~---

;7

--

THANH PHO HO CHI MINH 2001

KHAM PHU KHOA

th~ b~nh nhan

1. MT)C TIEU

3.3. Tu

ThuAn th\lc cac d(mg tac kham ph khoa

- N~m ngua, g6i dAu cao khoang 30 d9

- Giup b~nh nhan nfun sat mong t6i mep
ban, hai chan gac Ien giada chan cho thich
hgp

2. PHAN BO THOI GIAN

- Hu6ng dfui each thc hanh : 15 phut
- Sinh vien thc hanh
: 90 phut
- Danh gia
: 15 phut

3.4. Tu th~ thiy thuBc

- Ng6i: khi kham mo vit, diSu chinh ban

kham sao cho thich hgp v&i tAm m~t .
- Dl'.rng: khi kham am d~o b~ng tay.

3.N<)IDUNG
3.1. Dl}ng Cl}

3.5. Kham ngoai

- Ban kham ph\l khoa

-Den gu
- Mo vit v&i cac kich ca khac nhau
- Ch~t boi tron nhu Gel K-Y, hoiftc nu&c
chin

3.2. Di~u ki~n cbung

- B~nh nhan phai di tiSu tm&c khi kham
- Che d~p cho b~nh nhan khi h9da b(>c 19 tu
eo tr& xu6ng va nfun tren ban kham
- Cac d\,lng C\l, v~t d\lfig dS kham dSu phai
dm;rc ti~t trting
- Phai c6 nguai ph\l kham la nu
- Luon phai giai thich cho b~nh nhan ro
tm&c khi kham
D6i

- Quan sat ct6i v~ nu , diftc diSm phan ph6i

lOng tren v~
- Quan sat ca quan sinh d\lc ngoai xem
c6do, sung, nhfrng sang thuong, kh6i, hoi[tc
nhi~m trung
- Quan sat cac mOi 16n va moi nho, cac nep
g~p gifra chung vaam v~t
- Luu y b~t ky hinh anh b~t thuang nao
nhudo, sung , nhfrng sang thuang va tiet
di ch
- Sa th~t nhy nhang cac mOi l&n va moi nho

ve nfr

Bao am

v~t

Am v~t

L6 ni~u di:to
M6il6n
Hom thuyen
T~ng sinh mon

Moi 16u
Moi nh6
L6 am di:to

Mumon

3.6. Kham trong:

3. 6.1 Kham mo vjt

Hinh 1. Amh9
tiSp t\lc dua mo vit vao sau trong am d<;to
theo hu6ng ra sau va xu6ng du6i

(1 ). Ch<;m ca mo vit tuy vao s6 l~n sanh,

dm mo vit b~ng tay thu~n, bOi tron mo vit
v6'i nu6c mu6i sinh ly, ho?c ch.it boi tron
nhu gel K-Y, vaselin

(2). Phai giai thich v6i b~nh nhan vi~c s~p

d?t mo vit
(3 ). B9c 19 I6am d<;to b~ng each dung ng6n
tro va ng6n gifra tay khong thu~n
(4 ). D?t mo vit nghieng 45 so v6i m?t
phitng ngang tranh ch<;tm vao cac du true 6
phia tru6c.
(5). Khi da qua c~ng am d<:10, xoay mo
vit v~ tu thS ngang, hai :in mo vit xu6ng

(6). Ma mo vit bkg each dung ng6n tay cai

b~t khoad b9c 19 c6 tlr cung, sao cho c6 tu
cung n~m gifra hai luai mo vit.
(7). V?n 6c vit d c6dinh mo vit. Khong di
d9ng mo vit t6i lui Ilic nay
(8). Quan sat co sang thuong, dich tiSt b:it
thuang 6 c6 tu cung vaam d<;to. L:iy dich d
xet nghi~m ho?c I:iy m~u tS bao d xet
nghi~m tS bao h9c
(9). Thao mo vit, nh~ nhang rut mo vit qua
khoi c6 tu cung, cho phep hai van mo vit
khep l<;ti, tiSp t\lc rut mo vit ra khoi am d<;to.
Tranh dl,lng ch<;tm cac c:iu true phia tru6c.

Hinh 2 . Cach dm mo vit

3. 6.2. Kham bling hai tay

(1). Giai thich v&i b~nh nhan r~ng s~p kham

trong, hay thu gian.
(2). BOi tron ng6n tro va ng6n gifra ban tay
thu~.

(3). Tach hai moi nho, dua hai ng6n tay tro
va ng6n gifra da boi tron vao trong am d~o
(4). Ban tay kia di[tt tren bng du&i b~nh
nhan
(5). Kham c6 tu cung

Hai rut tay ra, chuyn qua cling d6

trai, kham tuong tv
Cu6i cling kham cling d6 tru&c va
sau
(8). Giup b~nh nhan rut chan khoi gia do
chan, ng6i d~y, xu6ng ban kham
(9). D b~nh nhan mi[lc d6 l~i, tru&c khi n6i
chuy~n tiSp* Luu y :

kich thu&c, hinh

- Kham trvc trang va kham am d~o - trvc

trang la m()t ph~n trong kham vung ch~u
binh thuang nhung khong viSt trong ph~m
vi bai nay

Dung hai ng6n tay lay d()ng c6 tu

cung qua l~i

- Cac xet nghi~m tS bao c6 m cung (Pap ' s

smear) va vi trung thuang dugc lam trong
h~u hst cac truang hgp kham ph khoa

Sa c6 tu cung b~ng ng6n tro hoi[tc

ng6n gifra cam

d~ng, m~t de)

nh~

(6). Kham tu cung

Hai ng6n tay trong am d~o di[tt gifra
c6 tu cung va thanh sau am d~o
Ban tay tren bng du&i ftn xu6ng va
cam nh~n day, than tu cung
Ghi nh~n m~t de), nh~y cam, dau, c6
gkg u&c lm;mg kich thu&c tu cung
(7). Kham hai ph~n ph - cling d6
Hai ng6n tay trong am d~o rai c6 tu
cung, di[tt qua cling d6 phai, hai d~y
len va ra tru&c
Ban tay tren b\mg hai ftn xu6ng a vi
tri tu duang gifra sang ben phai hoi[tc
each mao ch~u phai 3-4 cm vs phia
trong
Cam nh~ phk ph gifra hai ban tay
vS kich thu&c, m~t de), hinh d~ng,
nh~y cam, dau

- Tren lam sang nSu tu cung l&n han binh

thuang, se mo ta kich thu&c cua tu cung
b~ng each so sanh v&i kich thu&c tu cung
c6 thai
- Binh thuang hai ph~n ph khong th cam
nh~n dugc khi sa va khong dau
- Dau khi di d(mg c6 tu cung la dftu hi~u
quan tr(>ng cua b~nh ly vung ch~u, nen
trong khi kham phai quan sat ve mi[lt b~nh
nhan va hoi xem b~nh nhan c6 dau hay
khong
- DS sa dug~ cung va hai ph~n ph
(trong truang hgp bftt thuang) tuy thu(>c vao
giai phfru hQC CUa ttrng b~nh nhan, kf ch
thu&c ban tay nguai kham va ml:rc d9 thu~n
thc cua ky nang

Hinh 4. Tu the cac ng6n tay kham trong

Hinh 4. Dua hai ng6n tay tro va ng6n gifra da boi tron vao trong am d:;i.o

Hinh 5. Kham
4. DANH GIA

am d:;i.o bang 2 tay, ket hqp ban tay kia d~t tren b1,mg du&i b~nh nhan

Da tren bang ki~m

5. TAI LI~U THAM KHAO

1. Kistner 's Gynecology 1999 trang 58-78
2. Novak's Gynecology 1997 trang 10 - 14

3. Bernard Jean - Louis Blanc Gynecology

1989 trang 2 -5
4. J.Lansac Gynecology pour le practicien
1989 trang 17- 20.
5. A Guide To Physical Examination and
History Taking, Sixth Edition by Barbara
Bates, Published by Lippincott in 1995.

