Old Turkic

Zaman içerisinde ölüm olgusuyla yüzleşen insanoğlu, yaşamı sağlayan unsurlar üzerinde düşünmeye başlamıştır. Neyin olmaması durumunun ölümü meydana getirdiğini düşünen insan, madde ve ruh dikotomisinin temellerini atar. Genel geçer kanıya göre, ruhu giden varlık canlılığını kaybeder ve maddeye dönüşür. Fakat Animistik görüş, bu kanıya tamamen zıt bir görüş ortaya atmaktadır. Görüşe göre; "ruh, tin, öz, sün, nefes, can" gibi çeşitli şekillerde adlandırılan bu "şey", istisnasız her türlü varlıkta bulunur, ölmez ya da yok olmaz ya varlığını devam ettirir ya da mekân değiştirir. Kısaca "maddenin de ruhu vardır" der. Kadim milletlerden biri olan Türkler, tarih boyunca birçok din ve inanç sistemini benimsemiş, bir kısmımın etkisi altında kalmış veya bunları kabul etmişlerdir. Bu inanç sistemleri içerisinde oldukça önemli bir yere sahip olan Animizm, canlı ya da cansız, evrendeki tüm varlıkların, her şeyin ruh sahibi olduğuna inanılması olarak özetlenebilir. Birçok dinin ilkel formunda görülen bu inanç sisteminde; ruhun sadece insanlara özgü olmadığına, hayvanların, bitkilerin doğa unsurlarının hatta cansız nesnelerin bile can taşıdığına inanılır. Tabiat kültlerinin (ağaç, dağ, su, mağara vs.) temelinde de bu inanç yatmaktadır. Doğa ve cansız nesneler üzerinde dahi bu kadar etkili bir inanış yaratmış olan bu düşünce sistemi, insan, ruh ve hatta geçmiş, gelecek dâhil olmak üzere varlığın tüm safhalarıyla bağlantısı ile ilgili birçok inanış ortaya çıkarmıştır. Ruhun, insan bedenindeki bazı bölümlerle yakından bir ilişki içerisinde olduğuna ve bu bölümlerde ikamet ettiğine inanılmaktadır. Türkler ise, insan bedenindeki ruhun ve buna bağlı olarak madde ötesi pek çok hususiyetin kemik ve kanda olduğuna inanmıştır. Böylece kadim dönemlerden tarihin bilinen dönemlerine ve oradan da günümüze kadar merkezinde kan ve kemik olan inançlar ve bu inançlara bağlı olarak bazı uygulamalar ortaya çıkmıştır. İnancın kutsi hassasiyetinin insandan türemiş olduğu gerçeği, Türk milletinin mensup olduğu her dinde etkisini doğrudan veya dolaylı olarak ortaya çıkmıştır. Bu çalışmada, eski Altay Türk topluluklarından günümüze kadar olan ruh inancının, Animistik inanç sistemi bağlamında değerlendirmesine yer verilecektir. Bunun için önce animizm kavramı ele alınacak ve diğer mitolojilerdeki animistik ögeler yalnızca insan kanı ve kemiği bağlamında gösterilecektir. Bu vesileyle Türk düşüncesindeki animistik özellikler karşılaştırmalı olarak incelenmiş olacaktır. Özellikle ruhun kemik ve kanda bulunduğu inancına sebep olan unsurlar ve bu inancın geçmişten günümüze hangi uygulamalara sebep olduğu açıklanmaya çalışılacaktır. Makale, Türklerdeki animistik düşüncenin folklor sahasındaki nicelik bakımından eksik olan bir boşluğunu doldurmayı hedeflemektedir.

Research on the Old Uyghur secular documents has become an ever more important branch of Old Turkic studies, and many relevant publications have seen the light of day. The manuscripts provide a glimpse into the
daily life and material culture of the Uyghurs. However, the terminology of some areas of life still needs in-depth investigations. Especially in the semantic field of textiles and clothing several lexical items are still unexplained. The present article identifies one such item, kükü, as a designation of the high embroidered headdress of married Mongol women, adopted from Chinese gugu.

