjyhtJ ru¡Ffis¡ ifahS« »uhkkhdJ (freight

Village) thuzháÆš mik¡f¥g£LŸsJ. »H¡F¥ ngh¡Ftu¤J tÊ¤jl«
(Eastern Transport Corridor) k‰W« mjidbah£oa gFâfËš g©lf¥
ngh¡Ftu¤J¡F MF« bryid¡ Fiw¥gnj ïj‹ neh¡fkhF«.
37) nehŒ¤ bjh‰¿id¤ jL¡F« tifÆš jhdhf braÈH¡F« tifÆyhd

Cáfis¥ (auto-disable syringes) ga‹gh£L¡F¡ bfh©L tU« eh£o‹
KjyhtJ khÃy« Mªâu¥ ãunjr« MF«. (jhdhf¢ braÈH¡F« CáfŸ
xU Kiw k£Lnk cgnah»¡f¥gl¡ Toait MF«.) ïJ cyf
bAgil£oÞ âdkhd #]iy 28 m‹W eilKiw¥gL¤j¥gl cŸsJ.
38) k¤âa murhdJ F#uh¤â‹ fhªâ efš, cy»nyna KjyhtJ

„kÅjhãkhd mo¥gilÆyhd jlaÇaš ika¤âid‟ (World‟s 1st
Humanitarian Forensics Centre) mik¡f¤ â£l£LŸsJ.
39) cy»nyna mâf msÇš clYW¥ò jhd« (Organ donation) brŒì«

ehLfË‹ g£oaÈš ïªâah KjÈl¤âš cŸsJ. nkY«, JU¡» k‰W«
100
ÞbgÆ‹ M»a ehLfŸ ïu©lhtJ ïl¤âY« ãnuáš _‹whtJ ïl¤âY«

cŸsJ.
40) Ä‹ fÊîfis kW RH‰á brŒtâš Äf¢ áwªj bjhÊšE£g¤ij¡ bfh©L

ïa§F« (State of the art e-waste recycling unit) ïªâahÇ‹ KjyhtJ
efu« bg§fq® MF«.
41) K‰¿Y« oÍ£lš KiwÆš mikªj cy»‹ KjyhtJ fiy

mU§fh£áafkhdJ (World‟s first all-digital art museum) #¥ghÅ‹
nlh¡»nah efu¤âš cŸs nkh fiy mU¤fh£áaf¡ f£ol tshf¤âš
(MORI Building Digital Art Museum) mik¡f¥g£LŸsJ.
42) xorh khÃy murhdJ eh£onyna Kj‹Kiwahf m«khÃy¤âYŸs gH¤Fo

k¡fË‹ k¡f£bjhif k‰W« g©gh£L tu¤fŸ cŸsl¤»a
„gH¤FoÆdU¡fhd Ãy tiugl¤ bjhFâÆid‟ (Tribal Atlas of Odisha)
btËÆ£LŸsJ.
43) fhâ¥ bghU£fË‹ ga‹gh£il mâf¥gj‰fhf #h®¡f©£ khÃy murhdJ

ïªâahnyna Kj‹Kiwahf fhâ¥ bghU£fS¡fhfnt KGtJ«
m®¥gÂ¡f¥g£l „fhâ tshf¤âid‟ (Dedicated Khadi mall)
cUth¡»ìŸsJ.
44) AÇahdh khÃy¤âYŸs „nfhof‹ Cuh£áahdJ‟ (Godikan Panchayat)

fÊ¥giw trâìŸs FL«g¤fS¡F k£Lnk bg©fis kzKo¤J it¡F«
tifÆyikªj „fÊ¥giw trâ ïšiynaš kzkfŸ »ilahJ‟ (No Toilet,
No Bride) v‹w ãu¢rhu¤âid eh£onyna Kj‹Kiwahf Mu«ã¤J
it¤JŸsJ.
45) kfh¤kh fhªâÆ‹ 150tJ ãwªjehŸ Hhidbah£o „kfh¤kh fhªâ r®tnjr

Rfhjhu khehldhJ‟ (Mahatma Gandhi International Sanitation
Convention) V‰ghL brŒa¥g£LŸsJ. ïJ Kj‹ Kiwahf, Rfhjhu¤J¡fhf
el¤j¥gL« cyfshÉa khehlhF«.
46) ïuÆšntÆ‹ x›bthU CÊaU« j¤fsJ bghJ thœî k‰W« j¥g£l

thœš m¿aš Ga¤fË‹ K¡»a¤Jt¤ij cz®ªJ brašgLtij
cWâ brŒì« tifÆš ïªâa ïuÆšntahdJ „r¤aÃZjh â£l¤âid¤‟
(Mission Sathya Nishtha) bjhl¤»ìŸsJ. ïªj¤ â£lkhdJ ïªâa
uÆšntahš el¤j¥g£l “bghJ MSifÆš mwÇaš” (Ethics in Public
Governance) v‹D« Ãfœš bjhl¤f¥g£ljhF«. ïJngh‹wbjhU
Ãfœid el¤J« KjyhtJ muR ÃWtd« ïªâa uÆšnt k£LnkahF«.
101
47) nfus R‰Wyh nk«gh£L¡ fHfkhdJ (Kerala Tourism Development

Corporation) KGtJ« bg©fshnyna Ã®t»¡f¥gL« ïªâah‹ KjyhtJ
bg©fS¡fhd bghJ¤Jiw czî k‰W« j¤F« LâÆid (India‟s first
public sector run entirely by women) nfus khÃy¤â‹ jiyefuhd
âUtdªjòu¤âš mik¤JŸsJ.
48) ïuh#ÞjhÅ‹ igfhd® kht£l¤âYŸs e¥grhÆš (Napasar, Bikaner

District) eh£onyna Kjš Kiwahf gR¡fS¡fhd ruzhakhdJ (1st
cow sanctuary) mik¡f¥g£LŸsJ.
49) blšÈ fhtšJiwahdJ eh£onyna Kj‹ Kiwahf Òuthj¢

brašghLfS¡F vâuhf KGtJ« bg©fns ml¤»a „áw¥ò Míj¤fŸ
k‰W« ngh®¤ jªâu¤fS¡fhd FGÇid‟ (India‟s first all-woman
special weapons and Tactics - SWAT Team) mik¤JŸsJ.
50) ïuh#Þjh‹ khÃykhdJ eh£onyna KjyhtJ khÃykhf „njáa cÆÇ

vÆbghUŸ bfhŸifia‟ (National Biofuel Policy) eilKiw¥gL¤j
cŸsJ.
51) cy»nyna Kj‹ Kiwahf „mdš Ä‹fy Miy‟ (Thermal battery Plant)
x‹¿id „ghuj jah® M‰wš nrf¥ò¤ bjhÊšE£g ÃWtdkhdJ‟
(Bharat Energy Storage Technology Private Limited) Mªâu¥
ãunjr¤â‹ mkuhtâÆš bjhl¤»ìŸsJ.
52) M¡áÞ t§»ahdJ (Axis Bank) eh£onyna Kj‹Kiwahf Mjh®

mo¥gilÆyhd t§»¥ gÇt®¤jidfS¡F „fUÇÊ CLUtš
cWâ¥gh£L trâÆid‟ (Iris Scan Authentication feature)
V‰gL¤âìŸsJ.
53) eh£o‹ KjyhtJ „khÃy¤fS¡»il¥g£l Ä‹ brY¤J« mik¥ghdJ‟

(Inter State Transmission System) F#uh¤â‹ ñ{ (Bhuj, Gujarat)
gFâÆYŸs 126 MW ‹ c‰g¤â¤âw‹ bfh©l fh‰wh‰wš â£l«
bjhl¤» it¡f¥g£lj‹ _y« brašgh£L¡F tªjJ.
54) Ijuhgh¤âš eilbg‰w Ãfœ¢á x‹¿š bjY¤fhdh khÃy murhdJ bl¡

kÏª¤uh ÃWtd¤Jld ïizªJ „bjhl® r¤»È kht£l¤âid‟
(Blockchain district) cUth¡f¤ â£l£LŸsJ. „bjhl® r¤»È¤
bjhÊšE£g¤J¡fhd áw¥ò ikakhd‟ (Centre of Excellence for
Blockchain) ïJ ïªâahnyna Kj‹ Kiwahf totik¡f¥gLtjhF«.
102
55) bjY§fhdh khÃy murhdJ Kj‹ Kiwahf mj‹ jiyefuhd Ijuhgh¤âš

„ngÆl® gâbyâ®¥ò¥ gil¡fhd‟ (Disaster Response Force) thfd§fis
Kj‹ Kiwahf m¿Kf¥gL¤âìŸsJ.
56) rhªjhÈ (Santhali) bkhÊahdJ ¡»¥Õoah tiyjs¤âš mjDila

c©ikahd vG¤JU tot¤Jl‹ (Native Script) jftšfis btËÆL«
tifÆš totik¡f¥g£LŸsJ. ïªâahit¢ nr®ªj gH¤FoÆd®
ga‹gL¤J« bkhÊfSŸ x‹W, ¡»¥Õoahš mj‹ c©ikahd
vG¤JU tot¤Jl‹ ïl«bgWtJ ïJnt Kj‹ KiwahF«.
15.3 r®tnjr«
1) Kj‹ Kiwahf rîâ mnuãahî« I¡»a muò mnufK« kâ¥ò¡ T£L

tÇÆid (VAT) m¿Kf« brŒJŸsd. ïJ bgU«ghyhd ru¡FfS¡F 5% Mf
ïU¡F«.
2) cy»nyna Kj‹Kiwahf IÞyhªJ M©-bg© ïU ghyU¡F« Câa¤âš

rk cik v‹gij r£l¥goahd cikah¡»ìŸsJ.
3) jdJ „JUt g£L¥ ghij‟ (Polar Silk Route)-š M®t« fh£o tU« Ñdh,
jdJ Kjš M®¡o¡ bfhŸif¡fhd btŸis m¿¡ifia btËÆ£LŸsJ.
4) Òuthj¤ij¡ f£L¡FŸ it¥gj‰fhd ïUju¥ò¥ ng¢R th®¤ijfŸ

ïªâah k‰W« ïªnjhndáah ïilna òJ âšÈÆš eilbg‰wd.
5) bg£nuh bkŒÃf® ehza« : cy»nyna Kj‹Kjyhf btÅRyh

j‹Dila òâa bkŒÃf® ehzakhd (Crypto Currency) „bg£nuh‟Çid
(Petro) m¿Kf¥gL¤âìŸsJ.
6) rhtÆ‹ bkŒÃf® ehza« (Sovereign Crypto Currency) : kh®õš ÒîfŸ

(Marshall Islands) ehlhdJ cy»nyna Kjš ehlhf, j‹Dila bkŒÃf®
ehzakhd SOVEREIGN (SOV)-I r£l¥go¢ bršY« ehzakhf (legal
tender) m¿¤JŸsJ.
7) xnu ghÈd¤jt® âUkz« brŒJ bfhŸtij u¤J brŒj cy»‹ Kjš

ehlhf bg®Klh âfœ»‹wJ.
8) mid¤J¡ Fok¡fS¡F« f© á»¢iria mË¡F« cy»‹ Fiwthd

tUkhd« bfh©l KjyhtJ ehlhf Uth©lh cUth»ìŸsJ.
103
9) gy tUl§fshf fLikahd KiwÆš mkÈš ïUªj fiy k‰W«

bghGJngh¡F¡fhd âfis kh‰¿aik¤J rîâ mnuãah jdJ Kjš
`mnuãa ~ngõ‹ thu¤âid‟ kh®¢ khj« bfh©lhlÉU¡»wJ.
10) ãujk mik¢r® enuªâunkho mt®fŸ I¡»a muò mÛuf¤â‹ (UAE)

mòjhãÆš cŸs mš t¤ghš (Al Wathba) KjyhtJ ïªJ nfhÉiy¡
f£Ltj‰F mo¡fš eh£odh®.
11) cyf Rfhjhu mik¥ã‹ (World Health Organisation) m¿¡ifÆ‹ go,

bj‹ »H¡F Máahnyna ou¡nfhkh nehÆid (Trachoma) K‰¿Ykhf
xÊ¤j KjyhtJ ehlhf neghs« (Nepal) cUbtL¤JŸsJ. ou¡nfhkh
v‹gJ gh¡OÆa¤ bjh‰¿dhš f©fËš V‰gL« xU tif nehŒ
(Bacterial eye Infection) MF«. ïªâahit¥ bghW¤jtiuÆš 2017«
M©L or«g® khj¤ânyna „gut¡Toa ou¡nfhkh‟ nehahdJ
mÊ¤bjhÊ¡f¥g£L É£ljhf (free from infective Trachoma)
m¿¡f¥g£LŸsJ.
12) tl¡F m£yh©o¡ x¥gªj¡ T£lik¥ãš (North Atlantic Treaty

Organisation) bfhy«ãah ehlhdJ (Columbia) iuš
ïizaU¡»wJ. ne£nlhš ïizaU¡F« Kjš y¤Ò‹ mbkÆ¡f
ehL (Latin America) ïJthF«.
13) mfhblÄ¡ nyhnkhndhnrh› (Akademik Lomonosov) : uZa ehlhdJ

mfhblÄ¡ nyhnkhndhnrh› v‹D« cy»‹ KjyhtJ Äj¡F« mQ Ä‹
c‰g¤â Ãiya¤âid (World‟s 1st floating nuclear power plant)
uZah‹ JiwKf efukhd k®kh‹Þ¡»š (Murmansk) mikªJŸsJ.
15.4 bghUshjhu«
1) nj®jš Ãâ¥ g¤âu¤fŸ : nj®jš Ãâ¡fhf¥ g¤âu¤fŸ btËÆL« Kjš ehL

ïªâah MF«.
2) gRik¥ g¤âu¤fŸ : India INX (ïªâah‹ r®tnjr g¤F¢ rªij), ïªâa

uÆšnt Ãâ ÃWtd¤â‹ (IRFC) gRik¥ g¤âu¤fis Kj‹Kjyhf r®tnjr¥
g¤F¢ rªijÆš btËÆ£lJ.
3) g©lf brašâw‹ F¿p£L m£ltiz (LEADS)š F#uh¤ khÃy« ïªâa

msš KjÈl« bg‰WŸsJ.
104
4) nj®jš Ãâ¥ g¤âu¤fŸ (Electoral Bonds): K«ig, br‹id, bfhšf¤jh

k‰W« òJâšÈ M»a efu¤fËš cŸs ghuj Þnl£ t¤»¡ »isfŸ nj®jš
Ãâ¥ g¤âu¤fis btËÆl cŸsd. kh®¢ 1-« njâÆÈUªJ 10 eh£fS¡F
ïit ‰gid brŒa¥gL«.
5) k¤âa g£b#£ 2018 : ru¡F k‰W« nrit t (GST) mkY¡F tªj ãwF
btËtU« Kjš g£b#£ ïJntahF«.
15.5 m¿Çaš k‰W« bjhÊšE£g«
1) 70 br.Û. msîila ïªâahÇ‹ KjyhtJ nuhngh bjhiy neh¡»ahd

GROWTH (fz¤âš ïl« khW»‹w th‹ bghU£fis¡ f©fhÂ¥gj‰fhd
thaš MŒtf¤fË‹ cyfsha bjhF¥ò - Global Relay of
Observations Watching Transients Happen) ylh¡»‹ ADÈš
(Hanule, Ladakh) cŸs ïªâa thaš MŒtf¤âÈUªJ (Indian
Astronomical Observatory) jdJ brašgh£oid¤ bjhl¤»ìŸsJ.
2) jœeh£o‹ fhiu¡FoÆš cŸs m¿aš k‰W« bjhÊ‰Jiw MuhŒ¢á

ÃWtd¤â‹ k¤âa ‹ntâÆaš MuhŒ¢á ÃWtdK« (CSIR‟S Central
Electro Chemical Research Institute - CECRI) uhá jÅah® NÇa xË
‹dh‰wš ÃWtdK« (RAASI Solar Power Private Limited) T£lhf
ïizªJ Kj‹Kiwahf È¤âa« maÅ Ä‹fy¤âid cŸeh£onyna
jah¡F« â£l¤âš (1st indigeneous Lithium Ion Battery Project)
ifbaG¤â£LŸsd. ïªj ‹fy« jah¡F« c‰g¤â MiyahdJ
jœeh£o‹ »UZz»ÆÆš mik¡f¥gl cŸsJ.
3) nA¥ã eh mizahil tH¤F« ïaªâu« : eh£onyna Kj‹Kiwahf

nghghš ïuÆš Ãiya¤âš „khjlhŒ fhy¤âš bg©fŸ mÂì«
mizahil (rh£l eh¥»‹)‟ tH¤F« ïaªâu« ÃWt¥g£LŸsJ.
4) ntfkhd ïd¥bgU¡f¤ bjhÊšE£g« : gÆ® c‰g¤âÆid K«kl¤fhf¥

bgU¡F« ï›tif¤ bjhÊšE£g¤ij cy»nyna Kj‹Kiwahf
MÞânuÈa ŠPhfŸ f©l¿ªJŸsd®.
5) cy»‹ Kjš jah® bra‰if¡nfhŸ : mbk¡f ©btË rh®ªj „Þlh®£-

m¥‟ ÃWtdkhd „uh¡f® MŒtf«‟, _‹W á¿a uf bra‰if¡ nfhŸfis
©Âš VìŸsJ. bt‰¿fukhd ïªÃfœid Ãóáyhªâš cŸs jdJ
brhªj Vîjs¤âÈUªJ brŒJ fh£oìŸsJ ïªÃWtd«.
105
6) Fnsh‹ brŒa¥g£l Fu¤F : n#h¤ n#h¤ k‰W« ëth ëth vD«

cUbth¤j, ïu©L Ú©l thš Fu¤Ffis Ñd ŠPhfŸ bt‰¿fukhf
cUth¡»ìŸsd®. Fnsh¤ Fu¤Ffis cUth¡FtJ cy»nyna ïJjh‹
Kj‹Kiw MF«.
7) ik£nlhfh©£Ça bfhil á»¢ir (Mitochondrial Donation

Therapy) : ãÆ£l‹ kU¤Jt®fŸ eh£o‹ Kjš „_‹W - bg‰nwh® FHªijf
(3 Parent babies) bg‰W¡bfhŸs mDkâ tH¤»ÆU¡»‹wd®. bk¡ánfh
eh£oš jh‹ Kj‹Kiwahf ï¢á»¢ir Kiw ã‹g‰w¥g£lJ.
8) kj¡ fUK£ilfË‹ Xta¤ âR ÃiyÆÈUªJ mit Kâ®¢á milí«

Ãiy tiuÆš MŒtf¤ânyna bt‰¿fukhf brŒJ Ko¤JŸs Kjš Ãfœî
ã£l‹ k‰W« mbk¡f m¿ayhs®fshš Ãfœ¤j¥g£LŸsJ.
9) ÞbgÆ‹ gh®ányhdhš eilbg‰w „cyf miyngá khehL 2018‟

(World Mobile Congress)-š ghnyh§ 5G01 (Balong 5G01) vD«
cy»‹ Kjš Iªjh« jiyKiw 5G ášY¤bjhFâÆid (Chipset) A]thŒ
(Huawei) ÃWtd« btËÆ£lJ.
10) ïªâah‹ KjyhtJ bra‰if E©z¿î ika« (First Artificial

Intelligence Centre) K«igÆš mik¡f¥gl cŸsJ.
11) g©oT£ nuhngh£ (Bandicoot Robot) : nfus muR kÅj¡ fÊîfis

kj®fns mf‰W« (manual scavenging free) Ãiyik¡F K‰W¥òŸË
it¥gj‰fhf, g©oT£ nuhnghit (Bandicoot Robot) cUth¡»ìŸsJ.
kj¡ fÊîfis mf‰Wtj‰F, nuhnghit totik¤j Kjš khÃy«
nfushthF«.
12) r¢ - fîu› (Sach-Gaurav) : ïªâahš Fnsh¤ _y« Kjš Kiwahf

cUth¡f¥g£l mÞ[hÄa M© vUik¡ f‹W¡F (Assamese buffallo
male Calf) r¢ fîu› (Sach - Gaurav) v‹W bgal¥g£LŸsJ. K®uh
(Murrah) ïd vUik¡F¥ ãwªj ï¡f‹W Aahdh‹ ÏÞ[h® (Hissar)
efš ãwªjJ.
13) cy»‹ Kjš bjhL Çšiy (World‟s 1st Contact Lens): kh‰w¤â‰F
cŸshF« xË E©z¿î bjhÊš E£g¤njhL Toa (Transitions Light
Intelligent Technology) mF› XaháÞ (Acuuve Oasys) bjhL
šiyfË‹ ga‹gh£o‰F mbk¡fh‹ czî k‰W« kUªJ¥ bghUŸ
Ã®t»¥ò mik¥ghdJ (US Food and Drug Administration) mDkâ
106
tH¤»ìŸsJ. ãufhrkhd xË btË¢r¤â‰F c£gL« nghJ jhdhf