I
4

BANG KIEM KHAM AM HQ v A KHAM AM f)~O BANG MO VJT

STT

NQIDUNG

ChuAn bi dvng Cl): Ban kham phl) khoa, den gu, mo vit v6i cac
kich ca khac nhau, chfrt boi tran nhu Gel K-Y ho~c nu6c chin

Nh~c b~nh nhan di tieu tru6c khi kham

B~nh nhan phai duqc che d~p thich hqp nhu khi kham phv khoa

B~nh nhan n~m ngua, g6i d~u cao khoang 30 d9

KHONG

Giup b~nh nhan n~m sat mong t6i mep ban, hai chan gac Ien
giada chan cho thich hqp

....
'~

bl)

co

a=

-~
.c

Quan sat ca quan sinh dvc ngoai xem c6d6, sung, nhfrng
sang thuang, kh6i, ho~c nhim trung
Quan sat cac moi 16n va moi nho, cac np gfrp gifra
chung vaam v~t
Luu y bfrt ky hinh anh bfrt thucmg nao nhudo, sung,
nhfrng sang thuang va tit dich
Sa th~t nht;: nhang cac moi 16n va m6i nho
Ch9n ca mo vit tuy vao s6 l~n sanh, c~m mo vit b~ng tay
thu~n , b6i tran mo vit
N6i v6i b~nh nhan vi~c s~p d~t mo vit
B9c 19 16am dc;to b~ng each dung ng6n tro va ng6n gifra
tay kh6ng thu~n

Z"
.....
.....
O
a
a
-~

'-'
bl)

=
0

a"'

......

-~
.c

D~t m6 vjt n~ieng 45 so v6i m~t phiing ngang trfillhl

chc;tm vao cac cau true a phia tru6c .
Khi da qua CO' vong am dc;to, xoay mo vit v~ tu th
ngang, hai fin mo vit xu6ng, til~p tvc dua mo vit vao sau
trong am dc;to theo hu6ng ra sau va xu6ng du6i.

Ma mo vit b~ng each dung ng6n tay

cai b~t khoade b9c

19 c6 tu cung ,sao cho c6 tu cung n~m gifra hai luai mo
vit.
V~n 6c vit de c6dinh mo vit. Khong di d9ng mo vit t6i

lui Ilic nay

Quan sat c6 sang thuang, dich tit bfrt thuang a c6 tu
cung vaam dc;to. Lfry dich de xet nghi~m ho~c lfry mfru t
bao de xet nghi~m t bao hQC
N6i long 6c, nht;: nhang rut mo vit qua khoi c6 tlr cung,
cho phep hai van mo vit khep lc;ti, tip tvc rut mo vit ra
khoi am dc;to. Tranh dvng chc;tm cac cfru true phia tru6c

BANG KIEM KHAM AM 1>,;.o BANG HAI TAY

STT
1

B6i tran ng6n tro va ng6n gifra ban tay thu?n

N6i v6i b~nh nhan rfuig s~p kham trong, thu gian

Tach hai moi nho, dua hai ng6n tay tro va ng6n gifra da
b6i tran vao trong am d;;to

Ban tay kia d?t tren bl,lng du6i

Sa c6 tu cung b~ng ng6n tro ho?c ng6n gifra, cam

nh?n kich thu6c, hinh d;;tng, m?t d()

...
=

<O

Dung hai ng6n tay lay d()ng c6 tu cung qua

l;;ti,quan sat ho?c hoi xem b~nh nhan c6dau hay
khong

CJ

-~
.c

Hai ng6n tay trong am d;;to d?t gifra c6 tu cung va

thanh sau am d;;to

~;;;..-,
-~

eJ

Ban tay tren bl,lng du6i

=
=
s than,day tu cung

"O
-~
.c

=
.c
Q.

=
....

-<~

.c

nhan

CJ

b~nh

elJ

=
=

Q.

.c

-~

.c

c6

NOIDUNG

CJ

fin xu6ng va cam nh?n

,

Ghi nh?n m?t d(), nh;;ty cam dau, co gang uac

lm;rng kich thu6c tu cung
Hai ng6n tay trong am d;;to rai cfJ tu cung, d?t qua
cung d6 phai, hai dAy ten va ra truac
Bantay tren bl,lng hai fin xu6ng 6 vi tri each mao
ch?u 3-4 cm vS phia trong ho?c tuduang gifra
sang ben phai
'

Cam nh?n ph~n ph\l gifra hai ban tay ve kich

thuac, m~t d(), hinh d;;tng, nh;;ty cam dau

Hai rut tay ra, chuySn qua cling d6 trai, kham

tuang t
Cu6i cling kham cling d6 tru6c va sau

Giup b~nh nhan rut chan khoi giada chan, ng6i d~y,
xu6ng ban kham

DS b~nh nhan m?c d6 l;;ti, tru6c khi n6i chuy~n tiSp

KHONG

BANG KIEM LU<}NG GIA CUOI DC}T

sv
Hj

Ky nang

STT

so"

khong hi~n
th\l'C khong

2.

mong b~nh nhan sat mep ban, chan d~t

tren giada, d~p khan tren v~, b()c l<? vung
kham
Di gang vo khuftn tru6c khi tiSn hanh kham

ca phu

Chc.m dung mo vit ph\l khoa c6kich

hqp

4.
5.

Tay thu~n cam mo vit dung each

Dung 2 ng6n tay cua ban tay khong thu~n
tach 2 moi be, d~t mo vit qua 16 ngoai am
dc;io nghieng 45
Dua mo vit vao sau trong am dc;io theo dung
tf\lC Cua am dc;to
Khi den cling do sau, nhy nhang b~t la
tru6c cua mo vit b()c 19 tu cung
CBdinh mo vit atu thS ma b~ng each siSt

7.
8.

VIS

9.

d~t

d~t

y~u

1
di~m

cau
2
di~m

D~t

3.

6.

hi~n

hi~n

di~m

1.

Thl}'C

Thvc

1
1

''"'

2
efi

1
2
2
2
1
]M'

Mo taduvadung tinh trc;ing c6 tu cung, am

dc;io

10. Khep mo vit, rut nhy nhang

1 1. Dung 2 ng6n tay cua tay Trai tach 2 moi
be, dua ng6n tro va gifra cua tay phai qua 16
ngoai am dc;io
12. Kham tu cung bang 2 tay: Tay Trai de vling
tren v~, trong khi tay Phai tim co tu cung
13. Xac dinh cac tinh chat cua tu cung: kich
thu6c, di d9ng, m~t d9
14. Kham 2 phan ph\l: Tay Trai de Ian lugt:
ttrng h6 ch~u, trong khi tay Phai a cling d6
tuang Ung
15. Xac dinh cac tinh ch~t cua 2 phan ph\l: kich
thu6c, di d9ng, m~t d9
?

,,s;:1:rt,

2
2

"" ""

2
2
2
2

PHET MONG CO TU CUNG

(PAP'S SMEAR)

1. MT)C TIEU
- Kd dw;rc chi djnh, diJu ki?n dd lam m(Jt
phi mong c6 tu cung dqI hi?u qua t6t nhdt
- Thvc hi?n du(Yc phit mong c6 tu cung
dung kjJ thwjt

2. PHAN BO THOI GIAN

- Hu&ng d~n each thvc hanh : 15 phut
- Sinh vien tlwc hanh
: 10 phut
- Danh gia
: 15 phut
3. NOIDUNG
3.1.

~i dfnh

* Khi nao bitt d~u lam xet nghi~m Pap' s

smear
- T~t ca phv nfr da c6 quan h~ tinh dvc
- Khong dn phai c6 b~nh ly phv khoa m&i
lam xet nghi~m t~ soat ung thu cb tu cung
* Khi nao thoi khong lam xet nghi~m Pap ' s
smear
- Phv nu > 70 tu6i da c6 > 3 k~t qua Pap's
smear am tinh lien ti~p, d~t ch~t luqng va
khong c6 m('>t xet nghi~m t~ bao h9c nao b~t
thm'mg trong vong 10 nam tm&c tu6i 70
- Tuy nhien, dn lam Pap's smear cho phv
nu > 70 tu6i ma chua duqc lam Pap's smear
tm&c d6, ho~c khong c6 thong tin gi vs k~t
qua Pap ' s smear tm&c d6. (A Cancer
Journal for Clinicians 53(1):27-43, 2003)
* Khoang each giua hai lk lam Pap's
smear:
- V &i phuang phap kinh diSn , m6i nam m('>t
l~n n~u k~t qua Pap ' s smear binh thuemg.
- Nhfrng phv nfr > 30 tu6i, da c6 3 lk k~t
qua Pap ' s smear d~t ch~t luqng va am tinh,
thi chi ck lam l~i sau 2-3 nam trir khi h9 c6
tiSn su nhiSm HPV ho~c b~nh miSn dich.

