Sosyalizm

Öz Yücel-Öner Davası 1945 sonrası siyasal değişiklikleri ve siyasal çatışmaları anlamada çok önemli bir yere sahiptir. Şu ana değin bu davayla ilgili daha çok iki husus incelenmiştir: Milli Eğitim Bakanı olarak Hasan Ali Yücel'in solcu bilim insanlarını ve öğretmenleri himaye ettiği iddiası ve bakanlığın dünya klasiklerinin çevrilmesiyle ilgili izlediği politikaya dair tartışmalar. Araştırmacılar bu konuları da siyasal çatışma bağlamında ele almışlardır; ancak bu çatışmaya ilişkin ihmal edilen ama önemli bir başka tartışma alanı daha vardır: Türk edebiyatı ders kitapları ve bu kitaplarda sosyalist-komünist propaganda iddiası. Bu makalede özellikle sol kanat Kemalistlerle milliyetçi-muhafazakârlar arasındaki siyasal çatışmayı yansıtan Türkçe ders kitaplarındaki sosyalist-komünist propaganda iddiası ele alınacak ve çok partili sisteme geçiş dönemindeki siyasal çatışmaların niteliğinin anlaşılmasına katkıda bulunulmaya çalışılacaktır. Abstract Yücel-Öner Case has a great importance to understand the political changes and conflicts which emerged after 1945. Two subjects regarding this case have been mostly examined so far: The claim that Hasan Ali Yücel as the Minister of National Education protected left wing academicians and teachers and the debate on the policy of the Ministry of National Education on the translation of the world classics. Reseachers also analyzed these subjects in the context of political conflict; but there is another and neglected field of dispute regarding this conflict: Turkish literature textbooks and the claim of socialist-communist propaganda in these textbooks. In this article, the claim of socialist

ÖZ
Bu çalışma, Kemal Tahir'in Marxizm ve sosyalizme dair düşüncelerini 1960'lı yılların sol ortodoksisiyle karşılaştırmalı olarak ele alıp tartışmaktadır. Çalışmanın ortaya çıkışını motive eden temel etken, Marxizm ve sosyalizme dair düşünceleri açısından Kemal Tahir'in dönemin ortodoksisinden ayrılan yönleri ve onun eleştirilerine yapılacak vurgunun ilgili literatüre özgün bir katkı yapacak olmasıdır. "Kemal Tahir'in Marxizme ve sosyalizme bakışını çağdaşı olan entelektüellerden ayıran özellikler nelerdir?" sorusuna odaklanan araştırma, entelektüel mirasının muhtevası dolayısıyla başta birincil kaynakların itinalı şekilde tahliline dönük literatür taraması ve verilerin bağlamının oluşturulup anlamlandırılmasını sağlayan karşılaştırmalı yöntem aracılığıyla hazırlanmıştır. Çalışmanın öne sürdüğü temel argüman, düşünceleri ve eleştirileri bakımından Kemal Tahir'i özgün ve farklı kılan şeyin başka her şeyden önce özelde Marxizme, genelde ise bilime, bilimsel düşünme biçimine dair anlayışı olduğu şeklinde ifade edilebilir. Marxizm, sosyalizm, toplum, kalkınma sorunu, iktidar stratejisi ve tasavvur edilen sosyalist düzen gibi hususlarda 1960'lı yılların sol ortodoksisini "yüksek modernizm", "bilimizm" ve "dünyaya içkin/politik dinler"den müteşekkil bir teorik ve kavramsal çerçeve içerisinde sunan bu çalışma, kapsamına sosyalist düşünce ve hareket açısından 1960'lı yılların temsil kapasitesi en yüksek ve en etkili üç oluşumunun (Milli Demokratik Devrim Hareketi, Türkiye İşçi Partisi ve Yön Hareketi) parti ve kanaat önderlerinin fikirlerini merkeze almaktadır. Kemal Tahir düşünceleri bu oluşumlardan belli noktalarda ayrılırken, kültür ve medeniyet ayrımına dayanan modernleşme stratejisi açısından tüm farklılıklarına rağmen döneminin ortodoksisiyle paradigmatik bir ortaklık taşıması göze çarpmaktadır.
ABSTRACT
In this study, Kemal Tahir's thoughts on Marxism and socialism are discussed in comparison with the left orthodoxy of the 1960s. The main motivating factor for the study is that Kemal Tahir's distinctive features from the orthodoxy of the period in terms of his thoughts on Marxism and socialism and the emphasis on his criticism will make an important contribution to the literature. Therefore, it focuses on the question “What are the features that differentiate Kemal Tahir's view of Marxism and socialism from his contemporary intellectuals?”. Due to the characteristics of his intellectual heritage, the study has been prepared through the literature review based on careful examination of primary sources and the comparative method that provides determining the context of the data. The main argument put forward by the study is that what makes Kemal Tahir original and different in terms of his thoughts and criticisms is his understanding of Marxism in particular, and of science or scientific way of thinking in general sense. From the point of the socialist thoughts and movements, this study that presents the left orthodoxy of the 1960s on issues such as Marxism, socialism, society, the issue of development, the strategy of power and the envisioned socialist order within a theoretical and conceptual framework consisting of “high modernism”, “scientism” and “political religions” contains the ideas of the party and opinion leaders of the three most representative and influential formations of the 1960s: Turkish Labour Party, National Democratic Revolution Movement and Yön (Destination) Movement. While Kemal Tahir's thoughts differ from these formations at some certain points, it should also be emphasized that despite all its differences, they have a paradigmatic similarity with the orthodoxy of the period in terms of her modernization strategy based on the distinction between culture and civilization.