ïU£ol¡ Toa tifÆš mikªj cy»‹ Kjš bjhLšiy ïJthF«.
14) 12000 Fâiu¤ âw‹ bfh©l (Horse Power - HP) ïªâahÇ‹ Kjš
mântf Ä‹ ïaªâukhdJ (high speed electric locomotive) Õfh®
khÃy¤âš cŸs knjòuh vy¡£¡ vŠá‹ bjhÊ‰rhiyÆÈUªJ
(Madhepura Electric Locomotive Factory) ïa¡» it¡f¥g£lJ.
15) ïªâahÇ‹ Kjš flš fh‰wh‰wš â£lkhdJ (1st offshore wind energy
project of India) F#uh¤ khÃy¤â‹ fh«ng tisFlh¥ gFâÆš (Gulf of
Khambat) brašgL¤j¥gl ïU¡»wJ. ï¤â£lkhdJ 1000 MW (1 GW)
‹ c‰g¤â¤ âw‹ bfh©ljhF«.
16) gh»Þjh‹ nA¡f®fshš cUth¡f¥g£l „»uhÇ£o nu£‟ vD«

Ô«bghUshdJ (Gravity RAT Malware) ïªâah‹ „fÂ¥bgh¿ mtru
Ãiy f©fhÂ¥ò mik¥ãdhš‟ (Computer Emergency Response Team -
CERT - In) Kj‹ Kjyhf¡ f©l¿a¥g£LŸsJ.
17) ï¤»yhªâYŸs Ãó fáš£ gšfiy¡fHf (Newcastle University, UK)

ŠPhfŸ cy»nyna Kj‹ Kiwahf K¥gÆzhk KiwÆš
m¢ál¥g£l kÅj ÉÊ bt©gly¤ij (3D Printed Human Cornea)
cUth¡»ìŸsd®. ïJ f©fis¢ R‰¿ mik¡f¥gl¡Toa ghJfh¥ghd
K¥gkhz bk‹glykh (3D printed thin protective film over eye) ïJ
f© jhd« brŒgt®fŸ Fiwthd v©Â¡ifÆš ïU¤jš ngh‹w
á¡fšfis¤ Ò®¡fî« gh®ita‰wt®fS¡F neuoahf¥ gh®it »il¤jiy
cWâ brŒaî« cgnahfkhf cŸsJ.
18) ~¥ßl« ngã (Freedom baby) v‹W bgal¥g£l, ïªâahnyna Kjš

Kiwahf fh¥gf¤âš it¤J cUth¡f¥g£l (Captive breeding)
A«nghš£ bg‹FÆdhdJ (Humboldt Penguin) cÆÇHªjJ.
15.6 ghJfh¥ò & É©btË
2) ïªâa th‹ gil¡F (Indian Air Force) bj‹ªâahÈUªJ

nj®ªbjL¡f¥g£l KjyhtJ bg© ngh® ÉkhÅ (1st Women fighter pilot)
v‹w bgUikia „nkfdh õh‹gh¡‟ (Meghana Shanbough) bg‰WŸsh®.
3) ïªnjhndáahÇ‹ rgh¤¡ JiwKf¤âš (Port of Sabang) EiHªj Kjš

ïªâa¥ ngh®¡f¥gš I.v‹.vÞ. RÄ¤uh (INS Sumitra) MF«.
107
4) ïªâahnyna Kj‹ Kiwahf cÆ vbghUŸ _y« ïa¤F« (Bio-Fuel

Powered Plane) Ékhdkhd gh«gh®oa® Q400 [Bombardier Q400 (VT-
SUI)] nluh^ÈUªJ blšÈ¡F jdJ Kjš gaz¤âid bt‰¿fukhf
Ko¤jJ. ïªj gh«gh®oa® Q400 ÉkhdkhdJ ÞigÞb#£ (Spicejet)
ÃWtd¤J¡F¢ brhªjkhdJ MF«.
5) ïªâahš brašgh£oYŸs xnu xU khd« jh¤»¡ f¥gyhd I.v‹.vÞ

Ç¡ukhâ¤ahÇš (aircraft carrier INS Vikamaditya) Kj‹ Kiwahf
flšrh® Ú®kÇaš mG¤j mik¥ghd (marine hydraulic system) GS -
1 MF k‰W« GS - 3 M»ait bghU¤j¥g£LŸsd. ïit ï¡f¥gÈ‹
thì¥gkh‰w« bjhl®ghd brašghLfË‹ brašâwid mâf¥gL¤j
cjî»‹wd.
15.7 Ãakd¤fŸ k‰W« MSikfŸ
1) kfhuhZouhit¢ nr®ªj “ãu‹#š gh£oš” (Pranjal Patil) vD« bg©kÂ

ïªâah‹ Kjš gh®ita‰w I.V.vÞ mâfhahf¡ nj®î brŒa¥g£LŸsh®.
j‰rka« ït® nfush‹ v®zhFs« kht£l¤âDila Jiz M£áauhf¥
gÂah‰W»wh®.
2) jÏuh r~¥j® (Tahira Safdar) v‹gt® gh»Þjhš cŸs xU

ca®Úâk‹w¤âš bghW¥ng‰F« KjyhtJ bg© jiyik Úâgâ (First
ever female high court chief justice) v‹w bgUikia¥ bgW»wh®.
3) Kjš bg© ngh® ÇkhÅ (First Woman Fighter Pilot) : 24 tanj

Ãu«ãa mthÅ rJ®ntâ vD« bg©kÂ ïªâa th‹ gilÆ‹ ¡-21 uf
igr‹ ngh® khd¤ij 2018 ã¥utÇ 22 m‹W jahshf X£o rhjid
gil¤jh®.
4) ïªnjh-âbg¤âa všiy¡ fhtš gilÆ‹ (Indo-Tibetan Border Police)

ngh®¥gil mâfhÇahf¥ (Combat Officer) gjna‰F« Kjš bg© v‹D«
bgUikia ãuh»Uâ (Prakriti) bgW»wh®.
5) gh»Þjh‹ ehlhSk‹w¤â‹ nkyit¡F (Upper House) nj®ªbjL¡f¥gL«

Kjš ïªJ¥ bg©kÂ v‹D« bgUikia áªJ khfhz¤â‹
»UZzFkhÇ nfhÈ (Krishna Kumali Kohli) bgW»wh®.
6) cy»‹ Kjš ik¡nuh bjhÊ‰rhiy (World‟s first Microfactory):

MÞânuÈahš tá¡F« ïªâa t«rhtËia¢ nr®ªj åzh rA#tšyh
(Veena Sahajawalla) v‹gt® cy»nyna Kjš Kiwahf ik¡nuh
108
bjhÊ‰rhiyia¤ bjhl¤»ìŸsh®. ïJ vy¡£uh¡ fÊîfis (e-waste)

gaDŸs bghU£fshf kh‰¿ kWNH‰á brŒJ ga‹gL¤j cjî»‹wJ.
7) I¡»a ehLfŸ mik¥ã‹ muáaš tfhu¤fŸ JiwÆ‹ (UN Political

Affairs) Kjš bg© jiytuhf mbk¡fh‹ nuhÞnkÇ ilfh®nyh
(Rosemary Dicarlo) Ãa¡f¥g£LŸsh®.
8) ïªâahÇ‹ Kjš gH¤FoÆd ïuhÂ : xorh khÃy¤ij nr®ªj gšyÇ

JUth (Pallavi Durua)
15.8 Éisah£L
1) M‹¢rš jh¡T® (Aanchal Thakur) th‹btË¥ gw¤jÈ‹ (Skiing) r®tnjr¥

ngh£oÆš bt©fy¥ gj¡f« (Bronze Medal) bt‹WŸsh®. ït® gw¤jÈš
r®tnjr UJ bgW« Kjš ïªâa åu® Mth®.
2) MÞânuÈah‹ bkšngh®š eilbg‰w Í«dhÞo¡Þ cyf¡ nfh¥ig¥

ngh£oÆš (2018) bt©fy¥ gj¡f« bt‹w Kjš ïªâa åu® v‹w
bgUikia mUzh bu£o bgW»wh®.
3) njáa kfËU¡fhd ÑÅa® fhšgªJ¥ ngh£oÆ‹ ïWâ M£l¤âš

kÂ¥ñiu åœ¤â Kj‹Kiwahf jÄœehL rh«ãa‹ g£l« bt‹wJ.
4) KjyhtJ nfnyh ïªâah gŸËfS¡»ilnaahd Çisah£L¥

ngh£ofŸ (First Khelo India School Games) òJ âšÈÆš eilbg‰wd.
ïâš AÆahdh 108 gj¡f¤fSl‹ Kjš ïl¤ijí« jÄœehL 28
gj¡f¤fSl‹ 9-tJ ïl¤ijí« ão¤JŸsd.
5) ïªâah‹ #&yh‹ nfhÞthÄ r®tnjr xU ehŸ »Æ¡bf£ ngh£ofËš

200 É¡bf£Lfis¡ if¥g‰¿a Kjš ïªâa¥ bg©kÂ v‹w
bgUikia¥ bgW»wh®.
6) Ód kfË® PGA R‰W¥gaz¤J¡F¤ KjyhtJ ïªâa nfhš~¥ isah£L

åuuhf r®Äsh Ãnfhy£ (Sharmila Nicollet) jFâ bg‰WŸsh®.
7) ïªâah‹ KjyhtJ „Çisah£L ïy¡»a ÇHh‟ (Sports Literature

Festival) vd¥gL« Play Write 2018 v‹D« Ãfœid r©of® el¤j¤
â£l£LŸsJ.
8) kÂ¥ñ‹ ï«ghÈš mikaU¡F« eh£o‹ KjyhtJ njáa

Çisah£L¥ gšfiy¡ fHf¤â‰F (National Sports University) mDkâ
109
tH¤F« mtru¢ r£l¤â‰F (Ordinance) k¤âa mik¢ruitahdJ x¥òjš

tH¤»ìŸsJ.
9) bg©fS¡fhd r®tnjr o20 »¡bf£ ngh£ofËš 2000 u‹fS¡F nkš

vL¤j Kjš ïªâa bg© »¡bf£ åu® v‹w rhjidia Ä¤jhÈ uh{
(Mithali Raj) gil¤JŸsh®.
16. Ãakd¤fŸ k‰W« MSikfŸ

ஆல௃஺ந ஸ஧ளறுப்பு / அ஺நப்பு / ப௃க்கழனத்துயம்
இந்து நல்ஹகளத்பள உச்ச ஢ீ஡ி஥ன்நத்஡ின் ஢ீ஡ித஡ி஦ாக ந஢஧டி஦ாகப் பதாறுப்நதற்கும் ப௃஡னா஬து

பதண் ஬஫க்கநிஞர்
சுதள ஧ள஬கழபேஷ்ணன் ரிசர்஬ ஬ங்கி஦ின் ப௃஡னா஬து ஡லனல஥ ஢ி஡ி அ஡ிகாரி
கன்யர் ஧ளய் தூய்ல஥ இந்஡ி஦ா ஡ிட்டத்஡ின் ஢ல்பனண்஠த் தூது஬஧ாக இபேந்஡ இ஬ர்

(ெத்தீஸ்கர்) இ஦ற்லக ஋ய்஡ிணார்.
ஹபகள ெர்நள ந஡சி஦ பதண்கள் ஆல஠஦த்஡ின் ஡லன஬ர்
கஹஜளல் தழ஺பப்஧ட ‘ஸ்஬ச் ஆ஡த் ஸ்஬ச் தா஧த்’ ஡ிட்டத்஡ின் ஢ல்பனண்஠த் தூது஬ர்.

஥டி஺க
அக்ெய் குநளர் இந்஡ி஦ அ஧சின் சிநப்பு சிநப்பு சாலன தாதுகாப்பு ஬ி஫ிப்பு஠ர்வுப் தி஧ச்சா஧த்஡ின்
஢ல்பனண்஠த் தூது஬ர்
K.ெவ஦ியளென் ஡஥ி஫க சட்டப்நத஧ல஬஦ின் பு஡ி஦ ஡லனல஥ச் பச஦னர்
அபேண் ஸஜட்஬ழ ஥ா஢ினங்கபல஬஦ின் ஡லன஬஧ாக ஥று஢ி஦஥ணம் பசய்஦ப்தட்டுள்பார் – ஌ப்஧ல்

஥ா஡ம் ப௃஡ல்
அரியன்ஷ் ஥ளபளனண்ெழங் ஥ா஢ினங்கபல஬஦ின் பு஡ி஦ துல஠ சதா஢ா஦கர்
சுஹபஷ் ஧ிபபு ஬ர்த்஡க ஥ற்றும் ப஡ா஫ில்துலந அல஥ச்ச஧ாண இ஬ர் ஬ி஥ாணப் நதாக்கு஬஧த்து

அல஥ச்ச஧ாக கூடு஡ல் பதாறுப்திலண 2018 ஥ார்ச் ஥ா஡த்஡ில் ஌ற்றுக் பகாண்டார்.
அபயிந்த் ெக்ஹெ஦ள ஥த்஡ி஦ப் த஠ி஦ாபர் ந஡ர்஬ால஠஦த்஡ின் ஡லன஬ர்
(K.ெழயன்)  இஸ்ந஧ா஬ின் 9-஬து ஡லன஬ர்
஺க஬ளெயடிவு ெழயன்  இந்஡ி஦ா஬ின் ஧ாக்பகட் ஥ணி஡ர்
தபக்கன் யி஺஬ கழபளநம்,  2018 ஜண஬ரி அன்று ஢ி஦஥ிக்கப்தட்டார்

கன்஦ினளகுநரி  இஸ்ந஧ா஬ின் ப௃ன்ணாள் ஡லன஬ர் – A.S.கி஧ண் கு஥ார்
S.ஹெளம்஥ளத் ஡ிபே஬ணந்஡பு஧த்஡ிலுள்ப ஬ிக்஧ம் சா஧ாதாய் ஬ிண்ப஬பி ல஥஦த்஡ின் பு஡ி஦

இ஦க்கு஢ர்
Dr.V.஥ளபளனணன் இஸ்ந஧ா஬ின் ஡ி஧஬ உந்து஡ல் ல஥஦த்஡ின் (LPSC) பு஡ி஦ இ஦க்கு஢ர்
Dr.G.ெதீஷ் ஸபட்டி தாதுகாப்புத் துலந பச஦ன஧ாகவும், DRDO-஡லன஬஧ாகவும் பதாறுப்நதற்றுள்பார் .
ஏம் ஧ிபகளஷ் பளயத்  22஬து ஡லனல஥த் ந஡ர்஡ல் ஆல஠஦ர் (2018 ஜண஬ரி 23)
 21-஬து CEC – அச்சல் கு஥ார் நஜா஡ி
அஹெளக் ஬யளெள பு஡ி஦ ந஡ர்஡ல் ஆல஠஦ர்
110
ெந்தழப குநளர் பூரண் துல஠த் ந஡ர்஡ல் ஆல஠஦ர்
ரபத் குநளர் ஥த்஡ி஦க் கண்கா஠ிப்பு ஆல஠஦த்஡ின் (CVC) பு஡ி஦ கண்கா஠ிப்பு ஆல஠஦ர்
஥ீ தழனபெர் ஆதளர்ஷ் ந஡சி஦ தசுல஥த் ஡ீர்ப்தா஦த்஡ின் பு஡ி஦ ஡லன஬ர்

குநளர் ஹகளனல்
(A.K.ஹகளனல்)
S.பஹநஷ் ஥த்஡ி஦ ஥லநப௃க ஬ரி ஥ற்றும் சுங்க ஬ரி ஬ாரி஦த்஡ின் (CBIC) பு஡ி஦ ஡லன஬ர்
யிஜய் ஹகரவ் ஹகளகஹ஬ இந்஡ி஦ா஬ின் பு஡ி஦ ப஬பிப௅நவுச் பச஦னர்
பளஜழந்தர் கன்஦ள பு஡ி஦ ந஡சி஦ தாதுகாப்பு துல஠ ஆநனாசகர்
சுதீப் ஬க்தளகழனள ந஡சி஦ தாதுகாப்புப் தலட஦ின் (NSG) பு஡ி஦ இ஦க்கு஢ர் பஜண஧ல்
ெழதளன்ரஷ பஞ்ென் கர் தத்஡ிரிக்லகத் ஡க஬ல் குல௅஬ின் (Press Information Bureau) பு஡ி஦ இ஦க்கு஢ர்
பஜண஧ல்
பளஹஜஷ் பஞ்ென் ஥த்஡ி஦த் ப஡ா஫ில் தாதுகாப்புப் தலட஦ின் (CISF) பு஡ி஦ இ஦க்கு஢ர் பஜண஧ல்
஧ளனு ஧ிபதளப் ெர்நள ஬ங்கிகள் ஬ாரி஦க் குல௅஬ின் (BBB) பு஡ி஦ ஡லன஬ர்
஥ீ தழனபெர் அஜய் ஥கா஢஡ி ஢஡ி ஢ீர்த் ஡ீர்ப்தா஦த்஡ின் ஡லன஬ர்

நளணிக்பளஹயள
களன்யில்கர்
ஆரழஷ் குநளர் புதள஦ி தி஧஡ான் ஥ந்஡ிரி ஃதசல் தீ஥ா ந஦ாஜணா ஡ிட்டத்஡ின் (PMFBY) ப௃஡ன்ல஥ ஢ிர்஬ாக
அ஡ிகாரி (CEO)
உத்தம் ஧ச்ெர்ஹ஦ னனித் கனா அகாட஥ி஦ின் ஡லன஬ர்
஥ீ தழனபெர் R.K.அகர்யளல் ந஡சி஦ த௃கர்ந஬ார் குலந ஡ீர்ப்பு ஆல஠஦த்஡ின் ஡லன஬ர்
ப௅த்யர்ெழங்
ீ நள஬ழக் ந஡சி஦ ப஢டுஞ்சாலனகள் ஆல஠஦த்஡ின் (NHAI) ஡லன஬ர்
TCA பளகயன் உனக ஬ி஬கா஧ங்கல௃க்காண இந்஡ி஦ கவுன்சினின் பு஡ி஦ இ஦க்கு஢ர் பஜண஧ல்
ரரளங்க் நஹ஦ளகர் சர்஬ந஡ச கிரிக்பகட் கவுன்சினின் (ICC) பு஡ி஦ ஡லன஬஧ாக ஥றுதடிப௅ம்

ந஡ர்ந்ப஡டுக்கப்தட்டுள்பார் .
A.R.பஹ்நளன் சிக்கிம் ஥ா஢ின அ஧சின் ஢ல்பனண்஠த் தூது஬ர்
G.யிஸ்ய஥ளதன் இந்஡ி஦ப் பதாபேபா஡ா஧ சங்கத்஡ின் ஡லன஬ர்
லர்ஜழந்தர் ெழங் 23-஬து குபிர்கான எனிம்திக் நதாட்டிகபில் (தி஦ாங்சாங், ப஡ன் பகாரி஦ா)

கனந்து பகாண்ட இந்஡ி஦க் குல௅஬ின் ஡லன஬ர்
கழடளம்஧ி ஸ்ரீகளந்த் ஆந்஡ி஧ப் தி஧ந஡ச ஥ா஢ினத்஡ின் குண்டூர் ஥ா஬ட்டத்஡ின் துல஠ ஆட்சி஦஧ாக

(஧ளட்நழண்டன் யபர்)
ீ ஢ி஦஥ிக்கப்தட்டுள்பார்.
஧ளன்-கழ-ப௄ன் ஆசி஦ தாந஬ா ஥ன்நத்஡ின் (BFA) ஡லன஬ர்
ஆண்ட஦ிஹனள சர்஬ந஡ச புனம்பத஦ர்஡லுக்காண அல஥ப்தின் (IMO) பு஡ி஦ இ஦க்கு஢ர் பஜண஧ல்

யிட்ஹடளரிஹ஦ள
(ஹ஧ளர்ச்சுக்கல் )
Mr.ஸ்டீ஧ன் லளக்கழங் திரிட்டிஷ் இ஦ற்தி஦னாபபேம் கபேந்துலபகள் தற்நி஦ கபேத்஡ி஦லன

ப஬பி஦ிட்ட஬பே஥ாண இ஬ர் 2018 ஥ார்ச் 14 அன்று உ஦ிரி஫ந்஡ார்.
111
J.S.பளஜ்புத் ப௅பணஸ்நகா ஢ிர்஬ாக ஬ாரி஦த்஡ின் இந்஡ி஦ப் தி஧஡ி஢ி஡ி
நழச்ஹெல் ஧ளச்ஹ஬ட் பு஡ி஦ ஥ணி஡ உரில஥கல௃க்காண ஍.஢ா. உ஦ர் ஆல஠஦கத்஡ின் ஡லன஬ர்
஥ந்து஬ள பகுபளம் சர்஬ந஡ச ல஢ட்஧ஜன் ப௃ன்பணடுப்தின் (INI) ஡லன஬ர்
ப்ரீத் கவுர் கழல் இங்கினாந்஡ின் ப௃஡னா஬து சீக்கி஦ப் பதண் ஢ாடால௃஥ன்ந உறுப்திணர்
ஸநகுல் களர்க் ப஥ன்சா த௃ண்஠நிவுத்஡ிநன் நதாட்டி஦ில் அ஡ிக ஥஡ிப்பதண் பதற்ந ஥ிகவும்

