4.

KEBUDAYAAN KEBANGSAAN

4.1

Latar Belakang

Kebudayaan merupakan keseluruhan cara hidup manusia. Ia berperanan penting dalam

proses pembangunan negara di Malaysia di mana keperibadian Malaysia harus dipupuk
dalam

usaha-usaha

yang

dijalankan

ke

arah

meningkatkan

pembangunan

sosioekonomi dan politik. Ini sudah tentunya memerlukan penggemblengan dan

penglibatan semua lapisan masyarakat dalam satu proses yang berterusan.
Rakyat Malaysia terdiri daripada masyarakat yang berbilang kaum. Orang
Mleayu, Cina dan India adalah tiga kaum yang terbesar dan setiap kaum mempunyai
kebudayaan mereka tersendiri. Keadaan ini menjadikan Malaysia bermasyarakat
majmuk.
Apa yang lebih menarik, Malaysia bukan sahaja negara yang mempunyai
masyarakat yang majmuk, malahan boleh dikatakan majmuk dalam majmuk. Apa yang
dimaksudkan ialah setiap kaum di Malaysia terdiri daripada perlbagai suku kaum.
Umpamanya, dalam masyarakat Melayu sendiri terdapat orang Melayu Jawa,
Minangkabau, Kerinci, Bugis dan sebagainya. Demikian juga dengan kaum Cina seperti
suku kaum Hokkien, Hailam, Kantonis dan lain-lain. Kaum India pula terdiri daripada
Tamil, Malayalam, Benggali dan lain-lain.
Perpaduan antara kaum amat penting dalam sebuah masyarakat yang majmuk
apatah lagi yang bersifat majmuk dalam majmuk. Ini perlu demi menjamin keamanan
dan keharmonian antara kaum itu sendiri. Berdasarkan faktor inilah tercetusnya
gagasan untuk mewujudkan satu kebudayaan kebangsaan yang merangkumi perlbagai
budaya di Malaysia. Kebudayaan ini diharapkan akan membawa identiti bangsa
Malaysia dengan mengenepikan penonjolan menurut kaum.
Bagi sebuah negara yang mempunyai masyarakat berbilang kaum seperti di
Malaysia, proses pembentukan kebudayaan nasional memerlukan perancangan yang
teliti dan rapi supaya dapat melahirkan cara hidup yang bersifat positif. Perancangan

kebudayaan ini harus menentukan sifat-sifat yang baik, mulia dan utama bagi
pembinaan bangsa dan ketahanan negara.

4.2

Objektif

4.2.1 Mengukuhkan dan Mempertingkatkan Kualiti Kehidupan Manusia

Kebudayaan Kebangsaan merupakan hasrat untuk menjadikan negara Malaysia
sebagai sebuah negara maju dan berupaya membangunkan rakyat melalui penguasaan
ilmu, kecekapan dan moral yang tinggi.
Penigkatan kualiti kehidupan manusia dan keseimbangan kerohanian hendaklah
selaras dengan tuntutan Islam. Ini bermakna, Islam bukanlah agama yang antipembangunan malah tidak pernah menentang pembangunan. Islam tidak rela melihat
umatnya miskin dan jahil dalam hal material, intelektual, spiritual dan moral.
Tapak dan asas yang sedemikian telah mewujudkan satu kesinambungan.
Dasar-dasar negara yang lain telah pun dibentuk dan telah menjadi sebahagian
daripada Dasar Ekonomi Baru (1970 1990). Malaysia yang sedang menuju kea rah
negara perindustrian, mahukan masyarakat Bumiputera lahir sebagai masyarakat
perdagangan dan perindustrian yang mantap menjelang tahun 2020, khususnya
masyarakat Melayu di Sabah dan Sarawak.
Pembangunan menghala kepada perubahan corak kehidupan bandar supaya
lebih menguntungkan. Transformasi pembangunan luar bandar terjadi dengan
menyusun kembali struktur desa supaya sesuai dengan pertanian dan industri moden.
Sumber alam dan khazanah kekayaan bumi yang tidak ternilai akan digunakan secara
produktif untuk meningkatkan kemajuan ekonomi.