This article summarizes the comprehensive archaeological excavations of a medieval settlement located in the Ili River valley in southeastern Kazakhstan, which is partially occupied by the modern village of Usharal, Panfilov district near the regional city of Zharkent. The article points to and strengthens the evidence that the site can be identified as medieval Ilibalyk, known in Armenian, Persian and Chinese textual sources of the 12th -14th centuries. The city was located on the left bank of the Ili River,  just a two-day trek from ancient Almalyk, the former Chagataid capital of the period, currently located in China near modern Ili, China in the Xinjiang Provence. Numismatic evidence demonstrates the height of occupation occurring from the 11th to the 14th centuries. Beginning in 2016, a team of local and international archaeologists excavated sites both within the city's shahristan (administrative area) as well as discovered a large Christian necropolis (the first ever medieval Christian cemetery found in Kazakhstan) along with gravestones with inscriptions that sheds light on unknown pages in the history of the Church of the East. Excavations are ongoing and are certain to yield further answers concerning the Christian community that inhabited the region and their interactions with broader Central Asia.

Kavramsal metaforlar, dillerin sahip olduğu soyut kavram alanlarının ortaya çıkmasında önemli rol oynamaktadır. Temel olarak soyut bir kavramın dış dünyadaki daha somut bir kavram yoluyla anlaşılması/ifade edilmesi demek olan kavramsal metaforlar, dillerdeki söz varlığında yer alan kelimelerin anlam çeşitliliğini açıklayabilmektedir. Bu açıdan kelimelerin semantik gelişimleri, kavramsal metafor adımları takip edilerek bir haritalama yoluyla ortaya çıkarılabilmektedir. Bu haritalama yöntemi kelimenin tarihsel yazı dillerinden modern yazı dillerine kadar semantik gelişimlerini gösterebilir. Böylece kelimelerin geçirdiği bütün evreler, birbirleriyle ilişkili alanlar üzerinden açıklanabilir. Bu yöntem yakın zamanlara kadar diğer bilim alanlarında kullanılırken, son dönemlerde metafor alanında kullanılmaya başlanan açıklayıcı ve betimleyici bir yöntem olarak dikkat çekmektedir.
Bu çalışmada, Köktürk, Maniheist, Budist ve İslamî çevrede yazılmış metinlerde yer alan agır formu, gramerleşme yönünden incelenerek Eski Türkçe sınırları içerisindeki kavramsal metaforik geçişleri ele alınacak ve formun sahip olduğu kavramlardan hareketle bu form için bir kavramsal harita modeli geliştirilecektir. Bu metinlere göre formun kazandığı yeni alanların birbiriyle olan ilişkisi üzerinde durularak, formun genişlemiş diğer şekilleri değerlendirilecektir. Böylece Türkçenin sözvarlığında yer alan agır kelimesinin bütün yönleriyle gelişim ve değişimleri incelenmeye çalışılacaktır.

Tarihten günümüze Kâşgarlı Mahmud gibi, Yusuf Has Hâcib gibi birçok bilgin ve edip yetiştirmiş olan bugünkü Xinjiang Uygur Özerk Bölgesi’nde yetişmiş bilginlerden biri de kuşkusuz Prof. Mirsultan Osman’dır.
Eski Türkçeden çağdaş Uygur yazı dili ile diyalektlerine kadar çeşitli alanlarda araştırmaları bulunan Mirsultan Osman, bu yıl 85. yaşını idrâk etmektedir. 2014 yılında, Türk Kültürüne Hizmet Vakfı tarafından organize edilen 5. Türk Dünyası Türk Dili Şeref Ödülü’ne layık görülen Mirsultan Osman için hazırladığımız bu armağan kitaba öğrencileri ile meslektaşları makaleleriyle katkıda bulundu. Kitapta, Türkçe ve Uygurca başta olmak üzere, Almanca, Çince ve İngilizce makaleler de bulunmaktadır.
Hem Mirsultan Osman’ın çalışma alanını belirtmek hem de kitapta bulunan makalelerin içeriği ile ilgili fikir verebilmek için, bu armağan kitaba, Eski Türkçeden Çağdaş Uygurcaya adı verildi.