இபல஥஦ாண ஢தர் (இந்஡ி஦ ஬ம்சா஬பில஦ச் நசர்ந்஡஬ர்)
த஦ிஷ்க் ஆ஧ிபகளம்  இந்஡ி஦ ஬ம்சா஬பில஦ச் நசர்ந்஡ 15 ஬஦ந஡ ஢ி஧ம்தி஦ இ஬ர் பதாநி஦ி஦ல்

தட்டப் தடிப்லத ப௃டித்து ஆ஧ாய்ச்சிப் தடிப்தில் நசர்ந்துள்பார்.
஬ழஹனள஦ல் ஸநஸ்றழ ஍.஢ா. உனக சுற்றுனா அல஥ப்தின் (WTO) ஢ல்பனண்஠த் தூது஬ர்.
ஸஜஃப் ஸ஧ஹெளஸ் உனகிநனந஦ ஥ிகவும் த஠க்கா஧ ஥ணி஡ர் (அந஥சான் ஢ிறு஬ணத்஡ின் ஡லனல஥

஢ிர்஬ாக அ஡ிகாரி)
ஸஜஹபளம் H.஧யல் அப஥ரிக்க ஃபதட஧ல் ரிசர்வ் ஬ங்கி஦ின் 16஬து ஡லன஬ர்
ெத்னள S.தழரி஧ளதழ ஍.஢ா.஬ின் துல஠ பதாதுச் பச஦னர் ஥ற்றும் ஍.஢ா.சுற்றுசூ஫ல் ஡ிட்டத்஡ின்

(UNEP) ஢ிபெ஦ார்க் அலு஬னகத்஡ின் ஡லன஬ர்
ஸபளெளரிஹனள ந஦ளஹ஬ள ஥ி஦ான்஥ரில் ந஧ாஹிங்஦ா ப௃ஸ்லீம்கள் ஥ீ து ஢டத்஡ப்தட்ட ஥ணி஡ உரில஥

஥ீ நல்கலப ஬ிசாரிப்த஡ற்காக அல஥க்கப்தட்ட குல௅஬ின் ஡லன஬ர்
17. ÇUJfŸ
17.1 jÄœehL ÇUJfŸ
1) jÄœehL ÇUJfŸ :
ÇUâ‹ bga® ÇUJ bg‰wt®
 m›itah® UJ 2018 á‹d¥ãŸis bgUkhŸ
 âUtŸSt® UJ 2018 nfh.bga©z‹
 jªij bgÇah® ÉUJ (2017) P.ts®kâ
 m«ng¤f® ÉUJ (2017) Dr.K.J.#h®{

 fhkuh#® ÉUJ (2017) T.R.#h®{
 m©zh ÉUJ (2017) A.R¥ukÂa«
 ghuâah® ÉUJ (2017) S.ghyR¥ãukÂa‹ (v) ghuâ ghy‹
 ghuâjhr‹ UJ (2017) K.ét ghuâ

 âU.É.f. ÉUJ (2017) ghyFkhu‹
 ».M.bg.Þtehj‹ UJ
P.kUjehaf«
(2017)
 íbdÞnfh bkÇ£ ÉUJ $u§f« bu§fehj RthÄ

âU¡nfhÆš, âU¢áuh¥gŸË
112
 jœehL R‰Wyh UJ br‹id r®tnjr khd Ãiya«
 f©zjhr‹ UJ 2018 S.P.ghyR¥ãukÂa« (ghlf®) &

khy‹ (vG¤jhs®)
 K.t.ÉUJ M.ehuhaz‹
 á‰ã ïy¡»a UJ fP® kFnlÞtu‹
 bgh.kh.R¥ãukÂa« ÉUJ A»UZz‹
 njáa ešyháa® UJ âUkâ. R.râ, jiyikaháÇia,

2017 kJ¡fiu Cuh£á x‹¿a¤ bjhl¡f¥
gŸË, kY¢r«g£o »uhk«,
nfha«ò¤ö® kht£l«
2) jÄœ ïy¡»a«, ïy¡fz«, bjhšÈaš k‰W« fšbt£L¡fhd jÄHf

muá‹ ÇUJfŸ : 2017
ÇUâ‹ bga® ÉUJ bgWnth®
 jœ¤jhŒ UJ bg¤fq® jœ¢ r¤f«
 fãy® ÉUJ K.V. ghy R¥ãukÂa‹
 c.nt.rh.ÉUJ S. »UZz_®¤â
 f«g® ÉUJ R».át«
 ïs¤nfhtofŸ UJ V.ešyj«ã
 brhšÈ‹ bršt® UJ K‹dhŸ mâKf mik¢r® itif¢ bršt‹
 Í.í.ngh¥ ÉUJ K.uhn#ÞtÇ nfhj©l«
 ckW¥òyt® ÉUJ AhÍ M.Kf«kJ ôR~¥

 m«kh ïy¡»a ÉUJ âUkâ.M.S.$y£RÄ (á§f¥ó®)
 Kjyik¢r‹ fÂ¤ jœ R.Jiu¥gh©o (Ultimate Software

ÉUJ 2016 Solutions - Dindugal)
3) jœehL muR UJfŸ 72-tJ Rjªâu âd¤j‹W (15.08.2018) tH¤f¥g£ld.

ÇUâ‹ bga® ÉUJ bgWnth®
 Dr.A.P.J.m¥Jšfyh« UJ eof® mÍ¤Fkhiu Mnyhrfuhf¡ bfh©l

j¡õh FG, É©btË MuhŒ¢á ika« -
m©zh gšfiy¡ fHf«
 fšgdh rh›yh UJ K¤J¡Fkh, bga fšyh® (jdJ kfis
áW¤ijÆlUªJ fh¥gh‰¿aj‰fhf)
 jHf Kjšt‹ ešyh£á¡fhd
Project Star 2.0 - jœehL gâî¤ Jiw
ÉUJ
113
 áwªj khefuh£á¡fhd ÉUJ âU¥ó®
 áwªj efuh£á¡fhd ÉUJ nfhšg£o, ô¤J¡Fo kht£l«
 áwªj Cuh£á¡fhd ÉUJ #yf©lòu«, nry« kht£l«
4) cyf¤ jÄœ¢ r¤f« ÇUJfŸ 2016

ÇUJfŸ ÉUJ bgWnth®
 ïy¡»a ÉUJ M©oa¥g‹ (á¤f¥ñ®)
 ïy¡fz ÉUJ bgŠr‹ nyhngh (ãuh‹R)
 bkhÊÆaš UJ RghÎÅ (b#®kÅ)
5) cyf¤ jÄœ¢ r¤f« ÇUJfŸ 2017

ÇUJfŸ ÉUJ bgWnth®
 ïy¡»a ÉUJ rªâfh R¥ukÂa‹ (MÞânuÈah)
 ïy¡»a ÉUJ cšiu¡ Ã¡nfhyÞ (b#®k)
 bkhÊÆaš UJ kfhnjt mŒa® b#auhk r®kh (MÞânuÈah)
6) rh»¤a mfhlÄ ÇUJfŸ 2018 :

ít òuÞfh® ÉUJ Rš »UZz‹ áWfij : “m«ò¥ gL¡if”
ghy rh»¤a ÉUJ »U§if nrJgâ fij : “áwF Kis¤j ahid”
njáa msÇyhd ÇUJfŸ

 njáa ïisP® ÉUJ khõh eÑ«, ehf® nfhš
 g¤k ñõ‹ ïisauh#h - fiy & ïir

 g¤k ñõ‹ uhk¢rªâu‹ ehfrh - bjhšÈaš
 g¤k $ V. ehz«khŸ - nahfh

 g¤k $ #ay£R etÚj»UZz‹ - eh£L¥òw¥ ghlf®
 g¤k $ uh#nfhghy‹ thRnjt‹ - m¿aš & bjhÊš E£g«
 g¤k $ nuhKy1 É£nl¡f® - td¥ ghJfh¥ò
 fhËjhÞ r«k‹ UJ m‹n#hÈ vyh nkd‹ (fiy, eld«, ïir M»at‰W¡fhf
tH¤f¥gL« k¤âa¥ ãunjr muá‹ caa UJ)
 r§Ñj fyhÃâ ÉUJ 2018 f®ehlf ïir¡ fiyP® „mUzh rhŒuh«‟
114
 r§Ñj ehlf mfhlÄ

jh rªâu‹ - guj eh£oa«
UJfŸ 2016
 r§Ñj ehlf mfhlÄ ít

{nah£Þdh b#fªehj‹ - guj eh£oa«
òuÞfh® 2016
 mnrh¡ r¡uh n#hâ ãufhZ Ãuyh
 ahZ nrh¥uh Ãidî ÉUJ

Mõh nghÞny (ghlf®)
2018
 ghuâa ghõh gÇõ¤ ÉUJ

khy‹ ehuhaz‹ (jœ vG¤jhs®)
2018
 M£á KiwÆš
brŒa¥gL« Mªâu¥ ãunjr muR - jftš bjhÊšE£g mik¢r® ehuh
ò¤jh¡f¤J¡fhd fyh« nynfZ
ÉUJ - 2018
 bghJ thœš
ne®ik¡fhd KjyhtJ
Õfh® Kjšt® ÃâZ Fkh®
K~¥â KfkK iraJ
ÉUJ
 Ò‹ jahŸ cgh¤ahŒ
òJ kl« »uhk«, ïuhkehjòu« (jœeh£o‹ áwªj
gŠrha¤ rrh¡âfu‹
Cuh£á)
òuÞfh® 2018
 g£L beŒnthU¡fhd
fhŠáòu« bg© g£L berths®fŸ
njáa ÉUJ
 ¡Î f®kh‹ UJ (2015- jœehL muR (ï›Uâis jHf murhdJ 2011-12, 13-
2016) 14, 14-15 M»a _‹W Kiw bg‰WŸsJ)
 ehÇ r¡â òuÞfh® 2017 ïªâa¡ fl‰gilÆ‹ „ef rhf® g¡ukh‟ â£l¤â‹ œ
brašg£l „INSV jhÂ‟ FG
 National Water Digest

r¤ÔÞf® muR
Award
 ruÞtâ r«k‹ UJ 2017 ájh‹ ê ahõÞrªâuh, F#uh¤ fP®
 J.C.nlaš UJ $Fku‹ j«ã - kiyahs ákhî¡fhd th®ehŸ

g¤fË¥ã‰fhf tH¤f¥gL« nfus muá‹ caa UJ
 2017 DRDO-‹ thœehŸ

V.K.ruÞt¤
rhjidahs® ÉUJ
 Excellent Woman of
Ãõh gšyh
Excellence ÉUJ
 Þtu bksÈ ÉUJ 2018 yjh k§nfZf® - ghlf®
 ïªâah cÆ®¥g‹ika mUzh¢ry¥ ãunjr muR - rhuh ÃWtdkhd (NGO) „á¤R¤

ÉUJ 2018 òF‹‟
115
 uh#$ õhF òuÞfh® ÉUJ òZgh ghnt (kfhuhZouh muR tH§F« ÉUJ)
 nahfh nk«ghL k‰W«

ãugy¥gL¤Jtj‰fhd ÉZthÞ kªjÈ¡
ãujk mik¢r‹ UJ
 ïªâah bghÈîW
efu§fS¡fhd ÉUJ - Nu¤ efu«, F#uh¤
2018
 2018 fhJ nfshnjhU¡fhd

njZzh b#Æ‹, âf«gh®, k¤âa¥ãunjr«
ÄÞ Máah
 uh#&› fhªâ njáa

K‹dhŸ nk‰F t¤f MSe® „nfhghš »UZz fhªâ‟
r¤ghtdh ÉUJ
 Fields Medal m¡õŒ bt¤fnlZ, ïªâah (fÂj«)
áwªj ghuhSk‹wthâfS¡fhd ÇUJ
M©L eg®fŸ
 2013 Dr.eékh bA¥Jšyh
 2014 ë¡«nj› ehuha© ahj›
 2015 Fyh« eã Mrh¤
 2016 ândZ âÇntâ
 2017 g¤UAÇ kAhj¥
r®tnjr msÇyhd ÇUJfŸ

 ~bgÄdh ÄÞ ïªâah - 2018 mD®¤â thÞ (jœehL)
 ghu¤ t¤tÅ (ïªâah)

 nrhd« th§ r¡ (ïªâah)
 uhk‹ kfnrnr UJ 2018 (UJ bt‹w MW  ô¡ rh§¡ (f«nghoah)
eg®fËš ïUt® ïªâa®)  kÇah o ÿ®lÞ ¡uÞ (»H¡F ij_®)
 (Máah‹ nehgš gR)  nAhth®£ O (ãÈ¥ig‹Þ)
 nth â nAhth¤ ba‹ (a£eh«)
 äÍa‹ O Ah‹d® (ãuh‹á‹ caa UJ)  brsÄ¤uh rh£l®Í (t§fhs eof®)
 nl«ë£ ÉUJ - ntâÆaš k‰W« mJ rh®ªj  ãuÒgh y£Rkz‹ fŒ

bjhÊšE£g¤J¡fhd UJ (ã£l‹)
116
 R‰Wyh¤ JiwÆš ò¤jh¡f¤J¡fhd UNWTO  k¤fs n#hâ RHš R‰Wyh mw¡f£lis, xorh
ÉUJ
 WHO-‹ ïõh‹ nlh¡uhkhá FL«g ey  Éndh¤ ghš (ï›Uâid¥ bgW« KjyhtJ

mw¡f£lis ÉUJ 2018 ïªâa®)
 ï¥uhÏ« ÉUJ  všby‹ #h‹r‹ r®ä~¥ (iyÕah‹

 (áwªj M¥ãÇ¡f jiyik¤Jt«) K‹dhŸ mâg®)
 Vbgš gR 2018 (fÂj¤ JiwÆš tH¤f¥gL« uhg®£ P.yh§¡yh©£Þ

nehgš gR vd¡ fUj¥gL»wJ)
 45tJ ãÇ£Þf® ÉUJ - f£ol¤JiwÆš ghy »UZz njhÎ (ï›Uâid¥ bgW«

tH¤f¥gL« nehgš grhf¡ fUj¥gLtJ) KjyhtJ ïªâa®)
 nfh¢nrh‹ UJ 2017 ïªâah kU¤Jt MuhŒ¢á ÃWtd« (fhrnehŒ

(nehŒfis¡ f£L¥gL¤Jtj‰fhd bjhl®ghd MuhŒ¢á¡fhf tH¤f¥g£lJ)
Ka‰áfS¡F tH¤f¥gL« UJ)
 fh‹ bl¡nfhnuáa‹ UJ FoauR¤ jiyt® ïuh«eh¤ nfhª¤ (Fokf‹

mšyhjtU¡fhf tH¤f¥gL« ñk¤âa »ah‹
Äf caÇa ÉUJ)
 ìbdÞnfh‹ cyf g¤â¡if Kf«kJ mò b#Æ¤ (v‹»w) õh›fh‹

Rjªâu¤J¡fhd ÉUJ 2018
 nk‹ ò¡f® r®tnjr UJ 2018 Xšfh nlh¡fh®r¡, nghyhªJ ò¤jf« : “FLIGHTS”
- b#~g® »uh~¥£odhš bkhÊ bga®¡f¥g£l
üš
 nfhšL nk‹ ò¡f® UJ 2018 (nk‹ ò¡f® “The English Patient” v‹w ehtiy vGâa
UJ bjhl¤f¥g£lj‹ 50tJ M©o‹ „ik¡nfš x‹lh£n#‟
Ãidthf cUth¡f¥g£lJ)
 Ã¡nfŒ Máah UJ 2018 (Máah‹ Dr.ãªnjZt® gj¡

K‹nd‰w¤J¡fhf tH¤f¥gL« UJ)
 È‹nda‹ UJ Dr.fkš Í¤ S.ghth (ït® ï›Uâid¥ bgW«

 (jhtuayhs®fŸ k‰W« KjyhtJ ïªâa® Mthh®)
Éy§»ayhs®fS¡fhd ÉUJ)
 13-tJ r®tnjr g¤â¡if fh®£^‹ UJfŸ jhkÞ M‹l

2018
 njhHik ÉUJ uZa mâg® shâ® òâ‹ (Ñdh‹ KjyhtJ

caÇa e£òwî¡fhd ÉUJ)
 r®tnjr czî ÉUJ 2018 Dr.yhu‹R Alh£ k‰W«

Dr.nlÉ£ eghnuh
 r®tnjr M‰wš UJ 2018 br®n# mby¡r‹ nfh k‰W« kh®£o‹ »ß‹
 PEN ã‹l® UJ 2018 ákhkªjh Ãnfhá mo¢á
117
 äÍa‹ M~¥ bk£ (mbk¡fhthš K‹dhŸ ïªâa ïuhQ¤ jsgj

tH§f¥gL« ïuhQt¤ jsgâfS¡fhd ÉUJ) „jšÕ® á¤ RAh¡‟
(ï›Uâid¥ bgW« ïu©lhtJ ïªâa® :
KjyhtJ ïªâa® uhn#ªâu á§Í #nl#h, 1946)
 r®tnjr òÆaš dho dh UJ V nfhaš
 WHO cyf òifÆiy xÊ¡F« ehS¡fhd S.K.mnuhuh

ÉUJ 2017
 áwªj eoif :
gÅ¤jh jhÞ,
šny{ uh¡Þlh®Þ
 áwªj âiu¥gl« : Ãó£l‹
_‹whtJ ã¡Þ âiu¥gl Hh UJfŸ,
(mÄ¤ kR®fh® -
l®g‹, bj‹ M¥ã¡fh
ïa¡Fe®)
 áw¥ò ÉUJ : šny{
uh¡Þlh®Þ,
(Çkh jhÞ - ïa¡Fe®)
Çisah£L¤JiwÆš tH¤f¥g£LŸs ÇUJfŸ

 M©o‹ áwªj : nuh#® ~bglu®
Éisah£L åu®
 yhuÞ r®tnjr Éisah£L
 M©o‹ áwªj : brßdh šÈa«Þ
UJfŸ : bl‹Þ
Éisah£L åuh§fid
 M©o‹ áwªj Û©L : nuh#® ~bglu®
tªj åuU¡fhd ÉUJ
 Inuh¥ãa j§f¡ fhyÂ ÉUJ 2018  Ènahdš bkÞÐ
 CEAT »¡bf£ jutirÆ‹

 Éuh£ nfhÈ
M©o‹ áwªj »¡bf£ åu®
 ghÈ c«Çf® ÉUJ  Éuh£ nfhÈ
 ïªj M©o‹ áwªj ïªâa

 »lh«ã $fhª¤ (ng£‹l‹)
Éisah£L åu®
 WBC ïªj M©L¡fhd Máah‹

 Úu{ nfhaš
áwªj F¤J¢ r©il åu®
90tJ MÞfh® ÇUJfŸ
1. áwªj âiu¥gl« nõ¥ M~¥ th£l® The Shape of Water

(Best Movie)
2. áwªj eof® nf Xš£nk‹ (Gary Oldman) [Darkest Hour
118
(Best Actor) âiu¥gl¤âš ‹Þl‹ r®¢áš fjhgh¤âu« V‰W

eo¤jj‰fhf tH¤f¥g£lJ]
3. áwªj eoif ~ãuh‹rÞ bk¡lh®k‹£ (Frances Mc Dormand)
(Best Actress) [Three Billboards Outside Ebbing, Missouri
âiu¥gl¤âš š£bu£nAaÞ vD« fjhgh¤âu«
V‰W eo¤jj‰fhf tH¤f¥g£lJ.]
4. áwªj ïa¡Fe® »šby®nkh blš nlhnuh (Guillermo del Toro) [The
(Best Director) Shape of Water âiu¥gl¤ij ïa¡»aj‰fhf
tH§f¥g£lJ.]
5. áwªj mirñ£l¥g£l Coco (ïa¡Fe® : Lee Unkrich)
âiu¥gl« (Best Animated
Feature Film)
6. áwªj mirñ£l¥g£l Dear Basketball
FW«gl« (Best Animated
Short Film)
7. áwªj mašbkhÊ¤ A Fantastic Woman (ÞghÅa bkhÊ¤ âiu¥gl«)
âiu¥gl«
(Best Foreign Language
Film)
8. ïªâahÉÈUªJ MÞfh® ïªâahÈUªJ Ãó£l‹ (Newton) v‹D«
ÉUJ¡F¢ gÇªJiu¡f¥g£l âiu¥gl« 90tJ MÞfh® ÉUJfS¡fhf
âiu¥gl« gÇªJiu¡f¥g£lJ.
9. gšntW UJ¤ The Shape of Water - 13 ÉUJfS¡F
jiy¥òfË‹ œ gªJiu Dunkirk - 8 ÉUJfS¡F
brŒa¥g£l gl¤fŸ
Three Billboards Outside Ebbing, Missouri - 7
(Multiple Nominations)
ÉUJfS¡F
10. gy UJfŸ bg‰w The Shape of water - 8 UJfŸ
âiu¥gl¤fŸ Dunkirk - 3 UJfŸ
2017« M©L¡fhd 65tJ njáa âiu¥gl ÇUJfŸ 65th National Film