3.2.Dl}.ng C\l
- Ban kham phv khoa
- Den gli
- Mo vjt
- Que Ayre
-Lam
- LQ dung djch Alcool 95,
cytofix va h('>p d\Illg lam
- Vi~t chi
- Gang s~ch

ho~c

khi dung

3.3. Di~u ki~n chung

- Cac dvng cv, v~t dvng dS kham dSu phai
duqc ti~t trling
- Giai thich nhfrng vi~c sitp lim cho b~nh
nhan
3.4. Di~u ki~n rieng
- Khong giao hqp, thvt rua am d~o trong
vong 48 gia tm&c d6
- ,Khong viem nhiSm am d~o - c6 ill cung

cap

- Khong c6 ra mau am d~o

- Chi duqc dung nu&c dS boi tran khi d~t mo
vit
3.5. Ttr th~ b~nh nhan
- N~m ngua, g6i d~u cao khoang 30 d9
- Giup b~nh nhan n~m sat mong t&i mep
ban, hai chan gac Ien gia da chan cho thich
hqp
3. 5. Cach thl!c

hi~n

(1 ). Ghi nhan tren lam: ten, tu6i, m~u t~ bao

a cb ngoai hay cb trong b~ng vi~t chi,

thuemg ky hi~u nhu T(cb trong) va N (c6
ngoai). Kt;p 2 lam dau lung
b~ng cai kt;p gi~y.
(2). D~t mo vit.
(3). B('>c 19 ro c6 tu cung

l~i

v&i nhau

th~ng m(>t chi~u, tung hang tu tren xu6ng,

theo chi~u d9c lam.

Hinh 1. B(>c 19 ro co tu cung

(4). M(>t tay dm sfui 2 lam (da kp dinh vao
nhau), m(>t tay cfun que Ayre da lfty ra khoi
bao. Gifr cho 2 dfru que luon v6 trimg tru6c
khi lfty m~u t6 bao. Lfty m~u c6 ngoai: d~t
dfru ngiin cua que Ayre ta len 16 ngoai c6
tu cung xoay 360

"
~

i:::

<())

f-<

"

Hinh 3. Ph6t len lam chi theo m(>t chi~u

(6). Lfty m~u c6 trong: dling dfru dai que
Ayre dua vao kenh c6 tu cung xoay ta vao
thanh kenh c6 tu cung 360

H~nh 2. lfty m~u c6 ngoai, tren vling chuyn

tiep.
(5). Ph6t m~t que cling ben v6i chi~u xoay
len lam (nhan m~u c6 ngoai) theo dmmg

(7). Ph6t m~t que cling ben v6i chi~u xoay

len lam (nhan c6 trong) gi6ng nhu da hu6ng
d~n tren.
(8). c6 d!nh lam ngay: nhung ngay vao ]9
alcohol 95 dQ cho ng~p lam ho~c c6 dtnh
bing xtt cytofix each m~t lam 20 - 30cm.
(Thai gian tu luc lfty m~u c6 ngoai d6n Jue
c6 dtnh 2 lam kh6ng duqc qua vai giay vi d
Iau ngoai khong khi m~u t6 bao se bi kh6 va
bi6n d~ng . Lam ngam trong alcohol t6i thiu
30 phut tru6c khi lfty ra, d kho, dong g6i va
gui d6n phong giai ph~u b~nh. )

5. TAI LI~U THAM KHAO

(9). Thao mo vit.

(10). Di~n d~y du vao phiSu xet nghi~m tS
bao h9c

1. Kistner' s Gynecology 1999 trang 106

2. Novak's Gynecology 1997 trang 447

Hinh 4. c6 dinh phSt tS bao

BANG KIEM LUQNG GIA CUOI BUOi HQC

11 Chain bi
STT
Chain

bi
d\J.ng
C\J.
Chuin

bi
lam

CBUANBl
Ban kham phv khoa, den gu, mo vit v&i cac kich ca
khac nhau, chit boi tron dung nu&c chin.
Lam, viSt chi, k~p gi~y, que Ayre, 19 dung dich
Alcool 95, ho~c keo xit t6c va h()p dvng lam.
Ghi nhan tren lam gbm ten, tu6i, miu tS bao
ngoai hay a cb trong b~ng viSt chi Ien lam.

ac6

K~p 2 lam dau lung l~i v&i nhau b~ng cai k~p gi~y

B~nh nhan phai duqc che dip chi b9c 19 vling kham

(khong dn khan vo trling)

Ttr th~

Giup b~nh nhan n~m dung tu thS: B~nh nhan n~m

ngua, g6i d~u cao khoang 30 de). Giup b~nh nhan
n~ sat mong t6i mep ban, hai chan gac len gia d5'
chan cho thich hqp.
- Ngu<'ri kham ngbi gifra hai chan b~nh nhan, diSu
chinh cho tk mit thich hqp.
- Mang gang (gang khong ti~t trung)

10

c6

KHONG

21 Th\l'C hanh

STT
1

ky nang
THlJC HIEN KY NANG

c6

KHONG

D~t

mo vit.
- Nhlingnu&c
- D~t dung ky thu~t
- tv;f9t tay d.m s~n 2 }am (da kvP dinh vao nhau), mC)t tay
cam que Ayre da lay ra khoi bao
- Gifr cho 2 diu que lu6n v6 trung tru&c khi Ifiy m~u t~ bao
Lfiy m~u c6 ngoai:
- D~t diu ng~n cua que Ayre tva len 16 ngoai c6 tu cung
xoay 360
- Xoay 2 d~n 3 vong.
Ph~t ngay len lam (m~u c6 ngoai):
- Dung vao m~t lam c6 nhan c6 ngoai
- Theo duemg thi~ng, tilng hang tu tren xu6ng, theo chl~u
d9c lam.
Lfiy m~u c6 trong :
- Dung diu dai que Ayre dua vao kenh c6 tu cung xoay ta
vao thanh kenh c6 tu cung 360.
- Xoay 2 d~n 3 vong
Ph~t len lam:
- Dung vao m~t lam c6 nhan c6 trong.
- Theo duemg th~ng, tung hang tu tren xu6ng, theo chi~u
d9c lam.
c6 dinh lam ngay:
- Nhung ngay vao 19 alcohol 95 de) cho ng~p lam ho~c c6
dinh b~ng keo xit each m~t lam 20 - 30cm.
- Thai gian kh6ng qua 1 phut tu luc lfiy m~u c6 ngoai
Thao mo vit: N&i long be, nhv nhang rut mo vit qua khoi c6 tu
cung, ct hai luai mo vit khep l~i, ti~p tvc rut mo vit ra khoi am
d~o g6c 45 de). Tranh d\lfig ch~m cac du true phia tru&c
Di~n diy du vao phi~u xet nghi~m t~ bao h9c.

11

BANG KIEM LUQNG GIA CUOI DQT

Ky nang

H~s6

1.

Ki~m tra du dl.J.ng Cl.J.: Lam, but chi, kyp giiy, que Ayre, 19 chua dung dich
c6n 95

2.

Ghi du nhan Jen lam bing but chi: Ten, tu6i, m~u c6 ngoai I m~u c6 trong

,..,
.)

. K~p 2 lam dau lrrng v6i nhau bing k~p gi~y

4.

Tay d.m que Ayre da liy ra khoi bao v6i dAu que vo trimg tru&c khi lfty
m~u tS bao

5.

D~t dAu ng~n cua que Ayre tl,ra len cA ngoai CTC

6.

Xoay du hay hon 360

7.

Ph~t ngay sau khi xoay, Jen dung lam co nhan cA ngoai

8.

PhSt m~t c6 t bao len lam

9.