ÖZ
Bu çalışma sosyoloji bölümünde okuyan öğrencilerin sosyolojiyle kurdukları zihinsel temasların deşifre edilme kaygısını taşımaktadır. Çalışmanın kurucu varsayımı sosyolojiyle temaslı bireyin zihninde sosyolojinin yarattığı "hayaletlere" ulaşmaktır. Hayalet kavramı, sosyolojinin zihinde yarattığı gölgelere atıf yapar. Bu atıf, kişinin sosyoloji eğitimine başladıktan sonraki zihinsel örüntülerini içerir. Bu örüntülerin yansımalarına ulaşmak için çalışmada veri analizinde yorumlayıcı fenomenoloji yaklaşımı tercih edilmiştir. Araştırma verilerinin toplanması katılımcılarla yapılan yarı-yapılandırılmış görüşmelere dayanmaktadır. Çalışmada örneklem olarak Sosyolojiye Giriş ve Uygulamalı Sosyolojik Çalışmalar derslerini almış 1.sınıf ve 2. sınıf sosyoloji öğrencileri seçilmiştir. Çalışmada katılımcıların daha önceden öğrenmiş oldukları bilgilerin harekete geçirilmesi amaçlanmıştır. Bu harekete geçirme sırasında sosyolog adaylarının sosyoloji bilgisine duydukları inanç ve o bilginin nasıl kullanılabileceğini deneyimlemeleri, sosyolojiye atfettikleri niteliğin resmedilmesi için zihnin hazırlanma aşaması olarak düşünülmüştür. Anlatılar doğrudan toplumsal alanın kendisiyle ilişkili üretilmiştir. Sosyolojik bilginin çoklu perspektifler üretebilme becerisinin anlatılara içkin sunulması amaçlanmıştır. Bu içermenin kullanılmasındaki temel kaygı, katılımcıların zihinlerinde yer alan sosyoloji bilgisinin işlevselliğini ve neye benzediğini dışa çıkarmaktır. Bu bağlamdan hareketle katılımcılara "sosyoloji sizin için nasıl bir anlama sahip?" sorusu sorulmuştur. Katılımcılardan A4 kâğıda resim çizmeleri istenmiştir. Elde edilen resimler, yorumlayıcı fenomenolojik analiz yaklaşımıyla çözümlenmiştir.  ABSTRACT
This study is concerned with the deciphering of the mental contacts that the students of the sociology department establish with sociology. The founding assumption of the study is to reach the "ghosts" created by sociology in the mind of the individual who is in contact with sociology. The concept of ghost refers to the shadows that sociology creates in the mind. This reference includes the mental patterns of the person after beginning their sociology education. In the data analysis of the study, the interpretive phenomenology approach was preferred. Research data were collected through semi-structured interviews with the participants. First and second-year sociology students who took the Introduction to Sociology and Applied Sociological Studies courses were selected as the sample in the study. In the study, it was aimed to stimulate the information that the participants learned before. During this stimulation, sociologist candidates' belief in sociological knowledge and experiencing how that knowledge can be used was considered as the stage of preparing the mind to depict the quality they attribute to sociology. The narratives have been produced directly related to the social sphere itself. It is aimed to present the ability of sociological knowledge to produce multiple perspectives inherently in narratives. The main concern in using this inclusion is to reveal the functionality of sociological knowledge in the minds of the participants and what it looks like. In this context, the participants were asked "What does sociology mean to you?". Participants were asked to draw a picture on an A4 paper. The pictures obtained were analyzed with the interpretive phenomenological analysis approach.