Awards) 2018 V¥uš 13 m‹W m¿Ç¡f¥g£ld.
 jhjhrhnf¥ ghšnf UJ Éndh¤ f©zh
 jhjh rhnf¥ ghšnf áw¥ò mDZfh r®kh
ÉUJ
 áwªj âiu¥gl« Village Rockstars (mÞ[hÄa bkhÊ¤ âiu¥gl«) -
ïj‹ ïa¡Fe® k‰W« jah¥ghs®-Çkh jhÞ (Rima
Das)
 áwªj jœbkhÊ âiu¥gl« To Let (ïa¡Fe®-brÊa‹)
 áwªj eof® ¤â br‹ (Riddhi Sen) [ef® »®j‹ (Nagar Kirtan)
v‹D« t¤f bkhÊ âiu¥gl¤J¡fhf]
 áwªj eoif $njÉ [kh«(Mom) v‹w ïªâ bkhÊ¥gl¤âš
eo¤jj‰fhf]
 áwªj ïa¡Fe® b#auh{ - kiyahs« [gahdf« (Bhayanakam)
119
v‹w kiyahs bkhÊ¥ gl¤ij ïa¡»aj‰fhf]

 áwªj ïiraik¥ghs® A.R. uàkh‹ (fh‰W btËÆil âiu¥gl¤â‰fhf)
18 ò¤jf¤fŸ & MáÆa®fŸ

ò¤jf¤fŸ MáÆa®fŸ
 Imperfect rŠrŒ kŠrnu¡f®
 The Heartfulness Way fknyZ gnlš
 Majuli : Resources and challenges rŠÑ› Fkh® gh®fnfhâ
 A Brief History of Time ÞOg‹ Ah¡»¤
 The King of the Dark Chamber uåªâueh¤ jhT®
 A Tribute to Jagu ïy§if »Ç¡bf£ thÇa«
 Indira Gandhi - A Life in Nature b#Œuh« unkZ
 Across the Bench - Insight into the Indian

»ah‹ ñõ‹
Military Judicial System
 Straight Talk mãnõ¡ kD á§É
 The Presidential Years ãuzh¥ Kf®Í
 President is Missing ãš »Ë©l‹ & n#«Þ ng£l®r‹
 Notes of a Dream : The Authorized

»UZzh âÇnyh¡
Biography of A.R.Rahman
 Emergency : Indian Democracy‟s Darkest
A. N®a ãufhZ
Hour
 Gandhi : The years that changed The world
uhk¢rªâuh FAh
(1914-1948)
 Eleventh Hour A]ir‹ brŒâ
 Winning Like Sourav : Think & succeed Like

mã%¥ g£lh¢rh®ah
Ganguly
 Aluminium : The Future Metal jg‹ Fkh® rª¤
 The House of Islam : A Global History v£ A&ir‹
 The Dhoni Touch : Unravelling the Enigma

gu¤ Rªjnur‹
that Is Mahendra Singh Dhoni
 When coal turned Gold : The making of a

P.B. g£lh¢rh®ah
Maharatha Company
 281 and Beyond _¤j »¡bf£ åu® y£RkÂ‹ Ra tuyhW
 No spin _¤j MÞânuÈa RH‰gªJ å¢rhs® nõ‹

th®ndÆ‹ Ra tuyhW
120
19 Éisah£L
1) XXIII FË®fhy xÈ«ã¡ ngh£ofŸ : 2018 ã¥utÆ 9 - ã¥utÇ 25
 ngh£ofis el¤âa efu« ãah¤rh¤, bj‹ bfhah

 mL¤j FË®fhy xÈ«ã¡ ngh£ofŸ : 2022 bgŒÍ¤, Ñdh
 2014-FË®fhy xÈ«ã¡ ngh£ofŸ nrh¢á, uZah
 2010-FË®fhy xÈ«ã¡ ngh£ofŸ th‹nfht®, fdlh
 F¿¡nfhŸ th¡»a« Passion. Connected

 g¤nf‰w bkh¤j ehLfŸ 92
 g¤nf‰w bkh¤j isah£L åu®fŸ bkh¤j« : 2922

M©fŸ : 1680
bg©fŸ : 1242
 bkh¤j isah£LfŸ 102 (7 isah£L¥ ngh£ofŸ, 15
tiffŸ)
 bkh¤j gj¡f¤fŸ 259
 Kj‹ Kiwahf¥ g¤nf‰w ehLfŸ  <Ftlh®

 vÇ¤Çah
 bfhrhnth
 knyáah
 ieéÇah
 á§f¥ó®
 òâjhf nr®¡f¥g£l isah£L¡fŸ  Big air snowboarding

 Mass start speed skating
 Mixed Doubles Curling
 á‹d«  NnAh uh§¡
 ïªâah‹ rh®ghf¥ g¤nf‰wt®fŸ (2)  #fÔZ á§ - Cross Country Skiing

 át nfrt‹ - Luge
ehL j§f« btŸË bt©fy« bkh¤j«
eh®nt 14 14 11 39
b#®kÅ 14 10 7 31
gj¡f¥g£oaš
fdlh 11 8 10 29
mbkÇ¡fh 9 8 6 23
bej®yhªJ 8 6 6 20
121
2) XXII 2018 FË®fhy ghuhÈ«ã¡ ngh£ofŸ : 2018 kh®¢ 9-18 :

(ï¥ngh£ofËš ïªâah g¤nf‰fÇšiy)
 ngh£ofis el¤âa efu« ãah¤rh¤, bj‹ bfhah
 mL¤j FË®fhy ghuhÈ«ã¡ ngh£ofŸ

bgŒÍ¤, Ñdh
eilbgw ïU¡F« ïl« : 2022
 2014-FË®fhy ghuhÈ«ã¡ ngh£ofŸ nrh¢á, uZah
 2010-FË®fhy ghuhÈ«ã¡ ngh£ofŸ th‹nfht®, fdlh
 F¿¡nfhŸ thrf« Passion. Connected

 g¤nf‰w bkh¤j ehLfË‹ v©Â¡if 49
 g¤F bg‰w isah£L åu®fË‹ bkh¤j

569
v©Â¡if
 bkh¤j isah£LfŸ 80 (6 tif isah£L¡fËš)
 Kj‹ Kiwahf¥ g¤nf‰w ehLfŸ  #h®Íah

 tl bfhÇah
 jÍ»Þjh‹
 á‹d« „gh‹lã‟ v‹D« Máa fUik Ãw¡

fuo
gj¡f¥g£oaš ehL j§f« btŸË bt©fy« bkh¤j«
(uZa åu®fŸ muR
mbkÇ¡fh 13 15 8 36
m§ÑfÇ¤j C¡f
kUªJ c£bfh©l eLÃiyahd
tfhu¤âš 2016-« ghuhÈ«ã¡ 8 10 6 24
M©L Kjš jil åu®fŸ
brŒa¥g£ljhš,
fdlh 8 4 16 23
mt®fŸ eLÃiy
ghuhÈ«ã¡ åu®fŸ ãuh‹R 7 8 5 20
v‹w ã‹ œ b#®kÅ
fyªJ bfh©ld®) 7 8 4 19
3) 18tJ Máa Çisah£L¥ ngh£ofŸ 2018 : 2018 MfÞL 18 -

br¥l«g®2 :
 ngh£ofis el¤âa efu« #fh®¤jh k‰W« ghny«gh¤,
ïªnjhndáah
 mL¤j Máa isah£L¥ ngh£ofŸ : 2022 Ah¤nrh›, Ñdh
 Máa isah£L¥ ngh£ofŸ - 2026 enfhah, mŒ¢á gFâ, #¥gh‹
 2014-Máa Éisah£L¥ ngh£ofŸ ï‹áah‹, bj‹ bfhah
 2010-Máa isah£L¥ ngh£ofŸ Fth§nrh, Fth§lh§¡, Ódh
122
 F¿¡nfhŸ thrf« “Energy of Asia”
 á‹d«  „ã‹ ã‹‟ (Bhin Bhin) v‹D«

gwit - í¡âia¡ F¿¥gJ.
 mL§¡ (Atung) v‹D« kh‹ -
ntf¤ij¡ F¿¥gJ.
 fhfh - x‰iw¡ bfh«ò
fh©lhÄUf« - tÈikia¡
F¿¥gJ.
 mâfhu¥ ñ®t ghlš  Energy of Asia : Máa

isah£L¥ ngh£ofË‹ mâfhu¥
ñ®t ghlš Mšg«
 g¤nf‰w bkh¤j ehLfË‹ v©Â¡if  45
 g¤nf‰w isah£L åu®fË‹ bkh¤j  11,720

v©Â¡if
 bkh¤j isah£L¥ ngh£ofŸ  465 (40 tifahd ngh£ofŸ)
 Äfî« kâ¥òÄ¡f åuhuhf¤  Ç¡fh¡nfh ï¡Ñ - #¥ghÅa Ú¢rš

nj®ªbjL¡f¥g£lt® åu®
 ïªâa ju¥ãš bfhonaªâ¢ br‹wt®fŸ  bjhl¡f ÉHh : Úu{ nrh¥uh

 Ãiwî Hh : uhÂ uh«ghš
ïªâah-8tJ
15 24 30 69
ïl«
Ódh-Kjš ïl« 132 92 65 289
gj¡f¥g£oaš #¥gh‹-2« ïl« 75 56 74 205
bj‹ bfhah - 3«
49 58 70 177
ïl«
ïªnjhndáah-4«
31 24 43 98
ïl«
gj¡f« bt‹w ïªâa åu®fŸ :

gj¡f« åu®fË‹ bga® Éisah£L
j§f« g{u§ óÅah - ï¥ngh£oÆš ïªâahî¡fhf KjyhtJ kšì¤j«
j¤f¤âid bt‹wt®
j§f« rîu› rî¤ - M©fŸ 10 Û V® ãÞlš J¥gh¡» RLjš
j§f« uh» r®ndhgh£ - 25 Û ãÞlš ãî (ï¥ngh£oÆš J¥gh¡» RLjš
ïªâahî¡fhf j§f« bt‹w KjyhtJ bg©)
j§f« ÉndZ nghfh¤ - Máa¥ ngh£ofËš kšì¤j¥ ãš kšì¤j«
j¤f« bt‹w Kjš ïªâa åuh¤fid
j§f« Þt¥d g®kh‹ bg©fŸ
bA¥l¤yh‹
123
j§f« Úu{ nrh¥uh (88.06 Û£l® öu« v¿ªJ òâa rhjid <£o v¿jš
j§f« jÍªj®ghš á¤ ô® F©L v¿jš
j§f« m®ãªj® á§ K«Kiw
jh©Ljš
j§f« k‹Í¤ á¤ Mlt® 800 Û£l®
X£l¥gªja«
j§f« Í‹r‹ #h‹r‹ Mlt® 1500 Û£l®
X£l¥ gªja«
j§f«  rht®‹ á¤ Mlt®
 j¤J ghg‹ nghfhdš Fth£uã‹ ÞfšÞ
 X« ãufhZ
 R¡Û¤ á§
j§f«  M.R.ót«kh bg©fŸ 4  400

 rjht‹ bfŒ¡th£ Û£l® bjhl®
 Ïkh jhÞ X£l«
 ÉÞkhah
btŸË Ïkh jhÞ bg©fŸ 400

Û£l® bjhl®
X£l«
btŸË  uhé› Mnuh¡»ah fy¥ò 4  400
 Kf«kJ mdš Û£l® bjhl®
 Ïkh jhÞ X£l«
 M.R.ót«kh
btŸË ïªâa bg©fŸ ~ÕšL Ah¡» mÂ ~ÕšL Ah¡»

btŸË  Òãfh gšÈ¡fš ÞFthZ
 n#hÞdh á‹d¥gh
 j‹ f‹dh
 Riddh FUšyh
bt©fy« ïªâa M©fŸ brgh¡ lh¡uh› mÂ Mlt® buF mÂ

bt©fy« rhŒdh nethš ng£‹l‹
bt©fy« ïªâa M©fŸ ~ÕšL Ah¡» ~ÕšL Ah¡»
bt©fy« ïªâa M©fŸ fgho mÂ fgho
Çisah£L¥ ngh£ofŸ j§f« btŸË bt©fy« bkh¤j«
jlfs¥ ngh£ofŸ 7 10 2 19
J¥gh¡» RLjš 2 4 3 9
kšì¤j« 2 0 1 3
124
Máa Éisah£L¥ ngh£o 2018-š g¤F bg‰w jÄHf åu®fŸ :

åu®fŸ Éisah£L gj¡f«
jU© mŒahrh jlfs« btŸË
Ôãfh fh®¤â¡ ÞFthZ btŸË
n#hÞdh á‹d¥gh ÞFthZ btŸË
t®õh bfsj« glF¥ngh£o (Rowing) btŸË
Aªj® ghš rhªJ ÞFthZ bt©fy«

ru¤ fkš bl‹Þ bt©fy«
tU© j¡fh® glF¥ngh£o (Rowing) bt©fy«
fzgâ glF¥ngh£o (Rowing) bt©fy«
r¤a« nlãŸ bl‹Þ bt©fy«

mkšuh{ nlãŸ bl‹Þ bt©fy«
%ãªj® ghš á¤¡ Ah¡» bt©fy«
$n#Z Ah¡» bt©fy«
4) _‹whtJ ghuh Máa Çisah£L¥ ngh£ofŸ : 2018 m¡nlhg® 6 - 13

 ngh£ofis el¤âa efu« #fh®¤jh, ïªnjhndáah
 mL¤j ghuh Máa isah£L¥ ngh£ofŸ :

Ah§¡nrh, Ódh
2022
 ghuh Máa isah£L¥ ngh£ofŸ - 2026 enfhah, mŒ¢á gFâ, #¥gh‹
 2014- ghuh Máa ngh£ofŸ ï‹áah‹, bj‹ bfhah
 2010- ghuh Máa ngh£ofŸ Fth§nrh, Ódh
 F¿¡nfhŸ thrf« “The Inspiring spirit and Energy of

Asia”
 á‹d« gh‹lš fGfhd „nkhnkh‟ (Mo Mo -
Motivation & Mobility)
 mâfhu¥ ñ®t ghlš “Song of Victory” v‹D« ghliyì«
nr®¤J bkh¤j« MW ghlšfŸ
 g¤F bg‰w isah£L åu®fË‹ bkh¤j

2,762
v©Â¡if
 bkh¤j isah£L¥ ngh£ofË‹ v©Â¡if 512 (18 tifahd isah£LfŸ -

506 - gj¡f isah£L¡fŸ, k‰W« 6
gj¡fkšyh isah£L¡fŸ)
 ïªâa ju¥ãš bfhonaªâ¢ br‹wt® khÇa¥g‹ j¤fntY
125

ïªâah-9tJ
15 24 33 72
ïl«
Ódh-
KjyhtJ 172 88 59 319
ïl«
gj¡f¥g£oaš
bj‹ bfhah
53 45 46 144
- 2tJ ïl«
<uh‹ - 3tJ
51 42 43 136
ïl«
#¥gh‹-4«
45 70 83 198
ïl«
5) _‹whtJ nfhil¡fhy ïisP® xÈ«ã¡ ngh£ofŸ : 2018 (ãódÞ

ma®Þ 2018) : 2018 m¡nlhg® 6 - 18
 ngh£ofis el¤âa efu« ãódÞ ma®Þ, m®b#‹odh
 mL¤j nfhil¡fhy ïisP® xÈ«ã¡

lh¡f®, brdfš
ngh£ofŸ : 2022
 2014 - nfhil¡fhy ïisP® xÈ«ã¡

eh‹Í¤, Ñdh
ngh£ofŸ
 2010 - nfhilfhy ïisP® xÈ«ã¡

á§f¥ó®
ngh£ofŸ
 F¿¡nfhŸ thrf« “Feel the Future”

 á‹d« “gh‹o” (fUŠáW¤ij)
 mâfhu¥ ñ®t ghlš “Song of Victory” v‹D« ghliyì«

nr®¤J bkh¤j« MW ghlšfŸ
 g¤nf‰w bkh¤j ngh£oahs®fË‹ v©Â¡if 3,997
 bkh¤j isah£L¥ ngh£ofË‹ v©Â¡if 239 - 32 tif M£l¤fŸ
 ïªâah rh®ãš bfhonaªâ¢ br‹wt® bjhl¡f ÉHh : kD gh¡f®

Ãiwî Hh : yhš ‹D¤fh
gj¡f¥g£oaš ehL j§f« btŸË bt©fy« bkh¤j«
(Mixed NOCs ïªâah-
3 9 1 13
teams 18tJ ïl«
gšntW uZah - Kjš
29 18 12 59
ehLfË‹ njáa ïl«
xÈ«ã¡ Ódh 18 9 9 36
FG¡fis¢ #¥gh‹ 15 12 12 39
nr®ªj fy¥ò njáa
Éisah£L xÈ«ã¡
åu®fis 13 13 13 39
FG¡fŸ
cŸsl¡»aJ) (NOCs)
126
6) ïªâah rh®ãš gj¡f« bt‹wt®fŸ

gj¡f« bga® Éisah£L
j§f« b#bu yhš‹D¤fh - ï¤bjhlš ïªâahî¡fhf gS ô¡Fjš
KjyhtJ j¤f¤âid bt‹wt®
j§f« kD gh¡f® - bg©fS¡fhd 10 Û£l® V® ãÞlš ãî J¥gh¡» RLjš
(ï¤bjhlš ïªâahî¡fhf j¤f¥ gj¡f« bt‹w
KjyhtJ åuh§fid
j§f« rîu¥ rî¤Ç - M©fS¡fhd 10 Û£l® V® ãÞlš ãî J¥gh¡» RLjš
j§f« y¡õah br‹ fy¥ò ng£‹l‹
btŸË Jõh® knd - M©fŸ 10 Û£l® V® ãÞlš ãî J¥gh¡» RLjš
btŸË jghŒ nj - 44 »nyh bg©fŸ ãî #]nlh
btŸË bkFÈ nfhZ - bg©fŸ 10 Û£l® V® ãÞlš ãî J¥gh¡» RLjš
btŸË jghŒ nj fy¥ò #]nlh
btŸË kD gh¡f® - 10 Û£l® V® ãÞlš ãî J¥gh¡» RLjš
btŸË y¡õah br‹ ng£‹l‹
btŸË á«u‹ - 43 »ny bg©fŸ ~¥ßÞilš kšì¤j«
btŸË ïªâa M©fŸ ~ÕšL Ah¡» mÂ ~ÕšL Ah¡»
btŸË ïªâa kfË® ~ÕšL Ah¡» mÂ ~ÕšL Ah¡»
btŸË Ruh{ g‹th® - M©fŸ 5 »nyh Û£l® eilgaz¥ jlfs«
ngh£o
btŸË MfhZ khÈ¡ š¤ij
bt©fy« ãuå‹ á¤âuntš - M©fS¡fhd K«Kiw jh©Ljš jlfs«
(jœehL)
21tJ fhk‹btš¤ ngh£ofŸ (21st Commonwealth Games 2018):

 2018 V¥uš 4 Kjš 15 tiu MÞâuÈah‹ FÆ‹Þyhªâš cŸs
nfhš£ nfhÞ£oš (Gold Coast, Queensland, Australia)
eilbg‰wd.
 fU¤JU (Theme) “mikâia f£lik¥ghF« fhk‹btš¤”
(A Peace - building Commonwealth)
 á‹d« (Mascot) “nghnuhã” (Borobi)
 F¿¡nfhŸ (Motto) “fdÇid¥ g»U¤fŸ” (Share Your Dreams)
 ïy¢áid (Emblem) “bjhLthd ÃHš k‰W« j¤f¡ fl‰fiuÆ‹
ïa‰if mik¥ò” (“Silhouttee of the skyline and
landscape of Gold Coast”)
 ngh£o¤bjhlU¡fhd “Welcome to Earth” [MÞânuÈa¥ ghlf® blšlh
127
ghlš T£budhš (Delta Goodrem ghl¥g£lJ]
 ïªj¥ ngh£oÆš 71 fhk‹btš¤ ehLfŸ k‰W« M£á¥ gFâfŸ

