Yönetim Bilişim Sistemleri

Analiz yöntemi Micheal Porter tarafından, 1985 yılında yayınlanan ‘Rekabet Analizi: Üstünlüğü Oluşturmak ve Korumak’ isimli kitabında da yazılmıştır. Bu yöntem, bir işletmenin, üretmekte olduğu değeri analiz etmek için kullanılır. Basitçe, bir ürün veya hizmet üreten bir işletmenin, üretmiş olduğu bu hizmet veya ürünü sunduğu pazar, içinde bulunduğu sektör ve işletmenin destek faaliyetlerinin bir derlenmesi olarak görülebilir.

Literatürde etkinin ilk defa bulunduğu Amerikanın Chicago eyaletindeki Hawthrone Elektrik fabrikalarına atıfla Hawthrone etkisi veya sadece gözlemci etkisi (observer effect) olarak geçen yönteme göre, çalışanların kendilerini izleniyor hissettikleri ortamda daha verimli çalışmaktadır hipotezi yatar.

Bu yazının amacı, 1963 yılında J. Stacy Adams tarafından literatüre kazandırılan “eşitlik teorisinin” (equity theory), yönetim bilişim sistemleri (YBS) açısından ele alınmasıdır. Yazı öncelikle eşitlik teorisinin kısa bir tanımı ile başlayacak ardından bu konuda YBS alanında yapılan çalışmalara ve kullanım alanlarına yer verilecektir.

ÖZ
Bu çalışmanın amacı, uluslararası ticaret sektöründe faaliyet gösteren ve yoğun olarak dış ticaret işlemleri gerçekleştiren işletmeler tarafından kullanılan, bilişim sistemlerini ve yazılımlarını inceleyerek dış ticaret işlemleri açısından önemini tespit etmektir. Bu amaçla, İstanbul'daki 106 dış ticaret işletmesinde, görüşme tekniği kullanılarak bir araştırma gerçekleştirilmiştir. Araştırma kapsamında, işletmelerin dış ticaret, insan kaynakları ve/veya ticaret birimlerindeki yetkililer/çalışanlar ile görüşmeler yapılmıştır. Bu görüşmelerde verileri toplamak amacıyla, cevapları çoktan seçmeli 24 sorudan oluşan bir görüşme formu kullanılmıştır. Elde edilen verilerin analizinde ise SPSS 20 istatistik programı ve içerik analizi kullanılmıştır. Araştırmadan elde edilen bulgular doğrultusunda, uluslararası ticaret faaliyeti gerçekleştiren işletmeler tarafından kullanılan bilişim sistemlerinin dış ticaret işlemleri üzerinde ve dolayısıyla dış ticaret hacmi üzerinde önemli etkisi olduğu belirlenmiştir. Sonuç olarak, dış ticaret işlemlerinde bilişim teknolojisi ve sistemlerinin önemli bir kaldıraç görevi olduğu ve özellikle dış ticaret yazılımlarının işletmelerin dış ticaret işlemlerindeki başarısında önemli rol oynadığı görülmüştür.
ABSTRACT
The aim of the study is to examine and determine the importance of information systems and software used by the companies dealing substantially with foreign trade in international trade sector. For this purpose, a research is conducted in 106 enterprises dealing with foreign trade in Istanbul by means of the interview technique. In the scope of the research, the interviews are conducted with the officials/employees in the foreign trade, human resources and trade departments of the enterprises. In these interviews, a form of 24 multiple-choice questions is used to collect the data. SPSS 20 statistical program and the content analysis method are used for analysis of the data collected. In line with the findings collected with the research, it is determined that the information systems used by the foreign trade companies have significant effects on foreign trade transactions and therefore in foreign trade volume. As a result, it is concluded that the information technologies and systems seems as an important .

"Bilişim Suçları ve İnternet İletişim Hukuku" lisans seviyesindeki hukuk öğrencilerinden akademisyenlere  her seviyedeki okuyucuya hitap etmesi hedeflenen çok yönlü bir kitaptır. Bilişim hukuku alanına yeni ilgi duyan hukukçular ve fakültelerinde bilişim hukuku dersi alan öğrenciler için temel bir bilgi kaynağı olması amacıyla kitapta yer alan konular tüm açılardan incelenip açıklanmıştır. Bu yönüyle bir genel bilgi/ders kitabı niteliğindeki kitabın yeni okuyucularımıza faydalı olacağı kanısındayım.
Lisansüstü eğitim alan ve bu alanda bilimsel çalışma/araştırma yapan okuyucular için kitapta konu, öğretideki farklı görüşler ve karşılaştırmalı hukuk içerecek şekilde derinlemesine incelenmiştir. Kitap, bu özelliğinin yanı sıra güncel ve geniş kaynakçası ile okuyuculara yol gösterici niteliktedir. Uygulamada karşılaşılan sorunlara yanıtlar getiren ve içerisinde yer alan çok sayıda güncel yargı kararı ile kitap, uygulayıcı okuyucular için de başvuru kaynağı özelliği taşımaktadır.
İlk hazırlık sürecinden bu yana on altı yıl geçmesine rağmen, her basıda güncellenerek yenilenmesi neticesinde kitap, hızla gelişen bilişim alanında karşılaşılabilecek hukuki sorunları en güncel haliyle okuyucuya aktaran dinamik bir bilgi kaynağı kimliği kazanmıştır.
Bu yönleri ile kitap, bilişim hukukuna ve özellikle bilişim suçları ile internet iletişim hukukuna ilgi duyan her seviyedeki okuyucuya yeterli ve doyurucu bilgiyi sağlayabilecek niteliktedir.

Her geliştirme işlemi özellikle de ürün geliştirme işlemi belirli aşamalar içerir. Yazılımların da birer ürün olduğu unutulmamalıdır. Bu bağlamda nasıl bir otomobil, bir uçak veya bir televizyonun geliştirilmesi için çeşitli aşamalardan bahsetmek mümkünse, yazılım için de benzer aşamalar mevcuttur. Genel olarak bu ürünlerin tamamını birer sistem olarak görmek ve sistem geliştirme metodolojisi ismi altında incelemek mümkündür.

Sunumda, Kişisel Verilerin Korunması Kanunu'nun getirdikleri, tanımlar, dikkat edilmesi gereken hususlar, uyum sürecinde atılması gereken adımlar, kişisel veriler korunmadığında yasalarda öngörülen suçlar ve kabahatler ile Yargıtay kararları ile KVK Kurulu kararları; ayrıca GDPR'a ilişkin kısa bir bilgilendirme yer almaktadır.

Bilgisayar bilimleri daha çok dünyada bulunan veri kaynaklarının dijital ortama çevrilmesi ile ilgilenir. Örneğin bir resim, bir ses veya ortamın nem değerini çeşitli duyargalar (sensor) vasıtası ile alıp, sayısal (dijital) verilere çevirmek ve bu veriler üzerinde işlem yapmak bilgisayar bilimlerinin çalışma alanıdır.

1943 yılında Abraham Maslow tarafından bir kişinin ihtiyaç duyabileceği şeyler seviyelendirilmiştir. Maslow’un bireyin olgunluğuna yapmış olduğu yaklaşım pek çok araştırmacı tarafından bilgi teknolojileri (BT, Information Technologies, IT) için de kullanılmıştır. Bu yazıda Maslow'un ihtiyaçlar piramiti ve YBS açısından Maslow'un ihtiyaç piramiti anlatılmıştır.