Bu makalede, Yön Hareketi, Milli Demokratik Devrim Akımı ve Türkiye İşçi Partisi’nden oluşan Türkiye Sosyalist Hareketi’nin 1960’lı yıllar Türkiye’sinde milliyetçilikle kurduğu olumlu ilişki inceleniyor. Ele alınan dönem (1961–1968), Türkiye’de sosyalizm ile milliyetçilik arasında ilişki kurmanın olumlu ve olumsuz biçimleri bakımından tayin edici önemdedir. Makalede, sosyalist milliyetçilik söyleminin Sosyalist Hareket’in
meşruiyet arayışlarından ve önderlerinin samimi inançlarından kaynaklandığı öne sürülüyor. Bu girişimin, İkinci Dünya Savaşının ardından gelişen anti-emperyalist mücadeleler ve kalkınma yarışı döneminde sol ile milliyetçilik arasında kurulan olumlu ilişki ikliminde boy verdiğine dikkat çekiliyor. Son olarak, sosyalist
milliyetçilik söyleminin Yön Hareketi ile MDD ve TİP arasında bazı kuramsal farklılıklar nedeniyle kendi içinde ayrıştığı vurgulanıyor. Makalede öne sürülen teze göre, doğrusal bir tarih kavrayışına sahip olması, kapitalizmi hedef almayan bir antiemperyalizm perspektifini benimsemesi ve sınıfsal çelişkileri geri plana iterek millete
vurgu yapması, milliyetçi söylemi ilk iki hareketin söyleminin merkezi haline getirmiştir.
Anahtar Kelimeler: Milliyetçilik, sosyalizm, antiemperyalizm, anti-kapitalizm, Türkiye Sosyalist Hareketi.
**
Discourse of Socialist Nationalism in Turkey (1961-1968): Foundations
and Divergences
Abstract

This article provides an analysis of the positive intercourse with nationalism and Turkish Socialist Movement that is made of Yön Movement, National Democratic Revolution Movement and Workers’ Party of Turkey in 1960’s of Turkey. The period (1961-68) which will be debated is having a vital importance in regards of determining positive and negative form of relationship between nationalism and socialism in
Turkey. It is claimed, in the article, that the discourse of socialist nationalism is deriving from seeking legitimacy for the socialism movement and sincere beliefs of its leaders on nationalism. It is pointed out that socialist nationalist attempts are flourished in the era of positive relationship that is developed between antiimperialist struggles and developmentalist competition right after the World War II. Finally, it is emphasized
that socialist nationalist discourse had diverse views on nationalism due to their different theoretical perspectives among Yön Movement, National Democratic Revolution Movement and Workers’ Party of Turkey. The main argument of this article is that it’s linear and progressive conception of history and antiimperialist perspective without targeting capitalism itself and it’s emphasis on nationalist discourse rather
than class conflict has made Yön Movement and Nationalist Democratic Revolution Movement the main figures of nationalist discourse.
Keywords: Nationalism, socialism, anti-imperialism, anti-capitalism, Turkish Socialist Movement.