PhSt tirng hang, theo duc'mg thing, dQc theo lam, cac duc'mg phSt khong de
len nhau

10. D~t dAu dai cua que Ayre tva vao thanh kenh tfr cung

11. Xoay du hay hon 360

12. Ph~t ngay sau khi xoay, Jen dung lam co nhan cA trong

13. Ph~t m~t co t~ bao ngay Jen lam

14. PhSt tirng hang, theo duc'mg thing, dQc theo lam, cac duc'mg phSt khong de
Ien nhau

15 . Tha ngay lam (<1 phut) vao 19 c6n 95, ng~p lam

16. Di~n m(>t each dAy du vao phiSu tS bao h9c

T6ng diSm : 50

6 m6i bu&c thvc hi~n ky nang : NSu sinh vien khong thvc hi~n se bi 0 diSm, thvc hi~n d~t yeu
du duqc 2 di Sm (sau d6 nhan v6i h~ s6 a m6i bu6c)

12

KHAM SAN PHU CHUYEN DA

1. Ml}C TIEU
Thudn thC cac d9ng tac kham ngoaz va
kham am dc;w m9t san ph chuy dn dc;t, trong
tru&ng h(JJJ ng6i adu.

2. PHAN BO THOI GIAN

- Hu6ng dfrn each thc hanh : 30 phut

- Sinh vien thc hanh
:180 phut
-Danh gia
: 30 phut
3.NQIDUNG
3.1. D\)ng C\l

- Ong nghe Pinard, d6ng h6 dSm giay,

thu&c day (thq may)
- Gang tay vo trung
3.2. Trr th~ san ph\l

- San ph n~m ngua tren ban kham

- B('>c 19 tir eo tra xu6ng
3.3. Trr th~ thiy thu6c

- )(mg ben phai va hu&ng v phia mi[tt san

ph
3.4. Th\l'c hanh
3. 4.1. Kham ngoai:
(1 ). Giup san ph n~m Ien ban, hai chan dS
len gia da chan cho thich hqp.

(2). Do b cao tu cung: do tir bO- tren xucmg

v~ dSn day tu cung. (hinh 1)
(3). Do vong bng

a ngang muc r6n.

(4). Thu thu(tt Leopold g6m b6n d('>ng tac .

Thfty thu6c d(rng ben phai b~nh nhan, hu6ng
v mi[tt b~nh nhan trong 3 d('mg tac dftu,
hu6ng, v phia chan b~nh nhan trong d('>ng
tac cuoi.
Dong tac 1: so- niin day tu cung being
dftu muO-i ng6n tay dS xac dinh ClJC dftu hay
mong (y day tu cung.
Dong tac 2: dung long ban tay di[tt hai
ben thanh bng nhy nhang ~n sau dS xac
dinh ben nao la c~u true ph~ng cung (lung),
ben nao c6 nhling kh6i nh6 (tay, chan).
Dong tac 3: dling ng6n cai va cac
ng6n khac ban tay phai n~m phftn du&i bng
my, ngay tren xucmg mu lay d('>ng nSu cam
th~y phftn thai di d('>ng la ngoi chua l9t (ngoi
dftu).
Dong tac 4 : dling dftu cac ng6n tay
cua hai ban tay ~n sau tren xucmg v.._~ theo
hu6ng trc eo tren . NSu la ngoi dftu m('>t
ban tay se bi chljin le;ti bai m('>t \1 tron trong
khi ban tay kia xu6ng duqc sau hcm. Khi
dftu chua 19t hai ban tay c6 khuynh hu6ng
h('>i t vao nhau, khi dftu da 19t hai ban tay
hu6ng phan ky.

Hinh 1. Do b cao tu clmg

13

Thu thu~t Leopold 1

Thu thu~t Leopold 3

Thu thu~t Leopold 2

Thu thu~t Leopold 4

Hinh 2. Thu thu~t Leopold

(5). Nghe tim thai (khi khong c6 con co tu

cung), thfty thu6c dling ben phai b~nh
nhan:

Xac dinh vi tri nghe ro.

Vi tri nghe ro la mom vai hoi).c lung
thai nhi .
D?t 6ng nghe Ien bi,.mg s~ phv a vi
tri da dinh
. ' mat
. hu6ng ve phia mi).t
,
b~nh nhan ap tai nh~ nhang Ien ong
nghe.
Chu y nghe tiSng tim thai, dSm tk
s6 trong m9t phut.

14

(6). Bdt c011 co tu cung

f)i)_t long ban tay Ien bvng san phl,l
vling r6n, bit dftu ghi nh~ thai gian co tu
khi bit dftu cam nh~n qua thanh bi.mg, tu
cung go cling Ien dSn khi cam nh~n than?
bl,lllg m~m hoan toan. Th?i gian nghi bat
dftu ghi nh~n tu hie nay den khi cam nh~
duqc con co m6i
Danh gia cuang d9: cuang d9 m~nh
khi tu cung co cling nhftt thi dftu ng6n tay
khong :in lorn xu6ng duqc con cuang d9
ySu thi ng6n tay d~ dang :in xu6ng.

3. 4. 2. Kham trong

+ nSu c6 tu cung ng~n di 50%, mo ta

(1 ). Tay thu~ deo gang tay vo trung

(2). Dua ng6n tr6 va ng6n giua (deo gang)
qua 16 am d~o
(3). Kham a() xoa ma c6 tir cung (hinh 4)

+ nsu kham khong con cam nh~n

Mo: Ng6n tr6 va ng6n giua d~ u6c lm;mg

d9 mo c6 tu cung
- Dua ng6n tr6 vao 16 c6 tu cung nh(f
nhang, nSu c6 tu cung mo r()ng hon, dua
them ng6n giua vao c6 tu cung dang hai
ng6n ra d u6c luqng duang kinh mo cua
c6 tu cung.
- Mo ta d9 mo:
+ nSu c6 tu cung dut 19t m9t ng6n
tay: mo ta la c6 tu cung mo m9t ng6n
tay
+ nSu c6 tu cung ma r()ng hon m9t
ng6n tay: mo ta d9 mo b~ng don vi
cm (centimetre )0
Xoa: Dung ng6n tr6 va ng6n giua d u6c
luqng d9 m6ng va ng~n di cua c6 tu cung.
- Mo ta d9 x6a: binh thuang c6 tu cung dai
2,5-3 cm

c6 tu cung x6a 50%

duqc d9 dai c6 tu cung va khong
phan bi~t duqc c6 tu cung va do~n
du6i thi mo ta xoa 100%
(4). Kham kdu thi
Xac dinh duang lien th6p
Xac dinh th6p tru6c va th6p sau

(5). Kham a() l9t

lJ6c luqng phfrn thfip nhfit (phfrn

ctrng cua dfru) cua ngoi thai so v6i hai gai
hong
Mo ta d9 19t: -2 , -1, o, + 1 , +2 , +3
dfru l9t khi phfrn thfip nhfit (phfrn cung cua
dfru) cua ngoi thai n~m tren cling m9t m~t
ph~ng v6i hai gai hong
Dfiu hi~u Farabeuf (hinh 6): dfru 19t
khi khong th d~t hai ng6n tay kham giua
dfru thai va d6t s6ng cling thu hai

Hinh 3. Ti Sn trinh x6a,

ma c6 tu cung

Ghi chu: a : Cb tu cung d6ng

b,c: c6 tu cung b~t dfru mo
d : c6 tu cung xoa 100%, khong phan bi~t duqc v6i do~n du6i
e : c6 tu cung xoa, ma

15

Hinh 4. X6a, ma c6 tu cung

Ghi chu: a : c6 tu cung ma l<;>t 1 ng6n tay

b : c6 tu cung ma l<;>t 2 ng6n tay
c : c6 tu cung ma g~n tr<;>n
d : c6 tu cung ma tr<;>n

Hinh 5. Sa d6 d9 l9t ngoi d~u

Hinh 7. Do duang kinh trn6c - sau va kham

16

ga VO danh

Hinh 9. Xac dinh hai v ng6i

(Tilt ca cac hlnh anh tir I, 3 - 9 l ~y tir William ' s Obstetrics 1998 , trang 279- 282)
(Hinh 2 th\fc hien t;ii Dan vi hu~n luyen kY nang Y khoa)

( 6). Kham khung chcju

Kham eo tren: (hinh 7)

- Do du0ng kinh tm6c sau
- Tham sat m~t tm6c xuong cling
- Kham ga v6 danh
Kham eo gifra (hinh 8)
- Kham hai gai t9a
- Tham sat cung mu
Kham eo du6i (hinh 9)
- Do du0ng kinh lu5ng v ng6i

*Luu y:
- Kham san phv con phai kham tfmg quat,
ph~n kham t6ng quat kh6ng vit trong bai
nay.
- Kham d() xoa va ma c6 tu cung phv thu()c
rM nhi~u vao kinh nghi~m. DC) ma c6 tu
cung Ian hon khi kham trong hie c6 con co
tu cung.