4.2.2 Melahirkan Peribadi dan Identiti Malaysia

Peristiwa hitam 13 Mei 1969 mengajar kita supaya lebih berwaspada. Latar belakang
rakyat Malaysia yang berbagai-bagai kaum belum terjalin kukuh dalam satu kesatuan
sikap dan cara hidup. Kesatuan inilah yang akan meletak kepentingan negara pada
tempat yang paling atas daripada sifat-sifat atau kepentingan kaum masing-masing.
Perubahan corak masyarakat terlalu banyak ditentukan oleh arah politik
perkauman yang dibuktikan dengan tertubuhnya badan-badan dan gerakan politik
kaum. Konflik kaum ternyata tidak dapat dibendung dan ditambah pula dengan hasutan
politik di kalangan rakyat.
Objektif untuk melahirkan dan memelihara peribadi dan identity Malaysia boleh
dilakukan dengan mengubah corak politik perkauman kepada politik berbilang kaum.
Masyarakat Bumiputera dan bukan Bumiputera harus menyedari hakikat ini. Pendidikan
awal akan mereda dan menumpulkan perasaan perkauman. Generasi baharu akan
terlibat dalam pelbagai sektor. Sekiranya semua kaum mempunyai pemikiran yang
sama, maka apa-apa pun perubahan dan kemajuan tetap menurut acuan Malaysia.
Acuan yang sama akan melahirkan satu bentuk masyarakat dengan pemikiran
yang sama. Persamaan dari segi pemikiran, cara hidup dan tindakan akan melahirkan
satu peribadi dan identiti kebangsaan yang unggul.

4.2.3 Meningkatkan Perpaduan Bangsa dan Negara

Konsep satu negara bangsa mempunyai makna yang mendalam. Konsep ini
bermaksud sebuah negara berdaulat yang rakyatnya tidak dapat diidentifikasikan
melalui kaum, keturunan atau warna kulit.
Pembentukan satu negara bangsa adalah menjadi prasyarat kepada kemajuan.
Ini disebabkan sebarang kerjasama untuk kemajuan tidak akan terjalin tanpa rakyat
yang tidak mempunyai satu pemikiran terhadap satu negara dan bangsa. Bagi
memenuhi keperluan ini, kesetiaan kepada negara, perpaduan negara, keharmonian
dan toleransi perlulah difahami dan diamalkan.

Proses Kebudayaan Kebangsaan sebenarnya menuntut kita melihat kepada

persamaan-persamaan dan bukannya perbezaan antara kita. Masyarakat berbilang
kaum perlu mengurangkan penonjolan unsur-unsur yang membezakan mereka. Mereka
tidak perlu terlalu membesar-besarkan identiti kaum hingga menenggelamkan
keperibadian bangsa lain dan negara.
Perpaduan akan lahir apabila sebahagian daripada nilai-nilai bersama dikongsi.
Nilai-nilai kebangsaan kita sudah cukup banyak menerima masuk nilai-nilai rakyat lain.
Sikap membari dan menerima patut diamalkan bersama. Sebagai satu bangsa
Malaysia, kesetiaan kepada negara hanyalah kepada Malaysia.

4.3

Isu Perpaduan Nasional

Perpaduan rakyat menjadi satu cabaran utama yang dihadapi oleh Kerajaan Malaysia.
Isu perpaduan adalah utama dari sembilan cabaran untuk mencapai matlamat
Wawasan 2020 yang berbunyi Mewujudkan bangsa Malaysia yang bersatu padu yang
mempunyai matlamat yang serupa dan boleh dikongsi bersama, berintegrasi di
peringkat Wilayah dan antara kaum, berasaskan persamaan hak dan keadilan
Cabaran ini berkait dengan cabaran ke lima yang berbunyi Mewujudkan
masyarakat liberal dan bertolak ansur dengan rakyat pelbagai kaum bebas
mengamalkan adat, kebudayaan dan kepercayaan agama masing-masing dan pada
masa yang sama meletakkan kesetiaan mereka kepada negara. Cabaran ini berkait
pula dengan cabaran ke tujuh iaitu untuk Mewujudkan masyarakat berbudi dan
berbudaya penyayang iaitu sistem sosial yang lebih mementingkan masyarakat
daripada diri sendiri dan kebajikan insan tidak berkisar kepada individu tertentu sahaja.
Terdapat beberapa faktor sejarah yang menyulitkan proses pencapaian
perpaduan di Malaysia. Di antaranya ialah :