KVKK'nın yürürlüğe girmesinden bu yana henüz yalnızca iki yıldan biraz fazla bir süre geçmiş iken bu alanda, üstelik de ilgili olduğu her konuyu kapsama iddiasında olan bir kitabın kaleme alınması birtakım riskleri içinde barındırmaktadır. Zira Kanun ve ilgili mevzuatın yeni yürürlüğe girmiş olması sebebiyle konunun uygulamasını gösteren mahkeme kararı, kitap ve makale gibi kaynaklar son derece sınırlıdır. Ayrıca mevzuata uyumlu hale gelmesi gereken veri sorumlularının da konunun önemini yeni yeni kavramış olmaları nedeniyle uygulama örnekleri de azdır. Açıkçası bu kadar yeni bir konuda kitap yazmak sisler arasında yol almaktan farksızdır.

Bu konuda beni cesaretlendiren ve kitap yazmamı sağlayan hususlar ise şunlardır: İlk olarak 6698 sayılı Kanun, AB’nin 95/46/EC sayılı Direktifinin Türkçe’ye çevrilmiş, daha da önemlisi Türkiyelileştirilmiş halidir. AB’nin bu konudaki yirmi üç yıllık birikimi, deneyimi ve bu konuda yazılmış olanlar yol gösterici niteliktedir. İkinci olarak TCK’da kişisel verilerin korunmasına ilişkin suçların yer alması ve bunların hem mahkeme kararlarına hem de öğretinin çalışmalarına konu olması önemli bir kaynaktır. Üçüncüsü bu konuda bizzat uygulamanın içinde yer alarak, ortaya çıkan somut sorunların çözümünde yeralmam ve konu ile ilgili her türlü platformda görüş alış verişinde bulunmamdır. Dördüncüsü ve en önemlisi ise bu konuda büyük bir boşluk ve belirsizliğin olması, bununla doğru orantılı olarak da özellikle uygulamaya ilişkin yol gösterici, rehber bir kaynak ihtiyacının olmasıdır.

İşte bu sebeplerle içinde barındırdığı tüm riskleri göze alarak bu kitabı kaleme almaya karar verdim, hatalarımın ve eksiklerimin olabileceğini, ancak bunların sonraki basılarda düzeltilebileceğini ve giderilebileceğini düşündüm; bir yerden başlamak gerekir diyerek başladım ve elinizdeki kitap ortaya çıktı.
Bu kitabı farklı kılan en önemli özellik, yalnızca akademik kaygılar güdülerek yazılmamış olmasıdır. İçindekiler bölümüne bakıldığında da görüleceği üzere, bu kitap, özellikle kullanılan dil, sınırlı tutulan atıf sayısı, benimsenen sistematik ve konuların anlatım yöntemi bakımından dikkat çekicidir. Zira hiçbir şekilde akademik çalışma yönteminden de uzaklaşmamak kaydıyla, daha çok uygulamacılara yönelik, bu anlamda daha anlaşılır, içindeki bilgiye daha kolay erişilebilir ve bol örnekli bir kitap oluşturulmaya çalışılmıştır. Özellikle sistematik, ilgili mevzuattan bağımsız teorileştirme yönteminden ziyade ilgili mevzuat ve alt başlıkları dikkate alınarak oluşturulmuş, böylelikle uygulamacıların aradıkları bilgiye daha kolay ulaşmaları sağlanmak istenmiştir.
Kitabı farklı kılan bir diğer özellik ise, kitapla paralel bir online eğitim imkanının da sunulmasıdır. Online eğitimde ana başlıklarıyla anlatılan konuların detaylarına kitapta yer verilmiştir. Dolayısıyla online eğitim platformu ile kitabın birlikte kullanılması tercih edilen yöntem olmalıdır.

Kavram, temel olarak bir organizasyondaki bilginin doğru ve verimli şekilde alınması, paylaşılması ve kullanılmasını ifade eder. Kavramın oluşmasında birden fazla disiplinin etkisi vardır. Örneğin iş idaresi, bilgi sistemleri, yönetim, bilgi sistemleri ve arşiv gibi çeşitli alanların ortak çalışması ile bilgi yönetimi için gerekli ihtiyaçlar karşılanabilir.

Bu kitaba kaynaklık eden ve çok eski tarihlerde yazılmış eserlerin güncellik anlamındaki katkısını sorgulayanlar her zaman olmuştur. Hatta bu sorgulamalarına kendilerince rasyonel birtakım gerekçeler de sunmak suretiyle eski eserlerin bilime ve güncel hayata olan katkısını inkardan gelerek mahkum etmek isteyenler de olmuştur. Oysa zaten aralarında eşölçülemezlik bulunan eski eserler ile güncel eserleri birbirleri ile karşılaştırıp kıymet biçebilecek bir kişi, kurum veya kuruluş yoktur, olması da düşünülemez. Günümüzde yazılmış kitaplar incelendiğinde ise, bunların tamamına yakınının güncel kaynakların etrafında değirmen taşı misali dönüp durmakta oldukları görülmektedir. Söz gelimi, yönetim üzerine kitap yazanların birçoğu Ptah Hotep’in adını dahi bilmemektedir. Toplam Kalite Yönetimi literatürü üzerine yazılan yayınlar incelendiğinde Hamburabi Kanunları’ndan veya II. Beyazıt tarafından hazırlatılan Kanunname-i İhtisab-ı Bursa’dan bahsedilmediği görülmektedir. Erzurumlu İbrahim Hakkı’nın eserini inceleyen veya referans alan Davranış Bilimleri kitabına rastlamak neredeyse imkansızdır. Benzer şekilde, kişisel gelişim kitap raflarını dolduran binlerce kitabın hemen hiçbiri, güzel ve ikna edici konuşma sanatının (rhetoric) ustaları Protagoras ve Sokrates’in adını bile anmamaktadır. Bilgisayar ve yazılım üzerine kaleme alınan eserlerin hemen hiçbirinde, Bilgisayar Bilimleri ve Sibernetik’in babası El Cezeri veya matematikçi El Cebir’den bahsedilmemektedir. Fizik, optik ve mekanikten ekmeğini yiyen binlerce insanın Newton ve Heysem hakkında bildikleri belgesellerde izlediklerinden ibarettir (izlerlerse).
Elinizdeki kitapta, yönetici veya yönetilen herkese, birincil kaynak eserlerin “yönetim” bakış açısı ile ele alındığında nasıl daha işlevsel hale getirilebileceğine dair kuramsal ve pratik anlamda katkılar sağlamak amaçlanmıştır. Birincil kaynak eserlerdeki bilgiler, sistemli çabalarla zenginleştirilerek pratik hayatla olan bağlantılarının kurulmasına ve konulara bakış açılarının nispeten genişletilmesine çalışılmıştır. Yönetim ile ilişkili disiplinlerde yazılmış eserler, bu alandaki başlıca yaklaşımların fikri temellerini objektif bir şekilde ortaya koyabilmek için eleştirel kaynak incelemesine tabi tutularak okuyucuya sunulmuştur.