(Common wealth Nations and Territories) fyªJ bfh©ld.
 bkh¤j isah£LfŸ : 18 tif M£l¤fŸ k‰W« 7 ghuh
M£l¤fŸ (Para Sports)
 ïWâ¥ gj¡f m£ltizÆš (Final Medal Tally) bkh¤j« 39
fhk‹btš¤ ehLfŸ k‰W« M£á¥ gFâfns ïl« bg‰¿Uªjd.
 ïªj fhk‹btš¤ ngh£ofËš fl‰fiu if¥gªjh£l« (Beach
Volley ball), ghuh oiua¤yh‹ (Para Triathlon) k‰W«
bg©fS¡fhd u¡ã M£l« (Women‟s Rugby Sevens) M»ait
òâjhf¢ nr®¡f¥g£LŸsd. fhk‹btš¤ ngh£ofËš Kj‹ Kiwahf
M©fŸ k‰W« bg©fS¡fhd M£l¤fŸ rkkhd msš (equal
number of men‟s and women‟s medal events) el¤j¥g£ld.
 MÞânuÈah 198 gj¡f¤fis bt‹W (j¤f« - 80, btŸË - 59,
bt©fy« - 59) Kjš ïl¤ij¥ ão¤jJ.
 ï§»yhªJ 136 gj¡f¤fis bt‹W (j¤f« - 45, btŸË - 45,
bt©fy« - 46) ïu©lhtJ ïl¤ij¥ ão¤jJ.
 ïªâah 66 gj¡f¤fSl‹ (j¤f« - 26, btŸË - 20, bt©fy« - 20)
_‹whtJ ïl¤ij¥ ão¤jJ.
 ïªâah rh®ghf bfhonaªâ¢ br‹w åu®fŸ (Flag Bearers):
o bjhl¡f ÉHh : ã.É. áªJ
o Ãiwî ÉHh : nkÇ nfh« (Mary Kom)
 mL¤j fhk‹ btš¤ ngh£ofŸ 2022-« M©oš ï¤»yhªâ‹
ã®¤Ahš (Birmingham, England) eilbgw cŸsd
 x‹W¡F« nk‰g£l gj¡f¤fis bt‹wt®fŸ (Multi medalist) :
ïªâahÉÈUªJ :
 khÅfh g¤uh (Manika Batra) (nlãŸ 4 gj¡f¤fŸ (2 j¤f«, 1 btŸË,
bl‹Þ) 1 bt©fy«)
 rhŒdh nethš (Saina Nehwal), 2 j¤f¥ gj¡f¤fŸ
(ng£©l‹)
x£Lbkh¤j åu®fËš (Overall) x‹W¡F« nk‰g£l gj¡f¤fis

bt‹wt®fŸ :
 £¢ yh®¡»‹ (Mitch Ú¢rš (Swimming) 5 j§f«

Larkin)
 ieš šr‹ (Nile Wilson) M®£oÞo¡ Í«dhÞo¡Þ 6 gj¡f¤fŸ (4 j¤f«,
(Artistic Gymnastics) 2 btŸË)
 ilakh‹nlh v›ÕL Ç¤Ä¡ Í«dhÞo¡Þ 6 gj¡f¤fŸ (4 j¤f«, 1
(Diamanto Evripidou) (Rhythmic btŸË, 1 bt©fy«)
Gymnastics)
128
 19 tanj Ãu«ãa MÞânuÈa F¤J¢ r©il åuuhd (Australian Boxer)

njyh uhg®£r‹ (Taylah Robertson) 51 kg vil¥ãÇš ïªj
fhk‹btš¤ ngh£oÆ‹ KjyhtJ j§f¥ gj¡f¤âid bt‹wh®.
j¤f gj¡f¤fŸ (Gold Medals)

 uhghŒ rhD (Mirabai Chanu) - 48kg ãÇî (bjhl¡f
ehËnyna j¤f¥ gj¡f¤âid bt‹W ïªâah‹
gj¡f nt£ilia¤ bjhl§» it¤jh®)
gS ô¡Fjš  râZFkh® átÈ§f« (Sathish Kumar Sivalingam) -
(Weightlifting) 77 kg ãî. (ït® jœeh£il¢ nr®ªjt®)
 ñd« ahj› (Punam Yadav) - 69 kg bg©fŸ ãî
 bt¤f£ uhFš ufyh (Venkat Rahul Ragala) - 85 kg
M©fŸ ãî
 nkÇ nfh« (Mary Kom) - 45 kg Kjš 48 kg
tiuÆyhd ãÇî [mtUila KjyhtJ fhk‹btš¤
F¤J¢ r©il gj¡f¤ij¥ (Debut award in communication
(Boxing) games) bg‰WŸsh®]
 fîu› nrhy¤» (Gaurav Solanki) - 52 kg
 fhÞ »UZz‹ (Vikas Krishnan) - 75 kg
 khÅfh g¤uh - (fhk‹btš¤ ngh£ofËš, nlãŸ
nlãŸ bl‹Þ bl‹Þ M£l¤âš j¤f« bt‹w Kjš ïªâa
(Table Tennis) åuh§fid).
 ïªâa¥ bg©fŸ nlãŸ bl‹Þ mÂahdJ
(Indian Women‟s Table Tennis Team) á§f¥óiu
åœ¤â fhk‹btš¤âš KjyhtJ j¤f¥ gj¡f¤âid
bt‹wJ.
 ïªâa M©fŸ nlãŸ bl‹Þ mÂahdJ (Indian
men‟s Table Tennis Team) ieéÇahit (Nigeria)
åœ¤â j¤f¥gj¡f« bt‹wJ.
 ÉndZ nghfh¤ (Vinesh Phogat) - 50 kg bg©fŸ
~¥ß~ilš kšì¤j« ãÇî
 g{u§ óÅah (Bhajrang punia) - 65 kg
(Freestyle Wrestling)
 RÄ¤ khÈ¡ (Sumit Malik) - 125 kg M©fŸ ãî
 uhFš mthnu (Rahul Aware) - 57kg
<£o v¿jš  Úu{ nrh¥uh (Neeraj Chopra) - (<£o v¿jÈš j¤f«

(Javelin Throw) bt‹w Kjš ïªâa åu®)
 mZ g‹thyh (Anish Bhanwala) - (15 taJ) - 25
Û£l® nuã£ ~ga® ãÇî (Rabid fire)
J¥gh¡»¢ RLjš  nj#ÞÉÅ rhtª¤ (Tejaswini Sawant) - 50 Û£l®
(Shooting) ãÇî
 ÞnuahÎ á§ (Shreyashi Singh) - lòŸ ouh¥ kfË®
J¥gh¡»¢ RLjš (Double trap women Shooting).
 rhŒdh nethš (Saina Nehwal) - kfË® x‰iwa® ãî
129
(Women‟s single)
ng£©l‹  rh¤É¡ u§»bu£o (Satwik Ranki reddy) & mÞÉÅ
(Badminton) bgh‹d¥gh (Ashwini Ponnappa) - fy¥ò ïu£ila®
(Mixed Doubles) [Kj‹ Kiwahf fy¥ò ïu£ila®
ãd® j¤f« bgW»‹wd®]
 kD gh¡f® (Manu Bhaker) - 10 Û bg©fŸ ãî
V® ãÞlš  Í¤J uhŒ (Jitu Rai) - 10 Û Mlt® ãÇî
(Air pistol)  ëdh á¤J (Heena Sidhu) - 25 Û
btŸË¥ gj¡f¤fŸ (Silver Medals)

ng£©l‹  P.V. áªJ (rhŒdh nethY¡F vâuhf)
(Badminton)  »lh«ã $fhª¤ (Kidambi Srikanth)
ÞFthZ  Òãfh gšÈ¡fš k‰W« n#hZdh á‹d¥gh (kfË®
(Squash) ïu£ila® ÞFthZ)
 Òãfh gšÈ¡fš k‰W« rîu› nfhõš (Sourav
Ghosal) [fy¥ò ïu£ila® ÞFthZ]
F¤J¢r©il  kÂZ fîá¡ (Manish Kaushik) - 60kg M©fŸ
(Boxing) ãÇî
 m¤ gh¤fš (Amit phangal) - 46-49kg M©fŸ
ãÇî
nlãŸ bl‹Þ  khÅfh g¤uh (Manika Batra) k‰W« kîkhjhÞ
(Table Tennis) (Mouma Das) - bg©fŸ ïu£ila® ãî
kšì¤j« (Wrestling)  P. FUuh#h - 56kg M©fŸ ãî (btŸË¥ gj¡f«
bt‹w ïªâah‹ Kjš åu®)
 kîr« fh¤Ç (Mausam Khatri) - 97kg M©fŸ ãî
 ó#h j©lh (Pooja Dhanda) - 57kg bg©fŸ ãî
 ãuÔ¥ á§ (Pradeep Singh) - 105 kg M©fŸ ãî
 gÄjh FkhÇ (Babitha Kumari) - 53kg bg©fŸ ãî
t£L v¿jš (Discuss Throw  Ókh óÅah (Seema Punica) - 60.41 Û£l® öu«
v¿ªJŸsh®.
J¥gh¡»¢ RLjš (Shooting)  bkFÈ nfhZ (Mehuli Ghosh) - 10 Û£l®
 ëdh á¤J (Heena Sidhu) - 10 Û£l®
 nj#ÞÉÅ rhtª¤ (Tejaswini Sawant) - 50 Û£l®
bt©fy¥ gj¡f¤fŸ (Bronze Medals)

ghuh gî®È~¥o§  r¢á‹ rî¤ (Sachin Chaudry) (mâf vil bfh©l
(Para Powerlifting) ghuh gt®È~¥o¤ M©fŸ ãî)
nlãŸ bl‹Þ  khfh g¤uh k‰W« G. r¤a‹ (fy¥ò ïu£ila®)
(Table Tennis)  ru¤ fkš (Sharath kamal)
 A®Û¤ njrhŒ k‰W« rš r¤f® bõ£o (Harmeet
Desai & Sanil Shankar Shetty) [Mlt® ïu£ila®]
ng£©l‹  mÞ bgh‹d¥gh k‰Wk á¡» bu£o - kfË®
(Badminton) ïu£ila® (Ashwini Ponnappa and Sikki Reddy)
kšì¤j«  nrh«å® (Somveer) - 86kg
(Wrestling)  â›ah f¡u‹ (Divya Kakran) - 68kg
 »u© (Kiran) - 76kg
t£L v¿jš  e›é¤ âšyh‹ (Navjeet Dhillon) - 57.43 Û£l®
130
(Discuss Throw)
J¥gh¡»¢ RLjš  m¤F® £lš (Ankur Mittal) - lòŸ ouh¥ J¥gh¡»¢
(Shooting) RLjš
 uÉ¡ Fkh® (Ravi kumar) - 10m
V®ãÞlš (Air pistol)  X« j®thš (Om Mitharwal) [50 Û k‰W« 10Û M»a
ïU ngh£ofËš bt©fy« bt‹WŸsh®]
 mò®É rªnjyh (Apurvi chandela - 10m)
gSô¡Fjš (Weightlifting)  Ôg¡ yh¤j® - 69 kg [AÇahdhit¢ nr®ªj ït® fhk‹
btš¤ ngh£ofËš gj¡f« bt‹w ïisa åuuhth®]
 ÉfhÞ jh¡T® (Vikas Thakur) - 94 kg
21tJ FIFA (Fédération Internationale de Football Association) cyf¡

nfh¥ig¡ fhšgªJ ngh£ofŸ 2018 : uZah (#]‹ 14 Kjš #]iy 15, 2018 tiu)
- eh‹fh©LfS¡F xU Kiw
 ngh£ofŸ eilbg‰w bkh¤j ïl¤fŸ 11 efu¤fËš cŸs 12 bt›ntW ïl¤fËš

(Venues) k‰W« efu¤fŸ (Cities) eilbg‰wd.
 bjhl¡f¥ ngh£o k‰W« ïWâ¥ ngh£ofŸ YÞÅ» ikjhd« (Luzhniki Stadium), khÞnfh
eilbg‰w ïl«
 g¤F bg‰w bkh¤j mÂfË‹ v©Â¡if 32 mÂfŸ
 eilbg‰w bkh¤j ngh£ofË‹ 64 ngh£ofŸ
v©Â¡if
 ngh£o¤ bjhl® KGtâY« mo¡f¥g£l 169 nfhšfŸ
bkh¤j nfhšfË‹ v©Â¡if
 cyf¡ nfh¥ig¡ fhšgªJ¤ bjhlš Kj‹ IÞyhªJ k‰W« gdhkh
Kjyhf¥ g¤F bg‰w mÂfŸ
 fhšgªJ¤ bjhlš Kj‹ Kjyhf uZah (bt‰¿) vâ®
eilbg‰w ngh£o rîâ mnuãah
 KjÈl« (Winner) ãuh‹R (ïu©lhtJ Kiwahf nfh¥igia
(ãuh‹R - 4 nfhšfŸ bt‹wJ k‰W« 1998š ãuh‹R Kjš Kiwahf
FnuhÎah - 2 nfhšfŸ) fhšgªJ cyf¡ nfh¥igia bt‹¿UªjJ)
[mÂ¤jiyt® : Ïínfh yhÇÞ (Hugo Lloris)]
 ïu©lh« ïl« (Runner) FnuhÎah [mÂ¤jiyt® : Yfh kh£Ç¡ (Luka
Modric)]
 _‹wh« ïl« bgšÍa« [mÂ¤jiyt® : <l‹ Arh®£ (Eden
Hazard)]
 eh‹fhtJ ïl« ï§»yhªJ [mÂ¤jiyt® : Ah nf‹ (Harry
Kane)]
 fhšgªJ cyf¡ nfh¥ig tuyh‰¿š 2500- gdhkhî¡F vâuhd M£l¤âš JÜáahit¢ nr®ªj
tJ nfhš ~g¡bu¤Ò‹ bg‹ óR~¥ (Fakhreddine Ben
Youssef) 2500-tJ nfhÈid mo¤jh®.
 molhÞ j§f¥ gªJ ÉUJ (Adidas Yfh kh£Ç¡ (Luka Modric)
Golden Ball Award) (áwªj åuU¡fhd - FnuhÎah
ÉUJ)
 molhÞ j§f¡ fhyÂ ÉUJ (Adidas Ah nf‹ (Harry Kane) (mâf nfhšfŸ mo¤j
åu®) - 6 nfhšfŸ
131
Golden Boot Award) - ï§»yhªJ

 áwªj nfhš ¥gU¡F tH¤f¥gL« âgh¤ nfh®ilÞ (Thibaut Courtois)
molhÞ j§f¡ ifíiw ÉUJ (Adidas - bgšÍa«
Golden Glove Award)
 FIFA ïs« åuU¡fhd ÉUJ (FIFA »Èa‹ v«gh¥ng (Kylian Mbappe)
Young Player Award) - ãuh‹R
 FIFA ne®ikahd M£l¤ij ÞbgÆ‹
btË¥gL¤âa mÂ¡fhd ÉUJ (FIFA
Fair Play Trophy)
 ïWâ¥ ngh£oÆš M£l ehaf‹ UJ M‹nlh‹ »ßÞnk‹ (Antoine Griezmann) -
bg‰wt® (Man of the match in the ãuh‹R
Final)
 fhšgªJ¥ ngh£ofis¥ ãugy¥gL¤j¡ ïªj cyf¡ nfh¥ig¡ fhšgªJ bjhl‹
ifahs¥g£l c¤â (Branding) á‹dkhdJ (tournament logo) 2014 m¡nlhg® 28
m‹W r®tnjr ©btË Ãiya¤âÈUªJ
(International Space Station) É©btË
åu®fshš m¿Kf¥gL¤j¥g£lJ.
 cyf¡ nfh¥igia ãugy¥gL¤Jtâš Jõh vG¤JU tif
ga‹gL¤j¥g£l vG¤JU tif [The (DUSHA Font)
Type face (Font) used for branding in
the World Cup]
 cyf¡ nfh¥ig¥ ngh£oÆ‹ á‹d« rãth¡fh xehŒ
(Mascot for the Tournament) (Wolf zabivaka)
 ngh£o¤ bjhlU¡fhd mâfhu¥ ó®t “Live It up” v‹D« ghlš; ghliy¥ ghoat®fŸ
ghlš (Official Song) š R¤ Ã¡» n#« k‰W« ïuh ïÞ¤bu~ã (Era
Instrefi)
 ngh£o¤ bjhlš ga‹gL¤j¥g£l gªJ molhÞ blšÞlh® 18
(Ball used in the Tournament) (Adidas Telstar 18)
 2014-š fhš gªJ cyf¡ nfh¥ig ngh£o ãnuáš (nfh¥igia bt‹w mÂ : b#®k vâ®
eilbg‰w ïl« (Previous World Cup m®b#‹odh)
2014)
 mL¤j (22tJ) cyf¡ nfh¥ig¤ bjhl® f¤jh® (Qatar)
eilbgwÉU¡F« ïl« (2022)
 2026š (23tJ) cyf¡ nfh¥ig ngh£o mbkÇ¡fh (USA), bk¡ánfh k‰W« fdlh M»ait
eilbgw ïU¡F« ïl« T£lhf ïizªJ 2026-« M©L fhšgªJ cyf¡
nfh¥ig ngh£oÆid el¤j cŸsd.
 ïJ 11tJ Kiwahf Inuh¥ãa¡ f©l¤âš
eilbgW« cyf¡ nfh¥ig fhšgªJ¥
ngh£oahF«. nkY« ïJnt »H¡F
Inuh¥ghš eilbgW« KjyhtJ cyf¡
 2018 ~ãgh (FIFA) cyf¡ nfh¥ig¥ nfh¥ig¡ fhšgªJ bjhluhF«.
ngh£o¤ bjhl‹ K¡»a¤Jt«  ïªj cyf¡ nfh¥igia ãuh‹R bt‹wij
mL¤J, bjhl®ªJ eh‹fhtJ Kiwahf xU
Inuh¥ãa mÂahdJ cyf¡ nfh¥igia
bt‹WŸsJ.
 ïªj cyf¡ nfh¥ig¥ ngh£oÆš jh‹ Kjš
Kiwahf fhbzhË¡ fh£á cjìl‹ Toa
eLt® mik¥ò¡fhd (Video Assistant
Referee) V‰ghL brŒa¥g£oUªjJ.
132
FIFA bt‰¿ahs®fŸ 2018

Kjš ïl« (4-2 ãuh‹R (ïu©lhtJ Kiw cyf¡ nfh¥igia
nfhš) btš»wJ; Kjš nfh¥ig - 1998)
(mÂ¤ jiyt® : Ïínfh yhÇÞ)
ïu©lh« ïl« FnuhÎah (mÂ¤jiyt® : ÿ¡fh kh£Ç¡)
_‹wh« ïl« bgšÍa« (mÂ¤ jiyt® : <l‹ Arh®L)
eh‹fhtJ ïl« ï¤»yhªJ (mÂ¤ jiyt® :nA nf‹)
FIFA ÇUJfŸ 2018

molhÞ j§f¥ gªJ ÉUJ (Äf¢áwªj åu®) ÿ¡fh kh£Ç¡ (FnuhÎah)
molhÞ j§f¥ fhyÂ ÉUJ (Äf¢áwªj åu®) nA nf‹ (ï¤»yhªJ) - 6 nfhšfŸ
molhÞ j¤f¡ ifìiw UJ (áwªj nfhš âgh£ nfh®oš (bgšÍa«)
Ñ¥gU¡fhd ÉUJ)
FIFA ïisa åuU¡fhd ÉUJ »Èa‹ v«gh¥ng (ãuh‹R)
FIFA ne®ikahf Éisahoa mÂ¡fhd ÞbgÆ‹
ÉUJ
ïWâ¥ ngh£oÆš M£l ehaf‹ UJ M‹nlh‹ »ßÞnk‹ (ãuh‹R)
bg‰wt®
TENNIS
1) MÞânuÈa X¥g‹ bl‹ÅÞ (#dtÆ 15 - #dtÆ 28) bkšngh®y‹,
É¡nlhÇah, MÞânuÈah
nuh#® bglu® (RÉ£r®yhªJ) - bt‰¿
vâ®
Mlt® x‰iwa® bk‹ áÈ¡ (FnuhÎah)
(nuh#® bglu‹ 20tJ »uh©£Þyh«; MÞnuÈa Xgš
6tJ »uh©£Þyh«)
fnuhÈ‹ nthÞah¡» (bl‹kh®¡) - bt‰¿
kfË® x‰iwa® vâ®
ánkhdh Ahby¥ (nuhnkÅah)
MÈt® kuh¢ (MÞâah) k‰W«
nk£ ghÉ¡ (FnuhÎah) - bt‰¿
Mlt® ïu£ila® vâ®
#]th‹ brghÞoa‹ fhgš k‰W«
uhg®£ ~guh (bfhy«ãah)
okh ghnghÞ (A¤nf) k‰W«
»¿Þodh bkylndh¡ (ãuh‹R) - bt‰¿
kfË® ïu£ila® vâ®
vfhbldh kfnuhth k‰W«
vÈdh btÞÅdh (uZah)
2) ãbuŠR X¥g‹ bl‹ÅÞ : 2018 [nk 27 Kjš #]‹ 10 tiu] nuhy©£
nfnuhÞ (Roland Garros), ghÇÞ.
133
 Mlt® x‰iwa® u~ngš elhš (bt‰¿) - ÞbgÆ‹

(Men‟s Singles) vâ®
blhÄÅ¡ Ô« (Dominic Thiem) - [u~ngš elhY¡F, ïJ 11tJ
ãbuŠR Xg‹ g£lkhF«. nkY«, ït® ïªj¥ g£l¤Jl‹ nr®¤J
bkh¤j« 17 »uh©£Þyh« g£l¤fis bt‹WŸsh®]
 bg©fŸ x‰iwa® ánkhdh Ahby¥ (Simona Halep) (bt‰¿) - nuhkhÅah