4.3.1 Agama dan Kebudayaan

Setiap kumpulan etnik mempunyai agama dan kebudayaan yang berlainan. Setiap
kaum pula mempunyai adat resam, bahasa, kesenian, budaya dan sistem nilai yang
berbeza. Masing-masing kurang mengenali dan memahami dan seringkali menganggap
mereka sahaja yang terbaik. Sikap ini menguatkan perasaan buruk sangka yang
menghalang pergaulan baik antara pelbagai kaum.

4.3.2 Dasar Penjajah British

Penjajah British mengamalkan dasar pecah dan perintah yang menjarakkan kumpulankumpulan etnik demi kepentingan dan keselamatan mereka sendiri.. Penjajah sengaja
menentukan status dan peranan yang berlainan bagi kaum yang tertentu. Interaksi
antara kaum menjadi terbatas dan lahirlah sikap prasangka negatif yang kukuh antara
rakyat tempatan yang berbilang etnik.

4.3.3 Sistem Pendidikan, Persekolahan dan Bahasa yang Berlainan

Laporan Razak menyebut bahawa tiada satu sistem pendidikan nasional di Tanah
Melayu di mana setiap etnik lebih gemar menghantar anak mereka ke sekolah yang
menggunakan bahasa ibunda masing-masing. Kurikulum yang digunakan juga tidak
sama. Ada pula yang berpusat ke negara nenek moyang mereka, tidak terdapat bahasa
pengantar

yang

sama.

Keadaan

ini

melebarluaskan

lagi

jurang

pergaulan,

menghasilkan pandangan yang berlainan dan menjejaskan persefahaman dan

perhubungan sesama rakyat di samping mewujudkan keperibadian dan perwatakan
yang berbeza tanpa mempedulikan pembentukan warga negara yang beridentitikan
satu negara.

4.3.4 Amalan Ekonomi yang Berlainan

Setiap etnik menjalankan aktiviti ekonomi yang tertentu dan mendiami kawasan yang
berlainan. Keadaan ini mewujudkan jurang pendapatan yang tidak seimbang dan
menimbulkan rasa tidak puas hati dalam kalangan etnik yang berlainan jenis dan ras
serta mengakibatkan perpaduan negara terancam.

4.3.4 Perbezaan Politik Mengikut Bangsa, Kaum dan Etnik

Kewujudan persatuan politik, sosial dan ekonomi berdasarkan bangsa, kaum dan etnik
tertentu telah memmperkuatkan identiti sesuatu kumpulan dan menimbulkan perasaan
syak wasangka kerana setiap kumpulan hanya memperjuangkan hak dan kepentingan
kumpulan tertentu sahaja. Parti-parti politik yang berasaskan kepada suku kaum juga
memainkan pelbagai isu sensitif seperti bahasa, budaya, ekonomi dan hak
keistimewaan sehingga memburukkan lagi masalah perpaduan.

4.3.5 Pendudukan Jepun

Kemasukan tentera Jepun ke Tanah Melayu menambah jurang permusuhan antara
orang Melayu dan orang Cina. Sebilangan besar tentera anti Jepun terdiri dari orangorang Cina, sementara ramai pula orang Melayu yang diambil oleh tentera Jepun untuk
menjadi askar dan polis. Keadaan ini menjadikan menjejaskan persefahaman dan
menimbulkan perasaan kurang senang antara masyarakat Melayu dan Cina.