Bu makalenin amacı, literatürde olumsallık veya durumsallık teorisi olarak geçen kavramı açıklamak ve ardından ilişkili olduğu Ringlemann etkisi (Ringlemann Effect) ve Azalan Verim Kanunu (Law of Diminishing Returns) kavramlarını açıklamaktır.
Teoriye ismini veren “Contingency” kelimesi, Türkçe’ye ihtimal, değişkenlik, belirsizlik gibi kelimelerle çevrilebilir. Kabaca, teori dünyadaki her şeyin ve kurumların (organizasyonların) da belirsizlik içerdiğini ve dolayısıyla belirsiz ortamlarda kesin doğruların savunulamayacağını söyler. Yani aslında bir organizasyonlar için en iyi yönetim şekli, en iyi teşkilatlanma gibi çok sayıda en iyi ile başlayan iddia birer boş hayalden ibarettir.
Fordism, Taylorism, Fayolizm gibi klasik yönetim yaklaşımlarında bir “en iyi” yaklaşımı olduğu kabulü yapılıp bu “en iyiyi” arama süreci vardır. Ancak olumsallık kuramı bunun boşuna bir çaba olduğunu iddia etmektedir ve en iyinin her duruma göre değiştiği kabulünü yapmaktadır.
Özellikle teknoloji gibi hızlı değişim içeren alanlarda bu kuramın çok daha etkili olduğu görülmektedir. İşletmeler, iş yapış şekilleri hatta çalışanların meslek ve uzmanlık tanımları bile sürekli değişmekte, her işletme değişime ayak uydurmak için kendi organizasyonunu sürekli güncellemekte, bu güncelleme yarışında geride kalanlar ise rekabet gücünü ve pazardaki varlığını yitirmektedir.

Son yıllarda kullanımı hızla artan Facebook veya Twitter gibi sosyal ağlarda her gün çok yüksek miktarda veri akmaktadır. Bu verilerin tamamına yakını çeşitli veri merkezlerinde toplanmakta ve veri madenciliği olarak isimlendirilen yöntemlerle işlenerek anlamlı istatistiksel değerler çıkarılmaktadır. Ayrıca bu ağların çoğunun içeriği internet üzerinden açık olduğu için, veri merkezlerine gerek kalmadan internete bağlı herhangi birisi de benzer yöntemlerle veri toplayabilmekte ve analiz yapabilmektedir. Bu yazıda sosyal ağlardan verinin nasıl toplandığı ve nasıl veri madenciliği çalışmaları yapılabildiğine dair giriş seviyesinde bilgiler verilecektir.

Öncelikle “blockchain” nedir sorusuyla başlamamız gerektiğini düşünüyorum. Genellikle bitcoin ile birlikte anılan sanki onunla var olduğu izlenimi yaratılan bir kavram olarak anlaşılsa da aslında blockchain daha geniş bir kullanım alanı olan ve bitcoin’in de alt yapısını oluşturan teknolojidir. Blockchain, temel olarak değer içeren verilerin güvenli bir şekilde depolanmasını ve yönetilmesini sağlayan dağınık bir veri tabanıdır.
Yazılım sistemi elektronik aletlerin belirli bir işi yapabilmesini sağlayan programları oluşturan, yani bilgisayarda istediğimiz işi yapabilmemize olanak sağlayan sistemdir. Böylelikle bilgisayarın donanım parçalarının yönetimini sağlayan, ayrıca kullanıcıların da istediklerini yapabilmesine olanak sağlayan algoritmalar oluşturabilen sistemlerdir. Ayrıca bu yazılımın da programlanması gerekir. Bu da bir programlama diliyle oluşturulur. Birçok programlama dili bulunur ve bunların bir de mimarisi olur.

21. Yüzyıl başta iletişim ve ulaştırma teknolojilerinde yaşanan gelişmeler sayesinde toplumları siyasetten ekonomiye, sağlıktan kültüre pek çok alanda dönüşüme zorluyor. Bilgisayar, internet, yapay zekâ, birer küçük bilgisayara dönüşen cep telefonları, cep telefonlarının internet ve yapay zekâ ile buluşarak akıllı aygıtlara dönüşmesi ve robot teknolojileri son çeyrek asırda giderek tüm vatandaşların günlük hayatına girdiler ve neredeyse her şeyi baştan aşağı değiştirdiler. Her alanda yaşanan dijitizasyon, vatandaş tercihlerine ait yönetsel verilerin artış göstermesi ve ortaya çıkan büyük veriyi değerlendirecek analiz tekniklerinin gelişmesi dijital değişimi tetikleyen temel sebepler arasında yer alıyor. Şu an odağında yapay zekânın olduğu dijital bir dünyadan bahsediliyor. Açıkçası hem akademik bir disiplin hem de uygulama olarak kamu yönetimi bir kez daha değişim talebiyle karşı karşıya ve anlaşılıyor ki bu kez değişim eskisinden çok farklı ve daha yoğun bir biçimde teknolojiden geliyor.
Dijital dünya çok hızlı bir şekilde kamu yönetimindeki bilindik yönetim işlevleri ile iş görme biçimlerini dönüştürüyor, yeni örgütlenme tarzlarına, örgüt-içi ve örgütler-arası yeni ilişkilere kapı aralıyor. Çok daha önemlisi, değişim talebi eskiden olduğu gibi kamu yönetiminin kendi değer ve iş yapma biçimlerini değiştirmesiyle sınırlı değil. İstenen, kamu yönetimin içsel bir dönüşüm geçirmesi ve bununla beraber her zamankinden daha yoğun ve bütüncül bir şekilde tüm ekonomik ve toplumsal alanlarda yaşanacak (tabii ki!) etkili ve etkin bir dijital dönüşüme (digital transformation) öncülük edip politikalar geliştirmesi. Devletin yürütme erkini temsil eden kamu yönetimi sahip olduğu anayasal rol ve fonksiyonlarla dijital dönüşüm için kamu yönetimini önemli hale getiriyor. Bu yüzden değişimi anlayacak ve ardından onu kuşatıp kavrayacak yeni yönetsel kavramlara ve teorik yaklaşımlara ihtiyaç bulunuyor. Örneğin Avrupa Birliği (AB) Komisyonu tarafından 2019 tarihinde yayımlanan rapor kamu yönetiminde yaşanan dönüşümü karşılamak üzere "Dijital Devlet" (Digital Government) kavramını öneriyor. Rapora göre Dijital Devlet kavramı, dijital teknolojilerin daha açık, daha katılımcı ve daha yenilikçi bir kamu yönetimi için sahip olduğu potansiyelin altını çizdiğinden e-devlet kavramından daha fazla yeni dönemi tanımlamak için kullanılmayı hak ediyor.
Bu bölümde, yaklaşık iki yüzyıldır modern devlet yönetiminin 'sert çekirdeğinde' yer alan bürokrasi ve bürokrat gibi kavramları yerinden oynattığı dahi ifade edilen yapay zekâ odaklı dijital teknolojik gelişmelere, bunların yarattığı dijital dönüşüme ve bu dönüşümün kamu yönetimi uygulama ve teorisinde ortaya çıkardığı değişimlere odaklanacağız.

Bilgi teknolojilerinde iletişim, bilgisayar ağlarının çıkışı itibariyle merkeziyetsiz olarak başlamış, günümüzde ise merkezi bir model ile yoluna devam etmektedir. Merkezi yaklaşım, bilgi iletişimine otoriter, kontrolcü bir model sunmaktadır. Bilgi teknolojileri, gerçek dünyada olduğu gibi demokratik bir anlayış ile yönetilecek merkeziyetsiz iletişim modeline doğru eviriliyor. Bu model ile eşler arası iletişim, bilgi iletişiminin her alanını kapsayacağı, kullanıcıların veri gizliliği konularındaki kaygılarını azaltarak, ağ üzerindeki içeriklerin, kullanıcılarından salt bir çoğunluğun onayı ile yayınlanacağı ön görülmektedir.