- Kham trong con bao g6m kham d~u 6i,

d()ng tac nay kh6ng thvc hanh duqc v6i m6
hinh.
- Thu0ng thu0ng nen b~t con co lien tvc it
nhit 3 con co , ho~c ghi nh~n s6 con co
trong 10 phut ' va ghi nh~ cu(mg d(), thai
gian co, thai gian nghi cua m6i con co ro
rang nh:it la khi c6 dang dung thu6c tang co.
4.DANHGIA
Dva tren bang kiSm
5. TAI LI:E:U THAM KHAO
1 . Lansac. Pratique de l'accouchement
1999, trang 24-3 0
2 . William's Obstetrics 1998 , trang 279282

17

BANG KIEM KHAM NGOAI

co

N<)IDUNG

STT
1

Chuan bi d\illg cv (ong nghe Pinard, dong ho, thu&c day)

Chuan bi tu the b~nh nhan

San phl,l nfun ngua tren giuang
- B9c 19 vling bvng

ho~c

ban kham

Do be cao tu cung: Do tuba tren xuong v~ den day tu cung

Do vong bvng: Do vong b\illg a ngang muc ron.

Thay thuoc dling ben phai b~nh nhan, hu&ng ve m~t
b~nh nhan trong ba d(>ng tac d~u, hu&ng v~ chan b~nh
nhan trong d(>ng tac cu6i
"O

0
c.
0

D(>ng tac 1: sa nan day tu cung bang dau 1Ong6n tay

D(>ng tac 2 : dung long ban tay

nh~ nhang ~n sau

--==
Q.l

<C':

=
.c::

E--

...
-=
...8

hai ben thanh bvng

D(>ng tac 3 : dling ng6n cai va cac ng6n khac ban tay
phai nim ph~n du&i bvng m~, ngay tren xuong mu lay
d(>ng
D(>ng tac 4 : dling dau cac ng6n tay cua hai ban tay an
sau tren xuong v~ theo hu&ng tfl,lc eo tren .
Xac dinh vi tri nghe ro

C':

d~t

Q.l

-=

D~t 6ng nghe Ien b\illg san phv a vi tri da dinh, ap tai
nh~ nhang Ien 6ng nghe

eJ)

D~m t~n s6 tim thai trong 1 phut

- ==

==

D~t

long ban tay Ien bvng san phv vung day tu cung

Ghi

nh~n

thai gian co

CJ

CJ

'>C':

18

Thai gian nghi

eJ)

CJ

Danh gia cuang d9

KHONG

BA.NG KIEM KHAM TRONG

STT

NOIDUNG

1
2

Tay thu~n deo gang tay vo trling

Dua ng6n tr6 va ng6n gifra ( deo gang ) qua 16 am d~o
Ma : Ng6n tr6 va ng6n gifra de u&c lm;mg d9 ma co tu
cung
Dua ng6n tr6 vao 16 co tu cung nh~ nhang, neu co tu cung
bl)
ma r9ng ~on, dua them ng6n gifra vao c6 tfr, cung dang hai
ng6n ra de u&c lm;mg duemg kinh ma cua co tu cung
~
Mo tad<) ma:
:S
- nu c6 ill cung dut 19t m9t ng6n tay: mo ta la c6 ill cung
<O
~
ma m9t ng6n tay
eo=
0
~
- nu c6 tu cung ma r9ng hon m9t ng6n tay: mo ta d9 ma
-eo=
... bilng don vi cm ( centimetre )0
~
Xoa : Dung ng6n tr6 va ng6n gifra de u&c luqng d9 m6ng
va
ng~n di cua c6 tu cung
<O

co

KHON
G

=
=

"'O

a
-=
~
-~

<Q,j

Mo ta d9 x6a :
- Binh thuemg c6 tu cung dai 2,5 - 3 cm
- nu c6 tu cung ng~n di 50%, mo ta c6 tu cung x6a 50%
- nu kham khong con cam nh~n duqc d9 dai c6 tu cung
va khong phan bi~t duqc c6 tu cung va do~n du&i thi mo ta
xoa 100%
Xac dinh duemg lien th6p

(Q,j

~ ;9 Xac dinh th6p trn&c va th6p sau

-O

<O

bl)

=
=
~ <;.
a -s
eo=
-=~

lfac luqng phan thap nhat (phan cfu1g cua dau) cua ng6i
thai so v&i hai gai hong
Mo ta d9 l9t: -2 ,-1, o,+1 ,+2 ,+3
Do duemg kinh trn&c sau
Kham eo tren
Tham sat m~t truac xuong cling
Kham ga vo danh
Kham hai gai t9a
Kham eo gifra
Tham sat cung mu
Kham eo du&i
Do duemg kinh lu5ng \l ng6i

19

DO SANH THUONG

1. MVC TIEU
Thu~n thc cac d(mg tac da sanh truang hqp
ngOi chom

(6). Khi hc;t chAm ti du&i kh&p v~, dAy tran

thai nhi hu6ng Ien dS tu tu s6 m?t, hut nh6t
ho?c dling gc;tc lau nh6t trong hQng va chay
ra tu mfii cua be

2. PHAN BO THOI GIAN

- Hu6ng d~n each thvc hanh : 15 phut.
- Sinh vien 1\1' thvc hanh
: 90 phut.
- Danh gia
: 15 phut.

3. N(>I DUNG
3.1. Dt,mg qt
-Ban sanh
- B9 khan vo trung dS che dip cho san phv
- B9 khan vo trung cho be sa sinh
- Ong hut nh6t, gc;tc lau nh6t cho be sa sinh
- B9 d1,lllg c cit t~ng sinh mon
- B9 d1,lllg c cit day r6n

Hinh 1: Ba chk

3.2. Di~u ki~n chung

- San ph da duqc tht thao
- San ph phai tiSu h~t, ho?c phai thong tiSu
- ChuySn dc;t a giai doc;tn s6 thai (d~u 19t qua
eo gifra)
- N guai da sanh phai d()i mfi, deo khAu
trang, rira tay va deo gang tay VO trung

3.3.Tht,rc hanh
(1). Giup san ph nfun Ien ban sanh, g6i
d~u cao 45 d(), hai chan gac len gia da chan,
mo r()ng hai dui.
(2). Rua vung am h() va t~ng sinh mon
b~ng benzakonium ho?c thu6c tim ho?c
betadine.
(3). Nguai ph da trai khan che dip cho
san ph chua vling am h9 khi n~m tren ban
sanh
(4). Trong luc san ph r?n, dling ba ng6n
tay (tro, gifra va ng6n ap lit) cua m()t ban tay
~n ph~n chom d~u thai nhi cho dku cui. Ban
tay kia da tkng sinh mon bkg m()t mi~ng
gc;tc (dS tranh lam da gang tay)
(5). BS d~u thai s6 tu tu theo meli can r?n
cua san ph (Cit tkg sinh mon trong luc
nay n~u dn).

20

Hinh 2: Ba m?t

Hinh 3. M?t da s6

(7). NSu thiy c6 day r6n quin c6 thai nhi,

n&i long day r6n, thao vong quin c6 ho?c
kyp c~t (h'.tc nay d~u thai tv xoay qua trai
ho?c phai 90 d9 tra v chftrn ch~u trai ho~c
phai ngang tuy theo kiSu thS ban d~u) .

Hinh 6. Do vai tru&c

Hinh 4. D~u quay v vi tri h'.tc 19t

Hinh 7. Do vai sau

Hinh 5. Giup cho d~u xoay tiSp 45 theo

chiu kirn dbng h6
(8). DS s6 vai tru&c, hai ban tay 6rn d~u
thai nhi a c~m va chftrn, keo xu6ng (so v&i
rn?t ph~ng ngang) nuong theo con r?n cua
san ph, cho dSn khi ba du&i ca del-ta ti
du&i kh&p v~.
Hai ban tay vfui om d~u thai nhi keo
hu&ng !en dS s6 vai sau (lu6n nuong theo
con r?fi).