Türk düşüncesinde 1960'lı yıllarda Fransız düşünür Roger Garaudy'ye ait Sosyalizm ve İslamiyet başlıklı kitabın Yön dergisi yazarlarından Doğan Avcıoğlu ve E. Tüfekçi (Mihri Belli) tarafından Türkçe'ye çevrilmesiyle bir tartışma başlamıştır. Söz konusu tartışmanın ekseni sosyalizmin İslam dini açısından uygun bir toplumsal düzen olup olmadığı üzerinedir. İslam dini ile bir toplumsal düzen kuramı olarak sosyalizmi bağdaştırma fikrinin geçmişi esasen İslam dünyasında 20. yüzyılın başlarına kadar uzanmaktadır. Türkiye'de de sosyalist hareketin ilk ortaya çıkışıyla birlikte İslamiyet'in çeşitli unsurları sosyalizme bir dayanak olarak öne sürülmüştür. Yön dergisindeki tartışmalar ise esas olarak bu fikri savunan E. Tüfekçi ile İslamiyet'in öne sürüldüğü gibi sosyalizme yatkın bir din olmadığını savunan Niyazi Berkes arasında gelişmiştir. Tartışma daha sonra Yön dışındaki çevrelerde de devam etmiştir. Bu çalışmada, Yön dergisinde sosyalizm ve İslamiyet üzerine 1965-1966 yılları arasında ortaya çıkan tartışma temel alınarak, söz konusu fikrin gerek Türk düşüncesindeki gerekse Türkiye dışındaki İslam düşüncesindeki yansımaları tarihsel bir perspektif içinde bir değerlendirmesinin yapılması amaçlanmaktadır.

Edebiyatımızda “A. Kadir” imzasıyla tanınan Abdülkadir Meriçboyu, “1940
Kuşağı” şairlerindendir. Şair, askerî lise ve hukuk yükseköğrenimi görmesinin yanında ömrü boyunca edebiyatla alakasını kesmez, çeviriler yapar ve antolojiler hazırlar. Eserlerinde “Toplumcu Gerçekçi” anlayışı öne çıkaran sanatçı, hem bu anlayışından dolayı hem de Nâzım Hikmet propagandası yaptığı gerekçesiyle 1943-1947 yılları arasında sürgün cezasına çarptırılır. Şairin son sürgün yeri Kırşehir’dir ve yaklaşık iki yıl burada kalır. Kırşehir’deyken yazdığı şiirlerini “Ali Karasu” takma adıyla çeşitli dergilerde yayımlar. Bu şiirlerin en bilinenlerinden biri “Bir Kayısı Ağacı”dır. “Hikâye-şiir” türündeki bu eserde mekân Kırşehir’in Dinekbağı Mahallesi’dir. Söyleyicisi kayısı ağacı olan şiirde, küçük bir ailenin sıradan ve yoksul hayatı anlatılır. Bu çalışmada A. Kadir’in hayatı, sanatı ve Kırşehir sürgününe değinildikten sonra Kırşehir’deyken yazdığı “Bir Kayısı Ağacı” adlı şiiri “biyografik eleştiri kuramına” göre incelenmiş; şiirdeki kişiler ve mekân, şairin hayatından yola çıkılarak elde edilen gerçek verilerle yorumlanmıştır. Şiirin kişiler kadrosunu oluşturan İbrahim ile Fatma ve onların çocukları Ahmet’in gerçek kimlikleri belgelerle açıklanmıştır. Ayrıca şiirin mekânı durumundaki ve bugün hâlâ ayakta kalan kerpiç ev hakkında da bilgi verilmiştir. Böylelikle Kırşehir kültürüne, Türk edebiyatı tarihine dair yeni bir bilgiye ulaşmanın yanı sıra biyografik unsurların şair hassasiyeti ile edebî metne dönüştürülmesi incelenmiştir.
Anahtar Kelimeler: Abdülkadir Meriçboyu, A. Kadir, Bir Kayısı Ağacı, Kırşehir, Dinekbağı.

Abstract
Abdülkadir Meriçboyu, also known as “A. Kadir”, is one of our poets from the “1940 Generation”. Throughout his life, and despite attending a military high school and studying law afterwards, A. Kadir always had an interest in literature and poetry. A. Kadir worked in literature translation and prepared anthologies. Throughout his work A. Kadir is seen as a “Socialist Realist”. This, in addition to his collaboration with Nâzım Hikmet, led to his exile in 1943 until 1947. Kırşehir was his last place of exile where he stayed there for about two years. While staying in Kırşehir, he published his poems in magazines under the pseudonym “Ali Karasu”. One of his best known poems is “An Apricot Tree”. In this work of narrative poetry, Dinekbağı district of Kırşehir has been chosen as an venue. After adressing A. Kadir’s life , art and his exile to Kırşehir, the poem “An Apricot Tree” that was writtien while he was in Kırşehir is examained in this study in the context of “biyographical criticism theory”. The people and the place in the poem have been decrypted with the data obtained from the life of the poet.The real identities of Ibrahim and Fatma and their child, Ahmet, who constitute the protagonist of the poem, are explained by documents. Additional information was
given about the adobe house which was mentioned in the poem and is still standing today. Thus, a detailed knowledge of the history of Kırşehir culture, the history of Turkish literature, and the transformation of biographical elements into literary text with poet sensitivity have been clarified.
Key words: Abdülkadir Meriçboyu, A. Kadir, An Apricot Tree, Kırşehir,
Dinekbağı.