Çalışmada kamu yönetiminde stratejik planın yeri ve önemi, ilgili mevzuatları, stratejik planlama ile ilgili yaşanan sıkıntılar, üst plan belgeleriyle alt plan belgelerinin uyum sorunu incelenmekte ve uyum sorunun çözümü için bir karar destek sistemi önerisinde bulunulmaktadır.
Araştırmanın birinci bölümünde stratejik plan kavramı strateji ve plan olmak üzere iki farklı kavram üzerinden irdelenmiştir. Ayrıca kamuda stratejik planlama, yeni kamu yönetimi reformu, kamuda stratejik planlamanın farklı ülkelerdeki örnekleri incelenmiştir.
Araştırmanın ikinci bölümünde Türk Kamu Yönetiminde stratejik planlama ve performans esaslı bütçelemenin gelişimi irdelenmiş, ilgili kanun ve düzenlemelerden bahsedilmiştir.
Araştırmanın üçüncü bölümünde kalkınma ve plan kavramları irdelenmiştir. Ayrıca kamuda üst plan belgeleri olan kalkınma planları ile alt plan belgeleri olan stratejik plan belgeleri, ilgili kanun ve mevzuat incelenmiştir. Ayrıca Türk kamu yönetiminde stratejik planlamada elde edilen ilerlemeler ve gelişmeler incelenmiştir. Bunun yanı sıra Türk kamu yönetiminde stratejik planlama alanında yaşanan aksaklıklar ve sorunlar irdelenmiş, üst plan belgeleriyle stratejik plan belgelerinin uyum sorunu üzerinde durulmuştur.
Araştırmanın dördüncü bölümünde karar destek sistemleri, karar destek sistemlerinin kamu yönetimindeki yeri ve önemi, metin benzerlik hesaplama yöntemleri irdelenmiştir. Ayrıca üst plan belgeleriyle alt plan belgelerinin uyum sorununa çözüm önerisi olarak geliştirilen karar destek sistemi sunulmakta ve incelenmektedir.
Anahtar Kelimeler: Stratejik Plan, Karar Destek Sistemleri, Üst Plan Belgeleri, Stratejik Plan Belgeleri, Metin Benzerlik Hesaplamaları.

Information systems play an important role in the production, sharing, storage and transmission of information in various fields. Hospital information management systems used in the health sector actively meet the needs of physicians, administrators, and patients in institutional processes. Hospital information management systems ensure that data are collected in a correct, complete and interdependent manner. Hospital information management systems started to be used in the 1960s. These systems can be classified as integrated and modular systems. Integrated information systems are divided into hospital general information system, clinical information systems, management information system, and a database management system. In another classification, hospital management information systems are seen to include resource utilization and programming, financial management, materials and facility management and staff management systems. Hospital management information systems have purposes such as providing patient satisfaction, strengthening internal communication networks, reducing costs, and reliably storing data in a digital environment. The development of hospital information management systems in Turkey is based on the Health Information Systems Project, which was supported by the World Bank in 1990 and conducted by the Ministry of Health. The use of hospital information systems in health institutions has become increasingly widespread with the studies conducted under the leadership and coordination of the Ministry of Health after 2000 years. The purpose of this study is to evaluate the development and functions of the hospital information management systems in the health sector by acting from the Turkish case. The study first examined the development and types of hospital information management systems. The purposes of the usage and benefits of these systems have been referred to the study. In the second part of the study, the development and components of hospital management information systems in Turkey are evaluated.

Bu çalışmada, bilgi toplumu teorik çerçevesinde ifadesini bulan bilişim teknolojileri uygulama-larının insani hizmet örgütlerindeki etkileri üzerine geniş ölçekte bir değerlendirme yapılmak-tadır. Ele alınan konunun temel öğesi olan “bilişim” kavramının kaynaklarına ilişkin kavramsal çerçeve metnin ilk bölümünü oluşturmaktadır. Devam eden bölümde, bilişim teknolojileri uy-gulamalarının büyük ölçüde gerçekleştiği alan olması bakımından “yönetim” boyutuyla insani hizmet örgütleri üzerinde durulmaktadır. Bilgisayar tabanlı bilişim sistemlerinin insani hizmet yönetimindeki fonksiyonları ve doğurguları çalışmanın son bölümünü oluşturmaktadır. Bu bö-lümde konu üzerinde yapılan değerlendirmede Türkiye’de sosyal hizmetlerin sunumundan bi-rincil düzeyde sorumlu olan Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu (SHÇEK) örnek örgütlenme olarak ele alınmıştır. SHÇEK örneği üzerinden insani hizmet örgütlerine bilgisayar tabanlı bilişim sistemlerinin entegre edilmesi sürecinin ayrıntılandırıldığı bu bölümde yazarın yaklaşımı oldukça iyimserdir. Metinde teknolojik dönüşümün örgütün bir dizi yapısal so-runlarından, uygulama sahasındaki mesleki yöntem ve tekniklere uzanan perspektifte son derece yararlı gelişmeler yaşanacağı iddiası savunulmaktadır.

Kişisel verilerin korunması hakkının her geçen gün daha fazla ilgi çektiği ülkemizde buna paralel olarak, 7 Nisan 2016 tarihinde yürürlüğe giren 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu'nun ardından kişisel verilerin korunması alanına ilişkin yönetmelik, tebliğ ve karar yayınlanması yoluna gidilerek konu, yetkililer tarafından yasal düzenlemeler ile kapsamlı bir biçimde açıklanmak istenmektedir. Kişisel verilerin korunması hakkının konu edildiği çalışmalar uzun zaman öncesine dayansa da konuya ilişkin ilk somut adım, söz konusu hakkın 2010 yılında yapılan Anayasa değişikliği sonucu Anayasanın 20. maddesine eklenen 3. fıkrasıyla Anayasal güvence altına alınması ile atılmıştır. Bu husus kişisel verilerin Anayasal düzeyde korunmaya değer görülmesi ve özel hayatın gizliliği başlığı altında düzenlenmiş bulunsa da özel hayat kavramından ayrı olarak zikredilmesi oldukça önemli olmuştur. Anayasada yapılan değişikliğin ardından zaman içerisinde kişisel verilerin korunması hakkının kapsamlı bir şekilde düzenlenmesi ihtiyacının artması ile nihayet 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu 7 Nisan 2016 tarihinde yürürlüğe girerek; söz konusu ihtiyaç büyük ölçüde giderilmeye çalışılmıştır. Kişisel verilerin korunması hakkı, konuyla ilgili daha önceki yazılarımda da belirttiğim gibi birçok hak ile bağlantılı olup; oldukça geniş bir kavramı ifade eder. Özellikle teknolojinin geldiği nokta ile bağlantılı olarak hangi faaliyet içerisinde bulunursa bulunulsun, kişisel veriler alınmadan, tutulmadan veya herhangi bir biçimde işlenmeden bu işlemlerin yapılması mümkün değildir. Üstelik bu yalnızca ekonomik ve mesleki faaliyetlerle sınırlı olmayıp; gündelik ihtiyaçlarımızda dahi sıklıkla karşılaştığımız ve ihtiyaç duyduğumuz bir husus haline gelmiştir. Günlük hayatımızın bu denli içerisine girerek, her anımızla ilişkili olan kişisel verilerin korunması hakkının yalnızca Kanun ile hüküm altına alınan düzenlemelerle yeterli bir korumaya sahip olması beklenemez. Bu nedenle Kanun'un genel olarak düzenlediği hususları açıklamak ve eksik kalan noktaları tamamlamak amaçlarıyla başta yönetmelik olmak üzere diğer hukuki araçların kullanılması zorunludur. Nitekim 6698 sayılı Kanun tarafından hüküm altına alınmış bulunan birtakım konulara ilişkin usul ve esasları belirlemek amacıyla yönetmelikler yayınlanacağı öngörülmüş ve Kanun'dan sonra birçok farklı kırılım noktasında yayınlanan yönetmelikler ile konunun daha iyi anlaşılması sağlanmaya çalışılmıştır. Kişisel verilerin korunması alanında yaşanan gelişmeleri son olarak tarafımızca da beklendiği üzere Kişisel Verileri Koruma Kurulu tarafından yayınlanan karar ve tebliğler takip etmiştir.