Hinh 8. Do rn6ng va chi du&i

21

(9). M9t ban tay da ph~n c6 thai nhi, ban

tay kia vu6t d9c lung thai nhi khi s6 ph~n
lung va chan de kip thai ncim duqc hai chan,
phai de thai nhi d~u thftp va thftp hon m?t
ban sanh.
(10). Kyp va c~t day r6n .
(11 ). Dua thai nhi dSn ban h6i sue de hut
cho s~ch nh6t va th& oxy nSu ck.

*Luu V:
Chu y cuang a(J va tdn s6 con co tu cung
trong giai aoc;m s6 thai cao nhdt trong thai
kY chuydn dc;z, nen thuang nghe tim thai sau
m6i can ri.n cua san ph1,1 ad ktp thai phat
hi?n suy thai.

4.I>ANHGIA

Dva tren bang kiSm

5. TAILI~UTHAMKHAO
1 .Lansac. Pratique de l'accouchement
1999, trang 24-3 0
2 .William's Obstetrics 1998 , trang 279282
(Hinh anh lfty tlr William's Obstetrics 1998,
trang 282)

BANGKIEM
STT
1

N<)IDUNG
Ban sanh.
B9
khan VO trung de che dap cho san ph\J .
,.Q
CJ
B9 khan vo trling cho be sa sinh.
OJ)
<~
Ong hut nh6t, g~c lau nh6t cho be sa sinh.
.c
u
"O
B9 d\lng C\l cat tang sinh mon.
B9 d\lllg C\l cat day ron.
Giup san ph\l nam !en ban sanh, goi dau cao 45 d9, hai chan gac
r(lng hai dui.
!en ban d~p,
Rua vung am h9 va tang sinh mon bang benzakonium ho?c
thu6c tim ho?c betadine, trai khan vo trung
N guai da sanh phai d9i mu, deo khau trang, mang gang tay vo
trung
Gifr cho dau cui va gifr tang sinh mon
De dau thai so tu tu theo m6i can r?n cua san ph (Cat tang sinh
mon trong luc nay nsu dn).
Khi h~ cham ti du6i kh6p v~, day tran thai nhi hu6ng len de tu
tu s6 m?t, hut nh6t ho?c dung g~c lau nh6t trong h9ng va chay ra
tu mui cua be.
Neu thay c6 day ron quan co thai nhi, n6i long day ron, thao
vong quin c6 (h1c nay d~u thai t xoay qua trai ho?c phai 90 d9
tr& v~ ch&m ch~u trai ho?c phai ngang).
De so vai trn6c ,hai ban tay om dau thai nhi 6' cam va cham, keo
xu6n~ (so v6i m?t ph~ng ngang)nuang theo can r?n cua san ph\l,
cho den khi ba du6i ca del-ta ti du6i kh6p v~.
Hai ban tay v~n om dau thai nhi keo hu6ng len de so vai sau.
M9t ban tay da phan co, ban tay kia vuot d9c lung thai nhi khi
s6 ph~n lung va chan de kip thai ncim duqc hai chan, phai de thai
nhi d~u th~p va th~p han m?t ban sanh.
Kyp va cat day ron.
D_ua t~ai nhi den ban hoi sue de hut cho s~ch nh6t va th& oxy
neu can.

.....

=
=

2
3

4
5
6
7

10
11

12
13

22

=
=
=

ma

co

KHONG

LAM RON TRE

1. MVC TIEU
Cham s6c r6n dung kjJ thuqJ

2. PHAN BO THOI GIAN

- Hu6ng d~n each thvc hmm: 15 phut
- Sinh vien thvc hanh : 90 phut
- Danh gia
: 15 phut

3.NQIDUNG
3.1. Dt,mg Cl}
- B9 dvng cv lam r6n.
- Gang vo trung
- G?c vo trung
-Kyp r6n
-Que gem
-Bang r6n
(tcit ca dSu VO trung )
- Dung dich iod 5%
3.2. Di~u ki~n
- Sau khi thai nhi da s6, khong d~ tre
cao hon m~t ban sanh, lam S?Ch khi d?o cho
tre (khoang 30 giay)
- D~t be a nai cim, kin gi6

sa SINH

3.3. Th\fc hanh

- D~t be tren khan vo khufui (da duqc hut
S?Ch nh6t a mui hc;mg)
- Mang gang tay vo trung
- C~m Kelly nhclc day r6n th~ng len
- Dung que gem nhung iod boi tu chan r6n
len khoang 5cm (nen 16t m<)t miSng g?c vo
trung a ngay chan r6n khong d~ iod r6t
xu6ng da bvng)
- Dting kyp r6n kyp cu6ng r6n each chan
r6n khoang 3cm
- C~t b6 ph~n cu6ng r6n phia tren kyp r6n
- Ki~m tra m~t dt day r6n c6 chay mau
khong?
- Sat trung m~t c~t day r6n b~ng iod 5%
- BQc kin mAu cu6ng r6n b~ng g?c vo trung
phu m<)t miSng g?c ben ngoai, bang l?i
quanh bl,lllg b~ng bang thun m6ng (ho~c
bang vai) VO trung dong g6i s~n (khong
duqc b6 ch~t qua hay long qua).

4.DANHGIA
Dva tren bang ki~m

5. TAILI~UTHAMKHAO
WILLIAM'S OBSTETRICS 1998 TRANG 375

23

BANGKIEM
N0IDUNG

TT
D\lng
Cl)

B('> d\mg cv lam r6n: gang tay vo trling,

gc;tc VO trung, kyp r6n, que gem, bang r6n (t&t ca d~u
vo trung ), dung dich iod 5%
D~t

be tren khan vo trling

Mang gang tay vo trung

Nh&c thing day r6n Ien
Dung que gem nhung iod boi tir chan r6n Ien
khoang 5cm (khong d iod r&t xu6ng da bvng)

=
..

'<0

-~
~

Dung kyp r6n kyp ph~n cu6ng r6n each chan r6n
khoang 3cm
Cit b6 phk cu6ng r6n phia tren kyp r6n
Kim tra m~t cit day r6n c6 chay mau khong
Sat trung m~t cit day r6n b&ng iod 5%
B9c kin m~u cu6ng r6n bkg gc;tc vo trling phu m('>t
mi~ng gc;tc ben ngoai, bang lc;ti quanh bvng b&ng bang
thun m6ng VO trung (ho~c bang vai VO trung ) dong
g6i sful.(khong duqc b6 ch~t qua hay long qua)

c6

KHONG

- Sat trung l:;ii v~t khau b~ng Betadin 10%.

4.DANHGIA
Da tren bang ki~m

* Lu:u y:
1. Khong tiem qua nhiSu thu6c te, gay phu
ne.
2. N ~u v~t c~t tkg sinh mon rach them sau
xu6ng lap ca, khi khau c6 th~ mlii kim se
xuyen qua thanh trn6c trc trang. Sau khi
khau xong, tham trc trang, chu y thanh
thfty m6i chi phai c~t chi thao
trn6c, n~u
toan b(> duang khau a am di;to ra d~ khau
l:;ii .

5. TAILI.UTHAMKHAO
1 . Lansac . Pratique de l'accouchement
1999, trang 24-30
2 . William' s Obstetrics 1998 , trang 279282

sa

Hinh 1. Vi tri dt tkg sinh mon

Vi tri dt

a 7 gia

Vi tri dt

Hinh 2. Cac vi tri c~t tAng sinh mon

26

a 5 gia

RANGKIEM

N<)I DUNG cAc BV6c v A D<)NG TAC TIDjC Hil~N

STT

Chi dinh c~t tftng sinhmon : con so, con to, sanh non,
sanh thu thu~t (n6i truck khi th\fc hanh)
Thfty thu6c d<)i mil, deo khAu trang va mang gang tay
vo trung.
Khan, gang tay vo trung

=
~

=
Q=

B9 dng c c~t khau tftng sinh mon : keo

Mayo, nhfp c6 m~u va khong m~u da h~p
ti~t trung.
Thu6c te lidocain 2% 2ml, 2 - 3 6ng, barn
tiem, chi chromic 00 ho~c Vicryl Quick 2-0
Tampon l6n, gem vien da ti~t trung.
ChuAn bi c~t: Trang giai do~n s6 thai : Rua
tftng sinh mon, am h<) b&ng Betadin 10%(chi
lam d<)ng tac gia, khong boi dung di~h Ien
mo hinh)

Gay te t~i ch6 theo duang cheo ben phai v6i

dung dich lidocain 2% .