(Women‟s Singles) vâ®
brhynd ÞOg‹Þ (Solane Stephens) - mbkÇ¡fh (ánkhdh
Ahby¥ò¡F ïJ KjyhtJ »uh©£ Þyh« g£l« MF«)
 Mlt® ïu£ila® ãa® Ïô¡Þ bA®g®£ (Pierre - Hugues Herbert)
(Men‟s Doubles) (ãuh‹R) & Ã¡nfhyÞ kF¤ (ãuh‹R) (bt‰¿)
vâ®
MÈt® kuh¢ (Oliver Marach) - MÞâÇah& nk£ ghÉ¡ (Mate
Pavic) - FnuhÎah
 kfË® ïu£ila® gh®nghuh »bu{ánfhth (Barbora Krejcikova)
(Women‟s Doubles) & fh¤jdh ádhŒ nfhth (Katerina Sinaiakova) -br¡ FoauR
(Czech) (bt‰¿)
vâ®
vÇ nAhRÄ (Eri Hozumi) & knfhlh ÃnehÄah (Makoto
Ninomiya) - #¥gh‹
3) Ç«ãŸl‹ bl‹ÅÞ : 2018 (#]iy 2 - #]iy 15), y©l‹, U.K

 Mlt® x‰iwa® nehth¡ n#hnfhÉ¢ (Novak Djokovic)
(Men‟s Singles) (br®ãah) - bt‰¿
vâ®
bf‹ M‹bl®r‹ (bj‹ M¥ã¡fh)
 kfË® x‰iwa® VŠrÈ¡ bf®g® (Angelique Kerber) (b#®kÅ) - bt‰¿
(Women‟s Singles) vâ®
brßdh šÈa«Þ (mbk¡fh)
 Mlt® ïu£ila® ik¡ ãiuah‹ (Mike Bryan) k‰W« #h¡ nrh¡ (Jack
(Men‟s Doubles) Sock) (mbkÇ¡fh) - bt‰¿
vâ®
uhbt‹ »shr‹ (Raven Klaasen) (mbk¡fh) k‰W«
ik¡nfš ådÞ (Michael Venus) (ÃôáyhªJ)
 kfË® ïu£ila® gh®nghuh »bu{ánfhth (Barbora Krejcikova) k‰W«
(Women‟s Doubles) fh¤ßdh ádhŒnfhth (Katerina Siniakova) (br¡
FoauR) - bt‰¿
vâ®
Ã¡nfhš bkÈ¢r® (Nicole Melichar) (mbk¡fh) k‰W«
»bt£lh bgZnf (Kveta Peschke) (br¡ FoauR)
4) mbkÆ¡f X¥g‹ bl‹ÅÞ : 2018 (MfÞL 27 Kjš br¥l«g® 9 tiu),
Ãôah®¡, mbkÇ¡fh (USA) :
134
neht¡ n#hnfhÉ¡
- br®ãah [bt‰¿]
 Mlt® x‰iwa® vâ®
#]th‹ kh®£o‹ blš bgh£nuh (Juan Martin del Potro) -
m®b#‹odh
ehnthÄ xrhfh (Naomi Osaka) - #¥gh‹ [bt‰¿]
 kfË® x‰iwa®
vâ®
(Women‟s Singles)
brßdh šÈa«Þ (USA)
ik¡ ãua‹ (Mike Bryan) & #h¡ nrh¡ (Jack Sock)
- mbkÇ¡fh [bt‰¿]
 Mlt® ïu£ila®
vâ®
(Men‟s Doubles)
ÿfhÞ Fngh£ (Lukasz Kubot) - nghyªJ &
kh®ányh bknyh (Marcelo Melo) - ãnuáš
MZny gh®o (Ashleigh Barty) - MÞânuÈah & - nfhnfh
tªbjbtnf (Coco Vandeweghe)
 kfË® ïu£ila®
- mbkÇ¡fh [bt‰¿]
(Women‟s
vâ®
Doubles)
onk ghnghÞ (Timea Babos) - A§nfÇ &
»¿Þodh ÄyhblndhÉ¡ (Kristina Mladenovic) - ãuh‹R
5) ï¤jhÈa X¥g‹ bl‹ÅÞ ngh£ofŸ 2018 :
Mlt® x‰iwa® u~ngš elhš (Rafael Nadal) ÞbgÆ‹
(Men‟s Singles) (bt‰¿)
vâ®
mby¡rhªj® Þbtu› (Alexander Zverev), b#®kÅ
kfË® x‰iwa® vÈdh ÞÉnlhÈdh (Elina Svitolina), c¡iu‹
(Women‟s Singles) (bt‰¿)
vâ®
ánkhdh nAby¥ (Simona Halep), UnkÅah
6) Máa kší¤j¥ ngh£ofŸ 2018 : ãZbf¡, »®»Þjh‹
mâf gj¡f¤fŸ bg‰w ehL Ódh - 14 j§f« - 7, btŸË - 1,
bt©fy« - 6
ïªâah bt‹w gj¡f¤fË‹ 8 (j§f« - 1, btŸË - 1,
v©Â¡if bt©fy« - 6)
t.v© gj¡f« ïªâa åu®fŸ

1. j§f« e›n#h¤ fî® - 65 Kg.
(j¤f« btšY« Kjš ïªâa¥ bg©
2. btŸË ÉndZ nghf¤ - 50 Kg
3. bt©fy« rh¡Î khÈ¡ - 62 Kg
4. bt©fy« uhn#ªj® Fkh® - 55 Kg
5. bt©fy« A®ãß¤ á§ - 82 Kg
6. bt©fy« r§Ñjh nghf¤ - 59 Kg
7. bt©fy« g{u§ óÅah - 65 Kg
8. bt©fy« X« ãufhZ Éndh¤ - 70 Kg
135
7) 2018 ISSF cyf¡ nfh¥ig (Guadalajara, bk¡ánfh) - J¥gh¡»¢ RLjš

ngh£oÆš V® ãÞlš ãî (Air Pistol Shooting)
t.v© gj¡f« åu®
1. j§f« kD gh¡f® - 10 m (Manu Bhakar)
2. j§f« õhrh® uÉ - 10 m
(Shahzar Ravi)
3. j§f« kD gh¡f® & X« ãufhZ ¤j®thš 10 m
(fy¥ò) (Manu Bhakar & Om
Prakash Mitarval)
4. j§f« m»š bõnuh‹ - 50 m, 3 position (Akhil
Sheoram)
5. btŸË m‹#&« kî¤»š - 50 m, position
(Anjum Moudgil)
8) 2018 ISSF #]Åa® cyf¡ nfh¥ig - (á£Å, MÞânuÈah) - J¥gh¡»¢

RLjš ngh£oÆš V® ãÞlš ãÆî : (Air Pistol Shooting)
t.v© gj¡f« åu®fŸ
1. j§f« kD gh¡f® - 10 m
2. j§f« kD gh¡f® & m‹nkhš 10 m (fy¥ò) (Manu Bhakar&Anmal)
3. j§f« mZ g‹thyh (Anish Bhanwala)
4. j§f« KÞf‹ g‹thyh - 25 m (Muskan Bhanwala)
ngh£o eilbg‰w ehLfŸ

ngh£ofŸ eilbg‰w ehLfŸ
2010 : òJâšÈ
2014 : »shÞnfh, Þfh£yhªJ
fhk‹btš¤ ngh£ofŸ
2018 : nfhšLnfhÞ£, MÞânuÈah
2022 : ã®Ä§Ah«, ï§»yhªJ
2010 : Fth§ nrh, Fth§lh§, Ódh
Máa isah£L¥ ngh£ofŸ 2014 : ï‹áah‹, bj‹ bfhah

k‰W« ghuh Máa isah£L¥ 2018 : #fh®¤jh k‰W« ghny«gh¤,
ngh£ofŸ ïªnjhndáah
2022 : Ah§¡nrh, Ódh
FË®fhy xÈ«ã¡ ngh£ofŸ 2010 : th‹nfht®, fdlh
k‰W« FË®fhy ghuh xÈ«ã¡
2014 : nrh¢á, uZah
ngh£ofŸ
2018 : ãah¤rh¤¡, bj‹ bfhah
2022 : bgŒÍ¤¡, Ñdh
nfhil¡fhy ïisP® xÈ«ã¡ 2010 : á§f¥ó®
136
ngh£ofŸ 2014 : eh‹Í¤¡, Ñdh

2018 : ãódÞ ma®Þ, m®b#‹odh
2022 : jhf®, brdfš
2014 : ãnuáš
2018 : uZah
FIFA fhšgªJ cyf¡ nfh¥ig
2022 : f¤jh®
2026 : mbk¡fh, bk¡ánfh k‰W« fdlh
xÈ«ã¡ ngh£ofŸ 2016 : Çnah o b#Ünuh
2020 : nlh¡»nah
2024 : ghÇÞ
2028 : yhÞ VŠršÞ
bfho Vªâ¢ br‹wt®fŸ

fhk‹btš¤ Máa ghuh Máa ïisP®
Ãfœî Éisah£L¥ Éisah£L¥ Éisah£L¥ xÈ«ã¡
ngh£ofŸ ngh£ofŸ ngh£ofŸ ngh£ofŸ
bjhl¡f ÉHh P.V.áªJ Úu{ nrh¥uh kha¥g‹ kD gh¡f®
j§fntY
Ãiwî ÉHh nkÇ nfh« uhÂ uh«ghš - b#buÄ
yhš‹D¤fh
á‹d¤fŸ (Mascot)
Çisah£L¥ ngh£ofŸ á‹d¤fŸ
fhk‹btš¤ ngh£ofŸ nghnuhã (Borobi)
Máa isah£L¥ ngh£ofŸ  ã‹

 mL§¡
 fhfh
ghuh Máa isah£L¥ ngh£ofŸ nkhnkh
FË®fhy xÈ«ã¡ ngh£ofŸ NnAhuh§¡
FË®fhy ghuhÈ«ã¡ ngh£ofŸ gh‹lhã
nfhil¡fhy ïisP® xÈ«ã¡ ngh£ofŸ g‹o
FIFA fhšgªJ cyf¡ nfh¥ig¥ ngh£ofŸ rhãthfh XehŒ
137
20. K¡»a âd¤fŸ

#dtÇ
ehŸ ÃfœîfŸ ïy¡F/K¡»a¤Jt«
rdtÇ 1 r¤naªâueh¤ jhT‹ 125tJ ãwªj âd« nghrh‹ JfŸ f©Lão¥ò
rdtÇ 5 1. FUnfhÉª¤ á§ b#aªâ 1. g¤jhtJ Ñ¡»a FUit¡ fîu¤jš
2. gwitfŸ g‰¿a Ê¥òz®id cUth¡Fjš
2. njáa¥ gwitfŸ âd«
rdtÇ 9 ãutá ghuâa âthÞ/btËehL thœ ïªâa® “òâa ïªâahit cUth¡Ftâš ïªâa
âd« t«rhtËÆd‹ g¤F”
rdtÇ 10 cyf ïªâ âd« “ïªâ bkhÊÆ‹ bgUikia cyf¿a¢ brŒjš”
rdtÇ 11 yhš gfô® rhÞâ mt®fË‹ Ãidî âd« ït® ïªâah‹ ïu©lhtJ ãujk mik¢ruhth®.
rdtÇ 12 njáa ïisP®fŸ âd« / ìth âthÞ Rth ntfhdªj‹ 155tJ ãwªj âd«
mDrÇ¡f¥g£lJ.
rdtÇ 15 njáa ïuhQt âd« njr¤ij¡ fh¥gj‰fhf¥ ghLgL« ïuhQt åu®fis¥
bgUik¥gL¤j ïªj âd« mDrÇ¡f¥gL»wJ.
rdtÇ 23 nejhÍ RghZ rªâunghÞ mt®fË‹ ãwªj ïªâa njáa ïuhQt¤ij¡ f£o vG¥ãat®
âd«
rdtÇ 24 njáa bg© FHªijfŸ âd« “bg© v‹gtŸ ky®, KŸ mšy”
rdtÇ 25 njáa th¡fhs® âd« “mQf¤j¡f nj®jšfŸ 8-tJ M©L Hh”
rdtÇ 26 1. ïªâa¡ FoauR âd« 1. Máah‹ ehLfË‹ 10 jiyt®fS« áw¥ò
ÉUªâd®fshf¡ fyªJ bfh©ld®.
2. r®tnjr R§f âd« 2. “bghUshjhu ts®¢á¡fhd ghJfh¥ghd t®¤j¢
NHš”
rdtÇ 28 yhyh y#gâuhŒ mt®fË‹ ãwªj âd« “gŠrh¥ á¤f«” v‹W miH¡f¥ g£lt®
rdtÇ 29 ïªâah‹ Kjš brŒâ¤jhshd „bg¤fhš Ï¡» v‹gtuhš bfhšf¤jhš ïªj brŒâ¤
bfr£‟ btË tªj 238-tJ tUl« jhshdJ M¤»y bkhÊÆš Mu«ã¡f¥g£lJ.
rdtÇ 30 1. âah»fŸ âd« 1. fhªâaofis, nfh£nr 1948-š R£L¡ bfh‹w ehŸ
2. åL, mYtyf«, rhiyfŸ, bghJ ïl¤fŸ vd
2. njáa Rfhjhu âd« mid¤J¥ gFâfËY« Rfhjhu¤J¡fhd ca®ªj
eilKiwfis¥ ã‹g‰Wtij ïªj njáa
Rfhjhu âd« C¡FÉ¡»wJ.
3. cyf bjhGnehŒ xÊ¥ò âd«
3. FHªijfËš bjhG nehŒ r«kgªj¥g£l
mid¤J¡ FiwghLfisì« K‰¿Ykhf
Ú¡Ftij ïªj âd« C¡FÉ¡»wJ.
ã¥utÇ
âd« ÃfœîfŸ fU¤JU/K¡»a¤Jt«
ã¥utÇ 1 flnyhu¡ fhtšgil âd« “ta« uh¡õhkh" (eh« ghJfh¥ngh«)
138
ã¥utÇ 2 cyf <uÃy¤fŸ âd« “Úo¤j vâ®fhy ef®¥òw ts®¢á¡fhd rJ¥ò

Ãy¤fŸ"
ã¥utÇ 4 cyf¥ ò‰WnehŒ âd« “e«khš Koì«, v‹dhš Koì«”
bg©fË‹ ïd¥bgU¡f kfË‹ bg©QW¥ig¢ áij¥gj‰F vâuhd

cW¥òfis¢ áij¥gj‰F vâuhd I.eh.‹ Ka‰áfŸ
r®tnjr âd«
ã¥utÇ 6
ïiza¥ ghJfh¥ò âd« “ïiz¥ãid cUth¡F¤fŸ k‰W« kâ¥ãid
g»U¤fŸ : áwªj ïiza« c¤fËl« ïUªnj
bjhl§f£L«"
ã¥utÇ 10 njáa Fl‰òG Ú¡f âd« 1-19 taJ¡F£g£l mid¤J¡ FHªijfËY«
Fl‰òG¤ bjh‰¿id¡ Fz¥gL¤Jtj‰fhd
Ka‰á
ã¥utÇ 11 njáa ídhÅ âd« ìdh kU¤Jt MŒthsuhd A¡»« m{kš
fh‹ ãwªj âd«.
ã¥utÇ 12 njáa c‰g¤â¤ âw‹ “bjhÊ‰rhiy 4.0 ïªâahî¡fhd khbgU«

thŒ¥ò”
ã¥utÇ 13 cyf thbdhÈ âd« thbdhÈ k‰W« isah£LfŸ
ã¥utÇ 18 ïuhk»UZz gukA«r‹ 182-tJ ïuhk»UZz gukA«r‹ rka k‰W« M‹Ûf

ãwªj âd« á¤jhªj¤fŸ r¡â, m¤itj ntjhªj« k‰W«
r»¥ò¤j‹ik
ã¥utÇ 20 cyf r_f Úâ âd« “K‹ndW« bjhÊyhs®fŸ : r_f Úâ¡fhd

njit”
ã¥utÇ 21 r®tnjr jhŒbkhÊ âd« “Úo¤j ts®¢á¡fhd bkhÊÆaš g‹Kf¤j‹ik
k‰W« g‹bkhÊ¥ gutš fz¡L”
ã¥utÇ 24 k¤âa fyhš t âd« ru¡F k‰W« nritfË‹ ÛJ â¡f¥gL« fyhš
tÇ¡fhd âd«
ã¥utÇ 28 njáa m¿aš âd« “Úo¤j ts®¢á¡fhd m¿aš k‰W«
bjhÊšE£g«”
kh®¢
ehŸ Ãfœî fU¤JU/K¡»a¤Jt«
kh®¢ 1 ghFghL xÊ¥ò âd« r£l¤â‹ K‹ midtU« rk« v‹D« fU¤ij

(Zero Discrimination Day) tÈìW¤Jtj‰fhf
kh®¢ 3 cyf td cÆ®fŸ âd« “mÊ‹ Ë«ãš bga ñidfŸ - bfh‹W‹fŸ”

(World Wildlife Day) (Big Cats - Predators Under Threat)
kh®¢ 4 njáa ghJfh¥ò âd« ghJfh¥ò g‰¿a Ê¥òz®id k¡fËilna
(National Security Day) nk«gL¤Jtj‰fhf
139
kh®¢ 8 cyf kfË® âd« “Time is Now : Rural and Urban activists transforming
women‟s lives”.
kh®¢ 10 Raising Day of CISF k¤âa bjhÊ‰ ghJfh¥ò¥ gil (CISF) mik¥ò
V‰gL¤j¥g£l âd«
kh®¢ 11 njáa¡ F‰w Mtz¡ fh¥gf« gšntW tif¡ F‰w¤fŸ, g¤JfŸ, j‰bfhiyfŸ,
(NCRB) bjhl¤f¥g£lj‹ áiw¢rhiyfŸ g‰¿a e«gfkhd jftšfis¤ âu£o
33tJ M©L ÉHh it¤âU¡fî« muá‹ bfhŸif KoîfËš bjËthd
Ãiy¥gh£il vL¡f¥gLtj‰fhd Kfikahf njáa F‰w
Mtz¡ fh¥gf« MdJ âfœ»‹wJ.
kh®¢ 14 ig âd« 2018 fÂjaš M®ty®fŸ, ig f©Lão¥ã‹ K¡»a¤Jt¤ij
(Pi Day 2018) m¿ªJ mjid ngh‰W« jkhf¡ bfh©lhl¥gL»wJ.
kh®¢ 15 r®tnjr Ef®nth® cikfŸ (“Making Digital Market Places Fairer”)

âd« (World Consumer Rights “oÍ£lš rªijfis Ãahakh¡Fjš”
Day)
kh®¢ 16 cyf cw¡f âd« (World Sleep “Join the sleep world, Preserve your Rhythms to Enjoy
Day) Life”
kh®¢ 20 cyf á£L¡FUfŸ âd« “I Love Sparrows”
(World Sparrow Day)
kh®¢ 20 cyf k»œ¢á âd« “k»œ¢áÆid¥ g»U¤fŸ”
(International Day of (“Share Happiness”)
Happiness)
kh®¢ 21 cyf fijfŸ âd« (World cybf¤F« cŸs fP®fS¡F« mt®fË‹

Poetry Day) fijfS¡F« áw¥ò nr®¡F« neh¡f¤âš
bfh©lhl¥gL»wJ.
kh®¢ 21 r®tnjr fhLfŸ âd« (World “fhLfŸ k‰W« Ãiyahd efu¤fŸ”
Poetry Day) “(Forests and Sustainable Cities)”
kh®¢ 22 cyf j©Ù® âd« (World “j©ÜU¡fhf ïa‰if”
Water Day) (“Nature for Water”)
kh®¢ 23 cyf fhyÃiyÆaš âd« “Weather - ready, Climate-Smart”
(World Meteorological Day)
kh®¢ 23 âah»fŸ âd«/ õhë¤ âthÞ ïªâa Ljiy¡fhf¥ nghuho cÆ® Ú¤j gf¤ á¤, Rfnj›
(Martyrs Day/Shaheed Diwas) j¥gh® k‰W« átuh« uh#FU M»nah‹ âahf¤ij Ãidî
TW« tifÆš filão¡f¥gL»‹wJ.
kh®¢ 24 r®tnjr fhrnehahËfŸ âd« “Wanted : Leaders for a TB-Free World”
(World Tuberclosis Day)
kh®¢ 24 r®tnjr rhjidahs® âd« gšntW JiwfËY« âwikìl‹ áwªJ s¤F«
(International Day for rhjidahs®fis¡ fîu¡F« tifÆš ïªj âd«
Achievers) bfh©lhl¥gL»wJ.
V¥uš
140
âd« Ãfœî fU¤JU/K¡»a¤Jt«