Kişisel veriler kavramı, konuya ilişkin bütün ulusal ve uluslararası yasal düzenlemelerde benzer şekilde ifade bulmuş; ülkemiz açısından kişisel veriler alanına özgü temel kanun olarak kabul edilen 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu'nda da; " kimliği belirli veya belirlenebilir gerçek kişiye ilişkin her türlü bilgi " şeklinde tanımlanmıştır. Bu bağlamda gerçek bir kişinin gündelik yaşam aktivitelerinden mesleki faaliyetlerine kadar yaşamının her alanında söz konusu olabilen ve onu tanımlamaya veya tanımlanabilir kılmaya yarayan her türlü bilginin kişisel veri niteliğinde olduğu söylenebilir. Öyleyse kişisel veriler belli bir alan veya faaliyete özgülenmiş olmayıp, kapsam ve sınırları açık ve net bir biçimde çizilmiş değildir; kişinin bulunduğu her ortamda söz konusu olabilecektir. Çalışma hayatının insanların yaşamında önemli bir yer ve zaman kapladığı günümüzde işçi-işveren ilişkisi de kişisel veriler bakımından önem arz eder. İş sözleşmesinin kuruluş aşamasında ve devamı süresince; işçi, işverene ekonomik ve hukuki bir bağımlılık içindeyken; işveren de işçisini koruma ve gözetme borcu altındadır. İşçi-işveren arasındaki bu karşılıklı ilişki işçinin kişisel verilerine müdahale oluşturabilecek unsurları barındırır. Ayrıca gelişen bilişim teknolojilerinin sağladığı imkanlar bu ilişkinin kişisel veriler ile olan bağlantısının farklı bir bakış açısıyla ele almayı zorunlu hale getirmiştir. Dolayısıyla iş ilişkisinin kurulması, çalışma süreci, işten ayrılma ve hatta işten ayrıldıktan sonrası da dahil olmak üzere iş ilişkisinde kişisel veriler özel bir önem taşır. Günümüzde işverenler tarafından işçilere ait kişisel veriler işe giriş ve çalışma sürecinde toplanıp işlenmekte ve işçiler çalışma esnasında çeşitli yollarla gözetlenmektedir. Özellikle teknolojik gelişmelerin kamusal ve özel alanlarda bireylerin elektronik şekilde gözetlenmesini sağlaması işverenlerin gözetleme isteklerini yerine getirmelerini kolaylaştırmıştır. Bu şekilde bir gözetleme, bazı durumlarda haklı olmakla beraber işçilerin kişisel alanına müdahale niteliğinde olması nedeniyle başta kişisel verilerin korunması hakkı olmak üzere; özel hayatın gizliliği ve korunması ve haberleşme hürriyeti gibi temel hak ve özgürlükler kapsamında ele alınmalıdır. Nitekim işverenlerin gözetleme faaliyetlerine ilişkin akıllara cevaplanması gereken şu sorular gelmektedir: • İşverenlerin işçilere ait kişisel veri toplamasının sebepleri nelerdir? • İşverenler tarafından elektronik izleme ve gözetleme uygulamalarına başvurmaya neden ihtiyaç duyulmuştur? • İşçilerin izleme ve gözetleme yollarıyla kişisel verilerinin elde edilmesi, toplanması ve işlenmesi hukuka uygun mudur? Hangi özelliklere bakılarak hukuka uygunluk değerlendirmesi yapılmalıdır? • Konuya ilişkin doktrin görüşleri ile Yargıtay kararları ne cevap vermektedir?

Kişisel Verileri Koruma Kurulunun " Veri sorumluları ve veri işleyenler tarafından ilgili kişilerin e-posta adreslerine veya SMS ya da çağrı ile cep telefonlarına reklam bildirimleri/aramaları yönlendirilmesinin önüne geçilmesi " ile ilgili 16.10.2018 tarihli ve 2018/119 sayılı İlke Kararı, 1 Kasım 2018 tarihli ve 30582 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanmıştır. Karar'ın hitap ettiği kitlenin hem veri sorumlusu ve veri işleyenler tarafında hem de veri sahipleri tarafında oldukça geniş olması ve Karar'a konu olan reklam bildirimleri veya aramalarının günümüzde neredeyse vazgeçilmez derecede yoğunluk göstermesi, Karar'a karşı özellikle konunun ilgilileri tarafından büyük bir ilgi gösterilmesini sağlamıştır. Buna paralel olarak Karar'ın yayınlanmasıyla beraber birçok tartışma ve belirsizlik noktası da gündeme gelmiştir. İşte bu yazımda da Kurul tarafından yayınlanan Karar'ı başta 6698 sayılı Kanun olmak üzere konuyla ilişkili diğer mevzuatları da göz önünde bulundurarak ele alacağım.

1. Delone ve McLean Bilgi Sistemleri Başarı Modeli (IS Success Model) syf. 2 - 7
2. McKenny ve McFarlan Bilgi Teknolojileri Stratejik Gözeneği (McKenny and McFarlan IT Strategic Grid) syf. 7 - 11
3. Ward ve Peppard Stratejik Planlama Çerçevesi (Ward and Peppard Strategic Planning Framework) syf. 11 - 13
4. Hawthrone Etkisi (Hawthrone Effect) syf 13 - 15
5. Beklenti Teorisi (Expectacy Theory) syf 15 - 18
6. BT Projelerinde yaşanan problemler ve çözüm önerileri      syf 18 - 21
7. Sosyal Ağlarda Akan Veri Madenciliği syf. 21 - 26
8. Pareto Prensibi syf. 26 - 28
9. Değer Zincir Analizi syf. 28 - 30
10. Tam Süreli Eşdeğer syf. 30 - 30

Henry Mintzberg tafafından yöneticilerin uğraştığı işler 10 farklı grup altında toplanmıştır. Her yönetici, az veya çok 10 farklı gruptaki işle uğraşır. Yöneticinin seviyesi, sorumluluğu, faaliyet alanına göre farklılıklar göstermekle birlikte bu 10 klasik grubun farkına varmak daha başarılı bir yönetim sürecinde yöneticilere ve yönetici adaylarına kolaylık sağlayacaktır.