-=

Thai di~m c~t : khi tftng sinh mon dan

m6ng, th~y dftu thai 19 ra v6i duang kfnh 34 cm (sinh vien phai n6i ra d~u hi~u nay khi
th\fC hanh tren mo hinh)
D<)ng tac c~t : hai ng6n tay tr6 va ng6n gifra
ban tay trai 16t gifra dftu thai va tftng sinh
mon , tay phai cfrm keo c~t theo duang cheo
ben phai khoang 3cm (chi lam d<)ng tac gia,
khong c~t vao mo hinh)

<O

5
.c

rll

=
......

-<~

......

')~

28

NOi&
TIDjC
H$N
DUNG
D<)NG TAC

KHONG NOi,
KHONG
TIDjC HIEN
DUNG D<)NG
TAC

Thai dim khau: sau khi s6 nhau.

ChuAn bi khau: Trai l;;ti khan vo trung khac
Sat trung l;;ti vet dt b~ng betadine
1Oo/o(khong boi dung dich len mo hinh)
Gay te t;;ti ch6 vet c~t tftng sinh mon(khong
tiem vao mo hinh)
Tham sat xem vet c~t sau va dai bao nhieu

<O

.c

.....=
rl:l

bf)

=
=
.c

,(~

......

<~

Phuong phap khau: khau tirng l&p ,khong

chira khoang chet
L&p niem m;;tc am d;;to (le plan vaginal): chi
chromic 00, may mlii lien tc , mui dftu tien
may each dinh vet c~t 0,5-lcm, ket thuc
b~ng dinh hai mep mang trinh
L&p ca: chi chromic 00, may 3-4 mui rai
L&p du6i da- da : khau l&p can nong b~ng
mlii tiep sau d6 khau trong da b~ng chromic
00.
Lfty tampon trong am d;;to ra sau khi khau
xong.
Kim tra l;;ti vet khau.
Sat trung l;;ti vet khau b~ng Betadin 10%.

_9

PHUONG PHAP DAT

. DUNG
. CU. TU CUNG T Cu 380A

1. Ml}C TIEU
- Mo tii au(!C cdu f(lO cua d1,mg Cl:f, tir cung
(DCTC) loc;li T Cu 380A
- KJ cac ch6ng chi tljnh cua DCTC loqi T
Cu 380A
- fJi;it au(lc DCTC loqi T Cu 380A tren mo
hinh
- Thl;tc hi?n au(lc phdu tli;it DCTC va huang
ddn aU(!C ljch tai kham sau tli;it DCTC

2. PHAN BO THOI GIAN

- Hu6ng d:n each thc hanh : 30 phut
: 75 phut
- Sinh vien thvc hanh
: 15 phut
- Danh gia

3. N<)IDUNG
Di,mg C\l tu cung la m()t phuong tranh thai
t?m thoi hiu qua cao. Chi s6 Pearl cua
tranh thai b~ng dl,lng Cl,l tu cung rit cao,
khoang 1 thai ky cho 100 phl,l nu nam. Ti 1
c6 thai c()ng d6n sau 5 nam cua tranh thai
bing dl,lng C\l tu cung chi vao khoang 3 - 5
thai ky tren 100 phl,l nu. C6 nhiSu lo(;li dl,lng
Cl,l tu cung hin dang duqc su dl,lng tren thi
trnong Vit Nam hin nay. Trong d6, ph6
bin nhit la dl,lng C\l tu cung lo?i T Cu
380A.

m6i khuyen c6 66.5mg dcSng. T6ng din tich

dcSng tren DCTC la 380mm2 . S hin din
cua DCTC T Cu 380A c6 thS bit nha vao
sqi day polyethylene. Tren sieu am c6 thS
nh~n ra nho vao hinh anh phan am m(;l.nh cua
loi dcSng. Tren X quang c6 thS nh~n ra toan
b() DCTC nha vao tinh can quang cua toan
thS DCTC.
Ong di).t DCTC la m()t 6ng nha deo, tren c6
mang m()t nic ham mau xanh trnqt duqc
tren 6ng di).t dS ghi diu d() sau ck thit phai
tuan thu nhim bao dam dl,lng C\l tu cung
nim a sat day tu cung, khong thip hon va
cling khong xuyen thung thanh tu cung khi
di).t. Khi con nguyen trong bao bi, DCTC da
duqc dS sn ben trong 6ng di).t, v6i day duqc
cu()n sat vao thanh 6ng di).t.
C~n d&y (piston) duqc Hip sn trong long
6ng, c6 d() dai wa du dS dua 2 thanh ngang
cua chu T thoat khoi 6ng di).t, h?n ch t6i da
bin c6 thung tu cung c6 thS xay ra trong
qua trinh di).t DCTC.

3.2. Ki~m tra trmrc khi d~t DCTC

3.2.1. Khach hang da duqc tu vin vs tranh

thai bing DCTC hay chua? Khach c6 mong
mu6n va hiSu ro vs DCTC?
3.2.2.KiSm tra ch6ng chi dinh bing bang
kism.

3.1. Ciu t~o cua DCTC lo~i T Cu 380 A

3.2.3. Kidm tra chdt lu(lng cua DCTC:

DCTC T Cu 3 80A luon duqc dong g6i

chung v6i m()t 6ng di),t, m()t c~n dAy va m()t
thu6c do in tren giiy.

H<;ln SU dl,lng, tinh tr(;lng toan v~n cua bao bi.

C~n luu y ring h?n ghi tren bao bi la h?n
cu6i dS di).t DCTC chu khong phai la h?-n
cu6i cua tac dl,lng cua DCTC. Thai h?n tac
d\lng hiu qua cao nhit cua DCTC lo(;l.i T Cu
3 80A tieu chuAn la 8 niim ki tir ngay tlir(lc
tlira vao trong huJng tir cung.

DCTC lo?i T Cu 380A duqc du t(;l.o bai m()t

hinh chfr T bing Polyethylene pha Sulfate
Barium (BaS04). Than d9c cua chu T dai
36mm, t~n cling bing m()t b~u duang kinh
3mm, c6 c()t m()t day don sqi polyethylene.
Than cua chu T duqc quin quanh bai m()t
cu()n day dcSng c6 khfJi luqng dcSng la
176mg. Thanh ngang cua chu T dai 32mm,
c6 mang 2 vanh khuyen tay ao bing d6ng,

30

Cling nen luu y ring hin tuqng tren bS mi),t

cua cu()n day dcSng hay vanh khuyen tay ao
bing dcSng c6 biSu hin oxy hoa trong khi
bao bi va h(;l.n dling vin con bao dam khong
anh huang dn chit luqng cua DCTC.

Thanh ngang
Khung chfr T

C:Eiiiiiii=:::IC:-;=::liii~::;:i:=,......-bi1ng polyethylen
Vanh khuyen
bang d6ng 66,5 mg ---~

Vanh khuyen

...__=-~-.bang a6ng 66,5 mg

Cu(m day dtlng
176mg

Than doc

B~u

Day dan sQ'i

polyethylene

Hinh I. DCTC lo~i T

Cu 380A

Hinh 2. C~u t~o cua DCTC lo~i T Cu 380 A

(Hinh anh OUQ'C th\IC hin t;ii Dan

vi Hufui luyen Ky nang y

khoa)

BANG KIEM CHONG CHI BJNH CUA TR.ANH THAI BA.NG DCTC
Y~u

tB ki~m tra

Co

Khong

Hi~n dang c6 it nh~t m9t con s6ng

Dang c6 rong huyt chua chAn doan

C6 kh6i u sinh dvc chua di~u tii
Ti~n su viem sinh dvc tren

Dang viem sinh dvc tren hay du&i

Giao hqp kha nghi
Th6ng kinh
Cuang kinh, thiu mau
Dang c6 thai hay nghi c6 thai
B~nh van tim h~u th~p
Ti~n su thai ngoai tu cung

*Niu co m{H ciiu trii liri rui vao 6 xam thi khong tlu(J'c tl9-t DCTC

31

3.3. Ky

thu~t d~t

DCTC

lo~i

T Cu 380A

3.3.1. Thai aiJm d(l,t DCTC

- Dvng C\l tu cung c6 thS duqc d?t a b~t cu
thai diSm nao trong chu ky kinh, mi~n bao
dam la nguai phv nu hi~n khong dang mang
thai. Tuy nhien, c6 nhfrng thai diSm thu~n
lqi han va ly tu6ng honcho vi~c d?t DCTC:
N gay thu ba cua m<)t ky hanh kinh
binh thuang
Ngay sau pha thai d6i v6'i nhfrng thai
du6'i 8 -10 tu~n vo kinh
- Cac thai diSm ma khi d?t dn can nhic
DCTC cho ngua thai khftn c~p
(Emergency contraception)
Trong thai ky h~u san cho con bu
chua kinh