Bu çalışma, 1960'ların sonlarında Türkiye'nin siyasal ve toplumsal hayatında önemli bir yeri bulunan sosyalist öğrenci hareketinin, Fransa'daki Mayıs '68 ayaklanmasını başlatan öğrenci hareketinden farklı yönlerini ortaya koymayı hedefleyen bir karşılaştırma denemesidir. Bu iki ülkedeki öğrenci hareketlerinin tarihsel nedenleri ve hedefleri üzerinde durulduğunda görülmektedir ki, Türkiye'deki öğrenci hareketinde Fransa'daki öğrenci hareketinde olduğu gibi devlete ve topluma karşı kategorik bir karşıtlık yoktur. Fransız öğrenciler burjuva devletine ve tüketim toplumuna başkaldırırken, Türk öğrenciler ülkenin sorunlarını emperyalizme ve azgelişmişliğe bağlamaktadır. Ayrıca, Türk öğrenciler, Fransız öğrencilerden farklı olarak, yeni tanıştığı Marksist-Leninist teoriden beslenmekte, karşı-kültür akımları ve Marksizme eleştirel yaklaşan teorilerden etkilenmemekte, aksine bu tür yaklaşımlara karşı olumsuz bir tavır geliştirmektedir. Öğrenci hareketlerinin Fransa'da Mayıs '68 süresince hayatı felç eden genel grev ve Türkiye'de yeni gelişmekte olan işçi hareketiyle ilişkisi üzerinde de durulmuş ve Türkiye'de Fransa'daki kadar güçlü bir işçi hareketi bulunmadığı için öğrencilerin genç aydınlar olarak, kendilerini işçilere sınıf bilinci kazanmaları ve örgütlenmeleri için yardımcı olmakla yükümlü gördüğü ortaya konmuştur.

ÖZ

Kurucusunun Nurettin Topçu olduğu Hareket dergisi, 1939 yılından 1982 yılına kadar yedi farklı dönemde yayımlanmıştır. Son üç döneminde (1966-1982) Türkiye’nin siyasal ve toplumsal devingenlik içinde olduğu, İslam coğrafyasında ve dünyada önemli siyasal gelişmelerin yaşandığı bir tarihsel sürece eşlik etmiştir. Bu da bir toplum düzeni tahayyülü eden derginin çeşitli pratiklerle sınanmasına neden olmuş ve kimi etkileşimlere girmesini sağlamıştır. Derginin toplum düzeni tahayyülünün en önemli kavramları olan sosyalizme, milliyetçiliğe, İslam’ın siyasal yansımalarına yönelik vurgularında farklılıklara yol açmıştır. Arşiv çalışmasına dayalı bu araştırma makalesinde Hareket dergisinin son üç döneminin bütün sayıları incelenmiş ve söz konusu farklılıklara odaklanılmıştır. Sonuç olarak Hareket’in ilgili dönemlerinde konjonktüre bağlı olarak üç farklı vurguyu öne çıkardığı gözlemlenmiştir: Söylem olarak önce toplumculuğu sonra sosyalizmi öne çıkardığı dönem; Anadolucu milliyetçiliği öne çıkardığı dönem; İslam dünyasına dönük ilgisinin yoğunlaştığı dönem.

ABSTRACT

Hareket (Movement) journal, whose founder was Nurettin Topçu, was published in seven different periods from 1939 to 1982. During its last three periods (1966-1982), political and social mobility occurred in Turkey, important political developments took place in Islamic geography
and the world. This caused the journal, which imagined a social order, to be tested with various practices, to engage into some interactions. This
also led to differences in the journal’s emphasis on socialism, nationalism, and the political reflections of Islam, which are the most
important concepts of its social order imagination. In this research article based on archival work, all issues of the last three periods
of the Hareket journal were examined and focused on the differences mentioned above. As a result, it has been observed that the Hareket
highlights three different stresses depending on the conjuncture in its related periods: the period when it highlights socialism first as a discourse; the period when it highlights Anatolian nationalism; the period when its interest in the Islamic world is concentrated.