Yönetim Bilişim Sistemleri Ansiklopedi 1. Cilt 4. Sayı, Aralık 2014
İçindekiler
Sebep Etki Diyagramı (Cause and Effect Diagram, Fishbone Diagram)
5 Neden Yöntemi (5 Whys)
Philips 66 Yöntemi
Delfi Yöntemi (Delphi Method)
DMAIC
Kalite Fonksiyon Uygulaması (Quality Function Deployment,
QFD)

KANBAN
Kontrol Sayfası (Control Sheet)
Kontrol Çizelgesi (Control Chart)
Planlama Pokeri (Scrum Poker)

Tek cümle ile bir bireyin davranışlarını belirleyen motivasyonun, bu davranış sonucundaki beklentiler olduğunu iddia eden teoridir. Daha genel anlamda, bireyin bir beklenti ile ilgili oluşan çekicilikten dolayı motivasyona sahip olduğu ve bu motivasyonun bireyin seçimleri, davranışları, kararları gibi bir dizi davranışsal faaliyetini belirlediğini iddia etmektedir. Ancak teorinin özünde, bilişsel bir süreç (cognitive process) yer almaktadır ve bu sürece göre bireyin farklı motivasyon elemanları arasında nasıl seçim yaptığı çalışılmıştır. Bu anlamda bakıldığında sürecin sonundaki çıktıların tek başına karar verme ve davranışları etkileyen faktör olduğu söylenemez

İngilizce literatürde Actor Network Theory olarak geçen ve bazı kaynaklarda ANT olarak kısaltılan terim, Türkçe kaynaklarda aktör ağ teorisi veya aktör şebeke kuramı olarak geçmektedir. ANT toplumsal olayların analizinde, insanların dışındaki varlıkları da birer aktör olarak kabul etmektedir.

"Kendisi hukuka uygun zeminde bulunmayanın, başkasını hukuksuzlukla suçlamaya hakkı yoktur."
İnternet sınırsız bir bilgi kaynağı ve ifade etme mecrası olmakla birlikte, hukuksuz bir ortam değildir. Dijital dünyanın dışında geçerli olan hukuk kuralları bu alan için de niteliğine uygun düştüğü ölçüde aynen geçerlidir. Mahkeme kararlarının uygulanmasının internetin doğasından kaynaklanan bazı engellerle ve zorluklarla karşılaşması, bu ortamda hukukun var olmadığı anlamına gelmez. Günümüzde yapay zekalı varlıkların hukuki statüsü bile tartışma konusuyken, ister biyolojik ister yapay olsun, zekâ sahibi varlıkların olduğu ve birlikte yaşadığı her ortamda hukuk da mutlak surette var olacaktır. Bunun için ülkemizde ve yabancı hukuk düzenlerinde çok sayıda hukuki düzenleme yapılmış, mahkeme kararı verilmiş ve sonuçta bir " Bilişim Hukuku " disiplini ortaya çıkmıştır. Teknolojik yenilikler hukukun uygulanmasında bazı zorluklar getirse de bunlar zaman içinde çözülmektedir, Bilişim Hukuku da bunlara çözüm arayışı içindedir. Buna karşın hukukun uygulanmasındaki en büyük sorunun insan faktöründen kaynaklandığı görülür. Uygar, kültürlü, hukuka ve birbirine saygılı, empati kurabilen bireyler ve bu bireylerden oluşan bir toplum yaratılmadıkça hukukun olması gerektiği gibi ya da cezalandırıcı yöntemler kullanılmaksızın uygulanması mümkün değildir. Örneğin, yola girilmez levhası, Kenya'da Serengeti'de büyük göç esnasında Mara Nehrine (Massai Mara) ulaşmaya çalışan bir öküz başlı antilop için hiçbir anlam ifade etmezken, bunun şehirde ve trafiğin içinde yaşayan, belli bir olgunluk seviyesinde olan ve cebinde sürücü ehliyeti olan birisi için bir şeyler ifade etmesi gerekir ve beklenir. Aynı husus hukuk normları ve mahkeme kararları açısından da geçerlidir. Ancak belli bir zekâ seviyesine sahip, belli bir düzeyde eğitim almış ve toplum içinde toplumsal normlara uygun biçimde yaşamanın insanlık olduğunu bilen bireyler için hukuk ve hukuk kuralları bir anlam ifade eder. Dolayısıyla biyolojik olarak insan görünümü içinde olmak bireyi tek başına insan ve birey yapmaz (medeni hukuk açısından kişilik sahibi olmak ayrı bir konudur). İşte bu yazının konusu, her ne kadar ilk bakışta bilişim, teknoloji, internet gibi kavramlar göze çarpmaktaysa da; hukuk kurallarına uyarak, toplum içinde yaşayan insan ve onun hareket, tutum ve davranışlarıdır. Diğer hususlar, hukuk kurallarının uygulanmaması yönündeki eleştirilerimin ortaya konulması için yalnızca bir vesiledir.

Makalenin konu başlığı olan terim, kitle (veya kalabalık) anlamındaki “crowd” ile dış kaynak anlamındaki “out source” kelimelerinin birleşmesinden oluşan bir portmanto kelimedir ve kabaca bir kurumun ihtiyacı olan kaynakları çevrim içi kitleden elde etmesi anlamına gelmektedir. Buradaki iki kelimeyi, yani kitle (veya kalabalık) anlamındaki “crowd” ve kaynak anlamındaki “source” kelimelerini açıklamaya çalışalım.
İnternetin kullanımı ile birlikte çevrim içi (online) insanların sayısı ve iletişimi artmıştır. Çevrim içi toplulukların birer kaynak olarak kullanılmasına kitle kaynak ismi verilmektedir.
“kaynak” (source) kelimesi ise genelde bilgi (knowledge) anlamındadır ve çevrim içi toplulukların herhangi bir amaçla bilgiyi üretmesi, geliştirmesi, yenilemesi veya yayması gibi amaçlarla kullanılması olarak düşünülebilir.
Bu yazıda genel olarak kitle kaynak kavramının literatürdeki yerine ve güncel kullanım alanlarına bakılacaktır.

Şirketlerden Kooperatiflere Rekabetten Dayanışma’ya başlıklı bu çalışma, konut, eğitim, gıda, enerji gibi pek çok alanda, toplumsal ihtiyaçlar alanında örgütlenen, yeni kamusallıklar inşa etmeye çalışan, katılımcı ve dayanışmacı ilkelerle organize edilen çeşitli kooperatiflerin Dünyada ve Türkiye’deki örneklerini ortaya koymaktadır.