(Day) (Events) (Themes /Significance)
V¥uš 1 xorh âd« / c¤fš âthÞ xU§»izªj t§fhs« - Õfh® - xÇrh
(Odisha Day Utkal Diwas) khfz¤âÈUªJ (Combined Bengal - Bihal -
Orissa Province) 1936 - « M©L xorh jÅ
khÃykhf¥ ãªjij Ãidî TW« tifÆš ïªj
âd« bfh©lhl¥gL»wJ.
V¥uš 2 cyf kâ ïW¡f¤â‰fhd Ê¥òz®î “kâ ïW¡f¤Jl‹ cŸs bg©fS¡F«, bg©
âd« FHªijfS¡F« mâfhukË¤jš”
(World Autism Awarness Day) (Empowering women and girls with autism)
V¥uš 5 njáa flšrh® âd« “ïªâa¡ f¥gšJiw: thŒ¥òfË‹ bgU¤flš”
(National Maritime Day) (Indian shipping - An Ocean of opportunity)
V¥uš 6 ts®¢á k‰W« mikâ¡fhd r®tnjr 1896-« M©L »ßÞ eh£o‹ Vbj‹Þ efš
Éisah£L âd« (International Day KjyhtJ eåd xÈ«ã¡ isah£L¥ ngh£ofŸ
of Sport for Developmet and Peace) (first modern Olympic games) bjhl§»aij
ï¤âd« F¿¡»wJ.
V¥uš 7 cyf Rfhjhu âd¤â‹ (World Health fU¤JU : “cyfsha Rfhjhu¥ ghJfh¥ò :
Day) 70tJ M©L ÉHh midtU¡F«, mid¤J ïl¤âY«” (“Universal
Health Coverage : everyone, everywhere”). KH¡f«
(Slogan): „midtU¡F« Mnuh¡»a«‟ (“Health for
all”)
V¥uš 10 cyf nAhÄnahgâ âd« (World ïªj âd¤J¡fhf eilbg‰w ïU ehŸ kheh£o‹
Homeopathy Day) fU¤JU : 40 M©LfS¡fhd m¿aš MŒî:
ò¤jh¡f«, gkhz«, K‹nd‰w«” (Innovate, Evolve,
Progess : Exploring Science 40 years).
V¥uš 11 njáa ghJfh¥ghd jhŒik âd« “kahij¡Fa kf¥ngW¥ guhk¥ò” (Respectful
(National Safe Motherhood Day) Maternity Care)
V¥uš 12 cyf th‹ ngh¡Ftu¤J k‰W« kj‹ Kjš ©btË¥ gaz¤âid (First ever
É©btË gaz âd« (World flight of a human in space) Ãidî T®tj‰fhf
Aviation and Cosmonautics Day) ïªj âd« mDrÇ¡f¥gL»wJ.
V¥uš 17 cyf FUâ ciwahik nehŒ âd«. “m¿id¥ g»®jš e«ik tÈikah¡F«” (Sharing
(World Hemophilia Day) Knowledge makes us stronger)
V¥uš 18 cyf ghu«gÇa âd« (World Heritage “jiyKiwfS¡fhd ghu«ga«” (Heritage for
Day) Generations)
V¥uš 19 cyf fšäuš âd« (World liver day) “fšäuš nehŒfis¡ f©l¿tâš òâa Kiwfis¡
f©Lão¤jš, Ãiyah¡Fjš k‰W« áá¡iraË¤jš”
(Riding new waves in liver diagnosis, staging and
treatment).
V¥uš 21 Foik¥ gÂfŸ âd« (Civil Service “vâ®fhy¤ij totik¡F« òâa ïªâah” (New
Day) India Shaping the Future)
V¥uš 21 r®tnjr gil¥gh‰wš k‰W« ò¤jh¡f gy JiwfËš gil¥gh¡f¢ áªjidia (Creative
âd« (World Creativity and Multi discilinary thinking). C¡F¥gj‹ _y«
Innovation Day) vâ® fhy¤âš ek¡F¤ njitahd Úo¤j ts®¢áia
miljš.
V¥uš 22 cyf òÉ âd« (World Earth Day) “ãshÞo¡ khRgh£oid ÃW¤Jjš” [End Plastic
141
Pollution]
V¥uš 23 cyf ò¤jf« k‰W« fh¥òik âd« cyf k¡fËilna ò¤jf thá¥ò gH¡f¤ij
(World Book and Copyright Day) mâf¡fî«, ò¤jf¤fË‹ btËpL k‰W«
fh¥òÇikÆid (Copyright) nk«gL¤jî« ïªj
âdkhdJ bfh©lhl¥gL»wJ.
V¥uš 24 njáa gŠrha¤J uh{ âd« (National muáaš mâfhu¤âid rKjha¤â‹ filÃiy tiu
Panchayat Raj Day) gutyh¡f« brŒjš.
V¥uš 25 cyf knyÇah âd« (World Malaria “knyahit mÊ¤bjhÊ¡f¤ jahuhFjš” (“Ready to
Day) beat Malaria)
V¥uš 26 cyf m¿îrh® brh¤JÇik âd« “kh‰w¤â‰F r¡â mË¤jš : ò¤jh¡f« k‰W«
(World Intellectual Property Day) gil¥gh‰wÈš bg©fË‹ g¤nf‰ò” (Powering
change: Women in Innovation and Creativity)
V¥uš 29 r®tnjr eld âd« (International r®tnjr nkil¡fiyfS¡fhd ÃWtd¤â‹ eld¡
Dance Day) FGdhš (Dance Committee of the International
Theater Institute) V‰gL¤j¥g£l ïªj âdkhdJ
eld¡ fiyÆ‹ áw¥òfis cybf¤F«
giwrh‰W»wJ.
nk
ehŸ Ãfœî fU¤JU/K¡»a¤Jt«
nk 1 r®tnjr ciH¥ghs® âd« “r_f k‰W« bghUshjhu nk«gh£o‰fhf¥

(International Labour Day) gÂahs®fis xU¤»iz¤jš”
(Uniting workers for social and economic
Advancement)
nk 1 cyf MÞJkh âd« “x›thik k‰W« MÞJkh”
(World Asthma Day) (Allergy and Asthma)
nk 3 cyf g¤âÇ¡if Rjªâu âd« “mâfhu¤ij¡ f£L¥gh£nlhL bjhl®jš : Clf«,
(World Press Freedom Day) Úâ¤Jiw k‰W« r£l¤â‹ M£á”
(Keeping Power in check : Media, Justice and the
Rule of law)
nk 4 cyf Òaiz¥ò åu®fŸ âd« MÞânuÈa eh£oš V‰g£l ga¤fukhd fh£L¤
(International Fire Fighters Day) ÒÆid miz¡f¢ br‹w Òaiz¥ò åu®fŸ IªJ ng®
cÆHªjj‹ Ãidthf ïªj âdkhdJ
mDr¡f¥g£L tU»‹wJ.
nk 5 cyf fU¤J¢ á¤âu¡ fiyP®fŸ âd« Ãfœfhy« k‰W« flªj fhy¤fËš fU¤J á¤âu«
(World Cartoonist Day) tiuªjt®fis¡ fîut¥gL¤J« Éjkhf¡
bfh©lhl¥gL»wJ.
nk 6 cyf áÇ¥ò âd« M©LnjhW« nk khj¤â‹ Kjš PhÆW m‹W
(2018-« (World Laughter Day) bfh©lhl¥gL»wJ.
M©oš)
142
nk 8 cyf brŠáYit âd« (World Red “cyf« KGtâYUªJ tU« kw¡f Koahj
Cross Day) ò‹diffŸ”
(Memorable smiles from around the world)
nk 8 cyf jhyÓÄah âd« (World “ïwªj fhy«, Ãfœfhy« k‰W« vâ®fhy¤âš
Thalassaemia Day) jyhÑah: Mtz¥gL¤J« brašKiw k‰W«
cyfsyhd nehahËfË‹ njitfŸ”
(“Thalassaemia Past, Present and future :
Documenting progress and patients needs
worldwide”)
nk 11 njáa bjhÊšE£g âd« (National “Úo¤j vâ®fhy¤â‰fhd m¿aš k‰W«
Technology Day) bjhÊšE£g«”
(“Science and Technology for a sustainable
Future”)
nk 12 r®tnjr brÉÈa® âd« (International “jiyik¡fhd xU Fuš : Rfhjhu« v‹gJ kj
Nurse Day) cik”
(A Voice to lead : Health is a human right)
nk 15 r®tnjr FL«g¤fŸ âd« “FL«g¤fŸ k‰W« cŸsl¡»a rKjha¤fŸ”
(International Day of Families) (Families and inclusive Societies)
nk 16 njáa bl§F âd« (National Dengue bl¤F nehia¥ g‰¿a Ê¥òz®id
Day) V‰gL¤Jtj‰fhf ïªj âd« mDr¡f¥gL»wJ.
nk 17 cyf¡ bjhiy¤ bjhl®ò k‰W« “bra‰if E©z¿î¤ bjhÊšE£g¤â‹ ne®kiw¥
jftY¡fhd rKjha âd« (World ga‹fis midtU¡F« mË¤jš”
Telecommunication and (“Enabling the positive use of Artificial
Information Society Day) Intelligence for All”)
nk 18 r®tnjr mU§fh£áaf âd« “mU¤fh£áaf¤fŸ k‰W« ca® bjhiy¤ bjhl®ò :
(International Museum Day) òâa mQFKiwfŸ k‰W« òâa k¡fŸ”
(“Museums and Hyper Communication : New
Approaches and New Public”)
nk 21 njáa ÔÉuthj vâ®¥ò âd« (National Òuthj¤â‹ vâ®kiw isîfŸ k‰W« mjdhš
Anti-Terrorism Day) kj cÆ®fS¡F V‰gL« ghâ¥òfis¥ g‰¿
k¡fS¡F Ê¥òz®it V‰gL¤Jtj‰fhf ïªj
âdkhdJ mDrÇ¡f¥gL»wJ.
nk 22 r®tnjr cÆd¥ g‹ka¤ âd« “cÆd¥ g‹ka¤â‰fhd brašghLfË‹ 25tJ
(International Bio-diversity Day) M©oid¡ bfh©lhLjš”. (Celebrating 25 years
of action for Biodiversity)
nk 23 cyf MikfŸ âd« (World Turtle MikfË‹ thœl¤fis¥ ghJfh¡f nt©oaj‹
Day) mtáa« g‰¿a Ê¥òz®it k¡fËilna
V‰gL¤Jjš.
nk 25 cyf ijuhŒL Ê¥òz®î âd« ijuhŒL Ah®nkhid¥ g‰¿a Ê¥òz®id
(World Thyroid Awareness Day) V‰gL¤jî« ijuhŒL nehŒfË‹ jL¥ò Kiw k‰W«
á»¢ir Kiwfis¥ g‰¿a Ê¥òz®id
V‰gL¤jî« ïªj âdkhdJ mDr¡f¥gL»wJ.
143
fU¤JU : “nk«g£l ijuhŒL thœ¡if Kiw k‰W«

czî¥ gH¡f tH¡f kh‰w«”
(“Life style and diet change for better thyroid
management”)
nk 22-28 r®tnjr ijuhŒL Ê¥òz®î thu« “ïJ c¤fis¥ g‰¿aJ mšy; c¤fŸ ijuhŒil¥
(International Thyroid Awareness g‰¿aJ”
Week) (“It‟s not you. It‟s your thyroid”)
nk 28 cyf khjlhŒ Rfhjhu âd« (World ïªj¥ ãu¢rhu¤J¡fhd nAZnl¡ #Nomorelimits
Menstrual Hygiene Day) v‹gjhF«.
nk 29 r®tnjr I.eh. mikâ fh¥ghs®fŸ “I.eh. mikâ fh¥ghs®fŸ : 70 M©LfË‹ nrit
âd« (International Day of UN k‰W« âahf«”
Peacekeepers Day) (“UN Peacekeepers : 70 years of Service and
Sacrifice”)
#]‹
cyf ghš âd« “Drive Move to Be Strong”

(World Milk Day)
r®tnjr bg‰nwh®fŸ âd« 2012-« M©L I¡»a ehLfŸ bghJ
#]‹ 1 mitÆdhš (UN General Assembly)
(Global Day of Parents)
Ò®khd« ïa‰w¥g£L mj‹ _y«
cybf¤F« cŸs bg‰nwh®fis
bgUik¥gL¤J« j¤âš ïªj¤ âdkhdJ
bfh©lhl¥gL»wJ.
#]‹ 3 cyf ât©ofŸ âd« Kj‹Kiwahf¡ bfh©lhl¥gL« ïªj cyf
(World Bicycle Day) ât©ofŸ âdkhdJ vËa, kÈthd,
e«g¤jF, ôŒikahd, R‰W¢NHY¡F V‰w
tifÆyhd ngh¡Ftu¤âid C¡FÉ¡»wJ.
#]‹ 5 cyf R‰W¢NHš âd« “ãshÞo¡ khRgh£il xÊ¤jš”
(World Environment Day) (Beat Plastic Pollution)
ï¤âdkhdJ Kj‹ KjÈš b#®k‹
_is¡f£o r¤f¤âdhš (German Brain
#]‹ 8 cyf _is¡f£o âd« Tumour Association) mDrÇ¡f¥g£lJ.
_is¡f£oÆ‹ m¿F¿fŸ, nkyh©ik,
(World Brain Tumour Day) á»¢ir c£gl ïªnehÆid¥ g‰¿a òjiy
V‰gL¤Jtj‹ _y« k¡fËilna
_is¡f£o g‰¿a Ê¥òz®it V‰gL¤j
ïªj âd« cjî»wJ.
#]‹ 8 cyf bgU¤flšfŸ âd« “ãshÞo¡ khRgh£il¤ jL¤jš k‰W«
Mnuh¡»akhd bgU§flY¡fhd Ô®itfis
144
(World Oceans Day) C¡F¤jš” (Preventing Plastic Pollution

and encouraging Solutions for a healthy
ocean)
#]‹ 12 cyf FHªij¤ bjhÊyhs®fS¡F “ghJfh¥ghd k‰W« Mnuh¡»akhd
vâuhd âd« jiyKiw” (Generation Safe & Healthy)
(World Day against child
Labour)
#]‹ 13 r®tnjr mšãr nehŒ “cyif neh¡» ekJ xËia ãufhá¡f¢
ÉÊ¥òz®î âd« brŒnth«” (Shining our light to the world)
(International Albinism
Awareness Day)
#]‹ 14 cyf FUâ¡ bfhilahs® âd« “vtU¡nfD« cjL¤fŸ. ïu¤j jhd«
(World Blood Donor Day) brŒì¤fŸ. thœ¡ifia¥ g»U¤fŸ” (Be
there for someone else. Give blood. Share
life)
_¤njh®fis jtwhf “kj cikfŸ mo¥gilÆyhd
#]‹ 15 el¤jY¡fhd r®tnjr âd« mQFKiwfË‹ _ykhf
(World Elder Abuse Awareness Ê¥òz®ÈUªJ braiy neh¡» ef®jš”
Day) (“Moving from Awareness to Action
through a Human Rights based
approach)
#]‹ 16 btËehLfËš ïUªJ òy« bga®ªj bjhÊyhs®fŸ j¤fSila
FL«g¤â‰F gz« ñ®åf eh£o‹ Úo¤j ts®¢á¡fhî«, brhªj
mD¥òtj‰fhd r®tnjr âd« eh£oš cŸs j¤fŸ FL«g¤fË‹
(International Day of Family eyD¡fhfî« nk‰bfhŸS« Ãâ¥ g¤fË¥ã‹
Remittances) K¡»a¤Jt¤J¡F m¤fhu« mË¥gj‰fhf
ïªj âdkhdJ bfh©lhl¥gL»wJ.
#]‹ 17 ghiytdkhjš k‰W« “Ãy« c©ikahd kâ¥ò bfh©lJ - mâš

tw£áia¡ KjäL brŒí¤fŸ” (Land has true value -
f£L¥gL¤Jtj‰fhd invest in it)
r®tnjr âd«
(World Day to Combat
Desertification and
Drought)
#]‹ 18 Úo¤j cza‰ ï¤âdkhdJ cza‰ rika‰fiyia
rika‰fiy¡fhd cyf âd« (Gastronomy)
(World Sustainable cy»‹ ïa‰if k‰W« fyh¢rhu
Gastronomy Day) g‹Kf¤Jt¤njhL bjhl®òila g©gh£L
btË¥gh£oid m§ÑfÇ¡»wJ.
#]‹ 20 cyf mfâfŸ âd« “K‹ig¡ fh£oY« j‰nghJ jh‹ eh«
(World Refugee Day) mfâfS¡fhf mâfkhd ftd¤ij¢ brY¤j
nt©L«” (Now More Than Ever, We Need to
Stand with Regugees)
#]‹ 21 eh‹fhtJ r®tnjr nahfh âd« “mikâ¡fhd nahfh” (Yoga for Peace)
145
(International Yoga Day)

#]‹ 21 cyf Ú®ÃiyÆaš âd« “Mœflš msaš - Ãiyahd flšfŸ,
(World Hydrography Day) nguhÊfŸ k‰W« Ú®tÊ¤ jl¤fS¡fhd
mo¤js«” (Bathymetry - the foundation for
sustainable seas, Oceans and Water ways)
#]‹ 23 I¡»a ehLfŸ bghJ¢ nrit midtU¡Fkhd áwªj cy»id¡
âd« f£lik¥gâš, muR¥ gÂahs®fŸ k‰W«
(United Nations Public Ã®th»fË‹ iykâ¥g‰w g¤fË¥ãid¥
Service Day) ngh‰W« tifÆš ïªj¤ âdkhdJ
bfh©lhl¥gL»wJ.
#]‹ 23 r®tnjr xÈ«ã¡ âd« ãuh‹Þ jiyef® gháš cŸs nrh®
(International Olymic Day) ngh‹ndš (Sorbonne) 1894-« M©L #]‹
23M« njâ eåd xÈ«ã¡ Éisah£L¥
ngh£ofŸ bjhl¤»aij Ãidî TW« tifÆš
1948-M« M©oš ïUªJ r®tnjr xÈ«ã¡
âdkhdJ mDrÇ¡f¥gl¤ bjhl§»aJ.
#]‹ 25 khYfŸ âd« fU¤JU : “khYfË‹ ey‹” (Seafarers well
(Day of the Seafarer) being) ï¡fU¤JUthdJ khYfË‹ ey‹,
F¿¥ghf kd ey« rh®ªj ãu¢áidfis
cy»‰F cz®¤j iH»wJ.
#]‹ 26 kUªJ KiwnfL k‰W« r£l ïªj¤ âdkhdJ r£l Énuhjkhf¥
Énuhj fl¤jY¡fhd r®tnjr ga‹gL¤j¥gL« kUªJfshš cyfsš
vâ®¥ò âd« V‰gL« ãu¢áidfis¥ g‰¿a Ê¥òz®it
(International Day against V‰gL¤J« neh¡f¤Jl‹ bfh©lhl¥gL»wJ.
Drug Abuse and Illicit
Trafficking)
#]‹ 27 I¡»a ehLfŸ mik¥ã‹ áW áW, FW k‰W« eL¤ju bjhÊš ÃWtd¤fË‹
FW k‰W« eL¤ju bjhÊš gšntW g¤Fjhu®fS¡»ilnaahd ciuahlš
ÃWtd§fS¡fhd (UN - k‰W« g¤Fikia C¡F¤jš k‰W«
MSME Day) âd« m¤jifa ÃWtd¤fË‹ ãu¢áidfS¡F¤
(ïJ ïu©lhtJ Kiwahf Ô®î fhQ« tifÆyhd ò¤jh¡f« (Innovation)
bfh©lhl¥gL»wJ) k‰W« m¿î¥ g»®î M»at‰iw C¡F¤jš
v‹gd ïªj âd¤â‹ neh¡f¤fshF«.
#]‹ 29 12tJ njáa òŸËÆaš âd« “mYtš ßâÆyhd òŸËÆaš tu¤fË‹

(12th National Statistics ju¤âš e«gf¤ j‹ikia nk«gL¤Jjš”
Day) (Quality Assurance in Official Statistics)
#]iy
âd« ÃfœîfŸ fU¤JU/K¡»a¤Jt« (Theme/Significance)
(Days) (Events)
#]iy 1 njáa kU¤Jt®fŸ âd« “kU¤Jt®fŸ k‰W« kU¤JtkidfË‹ Ûjhd t‹Kiw¡F
146
(National Doctor‟s Day) vâuhd ñ{Ía r»¥ò¤j‹ik” (Zero tolerance to violence

against doctors and clinical establishment)
#]iy 1 ru¡F k‰W« nrit t GST t â¡f¥g£lj‹ Kjyh« M©L Ãidthf¡
âd« (Goods and Service bfh©lhl¥ gL»wJ.
Tax Day)
#]iy 6 cyf Éy§F tÊ nehŒfŸ y¤F tÊ guî« nehŒfŸ g‰¿ì«, mt‰¿id¤ jL¡F«
âd« KiwfŸ g‰¿ì«, nehŒ V‰gL« nghJ ã‹g‰w nt©oa
(World Zoonoses Day) tÊKiwfŸ g‰¿ì« Ê¥òz®î V‰gL¤j ïªj¤ âdkhdJ
cjî»wJ.
#]iy 7 r®tnjr T£Lwî “x¤JiH¥ã‹ _y« Ãiyahd r_f¤âid¥ bgWjš”

mik¥òfŸ âd« (Sustainable Societies through cooperation)
(International Day of
Co-operatives)
#]iy 7 cyf rh¡ny£LfŸ âd« ïªj¤ âdkhdJ 2009 Kjš x›bthU M©L«
(World Chocolate Day) mDrÇ¡f¥g£L tU»wJ.
#]iy 11 cyf k¡fŸ bjhif âd« “FL«g f£L¥ghL v‹gJ kj cikahF«” (Family
(World Population Day) Planning is a human right)
#]iy 12 r®tnjr kyhyh âd« mikâ¡fhd nehgš Uâid bt‹w gh»Þjhid¢ nr®ªj
(International Malala fšÆaš bra‰gh£lhs® kyhyh óR¥rhÆ‹ (Malala
Day) Yousafzai) bgaš ï¤âdkhdJ bfh©lhl¥gL»wJ.
#]iy 15 ïisP®fŸ âwD¡fhd “bjhÊšE£g k‰W« ntiy thŒ¥ò rh®ªj fš k‰W«
r®tnjr âd« gÆ‰áÆ‹ ÃiyÆid nk«gL¤Jjš” (Improving the
(World Youth Skills Day) image of TVET [Technical & Vocational Education and
Training])
#]iy 15 fš ts®¢á ehŸ jHf K‹dhŸ Kjšt® K. fhkuh#‹ 116-tJ ãwªj âd«
(Education Development (#]iy 15, 2018) (Kj‹ Kjyhf 2006 #]iy 15 m‹W
Day) bfh©lhl¥g£lJ)
#]iy 15 kiwkiy mofŸ ãwªj j¤jœ ïa¡f¤â‹ jªij