Tarih boyunca insan ve çevre ilişkisi mekân ile açıklanmaya çalışılmıştır. Sosyolojik ve çevresel şartlar temelde bireyi şekillendirirken mekân, bu etkileşim içerisinde en önemli ve en belirleyici unsur olmuştur. Nitekim çevre, insan ve toplum ilişkilerini düşünsel ve kültürel imgelerle yoğrulmuş olan mekân kavramından ayrıca düşünmek mümkün değildir. Tarih boyunca hem bireysel hem de ortak yaşam alanları inşa edilirken bilinçli ya da bilinçsiz bir şekilde mekân üzerinden kültür ve kimlik inşası süreci içerisine girilmiştir.
Bu çalışmada mekân ve toplum ilişkisinden hareketle, sosyalist kentleşme modelinin ne olduğu, bu alandaki çalışmaların tarihsel gelişimi incelenmiştir. Sosyalist kent kuramlarından yola çıkılarak sosyalist kentleşmenin en önemli uygulama alanı olan Sovyetler Birliği’nde sosyal kent anlayışının bir ürünü olan komün evler (Sosyal Konutlar) incelenmiştir. 
Sovyet döneminde insanlar komün evlerde yıllarca ortak yaşam sürmek mecburiyetinde bırakılmışlardır. Bu ortak yaşam evleri, zamanla kültür ve kimliği etkilemiş; aile hayatı ve ahlaki değerleri yeniden kurgulanmış yeni tip insan ve toplum modeli olan Sovyet İnsanının (Homo Sovieticus) ortaya çıkmasına sebep olmuştur.
Bu çalışmada, İnsan tabiatını, ihtiyaçlarını ve toplumsal değerleri dikkate almadan tasarlanan ve insanları biyolojik varlıklar olarak eşitleyen bir anlayışı yansıtan sosyalist konut modelinin ahlaki değerlere ve günümüz aile hayatına olan etkileri incelenecektir. 
Anahtar Kelimeler: Komün Evler, Kentleşme, Sosyal Konut, Kültür ve Kimlik Sosyolojisi, Homo Sovieticus, Mekân Sosyolojisi

This study examines İsmet Özel's criticisms about the issues as regards socialist movement in Turkey. Having an important and unique place in the literarycultural environment of the 1960s with his socialist/revolutionary poems, İsmet Özel has come to be one of the leading intellectuals of the Islamist community through his sociological and philosophical prose since he became a Muslim in the 1970s. This intellectual evolution of İsmet Özel is still a matter of debate. On the other hand, praxes of the socialist left in Turkey between 1961-1971 are seen to be close to those of the socialist movements that broke out in the "Third World" after the Second World War. Defending socialism meant to be against the imperialist/capitalist "First World" in this period. And in a similar vein, the program of the Turkish socialist left served as a cover for national goals, as practiced throughout the all "Third World". In the 1960s, the main motive behind Özel's socialist aspirations was Turkey's independence and its freedom from the American hegemony. Özel's defense of an Islamist program rather than a socialist, included his critique of socialist movements in Turkey in the 1960s. Therefore, this study sheds light on İsmet Özel's criticism of the Turkish socialist left, as well as shedding light on his evolution. As a result, this study reveal that the whole adventure of Özel is an adventure lived for the sake of keeping his poetry alive; it argues that İsmet's politics owes much to his poetics.

Türkiye’de sol, 1961 Anayasası’nın kabulünden sonra sınırları oldukça genişlemiş yasal bir çerçeve içinde hareket ederek görünür olmaya ve yaklaşık yarım asırlık bir tarihinden sonra kitlesellik kazanmaya başlamıştır. Bu gelişme ile birbirini besler bir biçimde aynı süreçte uluslararası Marksist yazın gerek doğrudan gerekse çevirilerle daha ulaşılabilir olmuş, sol bakış açısına sahip çeşitli telif eserler ortaya konmuş, çeşitli süreli yayınlar çıkarılmıştır. Öncesinde ortamı olmadığından gündeme ve belki akıllara bile gelemeyen birçok konu, dikkate değer ölçüde akademisyenin katılımıyla ama saf bir akademik veya entelektüel ilginin ötesinde, mevcut toplumsal yapıyı köklü bir dönüşüme uğratma amacına sahip bir siyasi konumlanış ekseninde tartışılmaya başlanmıştır.