Dijitalleşen dünyamıza 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu ve 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu düzenlemeleri yeterli görülmeyerek 05.11.2014 tarihli ve 29166 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 6563 sayılı “Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun”, 01.05.2015 tarihinde yürürlüğe konulmuştur. 6563 sayılı Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’un kabulü ile beraber mevzuatımıza yeni terimler girmiştir, bunlardan biri de Ticari Elektronik İleti’dir. Mevzuatımızda meydana gelen bu güncelliğin detaylarını düzenlemek ve 6563 sayılı Kanun’un uygulanmasını göstermek için 15.07.2015 tarihli, 29417 sayılı Resmi Gazete’de “Ticari İletişim ve Ticari Elektronik İletiler Hakkında Yönetmelik” yayımlanmıştır. 6563 sayılı Kanun ticari elektronik iletiyi “Telefon, çağrı merkezleri, faks, otomatik arama makineleri, akıllı ses kaydedici sistemler, elektronik posta, kısa mesaj hizmeti gibi vasıtalar kullanılarak elektronik ortamda gerçekleştirilen ve ticari amaçlarla gönderilen veri, ses ve görüntü içerikli ileti” olarak tanımlamıştır. Kanuni tanım dikkate alındığında herhangi bir veri akışını ticari ileti olarak değerlendirebilmek için bakılması gereken bazı hususlar bulunmaktadır. Veri akışını ticari elektronik ileti olarak kabul edebilmek için öncelikle veri akışının sağlandığı ortam tespit edilmelidir. E posta, telefon, kısa mesaj gibi kullanılan vasıta fark etmeksizin veri akışının elektronik ortamda sağlanması gerekmektedir. Elektronik ortamda sağlanan veri akışının ulaşmak istediği nihai amaç bir diğer önemli noktadır. Elektronik ortamda sağlanan bu veri akışıyla elde edilmek istenen nihai amaç işletmelerin mal ve hizmetlerini tanıtmak, pazarlamak, işletmesini tanıtmak ya da kutlama ve temenni gibi içeriklerle tanınırlığını artırmak gibi ticari nitelikte olmalıdır.

Özet Bilgi ekonomisinin küreselleşen dünya üzerindeki sürükleyici gücü nedeni ile gelişmekte olan birçok ülke ekonomik açıdan rekabet ortamında yerini almak istemektedir. Rekabet ortamında ül-kelerinin söz sahibi olmasını isteyen siyasiler sorumlulukları gereği bilgi ve iletişim teknolojileri alt yapısının geliştirilmesi için çeşitli politikalar üretmektedir. Bu alandaki yatırımların ülke ekonomi-sine sağladığı katma değer rekabet avantajı sağladığı için devlet strateji ve programları bu yönde oluşturulmaktadır. Kazakistan Cumhuriyeti'nin 2020 Stratejik Planı kapsamında kabul edilen dev-let politikaları özellikle yeni bir gelecek tasarlamayı amaç edinmektedir. Kazakistan-2020 Strate-jik Planı çerçevesinde yapılan program kapsamında bilgi toplumu kültürünün oluşturulması ve bu amaçla ihtiyaç duyulan bilgi ve iletişim teknolojileri alt yapısının geliştirilmesi amacı ile "Kazakistan-Bilişim 2020" ve "Dijital Kazakistan-2020 " devlet programları kabul edilmiştir. Bu programlar çerçevesinde tüm devlet organlarının bilgi toplumunun gerekliliklerine uygun seviyeye getirilmesi amaçlanmaktadır. "Kazakistan-Bilişim 2020" devlet programı, bilgi ve iletişim alt yapısının geliş-tirilmesi amacıyla belirlenen kısa vadedeki hedefleri ve bu hedeflere bağlı olarak alınması beklenen sonuçları kapsamaktadır. Bu çalışma, "Kazakistan-Bilişim 2020" devlet programının kapsamı ve hedefleri üzerinden yola çıkarak genel bir değerlendirme oluşturmayı amaçlamaktadır. Bu çerçevede, Kazakistan'ın bilgi top-lumu seviyesine erişebilmek için attığı adımlar ve bilgi toplumu olgusunun neresinde olduğu, progra-mın ne denli yerine getirildiği, bilgi toplumu kültürü açısından katkılarının ne olduğu Dünya Bankası ve Kazakistan İstatistik Kurumu verilerinden yola çıkılarak ele alınmaya çalışılmıştır.

This chapter describes and evaluates the current status of open government data policy and all its applications in a particular country case. The chapter has the purpose of defining and discussing the circumstances under which the concepts of open government data and open government data portal are operationalized in Turkish context. These circumstances are analyzed by a detailed inspection of a unique local open government data portal in Şahinbey Municipality of Gaziantep province, which constitutes the first and only example of open data portal in Turkey. In addition, a semi-structured interview based on the literature is conducted with a representative of the firm responsible for the establishment and management of the portal to gain deeper insights about the open data portal initiative at the local level. Based on this inquiry, we conclude that although the development of an open government data policy and open data portal is at its infancy in Turkey, there is a potential and possibility for a prosperous development and spread of open data portals throughout the country, at least at the local level. However, a structural analysis of e-government and information disclosure policies strongly supports the argument that current open government data policies in Turkey inclines to be reactive rather than proactive, suggesting that there is no prospective indication for a proactive policy covering open data and open data portals.

İçindekiler

Değer Tutum ve Yaşam Şekilleri (Value Attitute and Lifestyles), syf 1-5
Veri Ambarları (Data Warehouse), syf 6-13
Doğal Dil İşleme (Natural Language Processing), syf 14 – 22
Zaman Serisi Analizi (Time Series Analysis), syf 23 – 31

Kitabın 7. baskısı dokuz ayda tükendi. Açıkçası bu kadar kısa süre içinde tükeneceğini beklemiyordum. Bu esnada diğer kitap ve makale çalışmalarıma ağırlık verdiğim için hemen güncellenmiş bir baskı hazırlayamadım. Ancak kitap artık bir çok fakültede ders kitabı olarak okutulduğu, uygulamacı ve akademisyen meslektaşlarımdan da talep olduğu için çalışma arkadaşlarımın da yardımıyla kitabı kısıtlı bir zamanda mümkün olduğu kadarıyla güncellemeye çalıştık.
Kitabın bu baskısında 25.07.2018 tarihli ve 7145 sayılı Kanunun 16. maddesiyle CMK’nın 134. maddesinde yapılan değişiklikler ilgili bölüme aktarılmıştır. Benzer şekilde 17.10.2019 tarihli ve 7188 sayılı Kanunun 36. maddesiyle 5651 sayılı Kanun’da yapılan değişiklikler de bu baskıya işlenmiştir. Ayrıca diğer kanun ve yönetmeliklerdeki değişikliklerin tümü güncellenmeye çalışılmıştır.
Bununla birlikte, suç genel teorisine ilişkin bazı konularda görüş değişikliklerimiz olmuş ve bu görüşlerimiz kitabın ilgili kısımlarına güncellenerek yansıtılmıştır.
Bunların yanı sıra bu kitabın kapsamı içinde yer alan “özellikle yeni tarihli” AİHM, AYM, Yargıtay ve BAM kararları kitabın ilgili bölümlerine işlenmiştir. Ayrıca erişebildiğimiz yeni tarihli Türkçe, İngilizce ve Almanca kaynaklar da mümkün olduğunda değerlendirilmiş ve atıf yapılmak suretiyle kaynakçaya eklenmiştir.
Bu baskının zenginleşmesi için değerli görüşlerini, güncel kararları ve eserlerini paylaşan değerli arkadaşlarım Ankara BAM 8. CD. Başkanı Sayın Adem Galip Dinçtürk, Yargıtay Cumhuriyet Savcısı Sayın Ahmet Gül, Yargıtay Cumhuriyet Savcısı Sayın Dr. Sacit Yılmaz ve Ankara Cumhuriyet Savcısı Sayın Mahmut Kaan Yüksel beyefedilere içten teşekkür ederim.
Ayrıca kitabın tamamının okuyup hataları düzelten, kararları ve güncel kaynakları işleyen çalışkan, akıllık ve yetenekli asistanım Sayın Merve Bakdur’a da emekleri için çok teşekkür ederim.
Bu vesileyle bir kez daha her zamanki titiz ve kusursuz çalışmaları için tüm Seçkin Yayıncılık ailesine teşekkürlerimi sunarım.
Çalışmamın başta hukukçular ve hukuk öğrencileri olmak üzere tüm meslektaşlarıma ve ilgilenenlere faydalı olmasını ve ülkemiz bilişim hukuku edebiyatına katkı sağlamasını dilerim.