3. 3. 2. Kham truac khi a(l,t DCTC(kS

kham phv khoa) v&i mvc dich la:

ca

Tim cac ch6ng chi dinh

Vi trf, tu thS, kich thu6'c cua tu cung

3.3.3. Cac bu6c thao tac

(1 ). Kiem tra mam dvng C\l d?t DCTC

Chen chua dung dich sat khuftn

Hibicet hay Polyvidone Iodine
Dvng C\l tu cung T Cu 380A con
nguyen bao bi da duqc kiSm tra

Hinh 2. Be) dvng cv tu cung TCu 380A

(2). Mang gang vo khuk
(3). B<)c 19 c6 tu cung b~ng mo vit
(4). Sat trung am d;;io, c6 tu cung b~ng cac
dung dich sat khuftn thich hqp: Hibicet,
Polyvidone Iodine
(5). Kyp c6 tu cung b~ng c?p Pozzi va dung
lc keo nhy chinh cho thikg hang trvc cua
tu cung va cua c6 tu cung
(6). Dung thu&c do xac dinh de) sau bubng
tu cung, tu thS cua tu cung. De) sau bubng tu
cung duqc xac dinh la tu day tu cung cho
dSn 16 ngoai giai phftu cua c6 tu cung
(7). Lip DCTC vao 6ng d?t: u6n cong 2
canh ngang cua chfr T c?p sat than dQc va
cai 2 d~u mut cua canh ngang vao d~u trong
cua 6ng d?t (d~u khong c6 can cua piston).

Be) dvng

cv

Hinh 1.
d?t dvng

cv tu cung

Mam ti~t khuftn

Gang tay ti~t khuftn
Mo vit
C?p Pozzi

Thu&c
do
long
tu
cung
(Hysterometre)
KSm dung de kyp gon khi sat trung
Keo cit chi
Gem

32

(8). Su dvng thu6'c do b~ng gi~y c6 trong

bao DCTC dS xac dinh vi trf n~c ham xanh
va disu hinh n~c ham nay truQ't tren 6ng d?t
sao cho khoang each tu d~u mut cua DCTC
da n;;ip vao 6ng d?t dSn n~c ham b~ng v6'i de)
sau cua bubng tu cung
(9). Chinh piston ten dSn sat duoi (bong) cua
DCTC
(10). Tay TRAI gifr c?p Pozzi lam thing
trvc tu cung - c6 tu cung, tay PHAI dm va
dua 6ng d?t c6 mang DCTC da n;;ip qua c6
tu cung cho dSn khi n~c ham xanh ch;;im vao
16 ngoai c6 tu cung

(11). Tha tay TRAI thoi khong cfun Pozzi

nfra, dung tay PHAI c6 dinh pistol!, tay
TRAI rut 6ng d~t ra khoang 5mm de giai
ph6ng 2 canh ngang cua chfr T
(12). c6 dinh piston nhung tuy~t d6i khong
diy piston, diy 6ng d~t Ien, dua 2 canh
ngang cua DCTC T Cu 380A sat vao day tu
cung, cho d~n khi c6 cam giac ch~m day tu
cung. Thao tac nay se lam n:ic ham xanh bi
lui l~i v~ phia sau khoang 5mm
(13). Rut bo h~n piston
(14). Rut bo 6ng d~t
(15). Do l~i khoang each tu ~ut trong cua
6ng d~t d~n vi tri m6i cua nae ham xanh.
Khoang each nay b~ng dung d9 sau cua
bubng tu cung da bi~t
(16). Thao bo c~p Pozzi
(17). Dung keo c~t 2 sqi day, chua l~i 3cm
k~ tu 16 ngoai c6 tu cung

(19). Thao bo mo vit

(20). Ghi phi~u d~t DCTC va hu6ng d~n,
d~n do lich tai kham
(21 ). Dung khang sinh d phong sau
DCTC

d~t

3.4. Ghi phi~u d~t DCTC va hmmg dn,

d~n do Ijch tai kham
Phi~u theo doi DCTC
Lo~i DCTC
Ngay d~t
Thai h~n tac d\lng
Nai d~t
Nguai d~t
Lich tai kham

(H~n

thay DCTC)

3.5. Hll'6ng dn tai kham sau d~t DCTC

1 twin sau d~t

M9t thang sau d~t
Sau thang sau d~t
M6i nam m9t l~n trong cac nam sau
Khi c6 b:it thuang

4.BANHGIA
Da tren bang ki~m
5. TAI LI~U THAM KHAO
1. Bernard Jean - Louis Blanc Gynecology
1989
2.
J.Lansac
practicien 1989

Gynecology

pour

le

3. Kistner 's Gynecology 1999

4. Novak' s Gynecology 1997
Hinh 3. Vi tri d\lng C\l tu cung

(18). Lau s~ch mau, sat khuin l~i am d~o

33

BANG KIEM CHONG CHI DJNH CUA TRANH THAI BANG DCTC
Y~u

tB ki~m tra

Hi~n dang c6 it nh~t m<;>t con s6ng

Dang c6 rong huy~t chua ch~n doan

C6 kh6i u sinh d\lc chua dieu tri
Tien Slr viem sinh d\lC tren
Dang viem sinh d\lc tren hay du&i
Giao hqp kha nghi
Th6ng kinh
Cm'mg kinh, thi~u mau
Dang c6 thai hay nghi c6 thai
B~nh van tim h~u th~p

Tien su thai ngoai tu cung

*Niu co m~t cfiu trii Lili rui vao o xam thi khong aU'{Jc dij,t DCTC

34

BANGKIEMKYTHU~T
STT

N<)IDUNG

Thai di~m d?t DCTC

Kham tru&c khi d?t DCTC

Ki~m tra mfun d\lng C\1 d?t DCTC

Mang gang vo khuftn

B(k 19 c6 tu cung b&ng mo vit

Sat trling am d<;lO, c6 tu cung

Kyp c6 tu cung b&ng c?p Pozzi va dung lc keo nhy chinh cho
th~ng hang tf\}C CUa tu Cung va cua cf> tu Cung

Dung thu&c do xac dinh d9 sau bu6ng tu cung, tu th cua tu cung

L~p DCTC vao 6ng d?t

10

Su d\lng thu&c do b&ng gifiy xac dinh vi tri nfic ham xanh

11

Chinh piston ten dn sat duoi (bong) cua DCTC

12

Tay TR.AI gifr c?p Pozzi lam thkg tr\lc tu cung - c6 tu cung, tay
PHAI dm va dua 6ng d?t c6 mang DCTC da n(;lp qua c6 tu cung
cho dn khi nfic ham xanh ch(;lm vao 16 ngoai cb tu cung

13

Tha tay TR.AI thoi khong dm Pozzi nfra, dung tay PHAI c6 dinh
piston, tay TR.AI rut 6ng d?t ra khoang 5mm d~ giai ph6ng 2
canh ngang cua chfr T

14

c6 dinh piston nhung tuy~t d6i khong dfty piston, dfty 6ng d?t
ten, dua 2 canh ngang cua DCTC T Cu 380A sat vao day tu cung,
cho dn khi c6 cam giac ch(;lm day tu cung. Thao tac nay se lam
nfic ham xanh bi lui l?i v~ phia sau khoang 5mm

15

Rut bo hk piston

16

Rut bo 6ng d?t

17

Do l?i khoang each tu mut trong cua 6ng d?t dn vi tri m&i cua
nfic ham xanh

18

Thao bo c?p Pozzi

19

Dung keo dt 2 SQ'i day, chua l(;li 3cm k~ tu 16 ngoai cb tu cung

20

Lau S(;lCh mau, sat khuftn l(;li am d<;lO

21

Thao bo mo vit

22

Ghi phiu d?t DCTC va hu&ng d~n, d?n do lich tai kham

23

Dung khang sinh d phong sau d?t DCTC

c6

KHON G

35