Bu eksende tartışmalara yol açan, özellikle sosyolog ve iktisatçıların katılım gösterdiği, önemli konulardan birisi de Osmanlı toplum yapısının tanımlanması olmuştur. Bu tartışmalarda katılımcıların bazıları söz konusu yapının özgünlüğüne vurgu yapmış, daha çoğu ise evrensel olduğu iddia edilen feodalite ve yaygın ele alınışında feodalitenin evrensel olmadığı varsayımına sahip olan Asya tipi üretim tarzı (ATÜT) kavramlarına başvurmuştur.

Bu kitapta profesyonel tarihçi olmayan sol siyasi aktivistlerin yürütmüş olduğu Osmanlı toplum yapısı tartışmalarının sol hareketlerin siyasi gündemleriyle eş zamanlı takip edilmesi, başka bir ifadeyle tarihselleştirilmesi amaçlanmıştır. Bu bağlamda; tartışmaların solda niçin ve nasıl başladığı, hangi dinamiklerle sürdüğü ve dönüşümlere uğradığı, solun gündeminden nasıl çıktığı sorgulanmıştır.

Kimi sanat anlayışları, ideolojik akımların bir uzantısı olarak ortaya çıkmaktadır. Kimi ideolojik yaklaşımlar ise sanat akımlarından etkilenmektedir. Sosyalist gerçekçilik, sosyalizmin bir ideoloji olarak etkin olmaya başladığı dönemde, gerçekçiliğin imkânlarını kullanarak ortaya çıkan bir sanat anlayışıdır. Bu çalışmada ilk kez bir devlet yönetimi tarafından benimsenen sanat anlayışı olan toplumsal gerçekçiliğin fotoğraf sanatına yansımaları tartışılmaktadır. Bu incelemede, dönemin ve sosyalizmin en önemli yayınlarından biri olan Resimli İşçi Dergisi’nin (AIZ) John Heartfield tarafından yapılan kapak tasarımları incelenmektedir.

ÖZET
Demokratik sosyalizm ve sosyal demokrasi çoğu zaman benzer anlamlarda kullanılan siyasi kavramlardır. Sosyal demokratik düşünce Fransız Devrimi'nin "eşitlik, özgürlük, kardeşlik" ideallerinin nasıl toplumsallaşabileceğine dair sorular sormuştur. 19. Yüzyılda doğan, 20. Yüzyılın şekillenmesinde çok etkin olan demokratik sosyalizm (sosyal demokrasi) günümüzde güncel bir siyasi ideoloji ve akımdır. Sosyalizmin özgürlük ve demokrasi algısı eleştirel, dönüştürücü ve değiştirici bir toplumsal tahayyül sunar. Sosyalist Enternasyonal tüm dünyadaki sosyal demokrat partilerin bir araya geldiği bir uluslararası organizasyondur. Bu makalede SE'nin temsil ettiği özgürlük ve toplumsal adalet anlayışının ana hatları tartışılacaktır. Anahtar Kelimeler: sosyalizm, toplumsal özgürlük, demokratik sosyalizm, sosyal demokrasi, CHP, Sosyalist Enternasyonal.

ABSTRACT
Democratic socialism and social democracy are political notions which are used often with similar meanings. Social democratic thought has asked questions about how French Revolution's "freedom, equality, fraternity" ideals can be further socialized. Democratic socialism (social democracy) is an actual political ideology and movement today which was born in 19th century, had been very influential in shaping 20th century. The freedom and democracy perception of socialism provides a transforming and reforming social imagination. Socialist International is the international organization where social democratic parties around the World take place. In this article freedom and social justice conception represented by SI will be discussed in its main lines.