Kişisel Verileri Koruma Kurulu'nun 16 Nisan 2019 tarihinde yayınlamış olduğu kararına veri sorumlusunun meşru menfaati konu olmuştur. Karar, veri sorumlusunun kanuni yükümlülüğünü yerine getirmek için işlediği kişisel verileri meşru menfaat çerçevesinde kullanma talebiyle Kuruma yapmış olduğu başvuru üzerine verilmiştir. Burada iki farklı işleme şartının söz konusu olduğuna dikkat edilmelidir: Veri sorumlusu "hukuki yükümlülüğünü yerine getirebilmek için" kişisel veri işlemekte veya mevcut amaca özgü işleme faaliyeti sona ermekle birlikte işlemeye devam etmek istediği kişisel verileri "meşru menfaati" çerçevesinde kullanmaya devam etmek istemektedir. Bu yöndeki talebini de Kurula bildirmiştir. Karara konu olan işleme şartlarının önemi ve kapsamı nedeniyle, öncelikle söz konusu istisna hallerini ve bu hallere ilişkin tartışmalı noktaları açıklayarak Kurulun kararını değerlendirmeye çalışacağım. Bu kapsamda özellikle Kurulun vermiş olduğu kararla getirdiği ek düzenlemelere değineceğim ve veri sorumlularının dikkatli olmaları gereken hususların altını çizeceğim. Ayrıca Kurul kararında değinilen her iki istisna halinin de ele alındığı Anayasa Mahkemesi'nin 28 Eylül 2017 tarihli 2016/125 E. ve 2017/143 K. numaralı kararına da yeri geldikçe değineceğim. Veri sorumlusunun kanuni yükümlülüğü ve meşru menfaati çerçevesinde kişisel veri işlemesine ilişkin 25/03/2019 tarihli ve 2019/78 sayılı Kararın konusu Olayda "Akaryakıt Dağıtım Firması" olarak faaliyet gösteren bir şirket, ilgili mevzuat ve kararlar gereğince bir denetim sistemi kurma yükümlülüğü altında olduklarını ve bu sistemi kurabilmek için araç sahiplerinin kişisel verilerinin işlenmesinin zorunlu olduğunu belirterek meşru menfaatlerinin korunması için açık rıza olmaksızın veri işleme talebinde bulunmuştur. Buna göre 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu doğrultusunda faaliyet gösteren şirket, Enerji Piyasası ve Düzenleme Kurulu Kararı ile getirilen yükümlülük çerçevesinde satış hareketlerini (plaka, akaryakıt türü, miktar, fiyat, saat dakika ve saniye şeklinde zaman) gösteren, sorgulama imkânı veren ve ilgili Kurumun anlık erişime de açık olan bir sistem kurmuştur. İlgili şirket, bu sistemde yer alan plaka ve akaryakıt türüne ilişkin verilerin sektörde hatalı akaryakıt dolumlarına neden olması nedeniyle geliştirilen "Araç Tanıma Projesi"ni kullanmak istemektedir. Bu proje ile birlikte akaryakıt ve plaka verileri otomatik olarak eşleştirilerek yanlış akaryakıt alımları engellenmektedir. Veri sorumlusu şirket, yanlış akaryakıt dolumlarının önüne geçebilmek için kullanacağı bu sistem için tüketicinin araç plakasını kullanmak zorunda olduğunu ve böylece meşru menfaatlerinin korunmuş olacağı gerekçesiyle otomasyon sistemi kapsamında işlediği bazı verileri, veri ilgilisinin açık rızası olmaksızın ilgili proje kapsamında kullanma talebiyle Kuruma başvuruda bulunmuştur.

Kişisel Verilerin Korunması Kanunu " nun 16. maddesinin 2. fıkrası ile kısaca " VERBİS " olarak adlandırılan Veri Sorumluları Sicili'ne kayıt yaptırma yükümlülüğü düzenlenmişti. Aynı madde ile veri sorumluları siciline kayıt olma yükümlülüğüne istisnalar getirilebileceği ve hem sicilin kurulması ve işleyişi hem de istisnaların neler olacağının çıkarılacak bir yönetmelikle düzenleneceği belirtilmişti. Bu amaçla çıkarılan Veri Sorumluları Sicili Hakkında Yönetmelik'in 15. maddesinde istisna uygulanacak haller, 16. maddesinde ise istisna kriterleri düzenlenmişti. Yönetmeliğin 16. maddesinin 2. fıkrasında; Kurulun, birinci fıkrada sayılan kriterler çerçevesinde belirlenen istisnaların kapsamı ile uygulama usul ve esaslarını belirlemek amacıyla karar alma yetkisini haiz olduğu ve Kurul kararlarını uygun yöntemlerle yayımlayarak kamuya duyuracağı ifade edilmişti. Kişisel verilerin korunmasına ilişkin planlama yapmak durumunda olan tüm sektörlerde ve bu konuyla ilgilenen tüm kesimlerde uzun zamandır istisnaların yayınlanmasına ilişkin bir beklenti bulunmaktaydı. Kurul'un buna ilişkin olarak 2.4.2018 tarihli ve 2018/32 sayılı kararı, 15 Mayıs 2018 tarihli ve 30422 sayılı Resmi Gazete'de yayımlandı. Bu makalemde söz konusu karara ilişkin öne çıkan hususları inceleyeceğim.

Kişisel Verileri Koruma Kurulu bir çok farklı alanda ilke kararlar yayımlamış olup son olarak 18 Şubat 2019 tarihli Resmi Gazete’de “Sağlık verilerini Kanununun 6’ncı maddesinde yer alan işleme şartlarından birine dayanmadan üçüncü bir kişiye aktaran veri sorumlusu hakkında Kişisel Verileri Koruma Kurulunun 05/12/2018 tarihli, 2018/143 sayılı” kararını, “Kişisel verilere hukuka aykırı erişilmesini önleme yükümlülüğünü yerine getirmeyen veri sorumlusu hakkında Kişisel Verileri Koruma Kurulu’nun 26/07/2018 tarihli, 2018/91 sayılı” kararını ve “Sicil dosyalarındaki kişisel verilerin, işlenmelerini gerektiren sebeplerin ortadan kalkmaması halinde, imha edilmemesi gerektiği hakkında Kişisel Verileri Koruma Kurulu’nun 28/06/2018 tarihli, 2018/69 sayılı” kararını ilke karar olarak yayımlamıştır.
Bu kararların özelliği, dikkatli okunduğunda, aslında hukuk sistemimizde olmayan ancak GDPR ile AB’nin gündemine gelen “tasarlanmış ve önceden tanımlanmış veri koruma” ile karşılaştırmalı hukukta var olan ülkemizde bugüne kadar kabul edilmeyen “risk sorumluluğu” kavramlarını hukuk sistemimize girmesinde öncü nitelikte olmasıdır.
Bu makalemde Kurul tarafından yayımlanan söz konusu kararları başta 6698 sayılı Kanun olmak üzere konuyla ilişkili diğer mevzuatları da göz önünde bulundurarak yukarıda belirtmiş olduğum kavramlar bağlamında ele alacağım.