âd«
#]iy 17 r®tnjr Úâ âd« ïªj ehË‹ neh¡f« Úâ¡fhf¡ Fuš bfhL¥gt®fis

(International Justice xU¤»iz¥gJ« ghâ¡f¥g£lt®fË‹ cikfis
Day) nk«gL¤JtJ« MF«.
#]iy 23 R¥ukÂa áth Ãidî Rjªâu¥ nghuh£l åuuhd ït® PhdghD v‹w ïjiHì«
âd« ïuhkhD# #a«, khjt #a« v‹w ò¤jf¤fisì«
vGâìŸsh®.
#]iy 24 njáa tUkhd tÇ âd« tUkhd t brY¤Jtâ‹ K¡»a¤Jt¤ij

(National Income Tax cz®¤Jtj‰fhf ïªj¤ âdkhdJ bfh©lhl¥ gL»wJ.
Day)
#]iy 26 19-tJ fh®»š #Œ âthÞ 1999-« M©L ïªâah-gh»Þjh‹ ïilÆyhd fh®»š
ngh‹ nghJ brašgL¤j¥g£l Mgnuõ‹ #ŒÆ‹
147
(Operation Vijay) bt‰¿ia Ãidî TW« tifÆY« mâš

cÆ®Ú¤j ïuhQt åu®fË‹ âahf¤ij¥ ngh‰W«
tifÆY« ïªj¤ âdkhdJ mDrÇ¡f¥gL»wJ.
#]iy 28 cyf bA¥gil£oÞ âd« “bA¥gil£oR¡fhd nrhjid k‰W« á»¢ir mË¤jš”

(World Hepatitis Day) (Test. Treat.Hepatitis)
#]iy 29 r®tnjr òÈfŸ âd« “òÈfË‹ thœ¡if ekJ iffËš” (Their Survival is in
(International Tiger our hands)
Day/Global Tiger Day)
#]iy 30 kj®fŸ fl¤j¥gLtj‰F “FHªijfŸ k‰W« ïs taâd® fl¤j¥gLjY¡F vâuhf
vâuhd r®tnjr âd« brašgLjš” (Responding to the trafficking of children
(World Day against and young people)
Trafficking in persons)
MfÞL
MfÞL 1 òÉ jh§f¤jF âd« kj ïd¤â‹ Xuh©L¡fhd ïa‰if rh®ªj njitahdJ
(Earth Overshoot Day) mªj M©oš ñÆdhš mË¡ftšy msit l mâfkh»
L« ehns ò jh¤f¤jF ehŸ MF«.
MfÞL 2 ã¤fhÈ bt¤fŒah‹ 141-tJ ÉLjiy¥ nghuh£l åuuhd ïtnu ïªâa njáa¡ bfhoia
ãwªj âd« totik¤jt® Mth®.
MfÞL 7 njáa if¤j¿ âd« KjyhtJ njáa if¤j¿ âd« 2015 MfÞL 7 m‹W
(National Handloom Day) br‹idÆš ãujk® enuªâu nkhoahš bjhl¤»
it¡f¥g£lJ.
MfÞL 9 cy»‹ ñ®t FofS¡fhd “ñ®t Fok¡fË‹ òy« bga®jš k‰W« ïl¥bga®¢á”
r®tnjr âd« (Indigeneous People migration and Movement)
(International Day of World‟s
indigeneous Peoples)
cyf cÆ® vbghUŸ âd« kuò rh®ªj M‰wš _y¤fS¡F kh‰whf cÆ-vbghUŸ
MfÞL (World Biofuel Day) (Bio Fuels) mšyJ gRik vbghUŸ (Green Fuel) ngh‹w
10 kuò rhuh M‰wš _y¤fis¥ ga‹gL¤Jtj‹ K¡»a¤Jt«
g‰¿a Ê¥òz®id V‰gL¤Jjš
MfÞL cyf ahidfŸ âd« mÊ‹ Ë«ãYŸs M¥ã¡f k‰W« Máa ahidfis¥
12 (World Elephant Day) ghJfh¥gj‹ K¡»a¤Jt« g‰¿a Ê¥òz®id
V‰gL¤Jjš
MfÞL r®tnjr ïisP® âd« “ïisP®fS¡fhd ghJfh¥ghd gFâ” (Safe Spaces for
12 (International Youth Day) Youth)
MfÞL cyf clYW¥ò jhd ehŸ bghJk¡fŸ clYW¥ò jhd« brŒtij C¡FÉ¡F«
13 (World Organ Donation Day) tifÆš ïªj âdkhdJ mDr¡f¥gL»wJ.
148
cyf kÅjhãkhd âd« “#NotATarget”

MfÞL
(World Humanitarion Day)
19
cyf òif¥gl âd« cybf¤»Y« cŸs òif¥gl¡ fiyP®fis
(World Photography Day) C¡F¥gj‰fhf ïªj âdkhdJ bfh©lhl¥gL»wJ.
MfÞL cyf bfhR¡fŸ âd« knyah nehŒ¤jL¥ò g‰¿a Ê¥òz®it V‰gL¤JtJ«

20 (World Mosquito Day) knyah nehŒ g‰¿a MuhŒ¢áfS¡fhd Ãâìjia
mâf¥gJnk ïªj¤ âd¤â‹ neh¡fkhF«.
MfÞL cyf _¤j Fok¡fŸ âd« _¤j Fok¡fË‹ Ãiyik F¿¤j Ê¥òz®it ts®¡fî«
21 (World Senior Citizen Day) KJik¡ T®î (Process of Senescence) brašghL _ykhf
mt®fS¡F cjîtJnk ïªj âd¤â‹ neh¡fkhF«.
MfÞL moik tÂf« I¡»a ehLfŸ mitÆ‹ fš, m¿aš k‰W« fyh¢rrhu
23 xÊ¡f¥g£ljid Ãidî mik¥ghdJ (UNESCO - UN Educational, Scientific and
TWtj‰fhd r®tnjr âd« Cultural oragnization), m£yh©o¡ fl‰fiu¥ gFâÆš
(International Day for the eilbg‰W tªj moik tÂf¤âid Ãidî TWtj‰fhf
Remembrance of the Slave ïªj ehËid¤ nj®î brŒJŸsJ.
Trade and it‟s Abolition)
MfÞL njáa Éisah£L âd« ïªj¤ âdkhdJ òfœbg‰w K‹dhŸ ïªâa Ah¡» mÂ åu®
29 (National Sports Day) nk#® jah‹ rªâ‹ (Major Dhyan Chand) ãwªj ehË‹
Ãidthf¡ bfh©lhl¥gL»wJ.
 cyf¤ jhŒ¥ghÿ£L« thu« (World Breast feeding Week) - MfÞL 1 - 7

BA7012 Retail Management

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

BA7012 Retail Management

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

BA7012 Retail Management

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

00000000000000000000000000000000000000000000

t.v©. jiy¥ò g¡f«

13. m¿Éaš k‰W« bjhÊšE£g« 93

14. braÈfŸ k‰W« ïiza thÆšfŸ 93

15. brŒâfËš Kj‹ Kiwahf ïl« bg‰w ÃfœîfŸ 95

16. Ãakd§fŸ k‰W« MSikfŸ 109

17. ÉUJfŸ 111

18. ò¤jf§fŸ 118

19. Éisah£LfŸ 119

20. K¡»akhd âd§fŸ 133

2) fhÉÇ eâÚ® Étfhu¤ Ô®¥ò : ã¥utÇ 16, 2018

3) c¢r Úâk‹wkhdJ (Supreme Court) „tiuî fhntÆ nkyh©ik¤

4) k¤âa murhdJ “fhntÇ eâ Ú® nkyh©ik Miza¤âidí«” (CMA)

5) jÄHf murhdJ fhntÇ eâÚ® Ú® nkyh©ik Miza« (Cauvery Water

6) #šÈ¡f£L¡fhd muáayik¥ò mk®î : c¢rÚâk‹wkhdJ muáayik¥ò

ghJfh¡f nt©o ï›tfhu¤âid 2018 ã¥utÇ 02 m‹W IªJ

7) jÄHf r£lrigahdJ 2018 #]iy 9 m‹W jÄœehL nyh¡ Mí¡jh r£l

8) jHf¤â‹ muR¥ gŸËfËš Þkh®£ tF¥giwfis ik¡nuhrh~¥£

9) ïiza rhâ (Internet Saathi) : TFŸ k‰W« lhlh mw¡f£lis

(ïªj it-~ig nritahdJ Kjš 20 Ãl¤fS¡F ïytrkhfî« mL¤j

11) jHf K‹dhŸ Kjšt® b#. b#ayÈjh mt®fË‹ cUt¥gl« jœehL

12) cyf Kjä£lhs®fŸ khehL : ïu©lhtJ cyf Kjä£lhs®fŸ khehL

13) gH¤fhy¤âš ïU«ò ga‹gL¤j¥g£lj‰fhd rh‹WfŸ ÉG¥òu«

14) _‹wh« ü‰wh©oš ga‹gh£oš ïUªjjhf¡ fUj¥gL« br¡fh£L« fš

15) 12-« ü‰wh©L¡ fšbt£L¡fŸ (12th century Inscription): ÉUJef®

16) HoÆš eilbg‰w eh‹fh« f£l bjhšÈaš mfœthŒ‹ nghJ

18) »UZz»Ç kht£l¤âYŸs mŠbr£o (Anjetti) mUnf bjh‹ik

20) nfha«ò¤ô® kht£l«, bghŸsh¢áÆš 2018 ã¥ut 9 Kjš „Úuh‟ vD«

21) 2018 ã¥utÇ 2 m‹W fhty®fË‹ ÑUilÆš òif¥gl¡ fUÇ (Camera)

 rhz¡aòÆYŸs fîošah kh®¡f« v© - 6 MdJ itif jÄœehL

 rhz¡aòÆ‹ v©-9 ã® ÃnfªâuÍ¤ kh®¡f« MdJ bghâif¤

23) jÄœeh£o‹ KjyhtJ fhtšJiw mU¤fh£áakhdJ (Tamilnadu‟s

24) KjyhtJ ó¢áfS¡fhd mU§fh£áaf« : ïªâah‹ KjyhtJ

25) jÄœ fiy k‰W« g©gh£L¡fhd mU¤fh£áakhdJ (Museum of Tamil

26) òijgot mU§fh£áafkhdJ (Fossil Museum) mÇaÿiu mL¤j

27) br‹idia mL¤j jh«gu¤J¡F mUfhikÆš cŸs (F¿¤J vG¤J)

29) jÄœehL oÍ£lš üyfkhdJ (Tamil Nadu Digital Library) jÄHf

30) fh¤nfa« kh£od MuhŒ¢á Ãiya« : fh§nfa« kh£od¤ij¥ ngÂfh¡f

32) „ãujh‹ kªâ ÞtÞ¤a Ru¡õ nah#dh‟ (PMSSY) â£l¤â‹ œ k¤âa

33) jHf¤â‹ MuÂ, brŒahW, M‰fhL, tªjthá, âUt©zhkiy, ntÿ®

34) br‹idÆš mikªâUªj ïªâa Çy¤FfŸ ey thÆa¤â‹ (Animal

36) Ú® R¤âfÇ¥ò Miy (Water Desalination Plant): Ä‹ fhªj miyfis¡

37) jHf MSe® g‹thyhš ònuh»¤ (Banwarilal purohit) „Þt¢

38) òÅj M©£% njthya« (St.Andrew‟s church/The kirk): br‹id

39) mª¤nahjah (Antyodaya) : jh«gu«-br§nfh£il ïilnaahd KjyhtJ

40) K‹gâî brŒa¥glhj ïuÆš gaz¢ Ñ£Lfis¤ (Train tickets for

41) KjyhtJ r®tnjr ïuÆš bg£ofŸ f©fh£áahdJ (1st International

42) td¥òÄ¡f ïuÆš Ãiya« (Beautiful Railway Station) : kJiu ïuÆš

43) k¤âa ïuÆšnt ïiz mik¢ruhd uh#‹ nfhif‹ ïu©L mL¡FfŸ

44) br‹idÆYŸs bõdhŒ ef® k‰W« nfha«ngL bk£nuh ïuÆš

45) 1, 6, 9 k‰W« 11 M»a tF¥òfS¡fhf cUth¡f¥g£l òâa ghl¥ò¤jf¤fŸ

46) ò¤j ó®Âkhit (Buddha Purnima) K‹£L ò¤j‹ cUt¥gl«

48) o.v‹.ã.vÞ.á F%¥ - 1 taJ tu«ò : o.v‹.ã.vÞ.á (TNPSC) nj®î

49) j®kòÇ kht£l« gh¥ghu¥g£oÆš „ghuj khjhî¡F nfhÇš‟ x‹W

51) cyf R‰W¢NHš âdkhd #]‹ 5 m‹W jHf murhdJ jœeh£oš

53) cŸeh£L k‰W« btËeh£L R‰Wyh¥ gaÂfis <®¥gâš jHf R‰Wyh¤

54) t©lÿ® cÆÆaš ñ¤fhš ãwªj òâa òÈ¡F£o¡F K‹dhŸ Kjšt®

55) njáa òÈfŸ ghJfh¥ò MizakhdJ (National Tiger Conservation

56) cl‹Fo mdš‹ ÃiyakhdJ ô¤J¡Fo kht£l¤âš bjhl¤f¥gl

57) beŒntÈ È¡id£ Ãy¡fÆ ÃWtdkhdJ (Neyveli Lignite

ghJfh¡f nt©o ï›tfhu¤âid 2018 ã¥utÇ 02 m‹W IªJ

8) jHf¤â‹ muR¥ gŸËfËš Þkh®£ tF¥giwfis ik¡nuhrh~¥£

(ïªj it-~ig nritahdJ Kjš 20 Ãl¤fS¡F ïytrkhfî« mL¤j

11) jHf K‹dhŸ Kjšt® b#. b#ayÈjh mt®fË‹ cUt¥gl« jœehL

16) HoÆš eilbg‰w eh‹fh« f£l bjhšÈaš mfœthŒ‹ nghJ

20) nfha«ò¤ô® kht£l«, bghŸsh¢áÆš 2018 ã¥ut 9 Kjš „Úuh‟ vD«

 rhz¡aòÆYŸs fîošah kh®¡f« v© - 6 MdJ itif jÄœehL

 rhz¡aòÆ‹ v©-9 ã® ÃnfªâuÍ¤ kh®¡f« MdJ bghâif¤

24) KjyhtJ ó¢áfS¡fhd mU§fh£áaf« : ïªâah‹ KjyhtJ

32) „ãujh‹ kªâ ÞtÞ¤a Ru¡õ nah#dh‟ (PMSSY) â£l¤â‹ œ k¤âa

33) jHf¤â‹ MuÂ, brŒahW, M‰fhL, tªjthá, âUt©zhkiy, ntÿ®

37) jHf MSe® g‹thyhš ònuh»¤ (Banwarilal purohit) „Þt¢

46) ò¤j ó®Âkhit (Buddha Purnima) K‹£L ò¤j‹ cUt¥gl«

51) cyf R‰W¢NHš âdkhd #]‹ 5 m‹W jHf murhdJ jœeh£oš

53) cŸeh£L k‰W« btËeh£L R‰Wyh¥ gaÂfis <®¥gâš jHf R‰Wyh¤

54) t©lÿ® cÆÆaš ñ¤fhš ãwªj òâa òÈ¡F£o¡F K‹dhŸ Kjšt®

56) cl‹Fo mdš‹ ÃiyakhdJ ô¤J¡Fo kht£l¤âš bjhl¤f¥gl

60) jHf¤â‹ KjyhtJ td¡bfhŸifÆid (Tamilnadu Forest Policy

62) jHf¤â‹ Ú©l fhy KjštU« âuhl K‹nd‰w¡ fHf¤â‹

67) cy»‹ f¥bga v©bzŒ¡ f¥gyhd (Crude Oil Ship) M D Ãô

3) ôŒik f¤fh â£l« : f¤if¤ J¥òu‰fhd njáa¤ â£l mik¥ghdJ

4) iyÆšyh ïa‰if trha¤ â£l« (Zero Budget Natural - Farming)

5) á¿jhÅa§fS¡fhd njáa M©lhf 2018-id k¤âa muR m¿¤JŸsJ.

6) kfhuhZou muR ifl¥g£nlhU¡fhf muR ntiythŒ¥ãš 1% ïl xJ¡ÑL

7) VHhtJ uhZ£Ça rk¡»Uj knAh¤rt« - 2018, f®ehlfh‹ bg¤fqU

8) njáa irg® F‰waš xU¤»iz¥ò ika« (Indian Cyber Crime

9) ãs¤nfh âUHh : jœehL - Mªâuh všiyÆš mikªJŸs òÈfh£ V

10) g£l« L« Hh : F#uh¤ khÃy« mfkjhgh¤âš rg®kâ M‰w¤fiuÆš

11) F¥ig¤ âUHh : ïªâah‹ Kjš F¥ig¤ âUHhid „f¢uh

14) njáa ïisP® Hh : Rth ntfhdªj‹ ãwªj âd¤ij K‹£L òJ

15) ‹-áfbu£LfË‹ c‰g¤â k‰W« ‰gidia ÕAh® muR jil

17) Aahdh‹ ~gjhgh¤ kht£l¤âYŸs ghd¡ñ® »uh« âdK« fhiy 8

19) #š kh®¡ fhÞ â£l« : njáa Ú®tÊ¥ghij - 1 (Ašâah Kjš thuzhá

21) ãAh‹ njhÆÈUªJ nk‰F t¤f¤â‹ J®fhñ® tiuÆyhd 400 ».Û.

22) uhŒÑdh ng¢Rth®¤ij : ïJ ïªâah‹ mašeh£L¡ bfhŸif¡fhd

23) blšÈ ãufld« : òJ âšÈÆš eilbg‰w 25-tJ Máah‹ kheh£oš rdt

24) 26-tJ cyf¥ ò¤jf¤ âUHh òJ âšÈÆš eilbg‰wJ.

29) bjy¤fhdhš nfhah gH¤FoÆduhš bfh©lhl¥gL« nklhu‹ r«k¡fh-

30) Mgnuõ‹ oÍ£lš ngh®£ : fš¡fhd m¿îiu tH¤F« ika mik¥ò

31) ïªâah‹ Kjš brŒâ¤ jhshd „bg¤fhš bfr£‟ bjhl¤f¥g£L 238

32) 12tJ cyfsha fiyfŸ k‰W« fiyP®fS¡fhd Hh òtndZtš

34) iya‹Þ Ínah ï‹~nghfh« Èbl£ brhªjkhf „Jio Coin‟ vD«

35) nfhnufh‹ ì¤j¤â‹ 200tJ M©L Ãidî Hh kAhuhZouhš

36) jD ah¤uh : ïJ cy»‹ âwªjbtË âiu¥gl Hh¡fËš f¥ bga

40) fyh nfhlh fiy¤ âUÉHh : g‹Kf¡ fiy¤ âUHhthd ïJ

42) ïuÆšnt mik¢rf« MdJ kfhuhZouhÇ‹ kuh¤thlhš cŸs yh¤ô®

44) òÇaik¥ã‰fhd r®tnjr áw¥ò ÇUJ : 2018-« M©L¡fhd ï›Uâid

46) ïisP® âUÉHh : òJ âšÈÆš cŸs br‹£uš ñ¤fhš VHhtJ

47) 15-tJ nthnlh~ngh‹ xonah‹ nkil¡fiyfS¡fhd âUHh (Vodafone

48) ïªâa kU¤Jt MuhŒ¢á ÃWtd« (ICMR) k‰W« mbk¡f kUªâaš

53) 32-tJ Nu{F©£ r®tnjr ifid¥ bghU£fŸ nksh Aahdh

62) #d¤Çah (Janadriyah) : rîâ mnuãah‹ njáa ghu«ga Hh ah¤âš

64) nfhth khÃy¤â‹ flnyhu¥ gFâfËš iuthd kU¤Jt¢ nrit

65) A]dh® Ah¤ (Hunaar Haat) : áWgh‹ikÆd® ãit¢ nr®ªj ifid¡

66) Õfh® murhdJ ášyiwahf áfbu£ ‰gid brŒtjid¤ jil