Tekin Alp toplumsal, ekonomik ve siyasal açıdan köklü dönüşümlerin yaşandığı imparatorluktan ulus devlete geçiş sürecinde yaşamış Yahudi bir entelektüeldir. İlk gençlik yıllarından itibaren yaşadığı dönemin siyasi tartışmaları içerisinde yer almış ve özellikle imparatorluğun çöküşünü engellemek için ileri sürülen siyaset önerileri ekseninde bir tutum sahibi olmuştur. Bu çerçevede belirli bir dönem Yahudilerin Osmanlılaştırılması ve içinde yaşadıkları topluma uyumu ekseninde Osmanlıcılık düşüncesinin ateşli bir savunucusu olan Tekin Alp, çeşitli platformlarda Siyonizm ve sosyalizm gibi modern ideolojiler hakkındaki düşüncelerini de dile getirmiştir. Tekin Alp'in özellikle sosyalizm üzerine düşünceleri çeşitli açılardan ilgi çekicidir. Yahudi cemaatinin uyumu konusundaki genel tutumu, onun sosyalizme ve o yıllarda Selanik'te giderek güçlenen ve özellikle Yahudi işçilerin destek verdiği sosyalist harekete karşı tavrını da belirlemiştir. Bu çerçevede Tekin Alp dönemin siyasi arenasında kendisini açık bir biçimde sosyalizm karşıtı olarak konumlandırmıştır. Dahası, bu karşıtlığı tarihsel Yahudi bilinci ve kimliğiyle ilişki kurarak inşa etmiştir. Diğer yandan aynı dönemde Avrupa'da yaşayan Yahudi entelektüellerin önemli bir bölümü sosyalizmin saflarında bir araya gelmiş, hatta en önemli sosyalist teorisyenler yine Yahudi entelektüeller arasından çıkmıştır. Avrupalı Yahudi entelektüellerin sosyalizme yönelik belirgin eğilimi aynı dönemde kimi sosyologlar tarafından yine tarihsel Yahudi bilinci ve kimliği ekseninde açıklanmıştır. Bu tebliğde Tekin Alp'in sosyalizm ve Selanik sosyalist hareketi karşısındaki negatif tutumu ana hatlarıyla tanıtılacak ve buradan hareketle yirminci yüzyılın ilk çeyreğinde Avrupalı Yahudi entelektüellerle bir Osmanlı Yahudisi olan Tekin Alp'in sosyalizm karşısındaki farklı tutumlarının sebepleri tarihsel Yahudi bilinci ve kimliği çerçevesinde tartışmaya açılacaktır. Bu eksende ortaya koyulacak bir tartışmanın Yahudilik ve sosyalizm ilişkisinin anlaşılabilmesine mütevazı bir katkı yapması hedeflenmektedir.

Tarihe Pol Pot adıyla geçen ve akıllara durgunluk veren bir diktatörün kendi ülkesini nasıl bir mezarlığa çevirdiğinin anlatıldığı bu makalede; Pol Pot’un hayatından, rejime giden yolun nasıl açıldığından, rejimin ne tür uygulamaları devreye soktuğundan bahsedilmektedir.

Özet: İlk olarak, 1999 yılında, Seattle'da gerçekleştirilen DTÖ protestosuyla dünya gündemine giren küresel toplumsal hareketler, önemli sayılabilecek başarılar kazanmış görünmektedir. Hareketlerin oluşturduğu koalisyon, gerçekleştirdiği protestolarla, küreselleşme sürecinin en önemli aktörleri arasında yer alan DTÖ, IMF, DB, AB gibi uluslararası kuruluşların meşruiyetinin tartışmaya açılmasını sağlamakla kalmamış, neoliberal küreselleşme politikalarının sorgulanmasına ve alternatifler üzerinde düşünülmesine neden olmuştur. Bu çalışma, küreselleşme karşıtı hareketler olarak da bilinen küresel toplumsal hareketlerin gelişimini ve geldiği noktayı incelemeyi amaçlamaktadır. Çalışma, hareketlerin kökenleri ve gelişimi yanı sıra hareketin amaçları, eylem biçimleri, katılımcıların nitelikleri, gösteri ve toplantıların örgütlenme süreci gibi özelliklerini de ele almaktadır. Hareketin ortaya çıkardığı sosyal forum örgütlenmesi hareketin gelişimi açısından dönüm noktası olarak kabul edilse de, küreselleşme karşıtlarının önünde çözülmeyi bekleyen oldukça önemli sorunlar bulunmaktadır. Özellikle strateji, örgütlenme ve siyasi bir program ortaya koymak konularında küreselleşme karşıtı koalisyonun ortak bir noktaya varamadığı görülmektedir. Anahtar sözcükler: Küreselleşme karşıtı hareketler, küresel toplumsal hareketler, Dünya Sosyal Forumu, Sosyalizm, '68 hareketi.